Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [Trang chuû ]
Thaùng tö, thaùng toâi sinh, muøa hoa loa keøn nôû. Loaøi hoa khi nôû caùnh coù maøu traéng trong thaät laï, nhöng luùc chuùng coøn ñöông nuï, nhöõng nuï hoa phôùt xanh naèm trong ñaùm laù boàng beành nhö nhöõng caùi ñaàu cuûa moät ñaøn khuûng long thôøi tieàn söû ñang bôi loäi. Nhìn gaàn hôn, nhöõng nuï hoa loa keøn nhoøn nhoïn troâng
Muøa hoa loa keøn
Nguyeãn Hoaøng Huy
raát gioáng traùi ñaïn B.41 thu nhoû, coù maøu xanh phôùt, luùc nôû hoa laïi gioáng moät quaû chuoâng, chuùng cöù nhaèm thaúng vaøo, xoaùy vaøo, ñeå laøm rung leân traùi tim ña caûm cuûa anh.Moät ngaøy thaùng tö, cha toâi ñi phoá veà, noùi vôùi meï toâi "Anh Lieân maát roài ñaáy !". Toâi ñi döï ñaùm tang nhìn thaáy xung quanh linh cöõu ngöôøi quaù coá xeáp kín nhöõng voøng hoa keát toaøn baèng hoa loa keøn traéng, chaéc laø hoa theo muøa, bôûi vaøo thaùng tö hoa loa keøn chæ roä khoaûng hai, ba tuaàn leã roài thoâi.
Baùc Lieân laø ngöôøi baïn thaân suoát ñôøi cuûa cha toâi duø baùc hôn cha toâi vaøi ba tuoåi. Toâi nhôù daùng veû ngoaøi cuûa baùc : taàm voùc nhoû nhaén, toùc chaûi möôït, luùc naøo cuõng aên vaän quaàn aùo chöõng chaïc. Gioïng noùi baùc trong, gioáng nhö gioïng thaày giaûng leã trong caùc nhaø thôø Thieân chuùa giaùo. Hôn ba möôi naêm tröôùc, coøn
laø moät caäu beù, toâi ñöôïc thaáy baùc laàn ñaàu. Hoâm ñoù sau nhieàu naêm xa caùch cha toâi ngaãu nhieân gaëp baùc ôû ngoaøi phoá, voàn vaõ môøi veà nhaø. Toâi ñöùng daäy cuùi chaøo khaùch, trong loøng thoaùng moät chuùt ngaïc nhieân : thôøi baáy giôø ra ngoaøi ñöôøng ít ngöôøi maëc quaàn aùo taây caû boä, ñi giaøy da, laïi thaét cravaùt goïn gheõ beân trong chieác coå aùo sô mi hoà cöùng, nhaát laø ngöôøi ñoù laïi laø caùn boä ôû vuøng khaùng chieán môùi trôû veà. Toâi ngoài hoïc baøi beân cöûa soå, quay löng laïi boä sa loâng. Caâu chuyeän cuûa cha toâi vôùi ngöôøi khaùch cöù caâu ñöôïc caâu chaêng loït vaøo tai ñeå ñeán baây giôø nhöõng caâu noùi ñoù thöùc daäy trong trí nhôù toâi :... Tieáng khaùch hoûi thaêm cha toâi :
- Caäu vaãn laøm ôû toøa aùn ñaáy chöù ?
Cha toâi ñaùp :
- Vaâng, thaåm phaùn löu duïng anh aï. Coøn anh, toâi nghe noùi anh ñi khaùng chieán, vaøo boä ñoäi ñoùng ñeán thieáu taù roài phaûi khoâng ?
- Quaân ñoäi baáy giôø chöa phong haøm, chöa coù lon. Toâi chuyeån sang boä ñoäi vôùi haøm thieáu taù ñeå vaøo phaùi ñoaøn ñi hoïp lieân hieäp vôùi tuïi nhaø binh Phaùp tröôùc Geneøve. Giôø toâi chuyeån "veà vöôøn" roài caäu aï ! Toâi oám yeáu quaù.
Töø buoåi aáy thænh thoaûng baùc Lieân laïi tôùi nhaø toâi chôi.
Coù moät laàn meï toâi baûo cha toâi : "Anh Lieân thaät gaøn baùt saùch, ñeán baây giôø vaãn chöa chòu laáy vôï. Coâ Leä Lyù ñaõ leân chöùc "baø" roài coøn ñôïi chôø gì nöõa ! Ñi boä ñoäi ñoùng chöùc to nhö theá ñeán luùc veà laïi khoâng ñoøi hoûi laáy moät xu höu trí hoûi anh aáy soáng theá naøo ?".
Qua caâu chuyeän cuûa song thaân toâi ñöôïc bieát baùc Lieân laø con nhaø giaøu sang, tröôùc caùch maïng baùc hoïc tröôøng "lít xeâ" roài tröôøng luaät, noåi tieáng aên chôi coâng töû : moät ngaøy thay ba boä aùo sô mi, giaøy coù vaøi chuïc ñoâi, khaên muøi xoa duøng xong laø boû. Luùc baùc Lieân xin nghæ, Nhaø nöôùc chöa ra cheá ñoä höu trí,
sau naøy coù chính saùch baùc cuõng khoâng ñoøi hoûi. Baùc Lieân coù moät ngöôøi chò gaùi cuõng khoâng choàng con gì. Hai baùc soáng ôû hai buoàng treân gaùc trong moät caên nhaø höông hoûa gaàn phoá nhaø toâi. Taàng döôùi coù moät hoä daân thueâ. Khoaûn thu nhaäp chính thöùc cuûa baùc Lieân vaø ngöôøi chò gaùi laø cuoán soå trích lôïi töùc tieàn nhaø
cho thueâ ñöôïc traû möôøi laêm ñoàng moät thaùng.- Vaäy thì anh aáy aên baèng gì ?
Meï toâi nhaéc laïi.
- Anh aáy gaàn nhö aên chay : rau vôùi muoái vöøng - cha toâi ñaùp. Hai chò em anh aáy coù quyeån soå gaïo hai suaát möôøi ba caân röôõi. Baø chò baùn bôùt tem gaïo ñi ñuû tieàn mua gaïo, mua rau aên. Vôùi soá tieàn nhaø möôøi laêm ñoàng kia oâng aáy vaãn soáng phong löu laém : vaãn huùt thuoác laù cuoán Laïng sôn, uoáng cheø Hoàng Ñaøo öôùp hoa sen, vaãn ñoïc saùch. Vaãn ñi chôi... thuù laém.
Trong nhaø toâi con caùi khoâng ñöôïc pheùp goùp chuyeän cuøng baäc cha meï. Khi aáy toâi cuõng hôi lôùn, baét ñaàu coù caûm nhaän rieâng. Thöïc ra toâi khoâng thích baùc Lieân laém nhöng khoâng daùm noùi ra : ngöôøi gì cöù hay ñeán chôi ngoài noùi chuyeän rì raàm haøng buoåi. Xung quanh haøng xoùm tai vaùch maïch röøng ngöôøi ta khoâng
bieát cho laø tuï taäp baát maõn thì aûnh höôûng laém.Toâi ñeå yù nghe chuyeän, hoùa ra caùc cuï toaøn noùi chuyeän taøo lao, xen caû tieáng Phaùp, tieáng Taøu, caû Phaät, caû thieàn, Laõo, Trang, Khoång Töû roài caû maùc xít nöõa. Coù moät vieäc cho ñeán baây giôø toâi vaãn aân haän : toái hoâm aáy gaàn baûy giôø baùc Lieân vaø cha toâi coøn ngoài ñaøm ñaïo. Meï toâi ngoài may, thænh thoaûng laïi ngöôùc nhìn ñoàng hoà. Toâi thoåi côm, söûa soaïn maâm baùt xong xuoâi ñaõ laâu, soát ruoät muoán aên côm nhanh ñeå ñi chôi. Nhaø toâi coù caùi baøn aên daøi keâ caïnh boä sa loâng tieáp khaùch. Nghó ra moät caùch, khoâng hoûi yù kieán ai toâi chuû ñoäng beâ maâm baùt, noài nieâu ra doïn loaûng xoaûng treân baøn aên. Ñang troø chuyeän, baùc Lieân ngöôùc nhìn maâm côm toâi doïn, söïc nhôù giôø ñaõ muoän. Cha toâi luùng tuùng noùi maáy caâu môøi côm baùc nhöng baùc xin pheùp ra veà. Khi khaùch veà roài cha toâi goïi toâi laïi, khoâng noùi khoâng raèng giaùng cho toâi moät caùi taùt. Töø khi hoïc leân caáp ba toâi khoâng hay bò ñoøn nöõa. Laàn aáy laø laàn cuoái cuøng cha toâi ñaùnh toâi, nhöng caùi ñau laàn aáy coøn maõi trong ñôøi toâi.
Coù moät khoaûng thôøi gian daøi deã ñeán hôn möôøi naêm toâi khoâng gaëp baùc Lieân. Toâi lôùn ñi laøm xa nhaø, roài laáy vôï, coù con baän bòu muoân chuyeän ñôøi thöôøng. Maõi ñeán khi caïy cuïc xin chuyeån ñöôïc veà Haø Noäi thì laïi baäp vaøo thôøi kyø kinh teá thò tröôøng, lao vaøo cuoäc möu sinh taát baät.
Toâi khoâng ngôø khi nghe cha toâi baùo tin baùc Lieân ñi tu. Meï toâi baûo "thì anh aáy soáng cuõng gaàn nhö ñi tu coøn gì : aên chay, khoâng vôï, chæ chöa xuoáng toùc, nieäm Phaät maø thoâi".
Thöïc ra baùc Lieân nghieân cöùu Phaät phaùp ñaõ laâu. Baùc ñi tu chæ laø tu taïi gia, coù laäp baøn thôø Phaät, ñoïc kinh, ñoïc saùch vaø thænh thoaûng aên chay. Nhö hoài coøn nhoû, toâi laïi ñöôïc hoùng nghe caâu chuyeän ñaïo lyù giöõa baùc vaø cha toâi trong luùc toâi luùi huùi veõ vôøi maïch ñieän hay chöõa caùi quaït ñöôïc baùc Lieân môøi moät ñieáu thuoác laù cuoán Laïng sôn vôùi caâu khen "anh naøy ñöôïc" vaø neáu thích thì toâi ngoài gheù moät beân gheá nghe chuyeän. Caâu chuyeän thöôøng xoay quanh noãi thoáng khoå cuûa nhaân gian. Coù laàn cha toâi hoûi :
- Ñöùc Phaät coù töø hai ngaøn naêm traêm naêm nay, hoûi ngaøi ñaõ cöùu ñöôïc ai ra khoûi caûnh khoå chöa ?
Baùc Lieân coù gioïng noùi trong, nheï, hôi du döông nhöng vì laø con nhaø luaät neân baùc cuõng khaù huøng bieän. Baùc ñaùp ngay :
- Ngöôøi ta coù nhieàu haïng, caûnh khoå coù nhieàu möùc. Thuôû xöa Ñöùc Phaät thöông töø con giun bò caét ñöùt döôùi löôõi caøy, con chim bò meøo aên, con nai bò hoå voà. Toâi vôùi caäu ñeàu hoïc khoa hoïc : toâi coù "phi loâ" caäu coù "maùt" (1) ta hieåu loaøi vaät phaûi ñau, phaûi cheát ñeå caân baèng sinh thaùi. Coøn loaøi ngöôøi, caùi loaøi duy nhaát coù tinh thaàn aáy, ñeå caân baèng xaõ hoäi ngöôøi ta raát khoå. Coù nhieàu loaïi khoå. Phaät giaùc ngoä ñöôïc chuùng sinh ra khoûi caûnh khoå vì Phaät nhìn thaáy caùi söùc maïnh taâm thöùc tieàm aån ôû loaøi ngöôøi...
Cöù sau ngaøy raèm, muøng moät, baùc Lieân laïi mang ñeán nhaø toâi cho khi thì quaû döa, khi thì caùi oaûn xoâi ñoùng laáy, goïi laø loäc Phaät. Baøn thôø nhaø baùc : hoa haùi ôû trong caùc chaäu baùc troàng treân maûnh saân thöôïng, quaû mua ngoaøi chôï. Sau naøy ñoà leã coù roâm raû hôn bôûi maáy baø cuï trong phoá thaáy baøn thôø nhaø baùc thanh
tònh hay ñeán leã cho gaàn. Ñaëc bieät coù moät baø sang troïng laém, ñi xe con, moãi naêm cöù vaøo thaùng tö döông lòch laïi ñeán cuøng ñöùa chaùu noäi ñöa leã moät boù hoa loa keøn to.Coù ñoâi laàn toâi ñöôïc gaëp baø. Phaûi coâng nhaän baø ñeïp duø ñaõ ôû tuoåi ngoaøi naêm möôi. Troâng baø khoâng coù daùng cuûa moät tín ñoà ñaïo Phaät chuùt naøo, moãi laàn ñeán nhaø baùc Lieân, baø daét ñöùa chaùu ñi nhanh qua cöûa nhö khoâng muoán ñeå ai chuù yù. Thoâng thöôøng hai baø chaùu chæ löu laïi nghe kinh khoaûng ba möôi phuùt roài veà.
Saàm uaát ñöôïc vaøi naêm, caùc phaät töû cuùng leã ôû baøn thôø nhaø baùc Lieân ruùt lui daàn. Thì ra coù moät bieán chuyeån quan troïng trong "ñaïo" cuûa baùc. Baùc Lieân keå laïi vôùi cha toâi raèng trong giaác nguû baùc mô thaáy Ñöùc Phaät. Khoâng phaûi Ñöùc Thích Ca Maâu Ni, cuõng khoâng phaûi Phaät Baø Quan AÂm hay Di Laïc, Kim Cöông gì. Hình daùng Ñöùc Phaät trong giaác mô gioáng heät moät hình ngöôøi saép xeáp ngaãu nhieân treân böùc töôøng loang loå voâi vöõa reâu phong ôû goùc saân thöôïng nôi baùc hay ngoài ñoïc saùch vaø suy ngaãm. Saün khaû naêng hoäi hoïa, baùc chuïp aûnh böùc töôøng roài veõ laïi, roài laáy moät hoøn ñaù ñuïc ñuïc ñeõo ñeõo laáy thaønh pho töôïng Phaät. Pho töôïng naøy baùc thay vaøo ngoâi tam theá treân baøn thôø. Xung quanh töôøng baùc treo khung kính tranh caùc Ñöùc Phaät rieâng cuûa baùc. Toâi cuõng ñaõ ñöôïc nhìn thaáy pho töôïng aáy. Thuù thöïc cuõng khaù ñeïp maëc duø khoâng ra hình thuø gì. Baùc Lieân noùi raèng "Phaät ôû trong taâm mình, hình haøi chæ laø caùi voû ñeå laøm ñoái töôïng cho tín ngöôõng". Cha toâi laïi hoûi :
-Nhö vaäy anh ñaõ töø boû ñaïo cuûa Ñöùc Thích Ca Maâu Ni. Taïi sao anh coøn tuïng kinh Phaät ?
Moät neùt saùng töôi ngôøi treân göông maët baùc :
- Toâi tuïng kinh cho toaøn theå nhaân daân. Haøng ngaøy toâi coøn caàu nguyeän rieâng cho caäu nöõa. Chuùng sinh ai cuõng coù theå thaønh Phaät, ñaáy laø yù nieäm cuûa Thích Ca. Trong coõi theá, moãi ngöôøi ñeàu coù theå tìm thaáy hình aûnh Ñöùc Phaät rieâng cuûa mình ñeå höôùng tôùi. Ñoái vôùi toâi, töøng chöõ Phaïn trong kinh saùch khoâng coù
yù nghóa nhöng luùc ngoài tuïng kinh, chuùng gioáng nhö nhöõng coïc tieâu höôùng daãn treân con ñöôøng thieân lyù, toâi cöù nöông vaøo ñoù ñeå chuyeån ñoäng tinh thaàn toâi. Baây giôø, toâi coù Ñöùc Phaät rieâng cuûa toâi roài, toâi ngoài thieàn ñònh nhìn söï vaät ñaõ thaáy trong ra, trong suoát töø ngoaøi vuõ truï ñeán coõi loøng toâi, caäu aï.Maáy naêm cuoái ñôøi baùc Lieân yeáu hôn, cha toâi phaûi ñeán thaêm baùc. Raèm, muøng moät nhaø toâi vaãn coù loäc oaûn do cha toâi mang veà, nhöng laïi oaûn côm baùc ñoùng laáy baèng côm teû thoåi naùt. Hoài ñaàu naêm ngöôøi chò gaùi baùc qua ñôøi. "Tín ñoà" chæ coøn moät baø cuï ôû thueâ taàng döôùi kieâm vieäc mua hoä gaïo, daàu cho baùc. Coøn baø sang troïng phaûi ñeán thaùng tö môùi tôùi.
Moät laàn, khi ñaët caùi oaûn côm cuûa baùc Lieân leân baøn thôø ôû nhaø mình, meï toâi chôït nghó ra :
- OÂng Lieân tieâu baèng gì ? Baây giôø khoâng coøn soå gaïo, bìa, tem phieáu, laáy gì maø baùn ? Tieàn lôïi töùc nhaø cho thueâ möôøi laêm ñoàng moät thaùng nhaân leân ñöôïc nghìn röôõi, chöa ñuû mua baùt phôû - Baø noùi vôùi cha toâi - oâng xem coù caùch naøo kheo kheùo giuùp anh Lieân kheùo anh aáy khoâng coù gì aên ?
Cha toâi ngaãm nghó moät laùt :
- Ñeå roài toâi lieäu xem. Tính anh aáy khaùi laém, khoâng muoán phieàn ai bao giôø.
Cha toâi daãn theâm daãn chöùng. Baùc Lieân coù ngöôøi chaùu hoï xuaát döông vaãn göûi thö veà yeâu caàu ñöôïc giuùp baùc, nhöng chæ coù moät laàn baùc baûo göûi cho baùc ba cuoán saùch khaûo cöùu Phaät giaùo in ôû Myõ, giaù bìa moãi cuoán ba traêm ñoâ la. Trong nhaø baùc Lieân coù nhieàu ñoà quyù : saäp guï, sa loâng taøu, loï coå, baùt giang taây...
ñaëc bieät baùc coù moät böùc tranh Phaät Baø Quan AÂm baèng ngoïc töø ñôøi Thanh. Töø khi thay tranh Phaät, baùc haï böùc Phaät Baø Quan AÂm xuoáng, daân ñoà coå Haø Noäi xoâ ñeán hoûi mua nhöng baùc khoâng baùn thöù naøo.Tröôùc teát aâm lòch maáy ngaøy, cha toâi ñeøo ñeán cho baùc Lieân moät yeán gaïo neáp ngon. Khi veà oâng keå "Anh aáy gaày laém, nhöng vaãn nhanh nheïn, phaàn lôùn thôøi gian laø ngoài thieàn. Hoâm nay toâi ngoài vôùi anh aáy raát laâu töï döng anh aáy baûo :
- Toâi tu ñaõ thaønh chính quaû roài. Toâi ñi luùc naøo thì ñi khoâng baùo tröôùc ñöôïc ñaâu. Chæ vôùi rieâng caäu toâi baùo tin. Sang naêm, Ñöùc Phaät Di Laïc veà. Theá giôùi böôùc vaøo thôøi kyø thònh vöôïng, an laïc, nhaân gian thaûy ñeàu sung söôùng.
Quyù moät gaàn heát, thaùng tö saép sang. Toâi ñang coá gaéng nhaët nhaïnh tieàn nong hoaøn thieän moät caùi "toalet" taïm goïi laø ñôøi môùi cho cha meï toâi duøng. Nhaø toâi ôû trung taâm Haø Noäi nhöng tieän nghi coå loã. Trôøi laïnh, caùc cuï giaø ra saân deã bò caûm ñoät ngoät laém. Gaïch men Trung Quoác ñang reû. Chaäu söù Trung Quoác vöøa
tuùi tieàn. Toâi thuù vò nhaát caùi maùy ñun nöôùc taém baèng ñieän cuûa Lieân Xoâ coù hai voøi nöôùc noùng laïnh thaät tieän lôïi. Töø nay khoâng phaûi moät tay xaùch aám moät tay xaùch phích quaây caùi ni loâng ra maùy nöôùc ñeå taém nöõa. Toâi ñang haøo höùng ñaáu ñieän cho buoàng taém môùi thì cha toâi böôùc vaøo noùi "Baùc Lieân maát roài. Ñi vôùi
boá ñeán xem theá naøo".Nhaø baùc Lieân ôû khoâng xa nhaø toâi, khi cha con toâi ñeán saùu baûy ngöôøi baïn cuõ ñaõ ñeán roài. Chính quyeàn phöôøng ñang laøm thuû tuïc kieåm keâ vaø nieâm phong taøi saûn cuûa baùc theo ñuùng luaät ñeå chuyeån giao cho ngöôøi thöøa keá hôïp phaùp. Tang leã baùc ñöôïc ñòa phöông ñöùng ra lo theo tieâu chuaån daønh cho ngöôøi coâ ñôn khoâng nôi nöông töïa. Vieäc khaâm lieäm baùc ñöôïc gia ñình hoä ôû taàng döôùi lo chu taát. Toâi laëng nhìn : moät cuï giaø nhoû thoù, da traéng, moûng nhö giaáy naèm tónh laëng trong boä comleâ (ñooùc môi) maøu ghi saùng. Maùi toùc baïc thöa loä ra phía treân taám vaûi ñieàu phuû maët.
Taát caû nhöõng ngöôøi döï vieáng ngoài im laëng xung quanh moät caùi baøn moäc, vöøa uoáng nöôùc vöøa baøn coâng vieäc tang leã ngaøy mai. Baø cuï ôû hoä thueâ taàng döôùi khoâng khoùc nhöng maét ñoû hoe. Baø cuï keå :
- Caùc oâng caùc baø ñöøng töôûng laø cuï bò ñoùi, böõa naøo toâi cuõng thoåi côm böng leân nhaø cho cuï. Gaïo cuûa cuï coøn ñaày hai noài kia : gaïo ngon cuï ñoùng oaûn thôø, gaïo haåm cuï xôi. Nhöng maáy hoâm nay cuï khoâng aên, cuï mang côm leân saân thöôïng cho ñaøn chim seû. Maáy laàn toâi ñeå yù, roùn reùn treøo leân saân thöôïng xem. Laïy
giôøi, laïy Phaät caùc oâng caùc baø aï, giôøi reùt theá maø chim seû, chim gì ôû ñaâu noù cöù bay veà raøn raït moãi con ngaäm moät hoät côm nôi tay cuï roài laïi bay ñi. Toâi cöù caàu ñöôïc ñöùng nhìn cuï maõi vì nom cuï ñeïp nhö oâng buït aáy. Sau thaáy cuï chæ phong phanh manh aùo luïa, sôï cuï bò caûm laïnh toâi phaûi thænh cuï xuoáng nhaø.
Saùng hoâm nay trôøi giôû gioù, cuï baûo toâi xaùch cho cuï moät xoâ nöôùc leân saân thöôïng, toâi khoâng bieát cuï ñònh laøm gì neân vaãn xaùch leân. Hoùa ra cuï taém. Luùc toâi nghe tieáng ngaõ chaïy leân, cuï ñaõ hoùa roài. Cuï naèm treân saân aáy, thaân hình nguyeân veïn nhö luùc cha meï môùi sinh. Khoâng caàm ñöôïc loøng, toâi chaïy xuoáng nhaø
môû röông laáy xaáp vaûi traéng toâi vaãn daønh duïm cho toâi ñeå quaán quanh hình haøi cuï roài toâi môùi ñi baùo phöôøng.Nghe chuyeän cuûa baø cuï xong moïi ngöôøi chia tay nhau ai veà nhaø naáy. Treân ñöôøng veà ñi giöõa phoá phöôøng nhoän nhòp coøi xe, taâm trí toâi cöù bò xuùc ñoäng maõi veà caùi cheát cuûa baùc Lieân qua caâu chuyeän vöøa nghe. Nhö theá, giöõa Haø Noäi ñoâng ñuùc oàn aøo naøy coù moät ngoâi nhaø, coù moät goùc saân thöôïng thaät thanh khieát. Trong ngoâi nhaø aáy coù moät cuï giaø suoát caû ñôøi soáng hieàn löông. Treân maûnh saân thöôïng aáy haøng ngaøy cuï ñöùng, ngoài, ñoïc saùch, suy ngaãm, vui vaày vôùi ñaùm chim beù nhoû vaø maây trôøi, caây laù. Khoâng bieát coù luùc naøo baùc Lieân nhìn xuyeân qua thaønh phoá ñeå ñeán beân caïnh, thaät gaàn vôùi nhöõng kieáp ngöôøi cô khoå khoâng ? Khoâng bieát coù luùc naøo baùc Lieân nhìn xuyeân qua ñöôïc khoaûng khoâng ñaày maây vaàn vuõ kia ñeå ñeán ñöôïc taàng trôøi voâ saéc giôùi, nôi choùi loøa aùnh saùng vónh haèng khoâng ?
Veà ñeán nhaø toâi giuïc cha toâi ñi taém ngay vôùi yù muoán oâng laø ngöôøi "caét baêng khaùnh thaønh" cho caùi coâng trình "toaleùt" hieän ñaïi cuûa toâi. Taém taùp xong toâi thaáy cha toâi khoùc. Maét ngöôøi ñoû hoe, oâng baûo :
- Taém nöôùc noùng ôû caùi Soápphôbanh cuûa maøy thuù thaät. Coøn baùc Lieân thì cheát reùt saùng hoâm nay.
*
Toâi ngaäm nguøi khoâng bieát noùi sao.
Ñeâm aáy, gia ñình toâi thöùc khuya, toâi, luùc naøy laø moät ngöôøi ñaøn oâng coù tuoåi, coøn cha toâi ñaõ laøm oâng noäi töø laâu. Toâi noùi :
- Con muoán vieát ít doøng veà baùc Lieân. Moïi chuyeän veà baùc maáy chuïc naêm qua con ñaõ bieát kyõ, rieâng coøn moät khoaûng troáng : cuoäc soáng tình caûm, tình aùi cuûa baùc ôû thôøi traùng nieân. Vì sao moät ngöôøi ñaøn oâng, moät ngöôøi thanh nieân aên chôi nhaát haïng Haø thaønh nhö baùc laïi khoâng coù boùng daùng moät ngöôøi phuï nöõ naøo trong cuoäc ñôøi ?
Ñoät nhieân cha toâi noåi caùu leân :
- Tao khoâng noùi baùc aáy laø ngöôøi aên chôi nhaát haïng maø laø aên dieän nhaát haïng. Maøy cöù lieäu hoàn vôùi nhöõng töø ngöõ noùi aåu vôùi boá nhö theá.
Toâi bieát loãi, nín laëng. Meï toâi thaáy theá thöông haïi keå :
- Thôøi tröôùc caùch maïng, coù coâ Leä Lyù hoïc tröôùc meï maáy naêm ôû tröôøng Ñoàng Khaùnh noåi tieáng ñeïp vaø ngoå ngaùo. Trong khi caùc coâ khaùc ñi hoïc coøn phaûi coù anh xe nhaø ñöa ñi, ñoùn veà thì coâ Leä Lyù daùm maëc quaàn sooùc, ñi xe ñaïp ñeán tröôøng. Baùc Lieân meâ coâ naøy laém. Baùc Lieân laø con giai caû oâng Tuaàn phuû, khi
aáy ñaõ ñoã cöû nhaân luaät roài nhöng baùc khinh ngheà quan laïi, khoâng theøm ñi thi tri huyeän. Coøn coâ Leä Lyù laø con oâng Haøn ôû gaàn nhaø baø ngoaïi mình aáy. Nhaø oâng Haøn coù môû xe ñoøn ñaùm ma. Gia ñình oâng Tuaàn coù yù cheâ nhaø oâng Haøn haï löu, giaøu soåi, khoâng moân ñaêng hoä ñoái. Theá roài baø Tuaàn bò beänh cheát ñoät ngoät, caâu chuyeän ñaønh gaùc laïi ôû ñaáy. Ngaøy aáy saép söûa caùch maïng, Haø Noäi cöù aàm aàm caû leân, roài caùch maïng thaønh coâng, roài khaùng chieán, roài taûn cö moãi ngöôøi moãi ngaû khoâng bieát sau naøy ra sao ?Luùc naøy cha toâi bôùt noùng, oâng höùa seõ hoûi theâm maáy ngöôøi baïn cuûa baùc Lieân cuøng ñi tham gia khaùng chieán roài seõ keå cho toâi.
Nhôø cha toâi giôùi thieäu, toâi chòu khoù ñi hoûi han nhieàu ngöôøi chaép laïi, ñöôïc caâu chuyeän naøy. Vì caâu chuyeän keùo daøi suoát caû moät ñôøi ngöôøi neân toâi duøng ñaïi töø "oâng" vaø "baø" ñeå chæ baùc Lieân vaø coâ Leä Lyù. Nhö cha meï toâi ñaõ keå thoaùng qua. Döï ñònh cuûa oâng muoán hoûi baø bò gia ñình cuï Tuaàn ngaên trôû. Ngaøy
aáy laøm gì coù töï do hoân nhaân maëc duø anh laø ngöôøi vaên minh aâu hoïc ñeán ñaâu chaêng nöõa. OÂng vaø baø chæ bieát ñöa maét nhìn nhau moãi buoåi tan hoïc, khi oâng ñöùng ñôïi baø ôû xa xa coång tröôøng. Suy ñi tính laïi, cuoái cuøng oâng nhôø moät baø baùc hoï xa ôû taän Thaønh Nam coù quen bieát caû hai nhaø leân Haø Noäi ñöa oâng ñeán ra
maét nhaø gaùi. Böõa aáy thaät roän raøng. Nhaø cuï Haøn ñeøn neán saùng choang nhö ngaøy teát, keû aên ngöôøi laøm ñi laïi nhoän nhòp. Khi oâng ñeán, nôi naøy chaøo, nôi kia chaøo "Laïy quan cöû aï ! Laïy quan cöû aï !" Tieáng caùc cuï taám taéc "Caäu cöû con cuï lôùn Tuaàn nom tuaán tuù quaù !" Chuyeän vaõn moät tuaàn traø, cuï Haøn noåi côn theøm "uø
chi chi, baùt saùch" leân, vaãy tay goïi oâng :- Naøy caäu cöû. Môøi caäu vaøo moät chaân.
OÂng ñöùng daäy, leã pheùp :
- Baåm caùc cuï, xin môøi caùc cuï, con khoâng bieát chôi xin kieáu aï !
Cuï Haøn cöôøi khaø khaø.
- Caäu cöû haù laïi chaúng bieát caâu naøy sao :
"Laøm trai bieát ñaùnh toå toâm
Uoáng cheø maïn baûo, xem noâm Thuùy Kieàu..."
Cuõng may vöøa luùc ñoù coâ Leä Lyù böng khay nöôùc tha thöôùt ñi leân. Cuï Haøn baûo :
- Naøy coâ, caäu cöû khoâng thích ñaùnh toå toâm, coâ môøi caäu cöû vaøo phoøng trong uoáng nöôùc.
Böõa aáy thaùng tö, trong phoøng cuûa baø coù moät bình hoa loa keøn ñang nôû. Laàn ñaàu tieân oâng ñöôïc ngoài gaàn baø ñeán theá.
Muøi vò vaø höông saéc thaám ñaãm traùi tim laõng töû cuûa oâng. OÂng ví baø vôùi coâ gaùi trong hoïa phaåm "Thieáu nöõ beân hoa hueä" cuûa Toâ Ngoïc Vaân. OÂng nhaán maïnh hoa aáy khoâng phaûi hoa hueä maø laø moät loaøi hoa goác chaâu AÂu teân laø lis tieáng ta goïi laø hoa loa keøn hay hoa hueä Taây. Hoa aáy laø hoa bieåu tröng cuûa ñoaøn höôùng ñaïo sinh theå hieän tính ngay thaúng vaø loøng trong traéng. Baø ngoài yeân nghe, e leä chöù khoâng daïn dó nhö oâng töôûng.
Vaøi thaùng sau oâng coøn ñöôïc ñöùng gaàn baø theâm moät laàn nöõa khi baø cuøng ñoaøn nöõ sinh aùo daøi traéng tröôøng Ñoàng Khaùnh leân saân khaáu Nhaø haùt lôùn thaønh phoá haùt ra maét ca khuùc "Ñaøn chim Vieät" cuûa Vaên Cao : "Veà ñaây khi gioù muøa thôm ngaùt ôi caùnh chim giang hoà..."
Laàn naøy oâng maïnh daïn môøi baø ñeán thaêm nhaø oâng, nhö baïn beø. Baø ngöôùc maét leân roài nhìn xuoáng :
- Thoâi, anh ! Quan Tuaàn nghieâm laém. Em sôï.
Vieäc baø cuï Tuaàn maát ñoät ngoät laøm oâng khuîu xuoáng. Noãi buoàn rieâng coäng vôùi noãi ñau tang cheá khieán oâng naèng naëc ñoøi veà queâ ôû ñeå troâng nom phaàn moä maëc daàu cuï Tuaàn naên næ oâng ra öùng thi tri huyeän kyø naøy : "Anh ra laøm quan cho toâi laáy moät ngaøy cuõng ñöôïc". OÂng soáng hôn moät naêm ôû queâ nhaø. Ñeán luùc khôûi nghóa thaùng Taùm buøng noå, oâng tham gia caùch maïng ôû laøng roài laøm coâng taùc xaõ hoäi cho ñeán ngaøy Toaøn quoác khaùng chieán oâng khoâng coù dòp gaëp laïi baø nöõa. Taây ñaùnh leân, oâng ñi thaúng vaøo cuoäc tröôøng kyø khaùng chieán vôùi taám loøng cuûa moät ngöôøi thanh nieân trí thöùc haøo hoa, hoàn nhieân vaø ngay thaúng. OÂng laøm vieäc khaùng chieán nhöng oâng vaãn aên dieän, vaãn coù ngöôøi boõ giaø ñi theo haàu nhö thuôû naøo. OÂng ñöôïc cöû laøm thanh tra tuyeân truyeàn moät tænh mieàn trung du. - ñaáy, oâng ñöôïc bieát tin baø ñi taûn cö vaø ñaõ laáy choàng. Choàng baø laø moät chæ huy quaân söï xuaát saéc vuøng chieán khu vôùi daùng veû ngang taøng traän maïc : boä quaàn aùo kaki Myõ, khaåu suùng luïc treã beân hoâng, vò chæ huy boä ñoäi ñaõ nhanh choùng chieám ñöôïc caûm tình cuûa coâ nöõ sinh ñeïp laãy löøng Haø Noäi. Laøm quen nhanh roài ñaùm cöôùi cuõng nhanh vì cuoäc chieán khoâng truøng trình ñôïi ai. Sau khi laáy choàng baø thoaùt ly laøm caùn boä phuï vaän.
Khaùng chieán khoùi löûa nguùt trôøi nhöng nhöõng dòp tình côø vaãn coù. Ñoaøn coâng taùc phuï nöõ cuûa baø ñi sang tænh oâng. Hai ngöôøi gaëp nhau beân moät heûm ñoài khi oâng ñi moät mình veà cô quan, vöøa ñi vöøa ngheâu ngao:
"Nhöõng chaøng trai chöa traéng rôï anh huøng
Hoàn möôøi phöông phaát phô côø ñoû thaém..."Chuyeän troø, khai hoäi suoát caû buoåi chieàu, hoï gaëp nhau vaøo buoåi toái. Ñeâm aáy coù traêng, khoâng khí thoaùng ñaõng cuûa vuøng töï do xoùa tan leã giaùo nghìn xöa. Hai ngöôøi ngoài beân caïnh nhau döôùi moät goác caây coï, nhöõng taùn coï xoøe to che chôû hoï. Baø ngheïn ngaøo vì ñau khoå : moät beân laø oâng haøo hoa phong nhaõ, ngöôøi
baø töøng öôùc mô ngaøy xöa, moät beân laø ngöôøi choàng anh huøng ñang xaû thaân nôi chieán ñòa. Ngoài noùi chuyeän, hai ngöôøi cöù xích laïi gaàn nhau roài baø naèm trong tay oâng luùc naøo khoâng bieát. Ñeán khi hai vaït aùo cuûa baø rôi ra, ngöôøi oâng run baén leân. OÂng caûm thaáy thaân theå baø cuõng ñang run trong tay oâng. Moät thoaùng qua, oâng ruøng mình hieåu taát caû. Caëp maét baø kinh hoaøng heät nhö caëp maét cuûa moät con nai saép bò ñem ñi gieát thòt. - ñaáy coù hai gioït leä rôi ra trong tieáng naác : "Khoâng, khoâng ñöôïc ñaâu anh ôi !" Theâm moät phuùt naëng neà nöõa, oâng vaø baø cuøng ñöùng daäy, nhoïc nhaèn. Xa xa, treân nhöõng con ñöôøng nhoû ngoaèn ngoeøo ven ñoài thaáp thoaùng aùnh ñuoác cuûa nhöõng ngöôøi ñi hoïc bình daân hoïc vuï trôû veà.*
Sau ngaøy khaùng chieán thaéng lôïi, cuøng trôû veà thuû ñoâ baø vaãn bieát tin töùc oâng nhöng baø coá gaéng khoâng tìm gaëp oâng. Chuyeän chöa coù gì caû, vaû laïi buïi thôøi gian ñaõ phuû môø. Nhöõng naêm hoøa bình môùi laäp laïi coù nhieàu vaán ñeà phöùc taïp laém. Hôn theá, choàng baø ñaõ ñöôïc phong töôùng baø coøn baän bòu vôùi bieát bao coâng
vieäc.Ñeán khi nghe moät baø baïn noùi chuyeän oâng tu haønh theo Phaät, baø söûng soát, thoaït ñaàu khoâng tin : "Ai ñaáy chöù, ngöôøi aáy thì coù bao giôø..." Baø suy tính roài quyeát ñònh ñeán thaêm oâng. Tình côø, hoâm aáy cuõng laø moät ngaøy thaùng tö. Baø cho caäu laùi ñoã xe xa xa phoá nhaø oâng ôû. Baø daét theo ñöùa chaùu noäi, tha thaån vaøo chôï tìm mua moät boù hoa loa keøn thaät ñeïp, boïc caån thaän baèng laù roài môùi leân nhaø oâng "Hai möôi chín naêm trôøi..." baø laåm baåm. Khi böôùc leân caàu thang baø boãng thaáy boái roái nhö baø khoâng phaûi laø baø baây giôø maø vaãn laø coâ nöõ sinh Leä Lyù ngaøy naøo. Xöa kia baø ñaõ khoâng daùm tôùi nhaø oâng duø baø raát muoán, neáu baø
leân nhaø oâng hoâm aáy, cuoäc ñôøi oâng chaéc khaùc... chaúng ñeán noãi nhö baây giôø.- Quyù baø vaøo leã Phaät.
Tieáng noùi cuûa oâng coù giaø ñi nhöng vaãn trong treûo nheï nhaøng. Baøn thôø Phaät oâng baøy goïn, khoâng u tòch maø vaãn nghieâm trang. Thoaùng chuùt ruøng mình trong khoùi höông, baø thoát leân lôøi ñaùp "Moâ Phaät" oâng vöøa chaâm xong caây ñeøn ôû phía cuoái baøn thôø khoan thai böôùc ra. OÂng khoâng maëc aùo tu haønh, khoâng ñeo traøng haït, khoâng goït toùc. OÂng maëc aùo sô mi vaûi phin xanh da trôøi, quaàn aâu kaki Nam Ñònh, ñeàu laø thaúng neáp, coù ñuû maêng seùt gaøi ôû coå tay aùo. Toùc oâng thöa, hoùi ñeán nöûa ñaàu, ngaû baïc gaàn heát. OÂng ñaõ nhaän ra baø, böôùc chaân oâng chæ hôi chöõng laïi moät phuùt roài oâng khoan thai ñi tieáp ñeán beân baøn nöôùc, nhaác chieác
gheá maây :- Môøi baø ngoài xôi nöôùc.
OÂng chaäm raõi suùc aám, cheùn pha traø. Baø ngoài laëng ñi, caàm chaët tay ñöùa chaùu noäi, nhìn oâng, nhìn xung quanh nhaø oâng :
- OÂng Lieân... anh Lieân, anh soáng theá naøy ö ?
OÂng ñöa cheùn nöôùc cho baø baèng hai tay. Caùi cheùn söù raát moûng, ñaët treân caùi ñóa cheùn cuõng raát moûng, naéng quaùi töø cöûa soå chieáu vaøo in roõ ngaán nöôùc cheø vaøng ñaäm trong loøng cheùn. Muøi höông traø öôùp hoa sen thoang thoaûng theo laøn hôi traéng cöù vaån vô maõi treân caùi maøu oùng aû cuûa nuôùc traø loaïi moät. OÂng chaäm raõi :
- Töø naêm moät nghìn chín traêm naêm möôi baûy, toâi thaáy yeáu söùc, toâi xin nghæ. Baây giôø thì... oâng ñöa maét nhìn xung quanh gian phoøng mình : baøn thôø, giaù saùch, loï hoa, ngoïn ñeøn... baø thaáy ñaáy, toâi ñoïc saùch, chaêm caây caûnh vaø ñi thaêm thuù baïn beø.
OÂng khoâng hoûi thaêm gì veà ñôøi rieâng cuûa baø. Baø cuõng bieát nhöõng neùt chính veà cuoäc soáng cuûa oâng qua lôøi baø baïn keå laïi. Thôøi giôø ít, baø muoán ñi ngay vaøo vieäc cuï theå. Baø hoûi :
- Anh Lieân, anh aên chay coù thaáy ngöôøi meät laém khoâng ?
- Toâi khoâng aên chay - OÂng ñaùp ngay - toâi thích nhöõng thöùc aên thöïc vaät : laïc, vöøng, rau töôi, hoa quaû, chuùng hôïp vôùi taïng toâi.
Baø khoâng chòu :
- Em hieåu. Phieáu thöïc phaåm cuûa anh laø phieáu nhaân daân loaïi N, thòt öôùp ñaù, baïc nhaïc, nöôùc maém loaïi ba. Em seõ laáy ñöôïc cho anh soå höu trí. Vôùi möùc löông cuûa anh, anh seõ coù phieáu caùn boä bìa C. Anh xöùng ñaùng ñöôïc höôûng nhö theá.
OÂng khoaùt tay :
- Ñöøng !
Baø im baët. Lôøi ñaùp cuûa oâng nheï nhaøng nhöng ñanh laøm tan bieán bao döï ñònh baø toan tính laøm cho oâng maø chaéc chaén baø laøm ñöôïc. Ngoài moät laùt, baø coá vôùt vaùt laàn cuoái cuøng.
- Duø sao anh cuõng phaûi aên ñuû chaát ñeå giöõ söùc khoûe. Em khoâng daùm ñeán thaêm anh luoân, sôï phieàn anh. Em seõ cho chuù laùi xe haøng thaùng mang nhöõng thöïc phaåm toát laïi cho anh duøng. Em coù soå cung caáp rieâng, anh Lieân aï !
Ñoâi maét oâng aùnh leân moät tia gieãu côït :
- Nuoâi taêng töùc laø kính Phaät, xin baø cöù tuøy taâm. Toâi nguyeän haøng ngaøy caàu Ñöùc Phaät phuø hoä cho baø.
Baø khoâng giaän oâng vì caâu noùi aáy. Baø giöõ ñuùng lôøi höùa. Ngay thaùng sau baø cho ngöôøi ñeán bieáu oâng hai boä quaàn aùo may baèng luïa AÁn Ñoä, haøng thaùng baø göûi thöïc phaåm ñeán cho oâng ñeàu ñaën coøn oâng duøng hay cho ñi, baø khoâng bieát. Phaàn baø, moãi naêm cöù vaøo khoaûng thaùng tö döông lòch baø laïi daét theo ñöùa chaùu noäi ñeán thaêm oâng. Luùc ñeán, baø cho xe ñoã ôû xa xa nhaø oâng, baø daét ñöùa chaùu vaøo chôï mua moät boù hoa loa keøn to mang leân caém ñaày caùc bình hoa treân baøn thôø Phaät. Nhöõng naêm veà sau oâng thöôøng ngoài thieàn ñònh laâu hôn, haàu nhö coù luùc oâng khoâng ñeå yù ñeán khaùch vaøo. Duø oâng coù tieáp hay khoâng tieáp, laàn naøo baø cuõng ngoài laïi nhìn oâng khoaûng ba möôi phuùt roài môùi veà. Luùc leân xe, loøng baø naëng tróu...
*
Saùng hoâm sau toâi ñeán ñaùm tang thaät sôùm vì cha toâi daën ñeán sôùm xem coù vieäc gì thì giuùp. Thaät ra toâi khoâng phaûi laøm gì. Hoäi thoï ñöùng ra laøm thuû tuïc coøn hoäi Phaät giaønh quyeàn toå chöùc nghi leã. Ñaùm tang cuûa baùc Lieân ñoâng laém, ñoâng nhaát laø Phaät töû, caùc baø, caùc cuï thöôøng ngaøy moãi ngöôøi moät vieäc, coù baø buoân baùn ngoaøi chôï, laøm chuû cöûa hieäu, coù baø laø caùn boä veà höu, coù baø laøm möôùn, laøm coâng... ñuû caû. Nhöng hoâm nay troâng baø naøo cuõng nhö nhau : aùo daøi naâu soàng maøu ñaát, chuoãi traøng haït ñen huyeàn vaø göông maët suøng kính. Toâi bieát raèng moät chöõ Phaïn in trong cuoán kinh caàm treân tay kia caùc baø cuõng khoâng bieát. Toâi bieát raèng moät buïng chöõ cuûa caùc kho taøng Phaät phaùp maø baùc Lieân ñaõ mang theo kia, caùc baø khoâng hieåu roõ laáy moät phaàn. Toâi coøn bieát raèng nhieàu naêm nay caùc baø khoâng tôùi leã ôû baøn thôø nhaø baùc Lieân nöõa vì baùc ñaõ thay ngoâi tam theá baèng pho töôïng Ñöùc Phaät rieâng cuûa baùc. Vaäy maø nhöõng taø aùo daøi naâu vaãn laëng leõ troâi ñi beân xe tang, troâi ñi raát laâu. Tieáng tuïng kinh vaãn lan ñeàu töø nhöõng baøn tay laàn traøng haït. Côø phöôùn bay treân khuoân maët ñoaøn ngöôøi.
Phía döôùi cuøng ñaùm tang laø caùc cuï cöïu sinh vieân tröôøng luaät : baïn hoïc cuûa baùc Lieân vaø cuûa cha toâi. Caùc baùc ñeàu ñaõ treân baûy möôi caû, coù baùc baûy ba, coù baùc baûy taùm, moät thôøi chöa xa, caùc baùc coøn laø ñaøn chieán maõ tung hoaønh treân nhöõng lónh vöïc cao, xa nhaát cuûa ñaát nöôùc : ngoaïi giao, thöông maïi, phaùp
luaät, giaùo duïc... Nay, caùc baùc ñaõ veà höu caû. Coù baùc troâng hoàng haøo nhöng mang beänh huyeát aùp, coù baùc raén roûi nhöng bò khoái u trong daï daøy, coù baùc ñeo maùy ñieác. Toâi cuõng coù haân haïnh ñöôïc bieát gaàn heát caùc baùc trong moät soá buoåi hoïp lôùp thöôøng ñöôïc toå chöùc luaân phieân ôû nhaø nhau, coù maáy laàn ôû nhaø toâi, thuù thöïc, toâi raát meâ phong caùch tö duy cuûa caùc baùc : moãi vaán ñeà, duø nghieâm chænh ñeán ñaâu ñeàu ñöôïc caùc baùc nhìn nhaän döôùi goùc ñoä haøi höôùc vaø nhaân baûn. Trong nhöõng buoåi lieân hoan ngoït ñôn sô ñoù, nghe tieáng cöôøi cuûa caùc cuï giaø trí thöùc thaät saûng khoaùi, voâ tö löï, khaùc haún tieáng cöôøi hoâ hoá cuûa boïn phaøm
phu maø ñoâi ba laàn, do coâng vieäc laøm aên, toâi ñöôïc döï tieáp ôû caùc nhaø haøng sang troïng. Giôø ñaây, caùc cuï ñi beân nhau bình thaûn ñeå tieãn ñöa moät ngöôøi baïn "veà" tröôùc. baùc Tuaán, baûy möôi saùu tuoåi, nhaø nghieân cöùu Haùn Noâm coù tieáng, caát gioïng buøi nguøi.- Naêm moät chín boán möôi, ñoã tuù taøi toaøn phaàn tröôøng Böôûi ñöôïc hai möôi anh, caû nhoùm keùo nhau ñi chuøa Traàm chôi hoâm aáy Lieân haùt baøi "Bieät ly" cuûa Doaõn Maãn nghe caûm laém.
Baùc Ngöõ, tieán só luaät, baûy möôi nhaêm tuoåi, ñi lui laïi noùi nhoû vôùi cha toâi :
- "Me söø" Lieân thaønh Phaät thaät chöù khoâng phaûi bôõn. Chuùng ta khoâng theå so vôùi "luùy" ñöôïc, "luùy" trong saùng quaù. Khi xöa, bieát "toa" bò naïn "moa" khoâng daùm ñeán thaêm vì sôï lieân luïy. Luùc baáy giôø ai cuõng sôï. Caùnh ta chæ laø luõ chuùng sinh muoân ñôøi laån quaån trong kieáp luaân hoài, khoâng bao giôø leân ñöôïc coõi Nieát baøn laø phaûi.
Cha toâi chöa kòp traû lôøi thì baùc Cô ñaõ keùo laïi ruû baøn veà cuoäc hoïp lôùp saép tôùi.
Cuoäc ñi ñöa tieãn ngöôøi quaù coá ñaõ daøi, ñoaøn ngöôøi vaø xe tang döøng laïi. Baø cuï ôû taàng döôùi nhaø baùc Lieân ñi môøi traàu cau cho khaùch ñaøn baø vaø môøi thuoác laù cho ñaøn oâng. Hoâm nay troâng baø cuï khaùc haún : ñoâi moâi cuï queát traàu ñoû töôi, taø aùo daøi naâu vaûi môùi soät soaït, chuoãi traøng haït luûng laúng nôi buïng. Gaëp
khaùch hoûi thaêm noùi phaûi tieáng "cheát" bao giôø cuï cuõng nhaéc nhôû :- AÁy baùc ñöøng noùi theá, phaûi toäi, cuï hoùa ñaáy. Caùc baùc ñöøng töôûng toâi ñeå cuï ñoùi nheù. Haøng ngaøy toâi thoåi hai böõa côm daâng leân, cuï truyeàn mang leân saân thöôïng cho ñaøn chim seû. Cuï muoán thanh tònh. Hoâm qua trôøi trôû gioù, cuï baûo toâi mang nöôùc leân saân thöôïng cho cuï taém. Luùc cuï hoùa toâi nghe thaáy coù tieáng ñaøn, tieáng saùo treân trôøi...
Baø cuï ngöôùc leân trôøi. Toâi cuõng ngaång ñaàu nhìn theo tay baø cuï chæ, ñau ñaây nhö nghe tieáng voã caùnh cuûa haøng vaïn, haøng vaïn ñaøn chim seû. Toâi khoâng bieát toâi ñaõ ñuû ñöùc tin chöa nhöng toâi thaáy luùc naøy loøng toâi trong treûo laï, caùi thieän traøn ngaäp taâm hoàn toâi. Coøn gì nöõa... Nhöõng toan tính ñôøi thöôøng hoâm qua ñoái vôùi toâi laø voâ cuøng quan troïng thì hoâm nay trôû neân nhoû beù vaø chìm ñi ñaâu heát caû. Coøn gì nöõa...? Baát giaùc, nhö bò aùm thò toâi nhìn veà phía sau : moät chieác xe Nhaät ñôøi môùi maøu ghi, kính thaãm ñi töø töø vaø döøng laïi ôû phía cuoái ñoaøn ngöôøi ñi boä ñöa tang. Cöûa xe môû, moät baø cuï troâng hoàng haøo phuùc haäu naëng nhoïc böôùc ra. Chính laø baø, baø sang troïng, thaùng tö, hoa loa keøn, baø Leä Lyù. "Sao ñeán baây giôø baø môùi tôùi ?"
Toâi muoán keâu to leân nhöng coå ngheïn cöùng khoâng thoát neân lôøi.
Baø cuï naëng nhoïc böôùc ra, phaûi vòn vaøo vai moät caäu trai chöøng möôøi chín tuoåi, chaäm chaïp töøng böôùc tôùi gaàn xe chuyeån cöõu. Moät tay ñôõ baø, moät tay chaøng trai xaùch caùi laøn to, beân trong laøn ñaày nhöõng hoa loa keøn coøn öông nuï, nhöõng nuï hoa nhoøn nhoïn, maøu phôùt xanh...
Nguyeãn Hoaøng Huy (Haø Noäi)(1) Bachelier Philosophie, Matheùmatique : baèng tuù taøi trieát hoïc, toaùn hoïc
noùi taét.
[ Trôû Veà ]