Nöôùc soâng Nhò Haø môùi baét ñaàu leân to, cuoàn cuoän chaûy, töôûng muoán loâi phaêng caùi cuø lao ôû giöõa soâng ñi. 

Theo doøng nöôùc ñoû lôø ñôø, nhöõng thaân caây, nhöõng caønh khoâ töø röøng veà noåi leành beành, nhö moät daõy thuyeàn nhoû lieân tieáp chaïy thaät nhanh tôùi moät nôi khoâng bôø khoâng beán. 

Ñöùng treân ñeâ, baùc phoù neà Thöùc ñöa maét troâng theo nhöõng khuùc goã aáy toû yù theøm muoán, roài quay laïi, ñaêm ñaêm nhìn vôï, hoûi thaàm yù kieán. Ngöôøi vôï, ngaém soâng, ngaém trôøi, laéc ñaàu thôû daøi, noùi: 

- Gioù to quaù, maø ñaùm maây ñen kia ôû chaân trôøi ñuøn leân mau laém. Möa ñeán nôi maát, mình aï 

Ngöôøi choàng cuõng thôû daøi, ñi löõng thöõng. Roài boãng döøng laïi, hoûi vôï: 

- Mình thoåi côm chöa ? 

Vôï buoàn raàu ñaùp: 

- Ñaõ. Nhöng chæ ñuû côm cho hai con aên böõa chieàu hoâm nay. 

Hai vôï choàng laïi im laëng nhìn nhau... Roài hình nhö cuøng bò moät vaät, moät ñònh kieán noù thoâi mieân, noù kieàm aùp, hai ngöôøi ñeàu quay laïi phía soâng. Nhöõng thaân caây vaãn phaêng phaêng troâi giöõa doøng nöôùc ñoù . 

Choàng mæm cöôøi, caùi cöôøi vô vaån, baûo vôï: 

- Lieàu ! 

Vôï laéc ñaàu khoâng noùi. Choàng hoûi: 

- Mình ñaõ ñeán nhaø baø Kyù chöa ? 

- Ñaõ . 

- Theá naøo ? 

- Khoâng aên thua. Baø aáy baûo coù ñem cuûi vôùt ñeán, baø aáy môùi giao tieàn. Baø aáy khoâng cho vay tröôùc. 

- Theá aø ? 

Hai chöõ "theá aø" raén roûi nhö hai nhaùt bay cuoái cuøng goõ xuoáng vieân gaïch ñaët treân töôøng ñöông xaây . Thöùc quaû quyeát saép thi haønh moät vieäc phi thöôøng, quay laïi baûo vôï: 

- Naøy ! Mình veà nhaø, troâng coi thaèng Boø . 

- Ñaõ coù caùi Nhôùn, caùi Beù chôi vôùi noù roài. 

- Nhöng mình veà thì vaãn hôn, caùi Nhôùn noù môùi leân naêm, noù troâng nom sao noåi hai em noù .

- Vaäy thì toâi veà . Nhöng mình cuõng veà chöù ñöùng ñaây laøm gì ? 

- Ñöôïc, cöù veà tröôùc ñi, toâi veà sau . 

Vôï Thöùc ngoan ngoaõn, veà laøng Yeân Phuï. 

Tôùi nhaø, gian nhaø luïp xuïp, aåm thaáp, toái taêm, chò phoù Thöùc ñöùng ôû ngöôõng cöûa, ngaém caùi caûnh ngheøo khoù maø ñau loøng . 

Luùc nhuùc treân phaûn goã khoâng chieáu, ba ñöùa con ñang cuøng khoùc loùc goïi bu . Thaèng Boø keâu gaøo ñoøi buù . Töø tröa ñeán giôø, noù chöa ñöôïc tí gì vaøo buïng. 

Caùi Nhôùn voã em khoâng nín cuõng meáu maùo, luoân moàm baûo caùi Beù: 

- Maøy ñi tìm bu veà ñeå cho em noù buù . 

Nhöng caùi Beù khoâng chòu ñi, naèm laên ra phaûn vöøa chöûi vöøa keâu. 

Chò phoù Thöùc voäi chaïy laïi aüm con, noùi nöïng: 

- Nao oâi ! Toâi ñi maõi ñeå con toâi ñoùi, con toâi khoùc. 

Roài chò ngoài xuoáng phaûn cho con buù . Song thaèng Boø, yù chöøng buù maõi khoâng thaáy söõa, neân moàm noù laïi nhaû vuù meï noù ra maø gaøo khoùc to hôn tröôùc. 

Chò Thöùc thôû daøi, hai gioït leä long lanh trong caëp maét ñen quaàng. Chò ñöùng daäy, vöøa ñi vöøa haùt ru con. Roài laïi noùi nöïng: 

- Nao oâi ! Toâi chaû coù gì aên, heát caû söõa cho con toâi buù ! 

Moät luùc thaèng beù vì meät quaù, laëng thieáp ñi. Hai ñöùa chò, ngöôøi meï ñaõ ñuoåi ra ñöôøng chôi ñeå ñöôïc yeân tónh cho em chuùng noù nguû . 

Chò Thöùc laúng laëng ngoài oân laïi cuoäc ñôøi ñaõ qua. Boä oùc chaát phaùt cuûa chò nhaø queâ giaûn dò, khoâng töøng bieát töôûng töôïng, khoâng töøng bieát xeáp ñaët trí nhôù cho coù thöù töï. Nhöõng ñieàu chò nhôù laïi chen chuùc nhau hoãn ñoän hieän ra nhö nhöõng hình ngöôøi vaät treân moät taám aûnh chuïp. Moät ñieàu chaéc chaén, chò ta nhôù ra moät caùch raønh maïch, laø chöa bao giôø ñöôïc höôûng chuùt sung söôùng thö nhaøn nhö nhöõng ngöôøi giaøu coù . 

Naêm möôøi hai, möôøi ba, caùi ñó Laïc, teân tuïc chò phoù Thöùc, xuaát thaân laøm phu hoà. Caùi ñôøi chò, naøo coù chi laï. Ngaøy laïi ngaøy, thaùng laïi thaùng, naêm laïi naêm... 

Naêm chò möôøi baûy, moät laàn cuøng anh phoù Thöùc cuøng laøm moät nôi, chò laøm phu hoà, anh phoù ngoõa. Caâu noùi ñuøa ñi, caâu noùi ñuøa laïi, roài hai ngöôøi yeâu nhau, roài hai ngöôøi laáy nhau. 

Naêm naêm roøng trong gian nhaø luïp suïp aåm thaáp, toái taêm ôû chaân ñeâ Yeân Phuï, khoâng coù moät söï gì eâm ñeàm ñaùng ghi cheùp vaø hai caùi ñôøi troáng roãng cuûa hai con ngöôøi khoán naïn, caøng khoán naïn khi hoï ñaõ ñeû luoân ba naêm ba ñöùa con. 

Laïi theâm gaëp buoåi khoù khaên, vieäc ít, coâng haï, khieán hai vôï choàng loay hoay, chaät vaät suoát ngaøy naøy sang ngaøy khaùc vaãn khoâng ñuû nuoâi thaân, nuoâi con. 

Boãng muøa nöôùc maën naêm ngoaùi, baùc phoù Thöùc nghó ra ñöôïc moät caùch sinh nhai môùi. Baùc vay tieàn mua moät chieác thuyeàn nan, roài hai vôï choàng ngaøy ngaøy chôû ra giöõa doøng soâng vôùt cuûi. Hai thaùng sau, baùc traû xong nôï, laïi kieám ñöôïc tieàn aên tieâu thöøa thaûi. 

Vì theá naêm nay tuùng ñoùi, vôï choàng baùc chæ mong choùng tôùi ngaøy coù nöôùc to. 

Thì hoâm qua, caùi aên, trôøi baét ñaàu ñöa ñeán cho gia ñình baùc. 

Nghó ñeán ñoù, Laïc mæm cöôøi, se seõ ñaët con naèm yeân treân caùi taõ, roài roùn reùn böôùc ra ngoaøi, leân ñeâ, hình nhö quaû quyeát laøm moät vieäc gì .

Ra tôùi ñeâ, Laïc khoâng thaáy choàng ñaâu. 

Gioù vaãn to, vuø vuø gaàm theùt döõ doäi vaø nöôùc vaãn maïnh, reùo aàm aàm chaûy quanh nhö thaùc. Laïc ngöôùc maét nhìn trôøi; da trôøi moät maøu ñen saãm. 

Chò ñöùng ngaãm nghó, taø aùo bay keâu phaàn phaät nhö tieáng soùng voã maïnh vaøo bôø . Boãng trong loøng naåy ra moät yù töôûng, khieán chò hoaûng hoát chaïy vuït xuoáng phía ñeâ beân soâng. 

Tôùi choã buoäc thuyeàn, moät chieác thuyeàn nan, Laïc thaáy choàng ñöông ra söùc níu laïi caùi guùt laït. Chò yeân laëng ñaêm ñaêm ñöùng ngaém ñôïi khi choàng laøm xong coâng vieäc, môùi böôùc vaøo thuyeàn hoûi: 

- Mình ñònh ñi ñaâu ? 

Thöùc tröøng maét nhìn vôï, caát tieáng gaét : 

- Sao khoâng ôû nhaø vôùi con ? 

Laïc sôï haõi aáp uùng: 

- Con... noù nguû . 

- Nhöng mình ra ñaây laøm gì ? 

- Nhöng mình ñònh ñem thuyeàn ñi ñaâu ? 

- Mình hoûi laøm gì ? Ñi veà ! 

Laïc böng maët khoùc. Thöùc caûm ñoäng : 

- Sao mình khoùc ? 

- Vì anh ñònh ñi vôùt cuûi moät mình, khoâng cho toâi ñi . 

Thöùc ngaãm nghó, nhìn trôøi, nhìn nöôùc, roài baûo vôï : 

- Mình khoâng ñi ñöôïc... nguy hieåm laém. 

Laïc cöôøi: 

- Nguy hieåm thôøi nguy hieåm caû . Nhöng khoâng sôï, em bieát bôi. 

- Ñöôïc ! 

Tieáng "ñöôïc" laïnh luøng, Laïc nghe ruøng mình. Gioù thoåi vaãn maïnh, nöôùc chaûy vaãn döõ, trôøi moãi luùc moät ñen. Thöùc hoûi: 

- Mình sôï ? 

- Khoâng. 

Hai vôï choàng baét ñaàu ñöa thuyeàn ra giöõa doøng, choàng laùi, vôï bôi. Coá choáng laïi söùc nöôùc, choàng cho muõi thuyeàn quay veà phía thöôïng du, nhöng thuyeàn vaãn bò troâi phaêng xuoáng phía döôùi, khi nhoâ, khi chìm, khi aån, khi hieän treân laøn nöôùc phuø sa, nhö chieác laù tre khoâ noåi trong vuõng maùu, nhö con muoãi maét cheát ñuoái trong nghieân son. 

Nhöng nöûa giôø sau, thuyeàn cuõng tôùi ñöôïc giöõa doøng. Choàng giöõ ghì laùi, vôï vôùt cuûi. 

Chaúng bao laâu thuyeàn ñaõ gaàn ñaày, vaø vôï choàng saép söûa quay trôû vaøo bôø thì trôøi ñoå möa... Roài chôùp nhoaùng nhö xeù maây ñen, roài saám seùt nhö trôøi long ñaát lôû. 

Chieác thuyeàn nan nhoû, ñaày nöôùc, naëng tróu. Hai ngöôøi coá bôi nhöng vaãn bò söùc nöôùc keùo phaêng ñi... 

Boãng hai tieáng keâu cuøng moät luùc: 

- Giôøi oâi ! 

Thuyeàn ñaõ chìm. Nhöõng khuùc cuûi vôùt ñöôïc ñaõ nhaäp boïn cuõ vaø laïnh luøng troâi ñi, loâi theo caû chieác thuyeàn nan môùi saép.

Choàng hoûi vôï: 

- Mình lieäu bôi ñöôïc ñeán bôø khoâng ? 

Vôï quaû quyeát: 

- Ñöôïc ! 

- Theo doøng nöôùc maø bôi... goái leân soùng ! 

- Ñöôïc ! maëc em ! 

Möa vaãn to, saáp chôùp vaãn döï Hai ngöôøi töôûng mình soáng trong vöïc saâu thaúm. Moät luùc sau, Thöùc thaáy vôï ñaõ ñuoái söùc, lieàn bôi laïi gaàn hoûi : 

- Theá naøo ? 

- Ñöôïc ! maëc em ! 

Vôï vöøa noùi buoâng lôøi thì caùi ñaàu chìm læm. Coá heát söùc bình sinh, naøng laïi môùi ngoi leân ñöôïc maët nöôùc. Choàng voäi vaøng laïi cöùu. Roài moät tay xoác vôï moät tay bôi. Vôï mæm cöôøi, aâu yeám nhìn choàng. Choàng cuõng mæm cöôøi. Moät luùc, Thöùc keâu: 

- Moûi laém roài, mình vòn vaøo toâi, ñeå toâi bôi ! Toâi khoâng xoác noåi ñöôïc mình nöõa. 

Maáy phuùt sau, choàng nghe chöøng caøng moûi, hai caùnh ta raõ rôøi. Vôï kheõ hoûi: 

- Coù bôi ñöôïc nöõa khoâng ? 

- Khoâng bieát. Nhöng moät mình thì chaéc ñöôïc. 

- Em buoâng ra cho mình vaøo nheù ? 

Choàng cöôøi: 

- Khoâng ! cuøng cheát caû. 

Moät laùt - moät laùt nhöng Laïc coi laâu baèng moät ngaøy - choàng laïi hoûi: 

- Laïc ôi ? Lieäu coù coá bôi ñöôïc nöõa khoâng ? 

- Khoâng !... Sao ? 

- Khoâng. Thoâi ñaønh cheát caû ñoâi. 

Boãng Laïc run run kheõ noùi: 

- Thaèng Boø ! Caùi Nhôùn ! Caùi Beù ! ... Khoâng ... anh phaûi soáng ! 

Thöùc boãng nheï haún ñi. Caùi vaät naëng khoâng thaáy baùm vaøo mình nöõa. Thì ra Laïc nghó ñeán con ñaõ laúng laëng buoâng tay ra ñeå chìm xuoáng ñaùy soâng, cho choàng ñuû söùc bôi vaøo bôø .

Ñeøn ñieän saùng röïc xuoáng bôø soâng. Gioù ñaõ im, soùng ñaõ laëng. Moät ngöôøi ñaøn oâng beá moät ñöùa con trai ngoài khoùc. Hai ñöùa con gaùi nhoû ñöùng beân caïnh. Ñoù laø gia ñình baùc phoù Thöùc ra bôø soâng töø bieät laàn cuoái cuøng linh hoàn keû ñaõ hy sinh vì loøng thöông con. 

Trong caûnh bao la, nöôùc soâng vaãn laõnh ñaïm chaûy xuoâi doøng.