Chim Vieät Caønh Nam             [  Trôû Veà  ]            [ Trangchuû ]

---

Nhaø xuaát baûn Treû, phoái hôïp vôùi coâng ty vaên hoùa Phöông Nam trong naêm 2002 ñaõ nhaån nha aán haønh Tuyeån Taäp Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng, troïn boä boán cuoán. Saùch in ñeïp, treân giaáy laùng, trình baøy trang nhaõ, bìa cöùng, ñöïng trong hoäp giaáy cöùng.

Taäp I, 340 trang, thu thaäp nhöõng baøi Nhaøn Ñaøm  ñaõ ñaêng raûi raùc treân baùo Thanh Nieân.
Taäp II, 860 trang, goàm coù 31 buùt kyù ruùt ra töø 9 taùc phaåm ñaõ in töø 1972 ñeán nay, nhöõng kyù söï thôøi theá vaø chieán tranh pha ít nhieàu chính luaän, nhöõng taùc phaåm chuû löïc ñaõ laøm neân danh phaän Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng.
Taäp III, 410 trang, goàm nhöõng tuøy buùt ngaén veà ñòa dö, lòch söû, vaên hoïc vaø baèng höõu.
Taäp IV, 200 trang, laø phaàn Thô, baét ñaàu baèng baøi Röøng Cuõ :

OÂi nhöõng con ñöôøng chæ moät laàn qua
Hai möôi naêm bieát ai coøn nhôù

Baøi thô laøm giöõa Tröôøng Sôn, ñaõ ñöôïc ñaøi Haø Noäi phaùt thanh ñaàu naêm 1971

* *
*

Vieäc laøm cuûa nhaø xuaát baûn Treû ñaùng hoan ngheânh vaø traân troïng giôùi thieäu, vì nhieàu lyù do.

Tröôùc heát laø vì caù nhaân Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng. Anh chöa phaûi laø taùc giaû kinh ñieån ; anh ñaõ laäp thaân vaø laäp ngoân trong chieán tranh giaûi phoùng vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc, moät cuoäc chieán maø khoâng phaûi ai cuõng taùn ñoàng, veà nguyeân lyù cuõng nhö veà keát quaû. Haäu quaû laø nhöõng taùc giaû vaø taùc phaåm " giaûi phoùng " chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng möùc : coù luùc ñöôïc ñeà cao quaù ñaùng, luùc khaùc – neáu khoâng bò nghi kî vaø ñoá kî - thì chìm vaøo queân laõng. Chöa keå laø baûn thaân Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø naïn nhaân cuûa nhieàu oan traùi, bò moät dö luaän naøo ñoù lieân heä ñeán vuï Maäu Thaân 1968 ôû Hueá, maø anh khoâng can döï, vì vaéng maët. Sau ñoù, anh ñieàu khieån baùo Soâng Höông, roài baùo Cöûa Vieät, chuû tröông töï do vaên ngheä vaø giao löu vaên hoùa, neân baùo ñaõ bò ñoùng cöûa, vaø anh trôû thaønh phaàn töû khaû nghi cho moät nguoàn quyeàn löïc khaùc. Nhìn töø phía naøo, Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng cuõng laø con ngöôøi " coù vaán ñeà ". Keå caû töø phía baïn beø.

Töø ñoù moät Tuyeån Taäp – coù theå taïm xem nhö laø Toaøn Taäp, trong khi chôø ñôïi – cho ta caùi nhìn khaù toaøn dieän veà moät taùc giaû, moät taùc gia, moät con ngöôøi, moät ñòa phöông, qua nhöõng truaân chuyeân cuûa ñaát nöôùc töø boán möôi naêm trôû laïi ñaây ; noù laøm cô sôû cho caùi thöông caùi gheùt, beân ngoaøi nhöõng thaønh kieán, thò phi vaø ñoàn ñaõi.

Giaù trò cô baûn cuûa Tuyeån Taäp, dó nhieân laø ôû taùc phaåm cuûa Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng, moät ngoøi buùt laõng maïn vaø taøi hoa, say ñaém queâ höông, thieát tha vôùi ñaát nöôùc, taän tuïy vôùi vaên chöông, chung thuûy vôùi baïn beø.

Ñoïc Tuyeån Taäp Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng ñeå thaáy nhöõng noãi neânh cuûa ngheà, vaø nghieäp caàm buùt – vaø qua ñoù – thaân phaän cuûa ngöôøi trí thöùc. Laøm sao thuûy chung vôùi moät lyù töôûng treân doøng lòch söû ña ñoan, laøm sao troïn tình veïn nghóa trong cuoäc ñôøi ñaày phaûn traéc ; töø nhöõng boàng boät, soâi noåi cuûa tuoåi treû trong chieán ñaáu ñeán nhöõng baên khoaên traên trôû trong vieäc xaây döïng moät xaõ hoäi côûi môû, nhöõng baøi vieát cuûa Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng phaûn aùnh moät thôøi quaù ñoä gian nan cuûa daân toäc. Taâm hoàn cuoàng nhieät cuûa Hoaøng Phuû hoäi ñuû nhöõng öu ñieåm, khuyeát ñieåm vaø nhöôïc ñieåm, ñeå con ñoø lòch söû ñöa töø moät cöïc ñoan naøy ñeán cöïc ñoan kia. Trong trí töôûng cuûa nhieàu ngöôøi, Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø keû haønh ñoäng, laø taùc nhaân cuûa lòch söû, bieát ñaâu raèng anh laø naïn nhaân, duø laø naïn nhaân chuû ñoäng ; laø khaùch taøi hoa, taâm hoàn ngheä só anh coøn laø naïn nhaân cuûa maáy chöõ nhaát phieán taøi tình, cho ñeán moät ngaøy kia, nhaän ra raèng :  taøi hoa cuõng chuyeän ñuøa chôi, laøm sao thöa heát moät lôøi yeâu thöông.

Veà Trònh Coâng Sôn, baïn thaân cuûa Hoaøng Phuû, toâi ñaõ vieát " duø ñaùnh giaù ra sao ñi nöõa, nhaïc Trònh Coâng Sôn cuõng laø saûn phaåm cuûa cheá ñoä Vieät Nam Coäng Hoøa, trong caû hai maët tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa cheá ñoä naøy " (1)  . Nay nhaéc laïi, ñeå khaúng ñònh vaø daãn nhaäp moät yù khaùc : taùc phaåm cuûa Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø saûn phaåm cuûa chieán tranh giaûi phoùng trong caû hai maët khai phaù vaø haïn cheá cuûa noù.
Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng ñaõ soáng döôùi cheá ñoä Saøi Goøn ñeán 30 tuoåi. Naêm 1960, anh toát nghieäp ñaïi hoïc sö phaïm Saøi Goøn, daïy Quoác hoïc Hueá ñeán 1966 : ñaây laø thònh thôøi cuûa vaên chöông ñoâ thò mieàn Nam, maø khoâng thaáy anh ñaêng taûi, in aán gì, trong khi baïn beø ñoàng löùa vaø chí höôùng ñaõ coù saùch in nhö Chöùng Nhaân cuûa Nguyeãn Ñaéc Xuaân, Hoa Coâ Ñoäc cuûa Ngoâ Kha. Baøi thô ñaàu tieân cuûa Hoaøng Phuû ñöôïc in laïi, chaéc khoâng phaûi laø ñaàu tay, laø baøi Haønh Trang , ñeà ngaøy leân ñöôøng 5/1966, töùc laø ngaøy anh thoaùt ly theo Maët Traän Giaûi Phoùng. Taäp buùt kyù Ngoâi sao treân ñænh Phu vaên Laâu, nhaø xuaát baûn Giaûi Phoùng in naêm 1972 laø cuoán saùch in ñaàu tieân, ñöôïc anh xem nhö laø khai sinh cho söï nghieäp vaên hoïc cuûa mình. Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng ñaõ saùng taùc theo nhöõng thoâi thuùc cuûa lòch söû nhieàu hôn laø ñoøi hoûi caù nhaân, nhu caàu ngheä thuaät hay tham voïng vaên chöông.  Coù theå vì theá, trong vaên xuoâi, anh khoâng vieát gì ngoaøi buùt kyù, moät theå loaïi maø chính anh goïi laø " thuû coâng nghieäp mang tính caùch gia coâng, moät saûn phaåm vaên hoïc thöù caáp , sous-litterature " trong moät baøi raát hay veà theå kyù (taäp III, trang 163). Nhöng söï thaät khoâng phaûi vaäy, vaø thaät söï anh cuõng khoâng nghó nhö theá.

Khi noùi raèng saùng taùc Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø saûn phaåm cuûa chieán tranh giaûi phoùng (khoâng phaûi cuûa Maët Traän Giaûi Phoùng) khoâng chæ caên cöù treân thôøi ñieåm, maø chuû yeáu laø döaï vaøo noäi dung cuûa taùc phaåm. Nhöõng trang saùch saéc saûo nhaát cuûa Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø kyù söï hay hoài kyù veà chieán tranh, duø phaàn lôùn vieát vaøo thôøi hoøa bình, sau 1975, taïi thaønh phoá Hueá. Trong soá caùc taùc giaû goác gaùc ñoâ thò mieàn Nam ñi theo khaùng chieán thôøi ñoù, döôøng nhö Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø ngöôøi vieát sung maõn, beàn bæ vaø ñeàu daën nhaát, cho ñeán ngaøy anh bò tai bieán maïch maùu naõo vaøo muøa boùng ñaù theá giôùi 1998.

Ñeà taøi cuûa  taùc phaåm Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng  roäng lôùn, ñi töø röøng hoài Laïng Sôn ñeán taän maûnh ñaát phuø sa muõi Caø Mau, töø Nguyeãn Traõi ñeán coâng chuùa Diana ; nhöng nhöõng baøi vieát veà Hueá hay Thuaän Hoùa queâ höông, vaø hai tænh tình nghóa giaùp ranh : Quaûng Trò, Quaûng Nam laø nhöõng buùt kyù haøm suùc nhaát.

Ñaëc ñieåm trong taùc phaåm Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng laø chaát trò tueä, döïa treân voán kieán thöùc saâu roäng veà ñòa lyù, lòch söû, vaên hoïc, keát hôïp vôùi lyù luaän saéc beùn, ñöôïc phoâ dieãn trong haønh vaên suùc tích, say ñaém vaø haøo hoa. Tình caûm daønh cho ñaát nöôùc, queâ höông, beø baïn, thieân nhieân vaø nhaân ñaïo vöôït ra khoûi khuoân saùo vaên chöông, trôû thaønh sinh löïc lay chuyeån taâm tö ngöôøi ñoïc.

Hoaøn thaønh vaên nghieäp trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû vaø xaõ hoäi nghieät ngaõ, Hoaøng Phuû Ngoïc Töôøng ñaõ taïo cho theå loaïi buùt kyù moät phong caùch rieâng, moät hôi thôû môùi, tieáp noái vaø khai trieån kinh nghieäm caùc baäc thaày cuûa tuøy buùt laø Nguyeãn Tuaân, Toâ Hoaøi vaø Voõ Phieán.

Moãi ngöôøi moät caûnh eùo le, moãi taùc giaû moät phieán taøi tình, tuøy buùt cuûa hoï soùng saùnh thaân phaän daân toäc, giöõa boùng toái vaø aùnh saùng.

Ñaëng Tieán
23/11/2002

Ghi chuù : Saùch coù baùn taïi nhaø saùch Vieät, 146 boulevard Vincent Auriol, Paris 13, cuøng vôùi nhieàu Toaøn Taäp hay Tuyeån Taäp : Nguyeãn Tuaân, Nguyeãn Minh Chaâu, Bình Nguyeân Loäc, Nguyeãn vaên Xuaân, Vöông Hoàng Seån vaø nhieàu taùc giaû khaùc.

(1) - Dieãn Ñaøn, Paris, soá 107, thaùng 5/2001. Vaên, California, soá 53-54, thaùng 5-6/2001. Höông Vaên, California, soá 14, muøa Haï 2001. Khi ñöôïc in laïi trong nöôùc caâu naøy ñaõ bò ñuïc boû (Trònh Coâng Sôn, cuoäc ñôøi, aâm nhaïc, thô, hoäi hoïa, suy töôûng, nxb Vaên Ngheä, TPHCM, 2001).

---

[  Trôû Veà  ]