Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ]
___________________________________________________________________________________
Con Caù Gieác
Nguyeân Taùc: Funa
Taùc giaû: Mukoâda Kuniko (1929-1981)
Ngöôøi dòch : Nguyeãn Nam TraânLôøi Ngöôøi Dòch:
Mukoâda Kuniko sinh naêm 1929 ôû Tokyo trong moät gia ñình tö doanh ngaønh baûo hieåm, chò caû cuûa ba ngöôøi em. Baø toát nghieäp khoa vaên hoïc Nhaät Baûn tröôøng Nöõ Ñaïi Hoïc Chuyeân Nghieäp Jissen roài phuï traùch bieân taäp ít laâu trong toøa soaïn moät taïp chí ngoaïi quoác chuyeân veà ñieän aûnh, vöøa theo ñuoåi nhöõng sôû thích caù nhaân nhö tröôït tuyeát, leo nuùi vaø du lòch. Böôùc vaøo lónh vöïc truyeàn hình töø thaäp nieân 1970, baø trôû thaønh moät trong nhöõng nhaø vieát kòch baûn phim aên khaùch nhaát Nhaät Baûn töø tröôùc ñeán nay. Naêm 1976 baø môùi chuyeån qua vieát tieåu luaän cho tôø Ginza Hyakuten vaø chính thöùc gia nhaäp laøng vaên naêm 1978 vôùi taäp buùt kyù Thö Taï Toäi Cuûa Cha Toâi ( Chichi no Wabijo ). Ba truyeän ngaén veà sau goäp laïi trong Nhöõng Quaân Baøi Kyû Nieäm (Omoide no Torampu, 1981) giuùp baø ñoaït ngay giaûi Naoki.
Ngaøy 22 thaùng 8 naêm 1981, baø ñoät ngoät töû naïn phi cô treân vuøng trôøi Ñaøi Loan giöõa khi taøi naêng ñang ñoä chín muoài vaø danh thanh leân toät ñænh, gaây xuùc ñoäng trong quaàn chuùng Nhaät Baûn (Mukoâda boom). Taäp truyeän Thôøi May Vaän Ruûi ( Odoki Medoki) trong ñoù coù Con Caù Gieác (Funa), voán taäp hôïp moät soá truyeän ngaén ñaêng lieân tuïc treân tôø Shosetsu Shincho , chæ chính thöùc ra maét ngöôøi ñoïc naêm 1985, sau khi taùc giaû maát .
Mukoâda Kuniko haønh vaên nhö moät kyù giaû nhaät baùo hay nhaø cöôùc baûn truyeàn hình, ít trau chuoát nhöng giaøu tình tíeát thuù vò , " nhìn thaáy vaø hieåu ñöôïc nhöõng gì ngöôøi khaùc khoâng thaáy, khoâng hieåu " , phaàn lôùn keát thuùc baèng moät nhaän xeùt chaâm bieám, dí doûm. Truyeän thöôøng loàng trong khung caûnh gia ñình giai caáp trung löu (giai caáp chuû yeáu cuûa xaõ hoäi Nhaät) vaø ñeà taøi xoay quanh söï thieáu thoâng caûm giöõa nam nöõ, noãi lo aâu tröôùc ngöôõng cöûa tuoåi giaø cuõng nhö nieàm coâ ñôn trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi hieän ñaïi.
Ngöôøi dòch, ngoaøi vieäc söû duïng baûn Nhaät ngöõ cuûa nhaø Shincho Bunko in naêm 1985 (ñaõ noùi ôû treân), coù cô hoäi tham khaûo baûn dòch ra Anh vaên cuûa baø Matsumoto Tomone, giaùo sö Nhaät ngöõ ôû Myõ vaø ôû UÙc (xem Mr Carp, trong The Name of the Flower, tuyeån vaên Kuniko Mukoâda, Stone Bridge Press, Berkeley, CA, USA, 1994).
Tuy Mayumi laø con mình ñeû ra nhöng Shiomura hôi khoù chòu moãi laàn thaáy noù suy luaän kieåu ñoù. Thaày daïy döông caàm thì laïi khen doài, baûo noù coù ñoä thaåm aâm raát cao. Moãi khi ñöôïc dòp, noù ñeàu chöùng toû mình thính tai vaø chaéc vì côù ñoù, coøn nhöõng hai naêm nöõa maø coâ naøng ñaõ reâu rao khi vaøo ñaïi hoïc seõ theo ngaønh aâm nhaïc. Noù coù laàn quaû quyeát ñoàng hoà baùo thöùc nhaø haøng xoùm caùch ñoù hai caên ñeå queân khoâng taét, hay tieáng rao haøng cuûa ngöôøi baùn khoai lang luøi tro ñoä raøy khang khaùc, vaø khi Shiomura cho bieát khoâng nghe hoaëc khoâng thaáy gì thay ñoåi raùo thì noù gaét aàm, cheâ boá ñieác.
Laàn naày laïi bò con coi thöôøng, Shiomura ngoan coá thoát ra moät caâu choáng baùng :
- Coù ai ñaâu naøo ! Maøy chæ nghe laùo.
Naêm thì möôøi hoïa môùi thaáy Miwako, vôï Shiomura , veà huøa vôùi choàng :
- Coù ai ñeán hoï phaûi leân tieáng chöù !
Ñoái vôùi Miwako, hoâm aáy laø moät chuû nhaät ñaëc bieät. Thöôøng ngaøy, cöù möôïn côù chôi goân kia noï, giôø naøy Shiomura ñaõ troán nhaø ra ñi töø laâu. Chaéc nhôø oâng trôøi töôùi cho traän möa nhoû neân maáy khi gia ñình Shiomura, theâm thaèng Mamoru, ñöùa con trai möôøi moät tuoåi laø ñuû boán ngöôøi, môùi coù dòp quaây quaàn aên chung moät böõa vöøa quaø saùng vöøa côm tröa. Tuy chaúng coù ñeà taøi gì ñaëc bieät, caâu chuyeän giöõa hoï roâm raû ra pheát. Coù leõ Miwako huøa theo choàng vì thaáy luùc khoâng khí vui nhoän nhö theá naøy maø phaûi boû vaøo beáp ñeå xem ñoäng tónh thì hôi tieác.
- Mayumi, coi boä loã tai maày coù vaán ñeà !
- Tai pa-pa môùi coù vaán ñeà chöù boä. Caû tieáng cöôøi cuûa pa-pa cuõng coù aâm cao baát thöôøng khoâng gioáng ai.
- Tieáng cöôøi maø cuõng coù aâm cao bình thöôøng vôùi baát thöôøng aø ?
- Chôù sao !
Maët con nhoû Mayumi phuùng phính neân thöôøng bò chuùng gheïo laø Xíu Maïi, moãi khi noù noåi xung thì maét trôïn traéng daõ gioáng nhö Miwako, meï noù .
- Pa-pa baûo con noùi doái thì cöù thöû cöôøi ñi. Moãi mình pa-pa laø coù tieáng cöôøi khaùc ñôøi thoâi.
Shiomura bò khieâu khích, thöû cöôøi thaønh tieáng nhöng anh ta chôït ngöøng laïi, laáy côù laø khoâng coù gì ñaùng cöôøi maø coá gaéng laøm cho baèng ñöôïc thì hôi kyø. Nghe theá, ba meï con khoâng khoûi baät cöôøi. Thaèng beù Mamoru ngaøy thöôøng vaãn ít noùi maø cuõng phuï hoïa, nhöng ngöôøi cöôøi to vaø thích thuù hôn caû coù leõ laø Miwako. Roát cuïc, ñeán löôït Shiomura cöôøi goùp, nghó buïng moät tröa chuû nhaät, caû nhaø ñoaøn tuï ñoâng ñuû vui ñuøa nhö theá naøy, khoâng bieát xeùt theo aâm nhaïc thì phaûi noùi theá naøo cho ñuùng, nhöng quaû laø nghe thích hôn caû moät baûn hôïp xöôùng.
Ngöôøi ta tin naêm boán möôi hai hay bò vaän haïn nhöng sao ôû tuoåi naøy, Shiomura heân ôi laø heân. Laøm thaân tö chöùc, thaät ra chöa thaáy gì aûnh höôûng töùc thôøi ñeán mình, nhöng hoài ñaàu naêm, gaëp dòp thuyeân chuyeån trong sôû, oâng xeáp tröïc tieáp cuûa anh ta ñöôïc phong giaùm ñoác ñieàu haønh. Tieàn vay ñeå mua ngoâi nhaø ñang ôû, chæ coøn traû moät leøo nöõa laø xong. Söùc khoeû : huyeát aùp toát, bao töû bình thöôøng. Ñaùnh goân thì ñöôøng banh cuõng ngoït xôùt.
" OÁc seân boø treân laù, Chuùa ngöï treân trôøi, ai ôû ñaâu yeân phaän naáy ! " Caâu noùi ñoù hình nhö cuûa Browning (1) ? nhöng chaéc maûnh vöôøn nhaø chæ beù baèng loã muõi neân soáng ôû ñaây ñaõ bao nhieâu naêm maø Shiomura vaãn chöa thaáy boùng con seân naøo.
Mayumi thì thaàm:
- AÁy, coù troäm ...
Noù muoán noùi trong beáp coù ngöôøi.
Roài haï thaáp gioïng hôn:
- Ñaáy, keû troäm vöøa kheùp cöûa ñi ra...........
- Khoù chòu gheâ nghen , con nhoû naøy !
Shiomura nhö muoán baûo neáu nghi ngôø gì sao maày khoâng töï vaøo beáp maø xem. Miwako cuõng leân tieáng:
- Beáp coù gì ñaùng laáy. Troäm vaøo nhaø naøy chæ maát coâng toi !
Meï noù vöøa cöôøi vöøa ñöùng daäy . Nhöng khi môùi ñöa maét lieác nhìn veà phía beáp, Miwako boãng thoát leân moät tieáng keâu kinh ngaïc, quay ñaàu laïi vôùi veû maët maát heát tin töôûng.
- Gì vaäy maù noù. Maát caùi gì roài haû ?
- Khoâng maát gì caû. Chæ theâm thoâi !
Treân neàn ñaát, caïnh cöûa ra vaøo nhaø beáp, coù ai ñaët caùi xoâ nhöïa maøu vaøng, trong ñoù coù con caù gieác daøi ñoä möôøi laêm phaân.
*
Shiomura la hoaûng.
- Khoâng phaûi maày haû, Mamoru ? Khoâng phaûi tuïi baïn heïn ñem caù ñeán cho maày aø ?
Mamoru cuùi xuoáng nhìn kyõ con caù, laéc ñaàu cho bieát laøm gì coù chuyeän ñoù. Miwako cuõng nhö Mayumi ñeàu khoâng coù yù kieán.
- Laï chöa ? Khoâng ai bieát taïi sao aø ? Noù ñeán ñaây caùch naøo ? Caù gieác laøm gì coù chaân !
Ñoät nhieân, Shiomura ñaâm ra to tieáng. Caû nhaø töø vôï, con gaùi, con trai ñeàu ñöùng xuoâi xò.
- Thoâi, roài roài ! Miwako keâu leân. Caù cuûa pa-pa tuïi bay, chôù ai !
Shiomura caûm thaáy ngöïc y nhö coù ai xaùng cho moät chuøy saét ñaùnh aàm.
- EÂ, maù noù giôõn hoaøi !
- Bình tænh thöû nghó cho kyõ ñi oâng ! Shiomura caûm thaáy gaân choå luùm ñoàng tieàn treân goø maù mình boãng maùy maùy giaät giaät.
- Chôù ba noù coù cheâ oâng baïn naøo ham caâu caù laø khoâng bieát caùch caâu khoâng? Ví duï ba thaùch hoï caâu noåi con caù gieác lôùn côõ naøy. Laøm ngöôøi ta cay cuù, laúng laëng ñem caù caâu ñöôïc thaûy vaøo nhaø cho mình bieát maët ?
Shiomura huù hoàn.
Ñôõ quaù. Neáu theá Miwako chöa ñaùnh hôi ñöôïc gì. Tuy vaäy, mình chôù ñeå loä ra neùt maët. Shiomura môùi laøm boä thaûn nhieân, laéc ñaàu ñaùp:
- Anh coù thaèng baïn naøo daân caâu ñaâu ! Chaúng coù ñöùa naøo heát !
- Thieät tình ba noù khoâng nhôù ra taïi sao aø !
- Noùi vaäy cuõng noùi. Anh maéc môù gì phaûi nhôù ?
Gioïng cuûa Shiomura boãng ñanh laïi, coi boä maát töï nhieân.
- Em nghe coù ngöôøi ra môû thuøng thô thì baét ñöôïc maáy tôø giaáy baïc möôøi ngaøn hoång bieát ai boû vaøo thoâi, chôù chöa nghe vuï ñem caù cheùp thaûy voâ nhaø thieân haï bao giôø !
Miwako vöøa noùi vöøa nhìn Shiomura vôùi caëp maét ñöôïm chuùt lo laéng.
- Hay mình baùo caûnh saùt hôû ba?
- Phieàn maáy oång ! Tieàn baïc gì cho cam !
Khoâng muoán laøm roän caûnh saùt vaø tuy chaéc gì quan troïng ñeán noãi ngöôøi ta ñöa leân maët baùo, anh ta nghó duø sao chuyeän beù theá naøy ñöøng xeù ra to.
- Ba ôi, ñaây khaùc gì mình löôïm ñoà ngöôøi ta ñaùnh rôùt, ñaâu coù quyeàn giöõ , hôû ba. Con nhoû Mayumi daïo sau naøy öa lyù söï .
- Ñoà rôi ñoà rôùt ñaõ ñaønh nhöng toäi xaâm nhaäp gia cö baát hôïp phaùp, ai chòu ñaây !
Shiomura coá chaày coái choáng traû.
Nhöng tuyeät ñoái khoâng cho ñem ra caûnh saùt.
- Xaâm nhaäp gia cö gì moät con caù ! Ba noù cuõng ñöøng noùi quaù !
Miwako cöôøi goùp lôøi.
Thaáy vôï mình vui veû, Shiomura an taâm trôû laïi:
- Thoâi, phoùng sinh noù ñi ?
Khi boá noù moùc tuùi ñònh lì xì thaèng con chuùt ít ñeå ñeàn buø, Mamoru naõy giôø ñang thoïc ñaàu ngoùn tay vaøo xoâ nöôùc chôi vôùi con caù, môùi noùi thoâi, cho con nuoâi noù ñi ba. Noù choaøng tay oâm caû caùi xoâ vaøo loøng, noùi con khoâng ñoøi caùi baøn tröôït coù baùnh laên (2) môùi laøm gì, thay vaøo ñoù, con giöõ con caù laø ñuû. Thöôøng ngaøy thaèng beù ít noùi nhöng nhö coùc moät khi ñaõ môû mieäng, khoâng bao giôø noù ruùt laïi lôøi. Shiomura töøng caám noù nuoâi choù, nuoâi meøo, boà caâu ñöa thö …vôùi lyù do chuùng laøm baån nhaø nhöng tröôøng hôïp caù gieác, anh ta chöa nghó ra côù. Mayumi phaûn ñoái, baûo caù ôû ñaâu loït vaøo nhaø nghó maø kinh, nuoâi laøm gì, vôï anh ta cuõng chaàn chöø chöa quyeát, nhöng thaèng loûi cöù oâm cöùng caùi xoâ neân roát cuoäc caû nhaø ñaønh chòu thua.
Ba ngöôøi ñoù ruû nhau vaøo nhaø kho ñeå kieám moät caùi ñoà chöùa lôùn hôn cho con caù. Moãi Shiomura ngoài laïi, luùc baáy giôø môùi thaáy anh ta môùi thôû phaøo moät caùi nhö truùt ñi gaùnh naëng..
Coøn nghi ngôø gì nöõa : ñuùng laø Funakichi nhaø ta roài. Khoâng coøn nhôù roõ raøng maët muõi noù nhöng Shiomura nhaän ra ngay caùi kyø treân soáng löng nhö chia ñoâi thaân caù kia. Môùi coù moät naêm khoâng gaëp maø nom noù beùo vaø to haún ra. Shiomura chæ thaéc maéc moät ñieàu: côù gì ngöôøi ñaøn baø aáy laïi kieám chuyeän ñem caù boû vaøo nhaø mình nhö theá naøy.
Ngöôøi ñaøn baø coù caùi teân laø Tsuyuko.
Daïo aáy, coâ ta tuoåi côõ baêm laêm, coù laàn laáy choàng roài nhöng laïi dang dôû. Coâ quen Shiomura hoài môùi quay veà giuùp vieäc cho ngöôøi baø con môû caùi quaùn aên nhoû gaàn khu Ikebukuro.
Shiomura voán yeáu röôïu, moät hoâm ñeán quaùn, say ñeán ñoä cho choù aên cheø, naøng ta phaûi boû coâng doïn deïp ñeán ñieàu. Ñeå ñeàn ôn, Shiomura mua taëng coâ caùi xaéc tay, nhaân theá, gaëp nhau hai ba laàn nöõa, roài trong thôøi gian aáy, caùi vieäc khoâng ai ñôïi cuõng ñeán ñaõ ñeán thaät.
Tsuyuko chính ra ñaâu ñeïp hôn ai, ngöôøi khaúng khiu vaø yeáu ôùt nhöng ñöôïc caùi deã baèng loøng, heã ai laøm ñöôïc cho coâ vieäc gì duø beù nhoû ñeán ñaâu, coâ cuõng toû ra quí hoùa. Ñeà taøi noùi chuyeän cuûa coâ cuõng chæ taàm phaøo trôøi möa trôøi naéng, ít khi coâ bieåu loä vui buoàn qua lôøi aên tieáng noùi maø chæ baøy toû tình caûm cuï theå ôû treân giöôøng. Löng Shiomura coøn caû veát thöông moùng tay coâ aáy caøo cho, ngaøy heø khi phaûi tìm caùch che daáu noù tröôùc caùi nhìn cuûa vôï con, nhieàu laàn anh ta cuõng toaùt moà hoâi laïnh.
Boãng coù hoâm Shiomura yù thöùc ra vieäc mình ñeán thaêm Tsuyuko moãi tuaàn moät laàn ñaõ thaønh thoùi quen. Khoaûng thôøi gian ñoù cuõng laø luùc coâ naøng baét ñaàu nuoâi gieác.
Con caù gieác ñoù Tsuyuko xin ñöôïc töø boïn treû con hoâm chuùng noù caâu ñöôïc ôû ñaâu ñaáy vaø ñang chöïc neùm noù xuoáng doøng nöôùc moät con laïch baån. Tình côø Tsuyuko ñi ngang qua, thaáy neùm caù xuoáng doøng nöôùc ñaày boït thuoác giaët thì thaø gieát noù coøn hôn, môùi noùi thoâi tuïi con ñeå coâ xin, roài ñem veà nhaø, mua caùi boàn caù vaøng vaø roäng con gieác vaøo ñoù.
Tsuyuko voán sinh ñeû ôû Kasumi-ga-ura laø vuøng ven bieån neân nuoâi caù khaù thaïo.
- Anh thaáy noù ñang doøm chöøng mình, em aï.
Hoài ñoù, naøng ta troï moät caên hoä reû tieàn coù hai buoàng, moät gian roäng taùm chieáu, gian kia ba.
Treân ñaàu taám neäm traûi laøm choã hai ngöôøi naèm, coâ cho ñaët caùi boàn caù.
-Khoâng sao maø, tuïi caù noù caän thò ñoù anh !
Naøo bieát coâ thaät hay ñuøa nhöng chöa heát caâu, caû ngöôøi coâ ñaõ oâm rieát thaân mình Shiomura nhö giaây hoa chuoâng leo quaán quanh saøo truùc.
- Thaø em ôû maõi moät mình khoâng sao nhöng lôõ soáng hai mình roài, coù khi muoán queân ñi cuõng queân khoâng noåi. Luùc naøo anh khoâng tôùi thaêm, neáu trong phoøng khoâng coù vaät gì ñoäng ñaäy cho coù baïn, thieät em buoàn ñöùt ruoät ñoù anh.
Coâ ñaët teân con caù laø Funakichi (Chuù Gieác), laâu laâu laïi voã beùo chuù ta baèng maáy haït côm vaõi.
Roài hai ngöôøi xa nhau, nhöng khoâng phaûi vì Shiomura ñaõ chaùn Tsuyuko, anh cuõng chaúng tieác gì chuùt tieàn trôï caáp nhoû nhoi giuùp naøng soáng. Shiomura cho coå rôi chæ vì khoâng muoán gia ñình mình ñoå vôõ. Tröôùc heát, lyù do anh ta lang bang ñaâu phaûi vì baát hoøa vôùi vôï nhaø. Hai nöõa, töø khi keït ñi coâng chuyeän cho haõng beân Xing-ga-po maát caû thaùng roài vaøo nhaø thöông vì chöùng vieâm ñaïi traøng, naèm lieät giöôøng theâm thaùng nöõa, töï nhieân chaân caúng anh xao laõng luoân vieäc lui tôùi nhaø tình nhaân ñeán caû naêm. Shiomura töï nhuû giöõa hai ngöôøi xöa giôø naøo ñaõ theà non heïn bieån gì ñaâu thì naøng ta chaúng coù côù gì chính ñaùng ñeå oaùn haän mình. Theá nhöng baây giôø, nhö theå cho quay laïi cho Shiomura xem troïn cuoán phim quaù khöù, Tsuyuko ñem con caù gieác ñaët tröôùc maët anh ta.
Shiomura khoâng hieåu noåi haønh ñoäng thaûy con caù gieác vaøo nhaø cuûa Tsuyuko laø ñeå bieåu loä loøng caêm töùc, oaùn haän hay nhaèm muïc ñích traû thuø? Muoán giôû ngay ñieän thoaïi ñeå hoûi cho ra leõ nhöng e seõ sa xuoáng caùi hoá aáy theâm laàn nöõa. Chaéc chaén trong luùc caû nhaø anh ta vui cöôøi nhö hoäi, Tsuyuko ñaõ rình nghe. Khi hai vôï choàng laãn hai ñöùa con xuùm laïi maø cöôøi, Tsuyuko nghe taát caû vaø nghó theá naøo veà traän cöôøi ñoù ?
Chaúng thieát caùi con caù gieác naøy chuùt naøo. Phaûi chi luùc thaèng Mamoru daønh nuoâi, mình tìm côù thaúng tay töø choái thì phaûi goïn hôn khoâng !
Baây giôø baøn lui laø hoï sinh nghi. Boïn con nít chaéc mau thích choùng chaùn thoâi. Ñeå ñôïi ít laâu roài kieám cô hoäi maø thaû noù xuoáng nöôùc.
Khuoân maët gieác ta khoâng bieåu loä maõy may tình caûm. Maét troøn xoe, trôn öôùt nhö ai caét bao nhöïa ny-loâng daùn leân, chaúng khaùc maét maáy con caù cheùp veõ treo treân caây neâu ngaøy hoäi nhi ñoàng(3). Nhìn ngang thì thaät uy nghieâm nhöng nhìn chính dieän thì noù coù khuoân maët heät oâng thuû töôùng "ñoäc dieãn" Yoshida Shigeru (4) . Caùi maët caùo giaø khoù ñoaùn ñöôïc beân trong nghó gì vaø caùi mieäng hay nhoùp nheùp hôùp ra ra hôùp vaøo. Shiomura ngoù ñaêm ñaêm con caù, coù luùc töôûng mình ñaõ baét gaëp caùi nhìn cuûa noù nhöng döôøng nhö Funakichi chaû nhaän ra anh ta neân caëp maét phuû löôït ny-loâng ñen kia khoâng coù veû gì nhö muoán noùi "A, oâng ñaáy aï !" hay " Laâu roài mình môùi gaëp laïi nhau, oâng nhæ !" khieán Shiomura khoâng sao hieåu ñöôïc duïng yù cuûa Tsuyuko.
Ngaøy chuû nhaät hoâm aáy, nhoán nhaùo ba chuyeän caù gieác, roài cuõng troâi qua.
Vì khoâng tìm ra caùi ñoà chöùa naøo ñuû choã ñeå nuoâi caù, thaèng Mamoru vay tröôùc meï noù ít tieàn tuùi roài chaïy ra tieäm baùn caù vaøng beân haøng xoùm mua veà moät caùi boàn côõ lôùn, vuoâng vaén, maát cuûa noù heát ba nghìn röôûi yen. Chuû tieäm caên daën noù ñuû ñieàu, naøo laø khoâng ñöôïc duøng ngay nöôùc maùy maø coøn phaûi ñem nöôùc ñeå ngoaøi naéng ít nhaát nöûa buoåi ñeán moät ngaøy, khoâng thì cho ít chaát hoùa hoïc khöû nöôùc caùi ñaõ. Theo lôøi chæ daãn, Mamoru vaën nöôùc maùy vaøo boàn roài boû vaøo ñoù hai vieân thuoác khöû cô–lo, maøu traéng vaø troøn nhö haït ñaäu con, hoøa tan xong roài môùi ñaët caù vaøo. Khoâng hieåu vì sao, vaøo ñöôïc boàn môùi laø gieác ta ñaõ tung ra moät löôïng chaát thaûi nhieàu ñeán teù ngöõa. Noù coù veû khoan khoaùi phoùng ra nhöõng thoûi phaân troøn vaø daøi nhö thanh buùt chì con, loaïi buùt ngöôøi ta vaãn duøng keøm soå tay boû tuùi.
-Maày to gan ñaáy nheù, Funakichi !
Shiomura thì thaàm, töôûng nhö khoâng coù ai nghe, chaúng ngôø vôï ñang ñöùng sau löng.
-Uaû, ba ñaët teân noù laø Funakichi aø ?
Anh ta nghe maø phaùt laõnh.
Ngoaøi cöûa coù tieáng ngöôøi thu tieàn baùo baám chuoâng. Ngöôøi thu tieàn cho tôø Asahi laø moät baø ñöùng tuoåi, chöõng chaïc, baám chuoâng nheï nhaøng maø aên noùi cuõng nhoû nheû, coøn ngöôøi cuûa Yomiuri luùc naøo cuõng baám loaïn leân gaàn hoûng maùy, laøm chuoâng reo inh caû tai.
Boàn caù ñöôïc ñaët taïm thôøi choã cöûa ra vaøo treân caùi tuû giaøy guoác. Funakichi hình nhö khoâng öa caùi oàn aøo cuûa ngöôøi thu tieàn cho baùo Yomiuri, moãi laàn ngöôøi aáy ñeán, noù cöù loàng loän quaäy tung thieáu ñieàu muoán voït khoûi boàn.
Choã cöûa vaøo nöôùc tung toeù khaép. Coù ñem gieû lau ra thaám ngay ñi nöõa thì treân baäc theàm leân nhaø baèng goã teách (teak) vaø caû böùc töôøng, vaãn coøn ñaày veát troùc loang loå coù leõ do chaát hoùa hoïc duøng ñeå khöû nöôùc coøn soùt laïi. Shiomura cay chuyeän naøy laém vì hoài caát nhaø, thôï khuyeân cöù duøng vaùn eùp nhöng laáy côù tieàn ñöôøng laø choå quan troïng trong nhaø neân Shiomura chòu khoù chi theâm ñeå gaén danh moäc cho baèng ñöôïc. Daàu khoâng nghó Tsuyuko tìm caùch röûa haän tình kieåu naøy nhöng anh ta vaãn khoâng theå daèn noåi böïc doïc vaø coù caûm töôûng huyeát aùp mình ñang leân cao ñeán nôi.
Nuoâi caù môùi khoù nhoïc laøm sao. Phaân ñaõ nhieàu vaø ñoà aên thöøa thoái ñi deã laøm ñuïc nöôùc. Nöôùc maø baån thì theå naøo Funakichi cuõng hích moõm vaøo thaønh boàn keâu long cong, phun ra huùt vaøo nhöõng bong boùng nhoû li ti, nhö theå tìm döôõng khí ñeå thôû. Neáu moài döôùi daïng vieân thì chaû coù vaán ñeà treân nhöng coi boä noù khoâng thích loaïi naøy. Moài phaûi queät vaøo ñaàu ngoùn tay ñöa cho thì gieác ta môùi xôi cho nhöng cöù ræa xong noù laïi ñaùnh rôi ra ñuïc caû nöôùc.
Mamoru mua ñöôïc moät quyeån " baùch khoa toaøn thö" daïy ñuû ñieàu veà caù gieác ñem veà nghieàn ngaãm. Hoïc hoûi theá naøo khoâng bieát, moät hoâm noù boãng maïnh mieäng phaùt bieåu : " Funakichi coù hoï haøng vôùi chuùng mình ñaáy nheù !" laøm boá noù nghe giaät caû mình ! Hoûi lyù do môùi bieát ra theá naøy : caù khoâng coù chaân nhöng thay vaøo ñoù, chuùng noù coù vaây coù kyø vaø thuoäc vaøo loaïi ñoäng vaät coù xöông soáng döôùi nöôùc, gioáng nhö toå tieân nhaân loaïi laø ñoäng vaät coù xöông soáng treân caïn. Theo quan ñieåm thuyeát tieán hoùa thì caù phaûi gaàn guõi vôùi ngöôøi hôn moät soá ñoäng vaät boán chaân treân caïn khaùc.
Nghe ngöôøi ta khaùo veà mình nhö theá, Funakichi laøm ra veû maët heát söùc traàm tö nhö thaàm baûo : " Caùc caäu nghó gì, laøm gì, tôù ñeàu bieát heát ! "
Theá thì con caù naøy daùm bieát caû vieäc Shiomura khoâng muoán maéc côû vì haùt Karaoke sai nhòp, ñaõ ñi mua saùch nhaïc veà nhôø Tsuyuko taäp cho baøi " Thuyeàn Ca " noåi tieáng cuûa nöõ ca só Yashiro Aki. Noù laøm gì khoâng töøng chöùng kieán caûnh Shiomura traàn truoàng nhö nhoäng töø boàn taém böôùc ra, vôø muùa Thaùi Cöïc Quyeàn laøm troø cho Tsuyuko cöôøi, roài baát ngôø oâm ghì laáy coâ naøng keùo leân giöôøng.
Caùi may cuûa Shiomura laø coù ngöôøi vôï tính ít nghó ngôïi xa xoâi nhö Miwako. Luùc con caù môùi vaøo nhaø, coâ ta coøn e deø ñoâi chuùt nhöng quaù ba hoâm thì ñaõ coi noù chaúng khaùc moät chuù caù vaøng tình côø mua ñöôïc vaøo dòp ñi hoäi ñeàn chuøa naøo ñoù vaø chaêm soùc noù bình thöôøng, khoâng ñaët laïi vaán ñeà gì nöõa.
Gheùt cay gheùt ñaéng con caù coù leõ moãi mình Mayumi. Laáy côù töø ngaøy coù caù nhaø cöûa cöù tanh rình neân noù tuyeät ñoái chaïy maët con gieác. Thay vì nhìn maët caù, noù hay chaàm chaäp nhìn maët Shiomura vaø kieám chuyeän vôùi boá.
Luùc leân sôû thì khoâng sao nhöng moãi khi coù nhaø, ngoài vaøo phoøng khaùch laø Shiomura ñaõ thaáy meät. Ñaëc bieät nhöõng luùc caû nhaø ñoâng ñuû quanh baøn aên, taàm maét anh ta cöù vöông vöôùng caùi boàn nöôùc chöùa chuù gieác naèm xeá ngang choã ñaët ti-vi.
Ngoaøi boán ngöôøi, gia ñình hoï baây giôø nhö coù theâm moät moáng, hay ñuùng hôn, moät thaønh vieân nöõa, neân cuoäc soáng khoâng coøn eâm aû. Chaéc taïi chöøng ñoù maø gaân coå beân tay maët Shiomura, cuøng höôùng vôùi choã ñaët boàn caù thöôøng bò treïo gaân. Miwako vöøa xoa boùp coå cho choàng vöøa ñeà nghò :
- Hay mình ñoåi caùi boàn caù qua choå khaùc ñi ba !
- AÊn thua gì tôùi caùi boàn !
- Thieät khoâng ? Chöù taïi sao em cöù thaáy maét ba khoâng luùc naøo chòu rôøi con caù gieác !
Naøng baám vaøo huyeät maïnh ñeán noåi Shiomura phaûi caát tieáng keâu ñau, giaät naåy ngöôøi.
Shiomura uoáng bia heát bieát ngon, tan sôû cuõng chaúng muoán veà nhaø.
Troøng maét ñen boùng nhö boïc giaáy ny-loâng cuûa Funakichi vaãn laï luøng khoù hieåu, Shiomura chòu khoâng bieát ñöôïc noù ñang nghó gì. Maét cuûa Miwako cuøng hôi loài loài naâu naâu vaø cuõng khoù thaêm doø y nhö maét con gieác. Caû ñeán caëp maét cuûa Tsuyuko maø anh ta caûm thaáy ñang lôûn vôûn ñaâu ñaây, Shiomura cuõng chaúng bieát noù chöùa nhöõng gì beân trong.
Ñuùng moät tuaàn sau töø hoâm chuû nhaät con caù gieác vaøo nhaø, Shiomura ruû thaèng Mamoru taûn boä vôùi mình.
- Hay cha con ta ñi chôi phaát phô ôû maáy con phoá con chöa tôùi bao giôø ñi. Chòu khoâng ?
Anh ta hoûi thì noù ñaùp :
- Chòu chöù ba !
Theá roài hai ngöôøi laúng laëng laáy chuyeán buyùt chaïy töø Ikebukuro ñeå xuoáng traïm Shiinamachi. Ñoù laø nôi coù caên hoä cuûa Tsuyuko.
Chính Shiomura cuõng khoâng giaûi thích noåi lyù do gì xui anh ta haønh ñoäng nhö vaäy. Daét ñöùa con trai ñi ñeán nhaø cuûa ngöôøi ñaøn baø mình ñaõ chia tay laø vieäc seõ coù haäu quaû khoân löôøng, anh ta khoâng phaûi khoâng bieát. Bieát thì bieát maø khoâng laøm laïi ray röùt maõi.
Mamoru vaãn ít lôøi nhö moïi khi, laëng thinh böôùc theo chaân boá noù. Shiomura nhaän ra ngay caùi sieâu thò nhoû quen bieát naêm xöa, caû tieäm rau quaû, caû haøng caù nöõa. Beân caïnh nhaø baùn aùo kimono laø tieäm baùn cheø, tröôùc cöûa vaãn thoang thoaûng höông cheø saáy khoâ nhö moät naêm veà tröôùc. Shiomura caûm thaáy nhöõng caûnh vaät ñoù nhö ñang xaùt muoái vaøo veát thöông loøng.
Anh ta boû con ñöôøng lôùn, buoàn raàu leâ böôùc veà caùi ngoõ heûm daãn leân khu chung cö. Caùi ngoõ naøy anh ta ñaõ ñi qua boán möôi hay naêm möôi laàn roài aáy nhæ. Baây giôø ngoä nhôõ Tsuyuko baát chôït töø trong caên hoä kia tình côø chaïy ra gaëp thì aên noùi theá naøo ñaây? Shiomura khoâng tìm ra lôøi giaûi.
Ñi laïi choå naøy caû naêm thì theá naøo haøng xoùm trong khu chung cö cuõng coù ngöôøi nhôù maët. Ñeå khoûi phaûi ñuïng ñoä hoï, Shiomura beøn voøng beân hoâng nhaø. Vò trí caên phoøng cuûa Tsuyuko laø caùi cöûa soå thöù hai treân taàng hai ñeám töø phía cuoái daõy.
Tsuyuko hình nhö ñaõ doïn ñi ñaâu. Cöù thaáy maáy thöù quaàn aùo giaët phôi ngoaøi cöûa soå thì ñoaùn chöøng ñöôïc laø ñoà cuûa moät caëp vôï choàng treû tuoåi môùi ngoaøi hai möôi coù con nhoû.
Shiomura chôït thaáy thaèng Mamoru ñang ngöôùc maét ngoù theo mình veà höôùng cöûa soå nhaø Tsuyuko. Mamoru laûng thaät nhanh qua höôùng khaùc nhöng vaãn khoâng noùi khoâng raèng.
Ñeán möùc naày phaûi ngöøng.
Bieát raèng vöôït qua giôùi tuyeán seõ ñaâm ra nguy hieåm, nhöng Shiomura töïa hoà muoán haønh haï chính mình theâm chuùt nöõa. Ñöa thaèng Mamoru, ngöôøi chaêm soùc caù, tôùi ñaây laø ñeå choân vuøi daáu veát caùi baõi chieán tröôøng ñaày kyû nieäm cuûa moät naêm veà tröôùc. Laøm nhö vaäy coøn toû ñöôïc loøng caûm kích ñoái vôùi coâng lao nuoâi naáng con caù gieác cuûa noù. Cuõng nhö chuoäc heát toäi loãi ñaõ gaây ra cho Tsuyuko.
Shiomura vöôït qua nhaø taém coâng coäng, boû theâm moät caên, böôùc vaøo quaùn nöôùc beân caïnh. Ngaøy aáy, moãi khi cuøng Tsuyuko ñi taém veà, hai ngöôøi theá naøo cuõng vaøo tieäm naøy.
OÂng chuû quaùn tuoåi ngoaïi saùu möôi vaãn ngoài nguyeân ôû caùi choã cuûa moät naêm veà tröôùc, vôùi boä maët coá höõu, trong tay caàm tôø baùo ñua ngöïa. Nhaän ra Shiomura, oâng ta phaát tay leân ñònh noùi ñieàu gì nhöng vöøa thaáy coù thaèng Mamoru ñi sau môùi böôùc vaøo, laïi haï tay xuoáng.
Shiomura ngoài ñuùng choã xöa kia vaãn ngoài vôùi Tsuyuko. Anh ta quay laïi noùi vôùi Mamoru thaät to nhö coá tình ñeå oâng chuû quaùn nghe ñöôïc:
- Pa-pa xin ly caø pheâ, con uoáng gì con ?
- Xoâ-ña !
OÂng chuû quaùn nhöôùng maét nhìn Shiomura kinh ngaïc. Tsuyuko hoài ñoù luùc naøo cuõng goïi xoâ-ña.
Hai cha con im laëng nhaáp caø pheâ vaø xoâ-ña. Chuû quaùn laøm boä chaêm chuù ñoïc baùo caù ngöïa nhöng laâu laâu cöù lieác lieác hai boá con.
- ………coù maïnh gioûi khoâng hôû ta ?
Vöøa chìa tieàn ra traû, Shiomura vöøa ñaët caâu hoûi.
Anh ta caét maát hai chöû Ngöôøi ñoù…ñaùng leõ phaûi ñöôïc ñaët ôû ñaàu caâu nhöng oâng chuû quaùn ñuû tinh teá ñeå hieåu ra :
-Thì chaéc cuõng maïnh gioûi laøm aên chôù gì haù !
Moät naêm ñaõ troâi qua töø ngaøy anh ta khoâng ñeán nöõa, Tsuyuko sinh soáng ra sao. ? Coâ ta coù tìm ñöôïc ngöôøi ñaøn oâng naøo thay theá vaøo choã anh ñeå daét coâ ñi nhaø taém, roài cuøng gheù tieäm cho coâ nhaáp moät ly xoâ-ña treân ñöôøng veà ? Shiomura coøn muoán tìm hieåu theâm nhöng thaáy sau khi thoái tieàn, oâng chuû quaùn laïi chuùi muõi vaøo trang baùo neân ñaønh thoâi. Chæ nhìn veû maët oâng quaùn, anh ta coù theå tin töôûng raèng Tsuyuko khoâng oaùn haän anh bao nhieâu. Chaúng qua tình theá baét buoäc, anh aáy ñaønh xöû söï nhö theá thoâi. Khi doïn nhaø ra ñi, Tsuyuko chaéc chæ giaän doãi ñoâi chuùt , vôùi caùi taâm tình muoán nhaén nhuû " Thoâi, thay em maø nuoâi Funakichi ñi nheù ! " roài laëng leõ ñem con gieác boû vaøo nhaø anh ta chaêng? Töôûng töôïng nhö vaäy cho ñôõ khoå nhöng thöïc söï coù mong gì hôn ñaâu. Moät ngöôøi luùc naøo cuõng bieát taïo nieàm vui cho mình nhö Tsuyuko thì phaûi bieát caùch xöû trí ñeå thoaùt thaân khi gaëp caûnh khoå chöù ! Mình seõ heát loøng heát daï nuoâi con caù, cho noù soáng heát ñôøi. Ngaøy naøo khoâng nuoâi noåi nöõa thì ñem noù veà vuøng Kasumi-ga-ura, queâ höông cuûa Tsuyuko, maø phoùng sinh. Shiomura nghó lan man nhö vaäy. Caùi ngaøy phaûi ñi thaû Funakichi, anh ta ñònh buïng seõ khoâng baùo cho vôï laãn Mayumi maø chæ keùo theo Mamoru, laïi chæ hai boá con thoâi.
Treân ñöôøng veà, Mamoru giöõ nguyeân im laëng.
Nhôù hoài môùi leân naêm thì phaûi, ba noù coù daãn ñi xem moät traän daõ caàu. Luùc veà ñeán nhaø, baø meï hoûi thaêm:
- Mamoru, chôù cu vôùi ba ñi ñaâu môùi veà ñoù ?
-Ti-vi.
Kieåu traû lôøi coäc loác laàn aáy cuûa noù ñaõ trôû thaønh giai thoaïi trong nhaø. Hoâm nay, khoâng bieát noù seõ traû lôøi sao ñaây ! Luùc aáy chaéc Shiomura seõ ñau nhoùi trong tim theâm laàn nöõa.
Coøn ñang chìm trong gioøng suy töôûng thì hai boá con ñaõ veà ñeán nhaø, ñeå thaáy Funakichi ñang ngöûa traéng buïng, leành beành trong boàn.
- Hai boá con vöøa ra khoûi nhaø, noù lieàn ngoi ñaàu leân khoûi maët nöôùc, huïp leân huïp xuoáng. Töôûng noù chæ nguïp laën nhö theá thoâi thì ngöôøi noù boãng xoay ngang ra roài mieäng trôù ra khoâng ñoäng ñaäy gì nöõa.
Meï noù giaûi thích laø bôûi khoâng bieát ñoái phoù caùch naøo ñaønh ñeå nguyeân xi ñôïi boá con veà, Mamoru nghe maø nhö khoâng muoán tin, ñöa maét löôøm meï.
Funakichi noåi leành beành ra theá roài maø caëp maét vaãn môû thao laùo troøn xoe nhö con caù cheùp veõ treo ñaàu caây neâu (3). Noù naèm ngöûa, laëng lôø nhaøn taûn. Nhöõng lôùp vaåy hình caùnh quaït choàng leân nhau haõy coøn töôi nhö rmaøu raùng chieàu chöa nhaït.
Shiomura nghe tieáng döông caàm chôït im baët thì ñaõ thaáy con Mayumi ñeán ñöùng beân caïnh.
- Gioáng caù gieác luùc cheát coù oàn aøo khoâng nhæ ? Töôûng con gieác naøy phaûi ñau ñôùn khoå sôû nghieâng qua laät laïi baén tung nöôùc ra chöù. Hoaøn toaøn khoâng laø khoâng.
Shiomura tænh taùo nhö chaúng coù gì, vöøa noùi vöøa cöôøi nheï :
- Taïi noù khoâng muoán ñeå laïi di chuùc maø !
Ngaäm nguøi cho Funakichi thì coù nhöng Shiomura cuõng caûm thaáy mình ñöôïc giaûi phoùng khoûi bò Tsuyuko aùm aûnh, vaø caùi nieàm vui thoaùt naïn laán aùt caû noãi buoàn. Anh ta nhôù coù thôøi töôûng töôïng Tsuyuko ñaõ ra bieån töï traàm vì mình vaø xaùc coâ troâi daït nôi naøo ñoù ôû vuøng Kasumi-ga-ura, nhöng roài töï cöôøi mình haõy coøn mang caùi loøng töï aùi haõo cuûa moät gaõ ñaøn oâng vaø voäi xua yù nghó aáy qua moät beân.
Thaèng Mamoru ôû ñaâu xen vaøo:
-Maù coù toáng thuoác giaët hay thöù gì voâ boàn caù khoâng ñoù, maù !
- Ñoà khuøng. Maù maéc môù gì laøm chuyeän ñoù hôû ? Caùi thaèng vôù vaån !
Ñaèm tính nhö Miwako maø maét cuõng long leân soøng soïc, chæ coøn trô moãi loøng traéng. Roài boãng trôû laïi gioïng noùi ngaøy thöôøng, quay ra hoûi con :
-Theá naõy maày vôùi boá ñi ñaâu ?
Mamoru khoâng traû lôøi, cho tay vaøo boàn, kheõ aán vaøo ngöôøi con caù gieác.
Con vaät naèm nghieâng nghieâng nhöng noù heát laø caù roài. Noù ñaõ thaønh moät vaät gì khaùc, khi noåi khi chìm.
-Naày, theá naõy maày vôùi boá ñi ñaâu?
Moät laàn nöõa, Mamoru laïi cho tay vaøo lay lay con caù gieác roài aán noù chìm thaät saâu döôùi nöôùc.
-Gaâu gaâu !
Noù nhaïi gioïng choù suûa.Dòch xong ngaøy 17/06/2003
Nguyeãn Nam Traân
Chuù thích (1) Khoâng roõ taùc giaû ñònh ñeà caäp tôùi ai, Robert Browning (1812-1889) hay vôï oâng ta, Elizabeth Barrett Browning (1806-1861), caû hai ñeàu laø thi nhaân ngöôøi Anh.
(2) taïm dòch chöû Roller Skate
(3) Koinobori: caù cheùp baèng giaáy hay vaûi treo treân caây neâu tre ngaøy Teát Ñoan Ngoï ñeå chuùc caùc beù trai khoeû maïnh, choùng lôùn. Gieác ( Funa = Crucian ) trong baøi laø moät loaïi caù thuoäc hoï Cheùp (Koi = Carp).
(4) Yoshida Shigeru (1878-1967), chính khaùch Nhaät Baûn thôøi haäu chieán. Thuû töôùng Nhaät töø 1948 ñeán 1954. Ngöôøi dò töôùng, ñaàu nhoïn haøm baïnh nhöng gioûi chính trò, coù caù tính maïnh ( "ñoäc dieãn" , taïm dòch chöû wan-man (one man) cuûa nguyeân taùc ).
[ Trôû Veà ]