Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trangchuû ]
Moät coâng trình vaên hoùa lôùn ñaõ hoaøn thaønh
Toång Taäp Vaên Hoïc Vieät Nam Leâ Vaên Haûo
Cuøng vôùi aâm nhaïc, myõ thuaät vaø ngheä thuaät saân khaáu, VAÊN HOÏC laø moät trong nhöõng saùng taïo ñeïp ñeõ nhaát cuûa con ngöôøi. Khoâng keå nhöõng thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát coù töø thôøi caùc vua Huøng döïng nöôùc, Vieät Nam ta ñaõ coù moät neàn vaên hoïc daøi hôn ngaøn naêm keå töø thôøi vua Ngoâ Quyeàn döïng laïi nöôùc.
Vaên hoïc noùi ôû ñaây laø vaên hoïc hieåu theo nghóa roäng vì thôøi coå-caän ñaïi töø caùc vua Huøng tröôùc coâng nguyeân cho ñeán giöõa theá kyû XX laø thôøi ñaïi vaên, söû, trieát baát phaân, cho neân trong caùc boä lòch söû vaên hoïc, - beân caïnh nhöõng taùc gia vaø taùc phaåm thuaàn tuùy vaên hoïc laø ña soá,- phaûi ñeà caäp ñeán nhöõng taùc gia vaø taùc phaåm trieát hoïc, söû hoïc, ñòa chí, nhöõng taùc phaåm coù tính chaát folklor hoïc, daân toäc hoïc, vaên hoùa hoïc laø moät phaàn quan troïng cuûa di saûn tinh thaàn Vieät Nam.
Ñeán naêm 2000, khi loaøi ngöôøi vaø vaên hoaù nhaân loaïi böôùc sang theá kyû vaø thieân kyû môùi, ñoâng ñaûo caùc nhaø nghieân cöùu, caùc nhaø vaên hoaù ñaõ hôïp taùc vôùi nhau trong nhieàu naêm ñeå hoaøn thaønh moät coâng trình ñoà soä goùp phaàn laøm cho theá giôùi bieát roõ hôn boä maët cuûa vaên hoaù vaên minh Vieät Nam: ñoù laø boä TOÅNG TAÄP VAÊN HOÏC VIEÄT NAM goàm 42 taäp, toång coäng hôn 4 vaïn trang maø taäp cuoái cuøng ñaõ ñöôïc coâng boá vaøo cuoái naêm 2000 taïi Haø Noäi (nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi).
Thaät ra, goïi ñaây laø Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam thì cuõng chöa hoaøn toaøn chính xaùc vì coâng trình ñoà soä naøy goàm ñeán 3 boä:
- Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam thôøi coå- caän ñaïi ( boä I )ñeà caäp ñeán caùc taùc gia vaø chöùa ñöïng caùc taùc phaåm töø ñôøi Lyù ( theá kyû XI-XII ) ñeán 1945 laø boä saùch maø ta ñang baøn ñeán;
- Tieáp theo laø Toång taäp vaên hoïc daân gian Vieät Nam ( boä II ) ñeà caäp ñeán taùc phaåm truyeàn mieäng cuûa 54 daân toäc trong ñaïi gia ñình daân toäc Vieät Nam. Boä naøy cuõng ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh cuøng luùc vôùi boä I noùi treân;
- Sau cuøng seõ laø Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam thôøi hieän ñaïi ( boä III ) seõ hoaøn thaønh trong nhöõng naêm tôùi, ñeà caäp ñeán caùc taùc gia vaø chöùa ñöïng caùc taùc phaåm choïn loïc coù töø sau 1945 cho ñeán nay.
Phaûi coù ñuû caû 3 boä thì Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam môùi laø moät taäp ñaïi thaønh troïn veïn, ñuùng vôùi teân goïi cuûa noù.
Baây giôø ta haõy xem xeùt boä I.
Chæ caàn ñieåm qua noäi dung 42 taäp cuûa boä Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam (thôøi coå-caän ñaïi) naøy cuõng seõ thaáy ñöôïc giaù trò vaø taàm quan troïng cuûa noù.
- Taäp 1 (gaàn 500 trang) daønh 200 trang ñaàu cho baøi giôùi thieäu cuûa Nguyeãn Duy Quyù, baøi töïa cuûa Nguyeãn Khaùnh Toaøn, baøi baït cuûa Ñaëng Thaùi Mai vaø ñaùng chuù yù nhaát laø baøi toång luaän veà boä Toång taäp vaên hoaù Vieät Nam cuûa Ñinh Gia Khaùnh. Tieáp ñeán laø phaàn daønh cho vaên hoïc ñôøi Lyù vôùi 50 taùc gia, phaàn lôùn laø nhaø thô.
- Taäp 2 (hôn 1000 trang) daønh cho 22 taùc gia thôøi Traàn vaø 2 taùc phaåm Thieàn uyeån taäp anh, Tam toå thöïc luïc.
- Taäp 3 (hôn 1000 trang) daønh cho 33 taùc gia thôøi cuoái Traàn, 7 taùc gia thôøi Hoà vaø 5 taùc phaåm: Ñaïi Vieät söû löôïc, Vieät ñieän u linh, Lónh nam chích quaùi, Nam oâng moäng luïc vaø Nam döôïc thaàn hieäu.
- Taäp 4 (hôn 1000 trang) daønh cho vaên hoïc thôøi Leâ sô gaén vôùi teân tuoåi Nguyeãn Traõi vaø vaên hoïc thôøi thònh Leâ gaén vôùi Hoäi Tao ñaøn vaø Leâ Thaùnh Toâng.
- Taäp 5 (gaàn 1200 trang) daønh cho caùc taùc gia cuoái trieàu Leâ sô, trieàu Maïc vaø ñaàu trieàu Leâ Trung Höng, noåi baät laø teân tuoåi Nguyeãn Bænh Khieâm.
- Taäp 6 (hôn 800 trang) daønh cho caùc taùc gia thôøi Leâ Trung Höng, chuùa Trònh, chuùa Nguyeãn.
- Hai taäp 7 vaø 8 (hôn 1400 trang) daønh cho caùc taùc gia thôøi Taây Sôn (Ngoâ thì Nhaäm, Phan Huy Ích, Leâ Ngoïc Haân...)
- Taäp 9 (hôn 1100 trang) daønh cho nhöõng taùc phaåm vaên hoïc mang tính söû hoïc vaø ñòa chí (Hoan chaâu Kyù, Nam trieàu coâng nghieäp dieãn chí... )
- Taäp 10 (gaàn 1000 trang) daønh cho 24 truyeän noâm ôû caùc theá kyû XVII - XVIII, töø Laâm tuyeàn kyø ngoä ñeán Hoàng Hoan löông söû.
- Taäp 11 vaø 12 (hôn 1600 trang) daønh cho 17 vôû haùt boäi coå ñieån töø Sôn haäu ñeán Phong ba ñình, 13 vôû tuoàng cuûa Ñaøo Taán, Nguyeãn Hieån Ñónh, Buøi Höõu Nghóa, Phan Boäi Chaâu vaø 4 vôû tuoàng ñoà khuyeát danh maø noåi tieáng laø Ngheâu, soø, oác, heán.
- Taäp 13 (1400 trang) daønh cho caùc khuùc ngaâm Chinh phuï, Cung oaùn, Truyeän Kieàu, Hoa Tieân, Sô kính taân trang, Mai ñình moäng kyù... tieâu bieåu cho vaên hoïc coå ñieån Vieät Nam.
- Taäp 14, 15 vaø 16 (hôn 3000 trang) daønh cho 75 taùc gia töø cuoái Leâ ñeán cuoái Nguyeãn: töø Leâ Quyù Ñoân ñeán Nguyeãn Ñình chieåu.
- Taäp 17 (hôn 600 trang) daønh cho caùc taùc gia thôøi Caàn Vöông töø Toân Thaát Thuyeát ñeán Nguyeãn Quang Bính.
- Hai taäp 18 vaø 19 (hôn 1800 trang) daønh cho caùc taùc gia duøng vaên hoïc yeâu nöôùc ñaàu theá kyû XX Phan Boäi Chaâu, Phan Chu Trinh...
-Taäp 20 (gaàn 1200 trang) daønh cho caùc taùc gia vaên hoïc vaø caùc nhaø nghieân cöùu vaên hoaù cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX : Tröông Vónh Kyù, Huyønh Tònh Cuûa.
- Taäp 21 (hôn 1000 trang) daønh cho vaên hoïc baùo chí cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX: töø Noâng coå mín ñaøm, Nam Phong ñeán Tri Taân, Thanh Nghò...
- Hai taäp 22 vaø 23 (hôn 2500 trang) daønh cho caùc nhaø nghieân cöùu vaên hoïc vaø vaên hoaù nöûa ñaàu theá kyû XX : töø Phan Keá Bính, Vuõ Ngoïc Phan ñeán Ñaøo Duy Anh, Nguyeãn Ñoång Chi...
- Taäp 24 (hôn 1100 trang) daønh cho 16 kòch taùc gia nöûa ñaàu theá kyû XX töø Vuõ Ñình Long, Vi Huyeàn Ñaéc ñeán Ñoaøn Phuù Töù, Huy Thoâng...
- Taäp 25 (gaàn 700 trang) daønh cho 50 nhaø "thô môùi" töø Theá Löõ ñeán T.T.Kh
- Taùm taäp töø 26 ñeán 33 (gaàn 8000 trang) daønh cho 48 nhaø vaên trong vaø ngoaøi Töï löïc Vaên ñoaøn töø Khaùi Höng, Nhaát Linh, Vuõ Troïng Phuïng ñeán Nam Cao, Nguyeân Hoàng...
- Naêm taäp töø 34 ñeán 38(gaàn 4000 trang) daønh cho caùc taùc gia vaên hoïc caùch maïng töø Toá Höõu ñeán Hoà Chí Minh.
- Ba taäp töø 39 ñeá 41 (gaàn 2700 trang) daønh cho caùc truyeàn thuyeát, luaät tuïc, truyeän thô, tình ca, tröôøng ca cuûa caùc daân toäc thieåu soá : Taøy, Nuøng, Thaùi, Möôøng, E ñeâ ñeán Khô me...
- Cuoái cuøng, taäp 42 laø taäp saùch daãn cho 41 taäp cuûa Boä saùch, goàm toång muïc luïc, saùch daãn teân taùc giaû, saùch daãn teân taùc phaåm.
Ñieàu ñaùng hoan ngheânh laø Hoäi ñoàng chæ ñaïo bieân soaïn Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam vaø nhöõng ngöôøi laøm neân Toång taäp ñaõ laáy tính khaùch quan khoa hoïc laøm tieâu chuaån bieân soaïn neân nhieàu taùc gia, taùc phaåm trong moät thôøi gian daøi bò laõng queân, coi thöôøng, taåy chay hay caám kî ñaõ coù choã ñöùng xöùng ñaùng cuûa mình trong Toång taäp (1).
Caùc baøi khaûi luaän ôû ñaàu moãi taäp vaø nhaát laø baøi toång luaän ôû ñaàu boä saùch ñeàu ñöôïc bieân soaïn coâng phu, coù giaù trò khoa hoïc, coù tình coù lyù. Caùch löïa choïn caùc taùc gia taùc phaåm, phaân kyø lòch söû vaên hoïc cuõng hôïp lyù.
Tuy nhieân coù theå ngöôøi ta cho raèng 20 naêm vaên hoïc caùch maïng (1925-1945) vôùi 5 taäp vaø gaàn 4000 trang chieám moät choã khoâng thaêng baèng trong Toång taäp. Ñieàu ñoù deã hieåu (maëc duø coù theå khoù chaáp nhaän) vì boä saùch ñaõ ñöôïc xuaát baûn taïi Haø Noäi, ôû nöôùc CHXNVN, nôi maø heä tö töôûng vaø boä maùy caàm quyeàn ñaõ chieám moät vò trí aùp ñaûo.
Chæ ñöùng treân phöông dieän khoa hoïc, nhaø nghieân cöùu cuõng nhö ngöôøi yeâu chuoäng vaên hoïc, vaên hoaù öôùc mong raèng trong laàn taùi baûn saép tôùi nhöõng ngöôøi bieân soaïn Toång taäp coù theå boå sung cho boä saùch moät vaøi taùc phaåm coù giaù trò, coù yù nghiaõ ñaõ bò boû soùt.
Ví duï ôû taäp 2 (vaên hoïc ñôøi Traàn) coù theå ñöa theâm An nam chí löôïc cuûa Leâ Taéc; ôû taäp 5 (vaên hoïc thôøi Maïc) coù theå ñöa theâm OÂ chaâu caän luïc cuûa Döông vaên An moät taùc phaåm ñòa phöông chí coù giaù trò vaên hoïc khaù cao.
ÔÛ taäp 10 daønh cho truyeän Noâm coù theå ñöa theâm Ineâ Töû ñaïo vaõn moät truyeän thô noâm khuyeát danh vieát vaøo theá kyû XVIII ñaõ ñöôïc in trong phaàn phuï luïc cuoán Dictionarium Latino-Annamiticum (Töø ñieån La-Vieät) cuûa J.L.Taberd xuaát baûn naêm 1838 taïi AÁn Ñoä vaø ñöôïc Voõ Long Teâ giôùi thieäu trong baøi Goùp phaàn nghieân cöùu moät trong nhöõng truyeän thô Coâng Giaùo ñaàu tieân vieát baèng quoác ngöõ: Ineâ Töû ñaïo vaõn, Vaên hoaù taäp san (Saøi Goøn) taäp XVII, soá 1 thaùng 9 naêm 1968.
ÔÛ taäp15 (moät trong ba taäp daønh cho caùc taùc gia töø cuoái Leâ ñeán cuoái Nguyeãn) coù theå ñöa theâm cuoán Saùch soå sang cheùp caùc vieäc cuûa Philippheâ Bænh soaïn naêm 1822 ñaõ ñöôïc Thanh Laõng coâng boá vaø giôùi thieäu, vieän Ñaïi hoïc Ñaø Laït xuaát baûn naêm 1968 daøi ñeán 661 trang (nguyeân baûn cheùp tay chuïp aûnh laïi) laø moät taùc phaåm coù giaù trò, ngoân ngöõ hoïc, daân toäc hoïc maø giôùi nghieân cöùu ôû Vieät Nam chöa chuù yù ñeán.
Moät vaøi nhaø thô xuaát saéc ôû Hueá tröôùc 1945 nhö Öng Bình Thuùc giaï thò, Nguyeãn Khoa Vy... cuõng chöa coù maët trong Toång taäp laàn naøy.
* Hôn 1000 naêm vaên hoïc cuûa ngöôøi Vieät vaø nhieàu daân toäc anh em khaùc ñöôïc taäp hôïp trong hôn 4 vaïn trang saùch cuûa boä Toång taäp vaên hoïc Vieät Nam thôøi coå-caän ñaïi naøy ñaõ laøm neân xuaát baûn phaåm ñoà soä nhaát maø trí tueä Vieät Nam ñaõ thöïc hieän thaønh coâng vaøo naêm 2000, laøm cho con ngöôøi Vieät Nam theá kyû XXI vaø con chaùu ta ôû thieân kyû III theâm töï haøo veà oâng cha, veà daân toäc, vaên hoaù, vaên minh Vieät Nam.
Leâ Vaên Haûo
(1) - Ñoù laø nhöõng nhaø thô , nhaø vaên hoùa Phaïm Quyønh, Nguyeãn Höõu Ñang, Tröông Töûu, Hoaøng Caàm, Höõu Loan, Vuõ Hoaøng Chöông, Ñinh Huøng ...
[ Trôû Veà ]