Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang chuû ] [ Veà Phaàn I ]
Trong soá tröôùc ngöôøi vieát baøi naøy ñaõ giôùi thieäu nhöõng kyõ thuaät vaø thuû tuïc göûi nhaän thoâng tin ñang ñöôïc phoå bieán maïnh ñeå söû duïng trong vieäc giao dòch thöông maïi qua löôùi nheän toaøn caàu. Nhöõng kyõ thuaät naøy, nhö : maät maõ hoaù baèng chìa khoaù baát ñoái xöùng, xaùc minh, thò thöïc, theû ñieän töû (smart cart, carte aø puce) v.v. nhaèm baûo ñaûm söï bí maät vaø an toaøn trong buoân baùn ñieän töû, vaø ngöôøi ta coù theå thaáy raèng buoân baùn (vaø caû nhöõng giao dòch khaùc khoâng coù tính thöông maïi) treân khoâng gian xibe laø soøng phaúng khoâng keùm gì caùc phöông thöùc cuõ, coù khi coøn khoù löøa ñaûo hôn. Nhöng thöïc teá ra sao coøn tuyø thuoäc nhieàu yeáu toá phi kyõ thuaät nhö taâm lyù ngöôøi tieâu thuï, luaät phaùp v.v. Trong soá naøy xin tieáp tuïc xem xeùt nhöõng yeáu toá aáy.Buoân baùn trong khoâng gian Xi-be (2) Haø döông Tuaán
4. Vaøi khía caïnh kinh teá xaõ hoäi
Thaät vaäy, qua nhöõng trình baøy (hy voïng raèng khoâng quaù phöùc taïp ! ) trong kyø tröôùc, coù theå nghó raèng ngöôøi khoâng chuyeân moân khoù thöïc söï bieát taïi sao vaø laøm theá naøo mua baùn qua löôùi nheän laïi laø baûo ñaûm, khoâng noùi gì tôùi nhöõng cô cheá luaät phaùp coøn hoaøn toaøn troáng vaéng. Nhö vaäy leõ thöôøng laø ngöôøi ta nghi ngaïi. Theá maø trong naêm 1996 doanh soá cuûa TMÑT (Thöông Maïi ñieän Töû) treân theá giôùi, coù leõ chuû yeáu taïi Hoa Kyø, ñaõ leân tôùi 15 tyû quan phaùp (FF). Phaàn Phaùp luùc aáy môùi chæ laø 200 trieäu FF, tuy nhieân ñoù laø nhöõng giao dòch qua Internet, TMÑT ôû Phaùp töø laâu chuû yeáu laø qua Minitel. Naêm 1998, theo nhaät baùo Le Monde ngaøy 03/03/99 thì doanh soá TMÑT treân theá giôùi laø 65 tyû FF (gaàn 11 tyû ñoâla), ôû Myõ doanh soá ñoù ñaõ taêng 230 % so vôùi naêm 97, coøn Phaùp thì môùi nhænh leân tôùi 300 trieäu FF, trong khi doanh soá cuûa giao dòch qua Minitel laø 15 tyû FF.
Trong moät hoäi nghò veà TMÑT ñaàu naêm nay, ngöôøi traùch nhieäm veà vaán ñeà naøy cuûa haõng France Telecom ñaõ döï phoùng caùc con soá töông öùng cho naêm 2001 laø 1300 tyû FF treân theá giôùi vaø 60 tyû FF taïi Phaùp ; vaø döï phoùng xa cho 2010 laø 10 % cuûa toaøn boä doanh soá thöông maïi treân theá giôùi seõ ñöôïc thöïc hieän qua Internet. Con soá taïi Phaùp nhö treân khoâng ñaùng ngaïc nhieân neáu ngöôøi ta bieát raèng giao dòch qua Minitel hieän nay ñang chuyeån maïnh qua Internet, vaø nhö theá töùc laø doanh soá TMÑT seõ nhaân boán laàn sau 3 naêm, khoâng phaûi khoâng coù cô sôû so vôùi söï taêng tröôûng ñaõ qua taïi Hoa Kyø, vaø neáu tính ñeán vieäc Internet buøng noå taïi Phaùp sau Hoa Kyø vaøi naêm. Theo boä tröôûng taøi chính Phaùp thì ñaàu thaùng 3.99 coù 3,5 trieäu ngöôøi duøng Internet taïi Phaùp (tin Le Monde 04/03/99), vaø tin môùi nhaát theo haõng tieáp thò Meùdiameùtrie laø ñaõ coù 4,7 trieäu ngöôøi vaøo thaùng 7 naêm nay. Nhö theá, thaùng taùm vöøa qua, thuû töôùng Phaùp coù cô sôû ñeå tuyeân boá laø trong 6 thaùng tröôùc soá ngöôøi söû duïng Internet taïi Phaùp ñaõ taêng 47 % (Le Monde, 28/08/99).
Nhieàu kyù giaû cho raèng TMÑT laø ñoäng cô chính cuûa vieäc phaùt trieån Internet, coù phaûi vaäy khoâng ? Thöïc ra thì ñieàu ñaõ xaåy ra laø ngöôïc laïi, cho ñeán nay Internet phaùt trieån vì nhöõng lyù do khaùc, vaø TMÑT ñaõ nöông theo ñoù maø bung ra, vì thoáng keâ naêm 1997 cho bieát chæ coù 3 % ñeán 4 % thoâng tin xuyeân qua Internet laø giao dòch TMÑT. Vì theá, tuy nhöõng con soá coù veû khaû quan, ngöôøi ta vaãn cho raèng söï chöa tin caäy cuûa ngöôøi duøng laø moät trôû ngaïi, coäng vôùi söï baát tieän cuûa Internet hieän nay vì coøn quaù chaäm. Ñaùng leõ TMÑT coù theå phaùt trieån nhanh hôn.
Vì theá coù theå noùi trong töông lai khoâng xa laém TMÑT seõ laø moät trong nhöõng yeáu toá thuùc ñaåy söï hình thaønh cuûa maïng Internet kieåu môùi nhanh hôn luùc nhanh nhaát hieän nay (vaøo ban ñeâm) khoaûng 50 laàn. Caùc haõng vieãn thoâng lôùn treân theá giôùi vaø caùc nöôùc kyõ ngheä tieân tieán ñeàu ñang khaån tröông xuùc tieán vieäc naøy, döïa treân moät kyõ thuaät goïi laø ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line ) söû duïng ñöôøng daây ñieän thoaïi saün coù ñeå cho pheùp baïn vöøa giöõ maùy ñieän thoaïi hieän nay, vöøa löôùt soùng treân khoâng gian xibe vôùi vaän toác cao. Ñieåm ñaëc bieät laø khoâng ñoái xöùng : neáu vaän toác ñöôøng vaøo maïng cao hôn 10 laàn hieän nay thì ñöôøng töø maïng veà nhaø cao hôn 50 laàn, ñuû ñeå xem quaûng caùo vôùi nhöõng hình aûnh ñoäng nhö treân Tivi. Nhöng duø coù khaån tröông thì vieäc phaùt trieån moät maïng vieãn thoâng cuõng caàn naêm, möôøi naêm ñeå giaù söû duïng trôû thaønh haáp daãn vôùi soá ñoâng.
Khoù maø cho raèng khi ngöôøi ta phaùt trieån maïng Internet môùi vôùi kyõ thuaät ADSL naøy laïi khoâng nghó ñeán TMÑT, vì noù quaù thích hôïp ! Khi ngöôøi mua ñieàn vaøo thö ñaët haøng ñeå göûi ñeán traïm phuïc vuï thì chaúng caàn gì truyeàn tin nhanh hôn hieän nay. Chính laø khi caàn xem caùc maët haøng vôùi nhöõng hình aûnh vaø phim aûnh ñuû maøu thì môùi caàn truyeàn tin veà nhaø vôùi vaän toác cao. Buoân baùn qua Xibe hieän nay caàn raát nhieàu kieân nhaãn neáu traïm phuïc vuï cuûa ngöôøi baùn göûi ñi nhieàu hình aûnh. Ñoù laø haïn cheá lôùn, tuy nhöõng dòch vuï hieän nay ñaõ raát laø muoân veû : quaûng caùo du lòch, thueâ khaùch saïn hay nhaø nghæ heø, mua nhöõng saûn phaåm ñaëc bieät tröïc tieáp töø ngöôøi saûn xuaát (saùch, röôïu vaø... viagra baùn raát chaïy), mua veù haùt, veù xe... Nhöng neáu trong töông lai ta coù theå ngoài nhaø xem moïi loaïi cöûa haøng aûo baát cöù luùc naøo vaø töùc khaéc, thì nhöõng dòch vuï thöông maïi trôû neân haáp daãn hôn raát nhieàu. Khoâng keå nhöõng dòch vuï môùi coù theå môû ra, khoâng töôûng töôïng heát noåi, chaúng haïn nhö baïn coù theå mua baùn qua cöûa haøng "aûo" nhö ta ñi vaøo sieâu thò, laät trang raát nhanh xem aûnh caùc kieåu aùo nhö xem treân giaáy, thích kieåu naøo thì baám nuùt moät caùi, töùc thì coù ngöôøi maãu sieâu minh tinh Claudia Shiffer hay Naomi maëc aùo ñoù ñi qua ñi laïi treân maøn aûnh...
Vieäc traû tieàn laø chuyeän töông ñoái deã. Tuy nhieân cuõng caàn thay ñoåi, vì khoâng theå theo nhö Internet hieän nay, maø seõ caàn moät cô cheá thanh toaùn môùi naøo ñoù giöõa ngöôøi söû duïng, ngöôøi baùn haøng vaø ngöôøi baùn dòch vuï vieãn thoâng. Khoái löôïng thoâng tin quaûng caùo truyeàn treân maïng moãi laàn seõ raát lôùn, khoù coù theå baét hoaëc ngöôøi mua, hoaëc ngöôøi baùn gaùnh chòu tröïc tieáp toaøn boä chi phí vieãn thoâng ñoù, cho duø cuoái cuøng vaãn laø ngöôøi mua phaûi traû moät caùch voâ hình, nhö ñoái vôùi quaûng caùo hieän nay.
5. Caùc hình thöùc TMÑT chuû yeáu
Xin trôû veà hieän taïi vaø töông lai raát gaàn, vôùi nhöõng vaán ñeà coù theå giaûi quyeát sôùm hôn, coù nghóa laø caàn taêng ñoä tin caäy vaø söï tieän duïng cho ngöôøi duøng. Hai yeáu toá naøy coù lieân quan, vì tröôùc moät giao dòch ñaét tieàn thì caàn ñoä tin caäy cao vaø ngöôøi mua saün saøng chòu maát thôøi giôø vaø moät chuùt phieàn haø ; ngöôïc laïi neáu chæ traû ít tieàn nhö mua baùnh keïo, thuoác laù, thì vieäc ñoù phaûi raát ñôn giaûn. Theâm nöõa caàn phaân bieät haøng hoaù vaät chaát caàn ñi mua, hoaëc caàn giao haøng, vaø haøng hoaù khoâng vaät chaát coù theå göûi thaúng qua khoâng gian Xibe. Vì theá coù vaøi hình thöùc thöïc hieän khaùc nhau.
5.1. Tuùi tieàn ñieän töû
Neáu duøng theû tín duïng cho treân döôùi moät chuïc quan thì khoâng kinh teá, cho neân caàn goäp nhöõng chi phí nhoû laïi ñeå caû ngöôøi mua (cho nhieàu laàn mua ôû nhöõng choã khaùc nhau) vaø ngöôøi baùn (cho nhieàu laàn baùn, vôùi nhöõng khaùch haøng khaùc nhau) ñeàu chæ caàn chuyeån giao vôùi nhaø baêng nhöõng moùn tieàn lôùn hôn. Giaûi phaùp phoå bieán hôn caû ñöôïc goïi laø tuùi tieàn ñieän töû (TTÑT). Ñoù laø moät theû ñieän töû baïn coù theå chuyeån vaøo moãi laàn moät soá tieàn vaøi traêm quan, roài tröø ñi daàn moãi laàn mua, qua maùy ñoïc cuûa ngöôøi baùn haøng, maùy ñoïc naøy tích tuï soá tieàn thu ñöôïc, tôùi moät luùc naøo ñoù thì chuyeån vaøo tröông muïc cuûa ngöôøi baùn haøng. Theû ñieän töû naøy laø voâ danh (cuõng nhö tieàn), coù theå khaùc vôùi theû tín duïng, hay coù theå duøng cuøng moät theû cho caû hai coâng vieäc nhö taïi caùc nöôùc aùo vaø Ñöùc. Tình hình phaùt trieån cuûa TTÑT taïi vaøi nöôùc treân theá giôùi nhö sau (Le Monde, 07/07/99) :
Taïi Myõ, moät vaøi thöû nghieäm cho tôùi nay laø thaát baïi, coù leõ vì ngöôøi Myõ quen traû tieàn maët hôn nhieàu nôi khaùc.5.2. Traû tieàn nhoû qua khoâng gian Xibe
Ñan Maïch (5,2 trieäu daân) laø nöôùc ñi tieân phong, duøng TTÑT trong caû nöôùc töø 1993, hieän nay cöù 10 ngöôøi thì coù moät ngöôøi coù TTÑT, toång coäng moãi naêm 7 trieäu laàn duøng.
Taïi Ñöùc TTÑT baét ñaàu töø cuoái 1996, tôùi naêm ngoaùi ñaõ coù 4,5 trieäu theû ñöôïc phaùt haønh, nhöng laïi chæ môùi coù 65 ngaøn ngöôøi baùn haøng coù maùy ñoïc vaø 22 ngaøn maùy vieát (maùy chuyeån tieàn coâng coäng), tình hình söû duïng khoâng coù chieàu höôùng taêng. Töông ñoái thaát baïi.
Taïi Bæ (10 trieäu daân) TTÑT ñaõ ñöôïc tung ra töø thaùng 5.1996, vaø tôùi cuoái naêm ngoaùi thì ñaõ coù 5,6 trieäu theû, hôn 54,5 ngaøn maùy ñoïc, vaø hôn 18 ngaøn maùy vieát. Hôn moät trieäu ngöôøi Bæ söû duïng noù ít ra laø moät laàn trong thaùng, so vôùi soá daân thì nhö theá laø töông ñoái thaønh coâng.
Taïi Phaùp TTÑT chöa ñöôïc tung ra, vaø ngay töø baây giôø baét ñaàu 3 thöû nghieäm ñaïi traø do ba toå hôïp goàm caùc nhaø baêng vaø caùc haõng lôùn khaùc nhau chuû trì, thöû nghieäm naøo thaønh coâng nhaát seõ ñöôïc giöõ laïi laøm hình thöùc chính thöùc. Phaùp ruùt kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc neân ñaõ chuaån bò kyõ hôn, ñaëc bieät veà phía caùc ngöôøi baùn haøng.Tuy nhieân trong toaøn theå Lieân hieäp chaâu AÂu moät cô hoäi nöõa cho TTÑT seõ ñeán vaøo naêm 2002, khi Euro hoaøn toaøn trôû thaønh ñôn vò tieàn teä chung, khi aáy moät hình thöùc TTÑT thoáng nhaát vaø hoaøn haûo hôn caàn thieát ñöôïc ban haønh.TTÑT thích hôïp cho vieäc ñi tôùi caùc quaày baùn haøng ñeå mua nhöõng saûn phaåm vaät chaát nhoû vaø khoâng ñaét tieàn, khoâng boõ coâng giao haøng. Nhöng ngaøy nay thôøi ñaïi thoâng tin, raát nhieàu saûn phaåm "˜khoâng vaät chaát" coù theå chuyeån thaúng töø maùy tính cuûa traïm dòch vuï tôùi maùy tính cuûa khaùch haøng, nhö nhöõng baûn nhaïc, nhöõng baøi baùo cuõ, caùc taøi lieäu chuyeân moân naøo ñoù. Caùc moùn naøy coù theå khoâng toán tieàn, nhöng hôïp lyù hôn caû laø ngöôøi muoán coù neân traû moät khoaûn tieàn nhoû cho traïm dòch vuï vaø cho taùc giaû caùc saûn phaåm khoâng vaät chaát ñoù. Vaäy laøm theá naøo ? Hieän nay hình thöùc thanh toaùn laø phaûi qua trung gian cuûa caùc coâng ty dòch vuï Internet (ISP). Neáu baïn ñaõ ñaêng kyù traû tieàn haøng thaùng cho moät coâng ty ISP thì coù theå mua thoâng tin qua moät traïm dòch vuï thoâng tin cuõng gaén vôùi ISP ñoù. ISP seõ tính vaøo hoaù ñôn haøng thaùng cuûa baïn taát caû nhöõng laàn mua khaùc nhau trong thaùng, vaø traû laïi caùc traïm dòch vuï moãi traïm taát caû caùc laàn baùn trong thaùng, sau khi ñaõ khaáu tröø vaøi phaàn traêm hoa hoàng. Chaúng haïn hieän nay baïn coù theå mua theo caùch aáy nhöõng taøi lieäu trong kho taøi lieäu ñieän töû cuûa nhaät baùo "˜Le Monde" qua ISP Wanadoo cuûa France Telecom. Hình thöùc naøy cuõng töông töï nhö hình thöùc Minitel ñaõ quen thuoäc ôû Phaùp. Phöùc taïp hôn moät chuùt laø khi ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng cuøng moät ISP, ñieàu naøy hieän nay theo ngöôøi vieát baøi bieát thì hình nhö chöa laøm ñöôïc, vì caàn hai ISP thöông löôïng vôùi nhau, vaø caàn moät thuû tuïc trao ñoåi môùi giöõa hai ISP cho moãi giao dòch.Thuaän tieän hôn caû laø moãi maùy PC coù boä phaän ñoïc theû ñeå ñoïc TTÑT, nhö vaäy ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn coù theå giao thieäp thaúng töø baát cöù ñaâu, boû qua trung gian cuûa caùc ISP. Caùc boä phaän naøy ñaõ baét ñaàu xuaát hieän vaø ñang ñöôïc thöû nghieäm. Ngöôøi ta coù theå nghó raèng ñaõ theá thì sao khoâng caøi ñaët trong PC moät loaïi TTÑT aûo, hoaøn toaøn baèng phaàn meàm ñeå boû qua luoân caùi theû ñieän töû ? Ñieåm khaùc bieät laø trong theû ñieän töû coù maùy vi tính, baèng nhöõng phöông phaùp maät maõ hoaù nhö ñaõ trình baøy kyø tröôùc, coù theå baûo veä chaët cheõ thoâng tin veà soá tieàn naèm trong ñoù maø ngöôøi duøng khoâng giaû maïo ñöôïc. ÔÛ Myõ vaøi naêm tröôùc ñaây coù söï dò öùng vôùi theû naøy, vì noù ñöôïc phaùt minh taïi Phaùp (do ñoù muoán saûn xuaát phaûi traû hoa lôïi, royalties) ; neân ñaõ coù nhöõng ñeà aùn nghieân cöùu veà "˜TTÑT" aûo nhö treân, nhöng baây giôø khoâng nghe noùi tôùi nöõa. Taát nhieân khoâng theå loaïi tröø laø seõ coù nhöõng baêng ñaûng laøm giaû maïo caùc theû ñieän töû vôùi phöông tieän toái taân, nhöng laøm moùn naøy khoù hôn laøm baïc giaû, vaø luaät phaùp cuõng nhö coâng an, quan thueá vaãn coøn ñoù.
5.3. Giao dòch lôùn hôn qua khoâng gian Xibe
Vôùi nhöõng giao dòch caàn traû nhöõng moùn tieàn treân vaøi traêm FF thì khoâng theå voâ danh nhö TTÑT ñöôïc, caàn coù kieåm tra vaø hoaù ñôn, v.v. ôû ñaây phaûi duøng ñeán nhöõng thuû tuïc phöùc taïp ñaõ hoaëc seõ ñöôïc caøi ñaët trong maùy tính cuûa ngöôøi mua cuõng nhö ngöôøi baùn. Nhö ñaõ trình baøy trong kyø tröôùc, nhöõng thuû tuïc naøy raát baûo ñaûm, chuû yeáu vöøa baûo veä khoâng cho ai ñoïc thö ñaët mua haøng, vöøa minh chöùng vaø thò thöïc moät caùch chaéc chaén teân tuoåi ngöôøi mua haøng baèng chöõ kyù ñieän töû gaén lieàn vôùi thö aáy, maø ôû trong ñaõ coù ghi soá theû tín duïng cuûa ngöôøi mua. Ngoaøi nhöõng thuû tuïc mua baùn dó nhieân coøn vieäc giao haøng. Haøng hoaù voâ hình nhö caùc heä meàm (software) lôùn, phim aûnh v.v. coù theå ñöôïc chuyeån thaúng qua maïng löôùi ñieän töû, tuy raèng vôùi maïng thoâng tin hieän nay, vieäc naøy coøn raát chaäm vaø laø moät caûn trôû lôùn. Vôùi nhöõng haøng hoaù vaät chaát thì vieäc toå chöùc giao haøng cuõng chaúng khaùc gì mua baùn baèng thö töø hieän nay. Nhöng trong khi chôø ñôïi caùc chuaån möïc vaø luaät phaùp veà thöông maïi ñieän töû (TMÑT) ñöôïc hoaøn chænh, tuyø nôi maø taâm lyù ngöôøi tieâu thuï coù theå coøn nghi ngaïi vaø do ñoù caûn trôû söï phaùt trieån TMÑT. Vì theá hieän nay ñang thình haønh moät hình thöùc taïm thôøi trong ñoù caùc coâng ty lôùn nhö ngaân haøng hay caùc haõng vieãn thoâng nhaän ñöùng ra laøm trung gian, do ñoù laøm khaùch haøng tin caäy hôn. Chaúng haïn taïi Phaùp töø thaùng 9 naøy haõng France Telecom (FT) ñaõ thaønh laäp dòch vuï Telecommerce (mua baùn töø xa) ; theo ñoù thì FT kyù keát nhöõng hieäp ñoàng vôùi moät loaït caùc nhaø baêng, moät haõng vaän taûi chuyeân vieäc giao haøng ñeå thöïc hieän dòch vuï aáy nhö sau :
Ngöôøi baùn haøng muoán ñöôïc baùn qua FT phaûi kyù keát vôùi hoï vaø traû hoa hoàng ( töø 1% ñeán 3% tuyø giao keøo ).Thöïc ra taâm lyù con ngöôøi coù phaàn khoâng thuaàn lyù, vì ngöôøi ta saün saøng ñöa theû tín duïng cuûa mình cho baát cöù haøng taïp hoaù hay tieäm aên naøo. Theá thì taïi sao lo ngaïi soá theû cuûa mình bò ñoïc qua maïng löôùi ñieän töû ? Nguoàn goác thöïc söï cuûa löøa ñaûo, tuy khoâng deã, laø hieän nay chæ caàn göûi soá theû tín duïng qua Internet ñeå mua haøng. Vì vaäy neáu chaám döùt ñöôïc taäp quaùn ñoù, nghóa laø moãi laàn duøng theû ñeàu phaûi coù chöõ kyù, ñieän töû hay khoâng, thì duø coù ai ñoù bieát soá theû cuûa ngöôøi khaùc cuõng khoâng laøm ñöôïc gì. Nhöng nhö theá phaûi coù luaät, ñoù laø ñieàu ñang hình thaønh.
Ngöôøi mua haøng, qua ISP Wanadoo cuûa FT seõ vaøo ñoïc caùc trang chuû (Home Page) cuûa ngöôøi baùn haøng, vaø löïa choïn tuyø yù. Nhöng khi ñaët mua haøng thì soá theû tín duïng cuûa ngöôøi mua ñöôïc giöõ laïi taïi traïm dòch vuï cuûa FT (noùi laø ñeå baûo ñaûm khoâng bò loan truyeàn) FT seõ lieân laïc vôùi ngöôøi baùn, ngöôøi giao haøng vaø caû nhaø baêng cuûa ngöôøi mua ñeå baûo ñaûm tröông muïc coøn ñuû tieàn, v.v.
Sau khi chaáp nhaän thö mua haøng thì FT göûi tôùi coâng ty vaän taûi leänh giao haøng, vaø khi ngöôøi giao haøng ñöa bieân nhaän ñaõ giao haøng veà thì FT seõ yeâu caàu nhaø baêng chuyeån taøi khoaûn.
Caùc trao ñoåi thoâng tin ñeàu xuyeân qua cöûa ngoõ cuûa FT vaø ñöôïc maät maõ hoaù.Ngöôøi ta coù theå thaáy vai troø trung taâm coù hôi "ñeá quoác " naøy chæ döïa treân caùi teân cuûa mình ñeå traán an khaùch haøng, vaø laáy tieàn hoa hoàng cuûa nhöõng ngöôøi baùn haøng. Töông lai seõ traû lôøi vai troø naøy coù ñöôïc hoï chaáp nhaän hay khoâng. Vì beân caïnh ñoù caùc ISP khaùc ñang chuaån bò caïnh tranh baèng nhöõng dòch vuï töông töï, nhöng khoâng ñoøi hoûi nhieàu nhö vaäy. Chaúng haïn caùc ISP xuaát phaùt töø Hoa Kyø chæ thò thöïc chöõ kyù ñieän töû, roài ñeå cho caùc quan heä tay ñoâi trong tam giaùc ngöôøi mua, ngöôøi baùn vaø nhaø baêng hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi mình.6. Khía caïnh phaùp luaät
Theo truyeàn thoáng "˜luaät baát thaønh vaên" cuûa Anh Myõ thì cöù do kieän caùo vaø toaø xöû thaønh tieàn leä, maø sinh ra luaät, vì vaäy ngöôøi ta khoâng chôø ñôïi coù luaät môùi naûy sinh nhöõng sinh hoaït môùi. Ngöôøi vieát khoâng soáng taïi Myõ neân khoâng bieát ñaõ coù nhöõng vuï kieän naøo do TMÑT gaây ra chöa, nhöng neáu coù chaéc cuõng nhoû thoâi, vì khoâng thaáy phaûn aùnh qua caùc baùo chuyeân moân. Ñieàu naøy, neáu ñuùng, chöùng toû caùc thuû tuïc cuûa TMÑT do tö nhaân baûo ñaûm laø toát, vaø giuùp cho vieäc phaùt trieån nhanh hieän nay. Nhöng taïi chaâu AÂu noùi chung ngöôøi ta thích laøm luaät, vaø chôø ñôïi söï baûo veä cuûa luaät phaùp nhieàu hôn laø cuûa luaät sö. Caùc chính phuû hieän nay ñeàu thaáy caáp baùch phaûi coù nhöõng ñaïo luaät veà TMÑT. Nhöng tình hình ñeán ñaâu, vaø caàn laøm nhöõng gì ?Moät vaøi bieán chuyeån gaàn ñaây taïi Phaùp : theo nghò ñònh vaãn hieän haønh thì baát cöù ai muoán duøng maät maõ phaûi ñöa chìa khoaù cuûa mình, ñoái xöùng hay khoâng, cho moät phaùp nhaân goïi la ø "ngöôøi thöù ba tin caäy ñöôïc" (tiers de confiance) do chính phuû coâng nhaän. Ñieåm ñoäc ñaùo raát "Phaùp" naøy hoaøn toaøn khoâng töôûng, vì laøm sao kieåm tra maät maõ naøo ñaõ "trình toøa" hay khoâng, trong haøng tyû thoâng ñieäp xuyeân qua maïng moãi giôø ? Keát quaû laø nghò ñònh naøy ñaõ chìm xuoàng treân thöïc teá, vaø nhöõng tuyeân boá trong hai naêm vöøa qua cuûa chính phuû Jospin cho thaáy söï ñoàng thuaän raát lôùn treân caû theá giôùi treân khaùi nieäm xaùc minh vaø thò thöïc baèng maät maõ khoâng ñoái xöùng, trong ñoù chìa khoaù kín laø sôû höõu tuyeät ñoái cuûa coâng daân. Thaùng 8 vöøa qua thuû töôùng Jospin vöøa ñeà nghò khaån tröông thaønh laäp nhöõng ñaïo luaät TMÑT, trong moät naêm phaûi trình quoác hoäi, trong ñoù quan troïng nhaát laø ñaïo luaät coâng nhaän chöõ kyù ñieän töû. Moät ñieåm quan troïng nöõa trong vieäc baùn haøng töø xa laø : khoâng deã baûo veä ngöôøi tieâu duøng baèng moät ñaïo luaät chaët cheõ choáng nhöõng caïm baãy quaûng caùo, vaø nhaát laø choáng boïn löøa ñaûo trong kinh doanh, môû ra moät ñòa ñieåm WEB ñeå thu tieàn roài sau ñoù bieán maát ! Cuoái cuøng, caàn xaùc ñònh moät vaøi chi tieát nhö giôùi haïn soá tieàn tieâu toái ña baèng TTÑT (vaøi traêm FF ?) vaø baèng chöõ kyù ñieän töû (vaøi chuïc ngaøn FF ?). Cuõng coù theå ñeå cho nhöõng coâng ty thò thöïc chöõ kyù ñieän töû töï do xaùc ñònh giôùi haïn ñoù.Hoäi ñoàng chaâu AÂu (Commission europeùenne), trong baùo caùo ñeà ngaøy 03 thaùng 5 naêm 98, ñaõ kieán nghò vôùi Lieân hieäp chaâu AÂu nhöõng vaán ñeà caàn giaûi quyeát cho TMÑT, vaø coù theå tin raèng Lieân hieäp chaâu AÂu seõ ñi tôùi nhöõng giaûi phaùp thoáng nhaát döïa treân baùo caùo naøy. Nhö theá caùc chuyeân gia veà luaät cho raèng sôùm laém cuõng phaûi ñôïi hai naêm nöõa môùi coù nhöõng caên baûn veà luaät TMÑT cho Lieân hieäp chaâu aâu. Chæ laø caên baûn thoâi, coøn nhieàu khía caïnh nhö quan thueá cho nhöõng saûn phaåm khoâng vaät chaát, môùi chæ ñaët ra vaán ñeà. Laøm sao chaën ñöôïc caùc "moùn haøng" aáy ñeå ñaùnh thueá, maø vaãn toân troïng ñôøi tö cuûa coâng daân ?
7. Keát luaän
Coù theå noùi, tröø Hoa Kyø, TMÑT treân theá giôùi hieän nay môùi ôû giai ñoaïn tröôùc trieån khai, vôùi nhöõng hình thaùi chöa hoaøn toaøn oån ñònh, nhöng ñaõ töông ñoái roõ neùt. Nhieàu yeáu toá ñang hoäi tuï ñeå ñöa noù leân beä phoùng trong voøng vaøi naêm saép tôùi, vaø nhö nhieàu hieän töôïng kinh teá xaõ hoäi, ngöôøi ta caàn moät thôøi gian ñeå laøm quen, nhöng khi ñaõ phaùt trieån thì coù theå buøng noå.
Ngöôøi tieâu thuï ñang taäp söï TMÑT vaø, vôùi thôøi gian, neáu khoâng coù söï coá lôùn xaåy ra thì nghi ngaïi cuûa hoï seõ tieâu tan.Nhöng chaéc TMÑT, töï noù, khoâng phaûi laø moät cuoäc caùch maïng seõ laøm ñaûo loän xaõ hoäi. Thaät ra, vôùi caùc haøng hoaù vaät chaát, TMÑT chæ khaùc mua baùn töø xa baèng thö töø ôû choã göûi thö qua Internet maø thoâi. Nhöng neáu nhìn roäng hôn, noù laø moät böôùc phaùt trieån môùi cuûa cuoäc caùch maïng thoâng tin ñaõ trieån khai töø nhieàu thaäp kyû nay, vaø vieäc coù theå mua baùn thoâng tin qua khoâng gian Xibe seõ thay ñoåi raát nhieàu caùc ngaønh xuaát baûn vaø aán haønh baùo chí, saùch vôû, aâm nhaïc, phim aûnh. Ngöôøi löu yù veà moâi tröôøng bôùt ñöôïc moät moái lo, vì bôùt giaáy töùc laø baûo veä röøng. Ngöôøi lo veà giaùo duïc cuõng laïc quan (phaàn naøo, vì coøn nhieàu maët traùi) khi vieäc truyeàn baù kieán thöùc trôû neân reû hôn.Moät ñieåm tích cöïc nöõa laø TMÑT cho pheùp choáng laïi khuynh höôùng "muùa gaäy vöôøn hoang" cuûa caùc taäp ñoaøn phaân phoái lôùn, gaây aùp löïc treân saûn xuaát ñeå baùn haøng loaït nhöõng saûn phaåm toài teä. Vì TMÑT baûo veä caùc nhaø saûn xuaát nhoû toát hôn, do ñoù baûo veä chaát löôïng ñôøi soáng. Hoï coù theå baùn haøng tröïc tieáp qua khoâng gian Xibe, laøm moät "catalogue" ñieän töû hieän nay raát reû so vôùi laøm baèng giaáy, vaø ai cuõng coù theå ñoïc ñöôïc khoâng caàn toán tieàn göûi böu ñieän. Cuõng qua vieäc naøy, ngaønh vaän taûi haøng hoaù tôùi ngöôøi tieâu thuï seõ phaùt trieån maïnh.Coù moät dòch vuï caàn thieát vaø raát thích thuù laø tin hoïc hoaù caùc nhaø saûn xuaát nhoû trong thôøi ñaïi Xibe naøy, keát hôïp caû tin hoïc (quaûn lyù "˜sau cöûa haøng"- back office - vieäc mua buoân vaø baùn leû, laáy döõ kieän tröïc tieáp töø maïng nheän), vieãn thoâng, vaø ngheä thuaät "multimedia", goàm caû chöõ vieát, hình aûnh, phim ñeå laøm ñöôïc nhöõng ñòa ñieåm (site) haáp daãn trong maïng nheän.
Maïng löôùi truyeàn tin seõ hoaøn haûo vaø nhanh hôn khieán cho dòch vuï TMÑT trôû neân haáp daãn.
Cô sôû luaät phaùp seõ coù. Caùc toå chöùc kinh teá chính trò chuû yeáu, duø muoán hay khoâng, ñang chuaån bò tích cöïc cho TMÑT.
Haø döông Tuaán[ Trôû Veà ]