 |
| Phong bao ñoû töôïng tröng cho söï may maén, taøi loäc |
Toáng cöïu nghinh taân
Cuoái naêm queùt doïn saïch seõ nhaø cöûa, cuøng haøng xoùm veä sinh nhaø thôø, ñöôøng xoùm, taém giaët, mua saém quaàn aùo môùi vaø moïi thöù thöùc aên, vaän duïng trong ngaøy teát...
Nhieàu gia ñình nhaéc nhôû, daën doø con chaùu töø phuùt giao thöøa trôû ñi, khoâng caõi coï nhau, khoâng vöùt raùc böøa baõi, khoâng nghòch ngôïm, traùch phaït nhau.... Ñoái vôùi haøng xoùm laùng gieàng, trong naêm cuõ coù ñieàu gì khoâng hay khoâng phaûi ñeàu xuyù xoaù heát, taát caû moïi ngöôøi duø laï duø quen, sau phuùt giao thöøa ñeàu nieàm nôû, vui veû vaø chuùc nhau nhöõng ñieàu toát laønh.
Haùi loäc, xoâng nhaø, chuùc teát, möøng tuoåi
Ai cuõng hy voïng moät naêm môùi taøi loäc doài daøo, laøm aên thònh vöôïng, maïnh khoeû tieán boä, thaønh ñaët hôn naêm cuõ. Loäc töï nhieân ñeán caøng sôùm caøng toát, nhöng nhieàu nhaø chuû töï ñi hai loäc (chæ laø moät caønh non ôû ñình chuøa, ôû choán nghieâm trang veà nhaø), töï mình xoâng nhaø hoaëc daën tröôùc ngöôøi "nheï vía" maø mình thích ñeán xoâng nhaø.
Ñaùng leõ saùng moàng moät ñoâng vui laïi hoaù ra ít khaùch, khoâng ai daùm ñi ñeán nhaø khaùc sôùm, sôï trong naêm môùi gia ñình ngöôøi ta xaûy ra chuyeän gì khoâng hay laïi ñoå taïi mình "naëng vía", vì tuïc xoâng nhaø chæ tính ngöôøi ñaàu tieân ñeán nhaø, töø ngöôøi thöù hai trôû ñi khoâng tính.
Sau giao thöøa coù tuïc möøng tuoåi chuùc teát. Tröôùc heát con chaùu möøng tuoåi oâng baø, cha meï. oâng baø, cha meï cuõng chuaån bò moät ít tieàn ñeå möøng tuoåi cho con chaùu trong nhaø vaø con chaùu haøng xoùm laøng gieàng, baïn beø thaân thích, ñoàng thôøi chuùc nhau nhöõng lôøi chuùc toát ñeïp. Ngöôøi naøo thích ñieàu gì thì chuùc ñieàu ñoù, chuùc söùc khoeû laø phoå bieán nhaát, luoân höôùng tôùi söï toát laønh vaø kieâng noùi tôùi nhöõng ñieàu ruûi ro hoaëc xaáu xa.
Quanh naêm laøm aên vaát vaû, ít coù ñieàu kieän qua laïi hoûi thaêm nhau, nhaân ngaøy leã teát ñeán chuùc möøng nhau, gaén boù tình caûm. Nhieàu nhaø, heã ñeán chuùc teát nhau nhaát thieát phaûi naâng ly röôïu, neám vaøi moùn thöùc aên gì ñoù chuû môùi vui loøng, naêm môùi töø choái sôï bò "gioâng" caû naêm.
Quaø teát, leã teát
Vieäc bieáu quaø teát coù yù nghóa toû aân nghóa tình caûm, con reå teát boá meï vôï, hoïc troø teát thaày giaùo, beänh nhaân teát thaày thuoác... Quaø bieáu, quaø teát ñoù khoâng ñaùnh giaù theo giaù trò thò tröôøng, nhöng cuõng ñöøng neân goø boù, caâu neä seõ haïn cheá tình caûm: khoâng coù quaø ngaïi khoâng daùm ñeán.
Leã möøng thoï
ÔÛ caùc nöôùc Taây AÂu thöôøng möøng thoï vaøo dòp kyû nieäm ngaøy sinh, ôû nöôùc ta ngaøy xöa ít ai nhôù chính xaùc ngaøy sinh thaùng ñeû neân vaøo dòp ñaàu xuaân thöôøng toå chöùc möøng thoï luïc tuaàn, thaát tuaàn, baùt tuaàn, cöûu tuaàn.... tính theo tuoåi muï. Ngaøy teát, ngaøy xuaân cuõng laø dòp moïi ngöôøi ñang raûnh roãi, con chaùu tuï taäp ñoâng vui.
Cuõng vaøo dòp ñaàu xuaân, ngöôøi coù chöùc töôùc khai aán, hoïc troø seõ khai buùt, nhaø noâng khai canh, thôï thuû coâng khai coâng, ngöôøi buoân baùn môû cöûa haøng laáy ngaøy. Sau ngaøy moàng Moät, taát caû " Töù daân baùch ngheä " ñeàu choïn ngaøy "khai ngheà", neáu moàng Moät laø ngaøy toát thì chieàu moàng moät ñaõ baét ñaàu, rieâng khai buùt thì giao thöøa xong choïn giôø hoaøng ñaïo thì baét ñaàu.
Kieâng khoâng hoát raùc ñoå ñi trong ba ngaøy Teát
Tuïc naøy nguyeân töø beân Taøu, trong " Söu thaàn kyø " coù chuyeän ngöôøi laùi buoân teân laø AÂn Minh ñöôïc thuyû thaàn cho moät con haàu teân laø Nhö Nguyeät, ñem veà nhaø ñöôïc vaøi naêm thì giaøu leân. Moät hoâm nhaân ngaøy moàng Moät teát, AÂn Minh ñaùnh noù, noù chui vaøo ñoáng raùc maø bieán maát, töø ñoù nhaø AÂn Minh laïi ngheøo ñi. Keå töø ñoù kieâng khoâng hoùt raùc ngaøy teát, ta baét chöôùc vaø ñeán nay vaãn nhieàu ngöôøi theo tuïc naøy.
Cuùng giao thöøa ngoaøi trôøi
Daân toäc naøo cuõng coi phuùt giao thöøa laø thieâng lieâng. Caùc cuï ta quan nieäm: Moãi naêm Thieân Ñình laïi thay toaøn boä quan quaân troâng nom thieân haï döôùi haï giôùi, ñöùng ñaàu laø moät ngaøi coù vò trí nhö quan toaøn quyeàn. Vaø caùc cuï hình dung phuùt giao thöøa laø luùc baøn giao caùc quan quaân quaûn haï giôùi heát haïn keùo veà trôøi vaø quan quaân môùi ñöôïc cöû thì aøo aït keùo xuoáng haï giôùi tieáp quaûn thieân haï.
Nhöõng phuùt aáy, caùc gia ñình ñöa xoâi gaø, baùnh traùi, hoa quaû... ra ngoaøi trôøi cuùng, vôùi loøng thaønh tieãn ñöa ngöôøi nhaø trôøi cai quaûn mình naêm cuõ vaø ñoùn ngöôøi nhaø trôøi môùi xuoáng laøm nhieäm vuï cai quaûn haï giôùi naêm tôùi ñeå mong caùc quan phuø hoä cho moät naêm môùi moïi söï toát laønh.
|
|
|
|
Khoâng bieát phong tuïc naøy coù töø bao giôø, phaûi chaêng vì ñaát nöôùc ta voán boán muøa hoa traùi, nhaát laø vaøo muøa Xuaân hoa quaû caøng roä . Hoa quûa laø loäc cuûa thieân nhieân, ñaát trôøi. Loäc Xuaân caøng quyù. Daâng loäc trôøi, cuùng oâng baø, toå tieân trong nhöõng ngaøy ñaàu Xuaân thaät laø moät tuïc leä ñeïp ñeõ ñaày neùt nhaân vaên.
Cöù vaøo khoaûng 28 thaùng Chaïp aâm lòch thì nhaø nhaø ñeàu cho baøy bieän moät maâm nguõ quaû keøm vôùi nhieàu saûn vaät khaùc treân baøn thôø. Maâm nguõ quaû thöôøng baøy treân moät caùi maâm baèng goã tieän, sôn son, coù chaân, goïi laø maâm boàng. Neáu khoâng coù maâm boøng, coù theå baøy treân moät caùi ñóa to, nhöng phaûi ñaët treân choàng baùnh chöng ñeå taïo daùng cao, uy nghieâm, thaønh kính.
Maâm nguõ quaû coù 5 loaïi. Taïi sao laïi 5? Theo caùc vò cao nieân, am töôøng veà Nho giaùo thì xuaát xöù cuûa maâm nguõ quaû coù lieân quan ñeán quan nieäm trieát lyù Khoång giaùo cuûa phöông Ñoâng, theá giôùi ñöôïc taïo neân töø naêm baûn nguyeân - goïi laø "nguõ haønh": Kim - Moäc - Thuyû - Hoûa - Thoå, nghóa laø 5 yeáu toá caáu thaønh vuõ truï.
Coøn theo quan nieäm cuûa daân gian thì "quaû" (traùi caây) ñöôïc xem nhö bieåu töôïng cho thaønh quaû lao ñoäng moät naêm. OÂng cha ta choïn 5 loaïi traùi caây ñeå cuùng ñeâm giao thöøa laø nguï yù raèng : Nhöõng saûn vaät naøy ñöïôc keát tinh töø coâng söùc, moà hoâi, nöôùc maét cuûa con ngöôøi lao ñoäng, kính daâng leân ñaát trôøi, thaàn thaùnh trong giôø phuùt linh thieâng cuûa vuõ truï vaïn vaät sinh toàn. Tö töôûng, hình aûnh aáy ñaõ aên saâu vaø taâm thöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam bao ñôøi nay.
Ñaõ goïi laø nguõ quaû thì nhaát thieát phaûi laø 5 loaïi quaû. Nhöng caùc vuøng,caùc mieàn do muøa xuaân hoa traùi khaùc nhau, neân maâm nguõ quaû cuõng khaùc nhau nhö:chuoái, böôûi, phaät thuû, döa haáu, cam, quyùt, döøa, na, hoàng xieâm, taùo...
Moãi quaû mang moät yù nghóa:
Chuoái - phaät thuû: nhö baøn tay che chôû.
Böôûi - döa haáu: caêng troøn, maùt laønh, höùa heïn naêm môùi ñaày ngoït ngaøo, may maén.
Hoàng - quyùt: röïc leân maøu saéc maïnh meõ, töôïng tröng cho söï thaønh ñaït.
ÔÛ vuøng Thuû Daàu Moät, ngaøy Teát haàu nhö nhaø naøo cuõng coù maâm leã: Long - Laân - Quy - Phuïng. Keát töø hoa quaû - töù linh hoaøn toaøn mang tính hình töôïng nhö hoa quaû keát thaønh "vaät thöïc", theå hieän loøng thaønh cuûa con chaùu töôûng nhôù gia tieân, caûm taï ôn trôøi, ôn ñaát.
Maâm nguõ quaû trong Nam cuõng khaùc so vôùi ngoaøi Baéc. Treân maâm nguõ quaû ôû ngoaøi Baéc thöôøng coù : Böôûi, ñaøo, quyùt, chuoái, hoàng. Coù khi ngöôøi ta thay böôûi baèng phaät thuû hoaëc löïu Maâm nguõ quaû trong Nam vaãn cöù giöõ nguyeân truyeàn thoáng laø maõng caàu, sung, döøa xieâm, ñu ñuû, xoaøi maø caùc baø thöôøng quan nieäm sô ñaúng laø "caàu - sung - vöøa - ñuû - xaøi".
Moät maâm nguõ quaû ñöôïc baøy döôùi cuøng laø moät naûi chuoái to giaø coøn xanh, naûi chuoái ñeàu, hoaëc 2 naûi chuoái nhoû gheùp beân nhau nhö moät chieác beä cong goàm 2 taàng naâng ñôõ hoaøn toaøn hoa traùi khaùc. ôû ñaây coù söï phoái hôïp maøu saéc, maâm nguõ quaû ñeïp laø ñuû maøu saéc röïc rôõ. Chính giöõa beä maâm xanh saãm, tröôùc ñaây baøy quaû phaät thuû .
Ngaøy nay ít troàng phaät thuû neân thöôøng thay baèng quaû böôûi to, caøng to caøng ñeïp. Böôûi chín vaøng, töôi noåi baät treân beä chuoái maøu xanh. Nhöõng quaû chín ñoû ñaët xung quanh, nhöõng choã khuyeát döôùi ñaët xen keõ quyùt vaøng vaø taùo maøu xanh ngoïc, coøn bao nhieâu laù xanh coá tình ñeå soùt laïi ôû cuoáng quaû nhö hoaøn thieän nhöõng neùt trang trí cuoái cuøng.
Vaøi naêm gaàn ñaây, maâm nguõ quaû cuùng Teát ñaõ coù nhieàu thay ñoåi noù khoâng coøn nguõ quaû nöõa maø ñaõ trôû thaønh "luïc, thaát, baùt... quaû" vì beân caïnh coù theâm nhöõng ñaëc saûn cao caáp nhö: nho, leâ, taùo... tuøy theo caùch nghó vaø tuùi tieàn cuûa moãi gia ñình.
Maâm nguõ quaû ñaõ laøm quang caûnh ngaøy Teát vaø khoâng gian cuùng theâm phaàn aám aùp, röïc rôõ maø haøi hoaø. Noù theå hieän sinh ñoäng yù töôûng trieát lyù - tín ngöôõng - thaåm myõ ngaøy Teát. Tìm hieåu veà maâm nguõ quaû cuõng laø tìm hieåu veà nguoàn goác, lòch söû, truyeàn thoáng toát ñeïp ñeå chuùng ta nhôù laïi oâng baø, toå tieân.
[ Trôû Veà ]