Truyeän Nhaát Linh

Luùc noùi chuyeän, toâi thaáy beân caïnh baïn coù caùi hoäp khaûm raát ñeïp, lieàn caàm laáy xem, roài tình côø môû hoäp ra; baïn toâi nhö coù yù khoâng baèng loøng, nhöng vì neå toâi neân khoâng noùi gì. Toâi nhìn vaøo hoäp thaáy raát laï: hoäp bòt kín, ôû trong coù moät con böôùm raát to, hai caùnh ñaõ xô xaùc. Toâi hoûi baïn:

- Con böôùm naøy vuøng toâi thöôøng thaáy luoân, quyù gì maø anh giöõ caån thaän theá naøy?

- Vaâng, böôùm thöôøng, noùi cho ñuùng thì chính laø moät con ngaøi, nhöng ñoái vôùi toâi...

Vöøa noùi ñeán ñaáy, xe raàm raàm ñi qua moät caùi caàu saét. Baïn toâi laéng tai nghe roài noùi:

- Xe ñi qua caàu N.G.. Toâi baét con böôùm chính ôû giöõa caùi caàu naøy ñaõ möôøi naêm nay...

Thaáy baïn coù veû khaùc, toâi ñoaùn coù chuyeän gì, lieàn hoûi:

- Con böôùm naøy chaéc cuõng coù söï tích gì ñaây?

- Vaâng, nhöng söï tích buoàn... chuyeän ñaõ ngoaøi möôøi naêm: möôøi naêm tröôùc ñoä anh ñi Saigon thì toâi coøn laø anh caàm laùi taàu hoûa. Chính ñoä aáy toâi chaïy con ñöôøng naøy, tình caûnh toâi ñoä aáy anh ñaõ roõ.

- Cuõng nhö tình caûnh toâi...

- Nhöng coù moät vieäc toâi khoâng noùi anh hay laø ñoä aáy toâi coù laáy moät ngöôøi vôï, nhöng giaáu nhaø, giaáu moïi ngöôøi, giaáu anh. Chuùng toâi soáng trong tình caûnh ngheøo khoå maø thaät laáy laøm sung söôùng. Nhöng vì caûnh ngheøo, vì nhaø toâi khoâng quen chòu ñöôïc kham khoå neân ngöôøi moät ngaøy moät yeáu daàn.

Veà sau nhaø toâi bò bònh naëng maø toâi thì vaãn phaûi ñi laøm, khoâng ai troâng nom ôû nhaø. Moät ñeâm nhaø toâi yeáu quaù ngaát ngöôøi ñi maáy laàn, maø chính ñeâm aáy laø ñeâm toâi ñöôïc oâng Chaùnh cöû ñi caàm laùi chuyeán xe rieâng chôû quan Toaøn Quyeàn. Thaät laø moät dòp raát hay cho toâi. Nhöng toâi bieát khoâng theå naøo ñi ñöôïc, lieàn vaøo keâu vôùi oâng Chaùnh, noùi laø vôï oám. OÂng Chaùnh ñaäp baøn ñaäp gheá, gaét:

- Toâi khoâng bieát! Moät laø möôøi giôø ñeâm nay anh phaûi coù maët ôû ga, hai laø töø giôø naøy trôû ñi anh ñöøng böôùc chaân tôùi ñaây nöõa. Thoâi anh ra!

Lôøi oâng Chaùnh noùi quaû quyeát, toâi phaân vaân khoâng bieát nghó ra sao: luùc veà nhaø, ngoài ôû ñaàu giöôøng, nhìn ñeán vôï môùi bieát raèng khoâng ñi ñöôïc, daàu coù maát vieäc laøm cuõng khoâng caàn.

Nhaø toâi thaáy toâi coù veû lo nghó, hoûi nguyeân côù vì sao, toâi lieàn ñem vieäc aáy keå laïi cho nhaø toâi nghe. Nhaø toâi nghe xong, veû maët töôi haún leân baûo toâi raèng:

- Theá caäu ñi chöù! Vieäc gì phaûi ngaàn ngöø! Toâi khoâng vieäc gì ñaâu, ñaõ thaáy ñôõ nhieàu. Chieàu mai veà mua caùi gì laøm quaø cho toâi ñaáy.

Toâi thaáy nhaø toâi cöôøi noùi vui veû, toâi vöõng taâm, thay quaàn aùo ra ga. Ñeán ga ñuùng möôøi giôø. Nhöng khi cho xe chaïy roài, toâi môùi thaáy lo, toâi môùi bieát laø toâi lieàu. Luùc ñoù toâi coù caùi caûm giaùc laï laém: hình nhö toâi ñi theá naøy, luùc veà chaéc khoâng nhìn thaáy maët vôï toâi nöõa. Toâi coá ñònh trí ñeå caàm maùy, nhöng chæ ñöôïc moät luùc thoâi.

Boãng caû chuyeán xe löûa nghieâng veà moät beân, roài laéc lö nhö muoán ñoå. Ngöôøi "eùt" cuûa toâi voäi boû caùi xeûng xuùc than, níu laáy toâi noùi:

- OÂ hay! hoâm nay oâng laøm sao theá? Choã aáy ñöôøng cong nguy hieåm theá maø oâng khoâng haõm maùy. OÂng nguû aø?

Toâi khoâng nguû nhöng ngöôøi tuy ôû ñaây maø trí coøn nghó ñeán ngöôøi vôï naèm ñôïi cheát moät thaân, moät mình trong gian nhaø nhoû kia. Maét toâi hoa leân, moà hoâi ra öôùt ñaãm caû ngöôøi.

Xe ñi vaøo khe nuùi, heát cao laïi xuoáng thaáp nhö coù veû nhoïc nhaèn. Toâi thoø ñaàu ra cöûa nhìn thaúng tröôùc maët, nhöng ñeâm aáy söông muø ñaày trôøi, khoâng nhìn roõ gì caû, chæ moät maøu traéng xoùa döôùi aùnh hai caùi ñeøn ôû ñaàu toa.

Boãng toâi thaáy... roõ raøng, toâi thaáy in treân söông muø moät caùi hình ngöôøi ñaøn baø maëc aùo roäng ñöùng dang tay. Toâi duïi maét töôûng mình troâng hoaûng, nhöng khoâng, hình ngöôøi ñaøn baø vaãn ñaáy. Toâi goïi ngöôøi "eùt" laïi cöûa toa, baûo oâng ta nhìn roài hoûi:

- Baùc coù thaáy gì khoâng?

Vöøa noùi xong hình ngöôøi vuït bieán maát. Baùc "eùt" thoø ñaàu ra vaø baûo toâi:

- Chæ thaáy söông muø! oâng laïi meâ nguû roài.

- Khoâng roõ raøng toâi thaáy coù hình ngöôøi ñaøn baø in treân sa muø nhöng vöøa bieán maát.

Ngöôøi "eùt" cöôøi ra veû khoâng tin, laáy xeûng xuùc than cho vaøo loø, coøn toâi vaãn ñöùng nguyeân choã cuõ ñaêm ñaêm nhìn thaúng tröôùc maët. Ñöôïc moät laùt, hình ngöôøi ñaøn baø laïi hieän ra, laàn naøy roõ raøng hôn, hai tay ngaên thaúng nhö muoán ngaên ñöôøng khoâng cho xe chaïy leân nöõa.

Toâi goïi ngöôøi "eùt" nhöng baùc ta laøm boä khoâng nghe thaáy cöù caém ñaàu xuùc than cho vaøo loø. Toâi bieát toâi khoâng meâ, toâi bieát laø caùi hình ngöôøi aáy coù thaät, maø ai cuõng phaûi thaáy. Toâi ñeán caàm laáy tay baùc "eùt" keùo baùc ra xem roài baûo, caû quyeát:

- Nhìn xem!

Baùc ta haù hoác moàm giöông to ñoâi maét, hoát hoaûng noùi:

- Laï thaät!... ma oâng aï!

Xe tieán ñeán ñaâu, caùi hình ngöôøi laïi ñeán ñaáy, coù luùc môø, luùc roõ, lô löûng giöõa löng trôøi. Roài caùi hình ngöôøi aáy vaãy hai tay moät caùch thong thaû, nhö coù yù baûo chuùng toâi ñöøng tieán leân nöõa, coù söï gì nguy hieåm.

Toâi baûo baùc "eùt":

- Baùc naøy, coù söï gì laï saép xaûy ra.

- Vaâng, sao caùi hình laïi nhö laáy tay laøm hieäu baûo ta ñöùng laïi.

Caùi hình ngöôøi tröôùc coøn vaãy tay thong thaû, sau vaãy thaät nhanh nhö ngöôøi toû yù thaát voïng, vì baûo chuùng toâi maø chuùng toâi khoâng nghe.

- Hay ta döøng xe laïi xem sao, chaéc laø ma!

- Khoâng ñöôïc, töï nhieân voâ côù.

Coøn toâi luùc baây giôø hai tai uø nhö ngöôøi maát trí khoân: toâi vaêng vaúng nghe coù tieáng ngöôøi ôû thaät xa ñöa laïi, tieáng moät ngöôøi ñaøn baø baûo toâi:

- Ñoã laïi! Ñoã laïi!

Toâi laéng tai, tay naém chaët laáy caùi "phanh" nhö ñònh haõm roài laïi khoâng haõm. Moät laùt, toâi laïi nghe thaáy tieáng ngöôøi ñaøn baø, roõ hôn laàn tröôùc, giuïc toâi:

- Haõm laïi! Haõm ngay laïi!

Luùc baáy giôø toâi khoâng bieát gì nöõa, nhaém maét haõm phanh laïi thaät maïnh. Caùc toa ruøng moät caùi, baùnh xe keâu rít leân trong ñeâm thanh vaéng. Xe chaïy töø töø moät quaõng roài ñoã haún. Toâi chöa kòp böôùc xuoáng, ñaõ thaáy ngöôøi "xeáp tanh" caàm ñeøn leân hoûi:

- Vieäc gì theá?

Toâi luoáng cuoáng khoâng bieát traû lôøi laøm sao, vì noùi thaät ai tin mình. Toâi traû lôøi moät caùch maäp môø:

- Chaéc coù söï gì laï. Ñeå toâi caàm ñeøn ñi xem ñaõ.

Luùc baáy giôø maáy oâng quan haàu quan Toaøn Quyeàn cuõng vöøa ñeán, roài thaáy laï, ñi theo chuùng toâi. Vöøa ñi ñöôïc moät quaõng thì nghe tröôùc maët coù tieáng nöôùc chaûy aàm aàm. Toâi ñònh taâm môùi nhôù ra raèng ñoù laø caàu N.G..

Maáy ñeâm aáy möa luõ, nöôùc chaéc chaûy xieát, neân môùi reùo to nhö vaäy. Ñeán bôø soâng, giô ñeøn leân soi, maáy ngöôøi ñeàu kinh hoaûng: caùi caàu N.G. bò nöôùc nguoàn chaûy veà xoaùy gaãy laøm ñoâi.

Moät tí nöõa, neáu khoâng haõm kòp thì caû moät chuyeán xe rieâng chôû quan Toaøn Quyeàn ñaâm nhaøo xuoáng soâng saâu, chaéc khoâng soáng soùt moät ai; töôûng khoâng coù caùi tai naïn naøo gheâ gôùm hôn, theá maø chính vì toâi neân môùi khoâng coù caùi tai naïn aáy. Toâi ñöùng ngaån ngöôøi khoâng hieåu sao caû.

Ngöôøi "xeáp tanh" möøng cuoáng quít, hoûi toâi:

- Sao oâng bieát maø haõm?

- Toâi cuõng khoâng hieåu.

Maáy ngöôøi quan haàu coù veû möøng loä ra maët, xuùm xít quanh toâi hoûi doàn, toâi khoâng bieát traû lôøi ra sao, moät laùt, moïi ngöôøi ñöùng giaõn ra, quan Toaøn Quyeàn ñeán, ngaøi khoâng neà toâi laø ngöôøi lao ñoäng, trong luùc möøng quaù, ngaøi giô tay baét tay toâi, caùi baøn tay ñaày buïi than, roài ngaøi toû lôøi khen.

Toâi chaéc roài sau theá naøo cuõng ñöôïc troïng thöôûng, nhöng troïng thöôûng luùc ñoù ñoái vôùi toâi cuõng nhö khoâng. Toâi chæ nghó ñeán nhaø toâi ôû nhaø, khoâng bieát ra sao. Toâi ñi trôû laïi vaø thoaùng thaáy caùi gì baùm ôû caùi ñeøn ñeå ñaàu toa, nhìn kyõ thì ra moät con böôùm thaät to, vöôùng vaøo ñeøn, ñöông ñaäp caùnh ñeå tìm ñöôøng thoaùt. Chính laø con böôùm trong caùi hoäp naøy ñaây.

Troâng thaáy con böôùm toâi thoát nghó ra ngay. Chính phaûi roài, chính caùi hình ngöôøi ñaøn baø luùc naõy laø caùi boùng con böôùm naøy in leân treân söông muø, ñaàu con böôùm laø ñaàu hình ngöôøi maø hai caùnh con böôùm ñaäp laø hai caùi tay ngöôøi vaãy.

Toâi baét con böôùm roài ñònh thaû cho noù bay ñi, sau nghó con böôùm ñaõ giuùp mình ñöôïc vieäc, neân giöõ laïi laøm kyû nieäm. Toâi nhìn vaøo ñoàng hoà trong toa, thaáy kim chæ ñuùng hai giôø ñeâm...

Hoâm sau toâi vöøa veà tôùi coång nhaø thì thaèng nhoû chaïy ra baùo tin nhaø toâi maát, maát vaøo khoaûng moät giôø ñeâm qua.

Toâi khoâng hay tin nhaûm; toâi chaéc ñoù chæ laø moät söï tình côø, moät söï ngaãu nhieân, nhöng toâi vaãn yeân trí raèng linh hoàn nhaø toâi ñaõ nhaäp vaøo con böôùm naøy ñeå phuø hoä cho toâi traùnh ñöôïc tai naïn hoâm aáy. Nhöng traùnh ñöôïc tai naïn maø laøm gì, toâi thoaùt ñöôïc thaân toâi maø laøm gì, giaàu sang phuù quyù baây giôø ñoái vôùi toâi cuõng nhö khoâng, toâi cuõng chæ nhö con böôùm naøy, xaùc ñaáy maø hoàn taän ñaâu ñaâu.

Baïn toâi keå xong caâu chuyeän, ñaäy caùi hoäp khaûm laïi, roài laïi thaãn thôø noùi:

- Baây giôø chæ coøn laïi caùi xaùc böôùm khoâng hoàn!

Nhaát Linh
Ruùt töø taäp truyeän ngaén Anh phaûi soáng ,
Nxb. Ñôøi nay, Haø Noäi, 1934