Chim Vieät Caønh Nam            [  Trôû Veà  ]          [ Trang chuû  ] 
6 "ñoäc chieâu" ñaëc saûn Nam boä

Traàn Troïng Trí

* Raén hoå ñaát naèm caây thuïc ñòa,
Ngöïa nhaø trôøi aên coû chæ thieân.

* Chieàu chieàu eùn lieäng treân trôøi,
Ruøa boø döôùi nöôùc khæ ngoài treân caây.

* Tôùi ñaây ñaát nöôùc laï luøng,
Chim keâu phaûi sôï, caù vuøng phaûi kieâng !

* Ví daàu caù boáng kho tieâu,
Con theo haùt boäi meï lieàu con hö.
Ta thöû hình dung quang caûnh ñoàng baèng Nam boä luøi laïi 300 naêm veà tröôùc. Ñoù ñaây, vaøi soùc Mieân, daêm ba maùi tranh xô xaùc, coøn bao nhieâu röøng laø röøng ... Ngaøy hai buoåi neáu khoâng coù chuùt khoùi lam laùch qua khe laù ñeå baùo hieäu coù söï sinh hoaït cuûa loaøi ngöôøi, thì ñaây chæ coù theå coi nhö khu röøng boán muøa laëng ngaét. Döôùi soâng, khoù tìm ñöôïc caùnh buoàm. Caù maäp, caù saáu, raén ... tung hoaønh nhö moät giang sôn rieâng bieät. Treân bôø, döôùi nhöõng boùng coå thuï vöôn daøi haøng loaït caønh, reã chaèng chòt laø nhöõng chuoät, boï, muoãi moøng, ñæa vaét ... sinh soâi naûy nôû.

Ñoàng baèng Nam boä phaûi qua quaù trình khai phaù, chinh phuïc beàn bæ môùi trôû neân truø phuù nhö baây giôø. Tieán trình caûi taïo thieân nhieân aáy ñaõ ñöôïc ghi nhaän löu giöõ trong neàn vaên hoaù khai hoang, laäp aáp cuûa ngöôøi Vieät. Noù gaén lieàn vôùi "tieáng taêm " cuûa nhöõng moùn ñaëc saûn ñoàng ruoäng, nôi thaûo daõ. "Chaát " cuûa caùc moùn aên aáy baét nguoàn töø röøng, töø soâng; nghe thì hôi gheâ, song aên vaøo thì ...
Taéc keø xaøo laên
Treân caùnh ñoàng töù giaùc Long Xuyeân, tieáp giaùp vôùi vuøng bieån vaø röøng Kieân Giang - Haø Tieân, cuõng nhö vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi bao la, nguùt ngaøn, noåi tieáng laø nhöõng ñòa danh coù nhieàu taéc keø, raén moái. Ñaây laø moùn aên khaù phoå bieán cuûa daân quanh vuøng. Sau khi toå chöùc baét taéc keø, ngöôøi ta chaët boû ñaàu, nhuùng nöôùc soâi, caïo cho saïch lôùp vaåy. Tröôùc khi öôùp, chaët taéc keø ra töøng meáng, öôùp vôùi ñaïi hoài, tieåu hoài, baéc chaûo phi môõ toûi, roài ñoå thòt taéc keøvaøo xaøo cho saên laïi; sau ñoù vaét nöôùc coát döøa vaøo xaâm xaáp, chuïm löûa liu riu ñeå thòt hoaø quyeän vôùi gia vò vaø nöôùc coát (ñöøng ñeå löûa noùng quaù maát ngon). Heã thaáy nöôùc coát döøa saéc xuoáng, ta baéc chaûo ra, raéc ñaäu phoäng leân laø xong. Thòt Taéc keø thôm ngon laï luøng ! Ñaëc bieät laø phaàn ñuoâi ... beùo ngaäy, boài boå nguõ taïng, luïc phuû, vì nôi ñaây taäp trung môõ vaø xöông suïn. Taéc keø xaøo laên maø coù theâm "ñeá" thì khoûi cheâ ! Nhöng khoâng phaûi ai cuõng coù theå duøng moùn quí hieám naøy !
Chuoät xaøo xaû ôùt
Sau khi toå chöùc daëm cuø baét chuoät hoaëc ñi saên chuoät baèng muõi chóa veà anh em xuùm nhau ñun nöôùc cho soâi, truïng chuoät vaøo chaûo nöôùc, loät da cho saïch, loä ra lôùp thòt chuoät traéng phau ñem treo leân cho raùo nöôùc, chaët boû ñaàu, ñuoâi, chaân... Sau ñoù, chaët thòt chuoät thaønh töøng mieáng vöøa mieäng, öôùp toûi, boät ngoït, ñöôøng, muoái, nguõ vò höông, nöôùc töông... ñoä chöøng 5 phuùt cho thaám. Xong ñaâu ñoù, baéc chaûo leân beáp, ñeå thaät noùng, cho môõ, phi toûi thaät vaøng, thôm, ñoå xaû ôùt giaõ nhuyeãn vaøo xaøo lieân tuïc ñeán khi se laïi môùi cho thòt vaøo ñaûo ñeàu tay. Khi thòt chín muùc ra dóa, raéc tieâu, ñaäu phoäng leân. Duøng khi thòt coøn noùng thì môùi "tuyeät cuù meûo - khoâng thua gì moùn ngon "choán cung ñình " !
Chaùo daäu xanh naáu vôùi raén hoå ñaát
ÔÛ Ñoàng Thaùp Möôøi raén, ruøa nhieàu coù tieáng. Khi baét ñöôïc raén hoå ñaát, ñem ñaäp ñaàu cho cheát, duøng nöôùc soâi caïo vaåy thaät saïch. Keá ñeán moå laáy ruoät gan, roài chaët raén thaønh töøng khuùc daøi khoaûng taác taây; ñem haàm cho nhöø môùi vôùt ra. Sau ñoù, ñoå gaïo vaø ñaäu xanh vaøo noài nöôùc haàm raén. Chaùo chín neâm neám vöøa mieäng. Ñem xeù thòt raén hoå ñaát nhoû nhö thòt gaø, troän chanh, rau raêm. Muùc moãi toâ chaùo cho vaøo moät ít thòt raén, coù raéc tieâu haønh troän ñeàu, aên ñeán ñaâu maùt ñeán ñoù ... vì chaùo ñaäu xanh raén hoå ñaát laøm maùt gan, giaûi nhieät !
Dôi quaï haáp chao
Dôi quaï coù raát nhieàu ôû mieät röøng U Minh thöôïng vaø haï. Khi laøm thòt dôi quaï, döùt khoaùt khoâng neân ñeå loâng dính vaøo thòt trong luùc loät da, vaø phaûi boû cho heát chaát xaï trong dôi ñi, thòt môùi khoâng hoâi. Chaët ñaàu, boû caùnh, röûa saïch maùu, chaët mieáng vöøa aên, duøng chao ôùt ñaõ ñaùnh nhuyeãn vaø gia vò öôùp chung vôùi thòt; ñeå moät luùc roái baéc leân beáp haáp caùch thuyû. Moùn naøy boå thaän nhaát ñaáy !
Ba ngaâm muoái
Ba khía laø loaïi sinh vaät soáng ôû ven soâng, bieån, hình daùng gioáng con cua, lôùn hôn con coøng. Ba khía baét ñem veà röûa saïch, chuù yù laøm saïch maét vaø mieäng, roài öôùp ba khía vôùi muoái theo tyû leä thích hôïp, boû vaøo khaïp, ñaäy kín naép laïi. Khoaûng moät tuaàn leã ba khía seõ chín, laáy ra aên vôùi moùn naøo cuõng ñeàu ngon. Luùc ñem ba khía ra duøng, caàn ngaâm vôùi nöôùc soâi khoaûng naêm phuùt, taùch yeám beû caøng, boû troøng toâ öôùp toûi, ôùt, chanh, ñöôøng, boät ngoït cho thaám ñeàu, baét chaûo phi môõ, toûi cho thôm roài ñoå ba khía vaøo chieân. Khi naøo aên, vaét chanh vaøo, ta seõ coù moùn aên ngon, nhöùt laø aên vôùi côm nguoäi, heát saûy !
Caù boáng kho tieâu
Ñaây khoâng phaûi laø caù boáng muù cuûa coâ Taám thôøi xa xöa, maø laø caù boáng tröùng xuaát hieän vaøo luùc muøa möa daàm ôû mieät ñoàng baèng Nam boä. Chuùng soáng baùm theo nhöõng deà luïc bình troâi leành beành treân soâng raïch theo con nöôùc lôùn, roøng. Loaïi boáng tröùng naøy nhoû con, lôùn laém chæ baèng ngoùn tay uùt, chuùng aên toaøn boït beøo treân maët nöôùc neân trong ruoät khoâng coù chaát dô. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta bôi xuoàng keø theo maáy deø luïc bình, duøng roå xuùc caù boáng, hoaëc laø duøng ñaùy giaêng treân soâng. Moãi laàn keùo ñaùy vaøi ba kyù caù töôi nhaûy soi soùi. Do khoâng coù taïp chaát, neân caù boáng ñem veà khoûi caàn moå buïng, chæ ñeå vaøo roå, duøng laù chuoái töôi chaø xaùt cho saïch nhôùt, bôùt tanh, troän vôùi ít muoái cho thaám ñeàu caù, roài röôùi ít daàu hoaëc môõ, nöôùc maøu, xoác cho ñeàu, baéc leân beáp chuïm löûa liu riu. Ñaëc bieät kho vôùi nöôùc maém ñoàng, neâm ñöôøng, boät ngoït cho vöøa aên. Khi nöôùc vöøa caïn, röôùi theâm môõ hoaëc daàu, raéc tieâu leân cho thôm. AÊn côm vôùi caù boáng kho tieâu thaät ñaäm ñaø tình queâ höông ... raát hôïp vôùi cuoäc soáng daân daõ.
Saùu moùn aên " ñoäc chieâu " naøy cuûa ngöôøi Nam boä gôïi cho baïn ñieàu gì ? Chaéc chaén ñoù khoâng ñôn thuaàn chæ laø " quí hieám ", " tuyeät cuù meøo " hay " maùt gan, boå thaän " maø coøn laø söï khaúng ñònh baûn lónh thích öùng cao ñoä cuûa ngöôøi Vieät ta trong buoåi ñaàu khai sôn laäp ñòa ôû vuøng Nam boä hoang daõ xöa.

 [  Trôû Veà  ]