Chò Nhö Ngoïc thaân meán,

Em vieát thö cho chò trong tinh thaàn hoan hæ möøng ñoäi boùng ñaù Phaùp vöøa giaät giaûi "Euro 2000", toái nay. Xe naøo cuõng baám coøi ình oûi vaø khaép nôi thanh nieân veõ côø 3 maøu treân maët, ñoå ra ñöôøng hoø heùt. Rieâng ôû Khaûi Hoaøn Moân thì ñeán gaàn nöûa trieäu roài. Nhaø em noùi hoài môùi qua du hoïc, heã cöù ñoäi naøo hay laø muoán hoï thaéng, giôø thì sau maáy chuïc naêm uoáng nöôùc... nho vaø aên phoù maùt, cuõng coù taám loøng thieân vò cho Taây ! Mong Phaùp aên ñeå nghe baùo chí "gaùy" cho vui chò aï, Taây maø giaät ñöôïc caùi giaûi ruùt naøo laø cuõng gaùy baøi baûn laém. Thaûo naøo bieåu töôïng cuûa Phaùp laø con gaø troáng, yù ñoà ñaùnh thöùc caû nhaân loaïi maø ! Coù ñieàu chaøng heát gaùy "Bleu, blanc, rouge" nöõa (xanh traéng ñoû), maø nghe ñaâu nhö "black, blanc, beur" (ñoäi hình chính thöùc cuûa taây coù 5 taây ñen, 5 taây traéng vaø moät taây naâu...)

Tuaàn roài baùo "Con vòt bò xieàng" ñaõ vieát caùi tít raát lôùn laø "Tout le monde s'en foot !", chôi chöõ ñaáy chò, yù noùi laø moïi ngöôøi ñeàu ñaù banh. Nhöng chöõ "s'en foot" ñoàng aâm vôùi "s'en fout", laø coùc caàn, laø xoû xieân yù nghóa cuûa cuoäc thay ñoåi ñöôøng loái chính phuû ñaáy. Töø thôøi De Gaulle, luoân luoân laø Toång thoáng vaø Thuû töôùng cuøng phe höõu vôùi nhau (ñuùng nhö giaû ñònh cuûa Hieán phaùp), sau khi Mitterrand vaø phe taû (lieân minh Xaõ hoäi-Coäng Saûn, 1981) leân maáy naêm, Thuû töôùng laïi thuoäc phe choáng ñoái. Hieän taïi Toång thoáng Chirac (cuûa ñaûng Rassemblement Pour la Reùpublique : dòch sao baây giôø caø ? thoâi cöù taïm goïi laø) ñaûng Coäng hoaø, Thuû töôùng Jospin ñaûng Xaõ hoäi, maø soáng chung hoaø bình kieåu quaân töû, hoaø nhi baát ñoàng, chaúng ai thoïc gaäy ai (chæ thoïc... que thoâi) neân baùnh xe vaãn quay ñeàu (neáu truïc traëc thì chaâm laïi daàu nhôùt, vaën vaøi caùi buø loong gì ñoù roài cuõng xong). Vaø nhieäm kyø Toång thoáng laø 7 naêm. Giôø thieân haï caû taû laãn höõu ñoøi ñoåi luaät môùi nhieäm kyø 5 naêm thoâi, vaø nhö vaäy coù nghóa laø Toång thoáng vaø Thuû töôùng coù theå cuøng ñaûng nhö xöa. (Khi chöa leân Toång thoáng thì ai cuõng ñoøi nhö vaäy, nhöng ñöôïc baàu leân roài thì ai cuõng lôø ñi : toäi gì khoâng ngöï trò 7 naêm ? Nhö Giscard d'Estaing, nhö Mitterrand, nhö Chirac !). Coøn ñang baøn ra taùn vaøo (Taây maø, röôïu + phoù maùt = chí choeù !) thì traän ñaáu baét ñaàu, ai cuõng lo ñaù banh (s'en foot) vôùi Zidane hoùi ñaàu (vöøa ñöôïc dö luaän cho laø coâng daân noåi tieáng nhaát nöôùc Phaùp) vaø thôø ô (s'en fout) baø Marianne vôùi chieác muõ Coäng hoaø !

Thaùng 6 vöøa roài trôøi vaãn coøn nhöõng ngaøy möa ræ raû vaø laïnh chò aï. Chaúng hoï haøng gì vôùi thaàn möa beân Phaùp, oâng nhaïc só naøo nhaø mình cuõng ñaõ veùo von thaùng saùu trôøi möa, trôøi möa khoâng döùt... laøm caûn trôû vaøi traän ñaáu tennis giaûi Rolland Garros. Nhöng hoâm giaûi nöõ thì trôøi tuyeät vôøi, coâ Mary Pierce thaéng veû vang. Daân Taây meâ coâ naøy laém chò ôi, chaúng phaûi chæ vì troâng coâ xinh xaén, maø chæ vì mang maùu meï ñaàm (boá Myõ) vaø töï nhaän laø Taây, theá laø Taây cöng nhö vaøng ! (Xem muïc naøy thì em töùc cöôøi : ngaøy 8 thaùng 3 caû theá giôùi ñaøn baø raàm roä bieåu döông löïc löôïng ñoøi ñuû thöù quyeàn bình ñaúng vôùi ñaøn oâng, chæ coù khoaûn theå thao laø OK, theå löïc chuùng toâi thua keùm neân ñieàu kieän chôi phaûi... deã daõi hôn caùc anh !). 

Ñaàu thaùng 6 treû nhoû laïi thi tuù taøi. Chò coøn nhôù kyû nieäm naøy khoâng ? Tuïi mình chæ coù moät noãi lo thi, coøn caùc baø meï thì theâm noãi lo söùc khoûe cho con. Caùc baø meï ñaàm laïi coøn noãi lo chuùng noù trôû chöùng loaïn tinh thaàn. (Beân mình ñaâu coù ñeå yù chuyeän "tinh thaàn" döõ vaäy chò ? Beân naøy caùi gì cuõng keøm theo vaán ñeà taâm lyù, em khoâng bieát laø dôû hay hay, nhöng cöù nhìn mình quaù thì laïi thaáy bònh gì mình cuõng coù !). Khaùc gì thì khaùc, loøng meï Taây hay meï Vieät thì cuõng na naù nhö nhau, coù caùi laø beân mình aâm thaàm, daân Taây ba hoa quaù, naêm naøo cuõng chöøng ñoù chuyeän maø naêm naøo cuõng phoûng vaán thí sinh, phoûng vaán caùc baø meï, hoûi vôù vaån vaø traû lôøi cuõng taàm phaøo. Neáu coøn trong tuoåi sinh vieân hoïc sinh chò seõ thaáy khoaùi hôn vì vöøa xong thi cöû vaø chöa coù keát quaû, cöù an loøng tha hoà maø höôûng ngaøy leã aâm nhaïc 21-6. Töø chieàu, nhieàu ñoaïn ñöôøng ñaõ ngheït ngöôøi, thieân haï cöù noùi heã coù troáng ñaùnh xuoâi keøn thoåi ngöôïc raäp rình laø coù ñaøn baø con nít, vaäy chôù ngaøy leã aâm nhaïc naøy thì caùc oâng cuõng daønh choã khoâng keùm. Nhieàu quaõng tröôøng, nhieàu con phoá thieân haï ñoå ra hoø haùt nhaûy ñaàm, chôi suoát ñeâm maø khoâng ai coù quyeàn giôû "luaät giöõ im laëng sau 10 giôø" ñeå phaøn naøn caû ! Ai traùch laøm roän giaác nguû thì Week-end 24 laø ngaøy leã cineùma, chò cöù mua moät caùi veù tha hoà xem 5, 7 phim neáu coù söùc, chaúng oàn aøo phieàn toaùi ñeán ai ! 

Xem phim xong thì ñi mua ñoà xoân nghe chò. Muøa xoân thöôøng baùt ñaàu tuaàn leã cuoái thaùng 6 tôùi tuaàn cuoái thaùng 8. Nhieàu cöûa haøng chæ ñöùng ôû ngoaøi nhìn vaøo laø ñuû phaùt ngoäp roài. Heø naøo chò laø moät trong soá 60-70 trieäu du khaùch ñoå qua Phaùp, thì ñeå em daãn ñi mua xoân, chôù nhieàu tieäm tö nhaân ma giaùo laém, giaû vôø vieát giaù cao hôn roài laøm boä haï xuoáng coù khi coøn maéc hôn giaù khoâng xoân ! (Khoaûn naøy em raønh laém. Hoài xöa Thö vieän coøn ôû trong Paris, ngaøy naøo côm tröa xong maø em chaúng ñi lieám tuû kính, caùc cöûa nhaün maët em. Moãi laàn khaùm phaù troø ma giaùo aáy, em "vaïch maët naï" ra, hoï cöôøi nhaùy maét "chæ moät mình vous bieát thoâi nheù !"). Ngoaøi ra du khaùch Myõ thöôøng cheâ daân Phaùp tieáp khaùch thieáu nieàm nôõ vaø hoï khoâng ñeå chò töï do luïc loïi nhö beân Myõ ñaâu, haøng baøy trong tuû kính neáu chò muoán sôø vaøo thì coá möôïn caàu thuû quyeàn Anh ñoâi gaêng chò aï, khoâng thì coi chöøng söng tay ! Ñoù laø nhöõng nôi maø daân ñi laøm mua saém, coøn nhöõng hieäu lôùn nhö Yves Saint Laurent, Christian Dior... thì mode muøa heø khieáp laém : robe daøi tôùi goùt maø moûng hôn maây, beân trong laïi chaúng coù gì, nhöng treân ñaàu thì ñoäi caùi noùn toå boá, hoaëc vaûi khoâng moûng thì coå saâu hôû döôùi 2 vuù, xong noái laïi moät chuùt roài hôû roán ra ! (Tieát loä chò caùi naøy : coù ngöôøi (nhaø mình) seõ laøm kieåu aùo daøi chæ coù vaït tröôùc thoâi, töùc laø moät nöûa aùo, sau löng hoaøn toaøn troáng, chæ coät ngang vaøi ba sôïi daây cho dính treân ngöôøi. Em hoûi vaäy thì phaûi coâ naøo coù löng ñeïp môùi baän ñöôïc ? OÅng noùi khoâng caàn, ai baän cuõng seõ thaáy raát haáp daãn ! Khi naøo coù, chò daùm thöû vôùi em khoâng ?).

ÔÛ moät vaøi nôi ngöôøi ta coøn vui möøng vôùi leã ñoát löûa vaø nhaûy nhoùt ñeâm 2-6 laø ngaøy Thaùnh Jean-Baptiste (neáu bònh Alzheimer cuûa em chöa naëng laém thì hình nhö theo Phuùc AÂm, Thaùnh Jean-Baptiste soáng ôû sa maïc, ñöôïc maëc khaûi cuoäc gaëp gôõ vôùi ngöôøi baø con laø Jeùsus Christ, neân Thaùnh ñaõ chuaån bò vaø ñaõ laøm leã röûa toäi cho Jeùsus vôùi nöôùc soâng Jourdain chia caét Jordanie vaø Israeõl), laø ngaøy daøi nhaát trong naêm. Sau ñoù nhìn moãi ngaøy naéng seõ giaûm ñi 3, 4 phuùt roài thu qua ñoâng tôùi maø buoàn. Bôûi vaäy daân Phaùp heã cöù coù naéng le loùi leân laø thieân haï mang maét kính ñen ! Chaúng bieát vì ít naéng neân maét deã bò choùi thieät, hay vì coù kieáng raâm maø khoâng voäi vaøng khoe thì chaúng leõ mang vaøo muøa ñoâng nhö ... nhöõng ngöôøi caàm gaäy traéng ? 

Thaùng 6 vaø 7 laø thaùng raát nhieàu thaønh phoá coù leã hoäi. Nôi em ôû coù leã hoäi aâm nhaïc, naêm nay töø 15-6 ñeán 3-7 (khôûi ñaàu naêm 1968). Phaàn nhaïc thì laøm ôû Parc de la Leùgion d'Honneur (xöa kia laø tu vieän cuûa Thaùnh ñöôøng Saint Denis, töø 1808 trôû thaønh - vaø cho ñeán giôø - tröôøng daïy con gaùi caùc só quan ñöôïc laõnh meà ñai danh döï naøy) ; phaàn cantates thì laøm trong nhaø thôø (nôi yeân nghæ cuûa haàu heát caùc vua nöôùc Phaùp, vaø nôi maø caùc sinh vieân kieán truùc theá giôùi phaûi gheù thaêm ñeå tìm hieåu ngheä thuaät xaây caát theá kyû 12). Ñaëc bieät ôû Avignon, thaønh phoá phía Ñoâng Nam nöôùc Phaùp caùch Paris 700km, laø nôi ngheä só khaép theá giôùi ñoå veà dieãn kòch ngoaøi trôøi, (khôûi ñaàu naêm 1947), coù khi vôùi nhöõng böùc töôøng thaønh cuûa Palais des Papes töø thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Cleùment VI (theá kyû 14) laøm phoâng. Naêm nay toå chöùc töø ngaøy 6 ñeán 30-7, khoâng bieát thieân haï vui chôi ñöôïc khoâng vì ñaøi khí töôïng tieân ñoaùn nhöõng ngaøy tôùi khoâng ñöôïc ñeïp trôøi cho laém.

Beân mình thaùng 7 möa Ngaâu, beân naøy leã Quoác khaùnh 14-7 luoân luoân coù möa nheø nheï. Tröôùc ñoù moät ngaøy, bal do caùc oâng chöõa löûa laøm truøm, khaép nôi nhuùn nhaåy, vaø saùng ngaøy Quoác khaùnh dieãn binh xong buoåi chieàu Toång thoáng tieáp giôùi baùo chí trong khu vöôøn tuyeät ñeïp ñieän EÙlyseùe vaø chòu traän cho hoï tha hoà ñaët caâu hoûi. Naêm nay theá naøo thieân haï cuõng hoûi chuyeän 5 naêm, 7 naêm... tình laän ñaän, hai ñöùa cuøng xanh xao... (Toång Thoáng vôùi Thuû töôùng maø xanh xao thì coøn ai hoàng haøo hôû chò ?)

Baây giôø xin daãn chò ñaûo moät voøng chaân trôøi ngheä thuaät : 20 naêm sau ngaøy Sartre maát, thaùng tö vöøa roài toaø thò saûnh Paris ñaõ vinh danh trieát gia baèng leã khaùnh thaønh "Place Jean-Paul Sartre et Simone de Beauvoir" laáy choã cuûa teân quaûng tröôøng Saint Germain des Preùs naèm phía taû ngaïn soâng Seine, nôi maø ñoâi baïn "thöôïng taàng trí thöùc" ñaõ lui tôùi nhieàu naêm. Veâ phía ta thì ngaøy 20-5, nhaø vaên Nam Dao Nguyeãn Maïnh Huøng treân ñöôøng gheù Paris, ñaõ ra maét quyeån tieåu thuyeát Gioù Löûa (tröôùc leã Caùc Baø Meï moät tuaàn, ngaøy 28) ; ngaøy 11-6, nhaø vaên Kieät Taán ra maét taäp thô Vieät Nam Thöông Khuùc (tröôùc leã Caùc OÂng Cha (Ñeû chöù khoâng phaûi Ñaïo nghe chò) moät tuaàn, 18-6) ; vaø ngaøy ñoäi banh Phaùp giaät giaûi voâ ñòch AÂu chaâu naêm 2000, nhaø thô Hoaøi Vieät Nguyeãn Vaên Höôùng ra maét taäp thô Chuùt Tình Cho Hueá. (Hai nhaø thô ra maét ôû Institut de l'Asie du Sud-Est, nhaø vaên thì ôû phoøng tranh hoaï só Phan Nguyeân-Huyønh Anh. (Caùi naøy laø em "môû haøng" ñaáy chò ! Naêm ngoaùi em ra tuyeån taäp Mieâng ôû ñaây, vaø duï doã heã ai mua moät quyeån saùch thì ñöôïc taëng moät böùc tranh !).

Chò Nhö Ngoïc ôi, chæ coù tình nhaân môùi thöùc khuya naén noùt cho nhau, tuïi mình khoâng phaûi neân em ñi nguû nheù. Heïn chò thö sau.