Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [Trang chuû ]
Chuyeän hoùa thaân cuûa Bích Thaûo
( Piktors Verwandlungen )H. Hesse sinh ngaøy 2.7.1887 taïi Calw/Wuerttemberg. Sau khi theo hoïc nhieàu naêm ôû tröôøng Coå ngöõ ôû Goeppingen oâng tham gia khoùa giaûng veà thaàn hoïc tin laønh vaøo naêm 1891 ôû tu vieän MAULBRONN vaø muoán trôû thaønh nhaø thaàn hoïc. Nhöng ñeán naêm 1892 oâng rôøi boû tu vieän vaø laøm nhieàu ngheà khaùc nhau. Trong luùc haønh ngheà baùn saùch vaø söu taàm Coå thö oâng ñaõ tìm kieám raát nhieàu taøi lieäu caên baûn cho coâng cuoäc saùng taùc vaên chöông cuûa oâng. Töø naêm 1912, oâng döøng laïi Thuïy Só. naêm 1919, cö nguï thöïc thuï ôû MONTAGOLA caïnh hoà LUGAN vaø maát naêm 1962.
Hermann Hesse
(Baûn dòch cuûa Thaùi Kim Lan)Taùc phaåm cuûa oâng: Peter Camenzind (1904), Steppenwolf (1927), NarziB und Goldmund (1930, nhaø xuaát baûn Fisher 450), Shiddharta (1922), Das Glasperlenspiel (1943, nhaø xuaát baûn Fischer 842). Naêm 1946, Hesse ñöôïc giaûi thöôûng Nobel veà vaên hoïc vaø giaûi thöôûng Goethe cuûa Thaønh phoá Frankfurt. Naêm 1955, OÂng ñöôïc hoäi caùc nhaø saùch taïi Ñöùc trao taëng giaûi thöôûng hoøa bình.
------------------------------------------------------------------------ Thuôû aáy khi vöøa böôùc vaøo Thieân Ñöôøng, Bích Thaûo ñeán ñöùng tröôùc moät caây kyø laï, caây vöøa laø ñaøn oâng vöøa laø ñaøn baø. Bích Thaûo cuùi chaøo caây moät caùch kính caån vaø hoûi : "Chaøo caây, caây coù phaûi laø caây cuûa söï soáng khoâng?" Nhöng khi coù con raén muoán thay caây traû lôøi cho chaøng thì Bích Thaûo quay löng boû ñi.
Chaøng taäp trung thò giaùc ñeå nhìn, moïi thöù ôû treân Thieân Ñöôøng ñeàu laøm cho chaøng thích thuù. Chaøng caûm thaáy roõ mình ñang ôû choán queâ höông, ñang ôû nôi coäi nguoàn cuoäc soáng.Chaøng tieáp tuïc ñi vaø laïi gaëp moät caây kyø dò khaùc, caây naøy vöøa laø maët trôøi vöøa laø maët traêng. Bích Thaûo hoûi : "Naøy caây ôi, caây coù phaûi laø caây cuûa söï soáng khoâng ?"
Beân phía caây maët trôøi gaät gaät caùi ñaàu vaø cöôøi toeùt mieäng coøn beân phía maët traêng thì gaät nheï ñaàu vaø nhoeûn mieäng cöôøi muûm mæm.
Nhöõng boâng hoa tuyeät dieäu nhaát chôùp maét nhìn chaøng vôùi nhieàu maøu saéc vaø aùnh saùng khaùc nhau, vôùi nhieàu ñoâi maét long lanh vaø nhieàu veû maët khaùc nhau. Coù nhöõng khoùm caây gaät ñaàu vaø cöôøi toe toeùt. Vaøi caây khaùc chæ gaät ñaàu vaø cöôøi chuùm chím. Coù nhöõng caây khaùc thì chaúng gaät ñaàu maø cuõng chaúng mæm cöôøi. Chuùng ñöùng yeân meâ maån, chuùng ñaém mình suy ngaãm nhö say nhö ñuoái ñaån trong suoái höông noàng, hoa höông quyeän laãn.
Moät ñoùa hoa caát tieáng ca baøi Tím nhaït, ñoùa khaùc haùt baøi ru con Xanh thaãm. Moät ñoùa hoa trong ñaùm hoa coù ñoâi maét to maøu xanh da trôøi, coøn moät ñoùa hoa khaùc coù khuoân maët laøm cho Bích Thaûo nhôù ñeán moái tình ñaàu tieân cuûa chaøng. Coù ñoùa hoa thôm muøi höông cuûa khu vöôøn thôøi thô aáu, höông thôm ngoït ngaøo cuûa hoa thoaûng nheï nhö gioïng noùi cuûa meï chaøng. Coøn ñoùa hoa khaùc töôi cöôøi chaøo chaøng vaø theø caùi löôõi ñoû uoán cong ñeán gaàn chaøng. Chaøng ñöa löôõi chaïm vaøo hoa, caûm nghe höông vò noàng naøn man daïi nhö nhöïa caây, nhö maät ong vaø nhö nuï hoân cuûa moät ngöôøi ñaøn baø. Bích Thaûo ñöùng giöõa ngaøn hoa, loøng traøn ngaäp nhöõng öôùc ao vaø nhöõng nieàm vui mong manh. Ngaân nga nhö tieáng chuoâng reo, tim chaøng ñaäp lieân thanh traùi tim noùng boûng, traùi tim cuoàng voïng nhöõng ham muoán voâ tri vaø linh caûm huyeàn hoaëc.
Bích Thaûo tieáp tuïc nhìn ngaém Thieân Ñöôøng chaøng boãng thaáy moät con chim ñang ñaäu trong vuøng coû daïi, con chim laáp laùnh muoân maøu muoân saéc, haàu nhö taát caû caùc maøu saéc ôû treân theá gian chim ñeàu chieám heát. Chaøng hoûi con chim myõ mieàu muoân saéc : "Naøy chim, vaäy haïnh phuùc ôû ñaâu vaäy hôõi chim ?"
"Haïnh phuùc haû ?", con chim myõ mieàu noùi vaø cöôøi baèng caùi moû vaøng cuûa noù, "naøy baïn ôi, haïnh phuùc ôû khaép moïi nôi, ôû nuùi röøng, ôû ñoàng baèng thung luõng, ôû hoa böôùm, ôû trong pha-leâ".
Vöøa môùi buoâng lôøi con chim hôùn hôû ruõ loâng, ruït coå nhòp ñuoâi, haù moû cöôøi moät laàn nöõa roài laïi ñöùng baát ñoäng laëng yeân trong ñaùm coû. Vaø naøy haõy xem ! Thoaùng choác con chim ñaõ hoùa ra moät ñoùa hoa saëc sôõ, loâng chim laø nhöõng ngoïn laù, moùng chim laø reã caây. Trong veû loùng laùnh muoân maøu, giöõa luùc nhaûy nhoùt muùa may con chim laïi bieán mình thaønh moät caùi caây. Bích Thaûo troá maét kinh ngaïc trong luùc chöùng kieán troø aûo thuaät kyø dieäu naøy.
Ngay sau ñoù "ñoùa hoa chim" rung ñoäng nhöõng ngoïn laù vaø nhöõng giaây buïi phaán cuûa hoa theá laø laïi thaáy chim bieán thaønh ñoùa hoa, khoâng coøn reã caây, ñoùa hoa chuyeån mình nheï nhaøng töø töø caát boång mình leân cao, roài boãng hoùa ra moät con böôm böôùm saùng ngôøi, löôïn mình treân khoân nheï boång nheï boâng nhö khoâng coù troïng löôïng, hoa baáy giôø toaøn thaân laø aùnh saùng, veû hoa laø haøo quang. Bích Thaûo ngaây ngöôøi caøng môû lôùn ñoâi maét kinh ngaïc.
Con böôm böôùm môùi, con böôùm-hoa-chim saëc sôõ, hôùn hôû, quang dieäu nhö göông, nhôûn nhô löôïn quanh chaøng Bích Thaûo söõng sôø, laáp la laáp laùnh trong aùnh maët trôøi, böôùm bay bay löôïn löôïn roài töø töø haï mình xuoáng ñaát nheï nhaøng nhö moät naém tô, ñaäu saùt vaøo chaân Bích Thaûo, böôùm thôû nheï nhaøng, rung nheï thaân mình vôùi ñoâi caùnh loùng laùnh - vaø khoaûnh khaéc - böôùm laïi hoùa thaønh moät vieân pha-leâ muoân maøu, ôû moät goùc pha-leâ loùe ra moät tia saùng ñoû hoàng.
Vieân pha-leâ ñoû chieáu laáp laùnh tuyeät vôøi trong ñaùm coû vaø buïi caây, saùng roõ doøn daõ nhö tieáng chuoâng ngaân ngaøy hoäi. Nhöng roài hình nhö coù tieáng goïi veà cuûa queâ höông vieân ngoïc-ñoù laø loøng traùi ñaát-cho neân vieân ngoïc töø töø thu beù laïi vaø saép söûa lòm daàn vaøo loøng ñaát...
Trong luùc chöùng kieán caûnh naøy trong loøng Bích Thaûo boãng noåi leân moät ham muoán döõ doäi, chaøng voäi vaøng nhaët nhanh vieân ngoïc leân tröôùc khi ngoïc saép tan bieán vaøo loøng ñaát.
Bích Thaûo ngaây ngöôøi ngaém nhìn aùnh saùng huyeàn hoaëc cuûa vieân ngoïc trong tay.
AÙnh haøo quang nhö toûa ra cho Bích Thaûo moät linh caûm veà nieàm haïnh phuùc toaøn dieän trong taâm khaûm.
Trong luùc aáy boãng nhieân con raén tröôøn ñeán quaán mình vaøo moät nhaùnh caây khoâ, raén gheù ñaàu rít vaøo tai chaøng : "Vieân ngoïc naøy coù theå bieán maøy thaønh ñieàu gì maø maøy muoán Bích Thaûo aï. Haõy noùi nhanh cho vieân ngoïc bieát ñieàu öôùc cuûa maøy tröôùc khi ngoïc thu laïi, keûo chaäm maát !"
Bích Thaûo giaät mình, chaøng sôï ñaùnh lôõ maát haïnh phuùc voäi vaøng noùi nhanh öôùc muoán cuûa mình, laäp töùc chaøng lieàn bieán thaønh moät caùi caây. Bôûi vì ñaõ töø laâu chaøng mô öôùc mình ñöôïc laøm moät caùi caây, bôûi leõ caây ñoái vôùi chaøng laø söï bình an, laø nhöïa soáng, laø nieàm vinh döï.
Nhö vaäy Bích Thaûo hoùa thaân thaønh moät caây xanh.
Chaøng ñaâm reã vaøo loøng ñaát, lôùn nhanh vaø vöôn mình leân cao. Laù vaø caønh moïc ra töø töù chi cuûa chaøng. Chaøng raát töï maõn veà söùc lôùn cuûa mình, vôùi nhöõng reã caây khaùt nhöïa chaøng ñaâm mình huùt saâu vaøo loøng ñaát, chaøng phaát cao thaân trong taàng xanh vôùi caønh laù cuûa mình. Nhöõng con boï raày baét ñaàu tìm ñeán cö nguï nôi thaân caây. Thoû vaø nhím ñeán taù tuùc ôû goác caây, coøn chim thì ñeán laøm toå ôû caønh caây.
Caây "Bích Thaûo" raát ñoãi haïnh phuùc vaø khoâng maøng ñeán naêm thaùng troâi qua. Ñaõ coù nhieàu naêm qua ñi tröôùc khi chaøng nhaän ra raèng thaät söï haïnh phuùc cuûa chaøng khoâng ñöôïc hoaøn toaøn. Phaûi toán moät khoaûng thôøi gian chaøng môùi hoïc ñöôïc caùch nhìn vôùi "con maét caây". Cho ñeán khi chaøng ñaït ñöôïc caùch nhìn naøy thì chaøng ñaâm ra buoàn raàu.
Chaøng nhìn thaáy ñöôïc raèng ôû treân Thieân Ñöôøng quanh chaøng moïi vaät thöôøng ñoåi
kieáp thay thaân, raèng moïi vaät ñeàu naèm trong gioøng luaân löu aûo thuaät cuûa söï
hoùa thaân vónh cöûu. Chaøng thaáy nhöõng boâng hoa bieán thaønh chaâu ngoïc hay hoùa thaønh nhöõng con chim líu lo ñaày aùnh saùng bay vuït ñi. Chaøng thaáy beân caïnh mình coù nhieàu caây boãng bieán maát, coù caây tan ra thaønh nguoàn suoái, coù caây thaønh caù saáu, coù caây laïi bôi loäi nhö loaïi caù nhôûn nhô maùt meû, ñaày khoaùi laïc vaø caûm quan vui thuù, vôùi nhöõng hình daïng môùi meû, chuùng baét ñaàu nhöõng troø chôi khaùc laï. Nhöõng chuù voi ñoåi aùo cuûa mình vôùi caùc taûng ñaù nuùi, nhöõng chaøng höôu cao coå ñoåi hình daïng cuûa mình vôùi caùc boâng hoa. Chæ rieâng chaøng -caây Bích Thaûo- thì vaãn giöõ nguyeân laø caùi caây, chaøng khoâng theå bieán ñoåi ra caùi gì khaùc nöõa.Töø khi nhaän bieát ñöôïc ñieàu naøy, haïnh phuùc cuûa Bích Thaûo bieán maát ñi ; chaøng baét ñaàu trôû neân giaø coãi, chaøng baét ñaàu coù daùng ñieäu meät moûi nghieâm nghò vaø lo aâu. Ñieàu naøy ngöôøi ta thöôøng thaáy ñöôïc haèng ngaøy ôû caùc loaøi ngöïa, loaøi chim, loaøi ngöôøi. Nhöõng sinh vaät thöôøng trôû neân giaø nua neáu chuùng khoâng coù ñöôïc naêng khieáu hoùa thaân thì vôùi thôøi gian chuùng seõ rôi vaøo söï buoàn naûn vaø lo aâu xao xuyeán vaø cöù theá maø moïi veû ñeïp daàn daàn bieán maát.
Caùi caây Bích Thaûo cöù ñöùng yeân nhö theá ôû Thieân Ñöôøng...
Cho ñeán moät ngaøy noï coù moät ngöôøi con gaùi treû ñi ñaâu laïc vaøo choán Thieân Ñöôøng, coâ gaùi coù moät maùi toùc vaøng oùng aû, coâ maëc moät chieác aùo xanh maøu thieân thanh. Coâ böôùc ñi thaûnh thôi trong choán boàng lai, nhôûn nhô döôùi caùc caây xanh, coâ vöøa haùt vöøa nhaûy muùa vaø trong ñaàu coâ chöa bao giôø nghó ñeán vieäc öôùc mong coù bieät taøi hoùa thaân.
Nhieàu chuù khæ khoân ngoan mæm cöôøi nhìn theo coâ, caùc khoùm caây vuoát ve coâ baèng caønh caây, caùc caây khaùc neùm taëng coâ moät buùp hoa, moät haït deû, moät traùi taùo nhöng coâ khoâng ñeå yù ñeán, cöù thaûnh thôi ñi, haùt vaø nhaûy muùa.
Khi caây Bích Thaûo thaáy ñöôïc coâ gaùi, chaøng lieàn caûm nghe trong tim moät noãi nhôù nhung moâng meânh chaûy doäi veà, moät thöù nhôù nhö moät lôøi keâu goïi haïnh phuùc chöa bao giôø coù ñöôïc. Ñoàng thôøi moät yù nghó thaàm kín choaùng ngaäp taâm hoàn chaøng, chaøng caûm nghe nhö chính gioøng maùu cuûa mình leân tieáng goïi : Bích Thaûo, haõy suy nghó kyõ ñi. Trong giôø phuùt naøy haõy nhôù laïi caû cuoäc ñôøi mình, neáu khoâng seõ muoän maát thoâi, vaø khoâng bao giôø, khoâng bao giôø nöõa maøy seõ gaëp ñöôïc haïnh phuùc.
Bích Thaûo tuaân theo tieáng goïi cuûa con tim, chaøng ñöùng nhôù veà taát caû nguoàn coäi cuûa mình, nhôù nhöõng naêm laøm ngöôøi, nhôù luùc nhaäp vaøo Thieân Ñöôøng vaø nhaát laø nhôù ñeán giaây phuùt xa kia, tröôùc khi chaøng bieán thaønh caùi caây, giaây phuùt chaøng caàm trong tay vieân ngoïc nhieäm maøu aáy. Nhôù ñeán thuôû aáy, khi maø moïi söï hoùa thaân ñoái vôùi chaøng coøn môû ngoû, caùi thuôû maø cuoäc soáng nhö chöa bao giôø noùng boûng ñeán nhö theá. Chaøng nhôù laïi con chim ngaøy aáy ñaõ cöôøi vang, nhôù caùi caây kyø laï vöøa laø maët trôøi vöøa laø maët traêng. Trong thoaùng choác linh tính cho chaøng bieát raèng thuôû aáy chaøng ñaõ boû ( maát ) moät ñieàu gì ñoù, raèng lôøi khuyeân cuûa con raén ñaõ khoâng laø lôøi khuyeân toát laønh.
Giöõa luùc ñang ñi, coâ gaùi toùc vaøng chôït nghe trong ñaùm laù cuûa caây Bích Thaûo coù tieáng rì raøo nhö moät lôøi keâu nho nhoû coâ ta ngaång ñaàu nhìn leân, tim coâ boãng nhoùi leân moät nieàm caûm xuùc, töø ñaùy loøng coâ nghe raïo röïc nhöõng töôûng töôïng môùi meû, moät öôùc muoán khaùc thöôøng, nhöõng moäng mô chöa bao giôø coù ôû trong taâm. Nhö bò cuoán huùt bôûi moät söùc maïnh laï luøng coâ ñi ñeán ngoài döôùi caây, coâ nhìn caây Bích Thaûo vaø thaáy caây coù veû coâ ñôn, leû loi vaø buoàn baõ, nhöng laïi coù moät veû gì ñeïp ñeõ deã rung caûm vaø cao quyù trong noãi buoàn caâm laëng cuûa caây. Tieáng ca thoû theû dòu daøng cuûa caây vaúng leân laøm cho coâ ngaây ngaát taâm hoàn. Coâ gaùi töïa mình vaøo thaân caây xuø xì caûm nghe caây ruøng mình thaâm saâu vaø nghe traùi tim mình nhö ñang caûm nhaän noãi giao ñoäng cuûa caây. Tim coâ nhoùi ñau moät noãi laï luøng, treân baàu trôøi linh hoàn coâ nhöõng ñaùm maây nhö vuït bay cao vaø khoâng khoùc maø nöôùc maét tróu naëng bôø mi. Coù chuyeän gì theá naøy ? Coù theå ñau ñôùn ñeán theá naøy sao ? Taïi sao con tim chæ chôø phaù tan loàng ngöïc ñeå chaûy traøn ra, tan bieán ñeán Ngöôøi, vaøo taän trong ngöôøi, con Ngöôøi coâ ñôn ñeïp ñeõ kia ?
Caây ngöôøi Bích Thaûo run leân nhö caûm thoâng ñöôïc noãi loøng ngöôøi con gaùi, thaân caây rung ñoäng ñeán taän goác reã roài doàn heát taát caû söùc soáng cuûa mình caây höôùng veà phía ngöôøi con gaùi treû vôùi taát caû öôùc muoán noùng boûng ñöôïc tan hoøa vôùi naøng. Caây nghó : Chaø, ta ñaõ bò con raén ñoäc ñaùnh löøa ñeå töï ñöa mình vónh vieãn thaønh moät caây coâ ñôn. OÂi ta ñaõ muø quaùng bieát bao ! OÂi ta ñaõ ñieân roà bieát bao ! Ta ñaõ khoâng coù moät tri thöùc naøo caû sao ? Taïi sao söï bí maät cuûa cuoäc soáng ñoái vôùi ta laïi xa laï ñeán theá kia ö ? Khoâng, khoâng, thuôû aáy ta ñaõ linh caûm ñeán ñieàu aáy roài -Chaø- baây giôø chaøng nhôù ñeán caùi caây vöøa laø ñaøn baø vöøa laø ñaøn oâng (maø con raén khoâng cho caây traû lôøi) vôùi noãi buoàn raàu vaø noãi giaùc ngoä saâu xa.
Giöõa luùc aáy coù moät con chim bay ñeán, con chim xanh luïc ñoû ñieàu, con chim myõ mieàu, con chim anh ñieåu, con chim vaøng anh bay löôïn thanh thanh. Coâ gaùi nhìn chim bay quanh, nhìn thaáy töø moû chim nhaû ra moät vaät gì rôi xuoáng coû, vaät aáy long lanh maøu ñoû nhö maùu ñoû, nhö löûa hoàng, noù rôi xuoáng ñaùm coû daïi
maøu xanh chieáu saùng ñeå cho coû ngôøi aùnh haøo quang, raát quen thuoäc nhö thuôû aáy aùnh xuaân xanh. Maøu ñoû cuûa noù chieáu saùng roän raõ töng böøng ñeán noãi coâ gaùi phaûi cuùi mình xuoáng nhaët caùi maøu ñoû aáy leân. Thì thaáy ñoù laø moät vieân ngoïc pha-leâ, moät vieân ngoïc muoân maøu muoân veû, ôû ñaâu coù ngoïc ôû ñaáy khoâng bao giôø coù boùng toái.Luùc coâ gaùi caàm vieân ngoïc kyø dieäu trong baøn tay traéng noõn naø cuûa coâ thì laäp töùc ñieàu öôùc cuûa Bích Thaûo lieàn thaønh söï thöïc, ñieàu öôùc maø tim chaøng baáy laâu nay ñang aáp uû. Lieàn ngay coâ gaùi ñeïp boãng nhieân thaáy ngöôøi laûo ñaûo, coâ ngaõ xuoáng hoùa thaân dính lieàn vôùi caây Bích Thaûo laøm moät, töø thaân caây moät caønh caây non choài leân non treû, vöôn leân cao vuùt vaø ñaày söùc löïc.
Ñeán giôø phuùt naøy, moïi söï vieäc ñeàu trôû thaønh toaøn thieän. Baáy giôø theá giôùi môùi ñöôïc an baøi vaø chæ trong khoaûnh khaéc naøy, Thieân Ñöôøng môùi thöïc söï ñöôïc tìm thaáy, baây giôø Thieân Ñöôøng môùi thöïc söï laø Thieân Ñöôøng. Bích Thaûo khoâng coøn laø caùi caây öu tö giaø coãi nöõa, baây giôø chaøng caát cao tieáng haùt : "Bích Thaûo vui ! Thaønh Thaûo vui !"
Chaøng ñaõ hoùa kieáp. Laàn naøy chaøng ñaõ ñaït ñöôïc söï hoùa thaân ñuùng ñaén vaø tröôøng cöûu, bôûi vì chaøng ñaõ töø caùi moät nöûa chuyeån sang caùi toaøn theå cho neân chaøng coù bieät taøi (bieán) ñoåi (thaân) xaùc töøng giôø töøng phuùt thaønh baát cöù caùi gì chaøng muoán. Gioøng luaân löu (hoài) huyeàn dieäu cuûa söï trôû thaønh (voâ thöôøng) tuoân chaûy khoâng ngöøng trong huyeát maïch cuûa chaøng vónh vieãn chaøng coù theå tham döï vaøo söï saùng taïo chôùm nôû trong töøng phuùt töøng giaây.
Chaøng thôû thaønh nai, trôû thaønh caù, trôû thaønh ngöôøi vaø trôû thaønh raén, thaønh maây bay, thaønh chim. Nhöng trong moãi hình haøi chaøng vaãn laø toaøn theå, vaãn laø "moät ñoâi", vaãn mang trong mình Maët trôøi vaø Maët traêng, Ñaøn oâng vaø Ñaøn baø.
Nhö moät con soâng "sinh ñoâi" chaøng chaûy meâ maûi qua caùc nuùi röøng ñoàng ruoäng.
Vaø laáp laùnh treân neàn trôøi chaøng saùng aùnh saùng cuûa "ngoâi sao ñoâi".
Hermann Hesse
Baûn dòch cuûa Thaùi Kim Lan
[ Trôû Veà ]