 Trong
lòch söû nöôùc ta thì ngöïa vaø voi laø hai con vaät ñaët bieät
yeâu meán , noù goùp phaàn trong caùc chieán thaéng veõ vang choáng
ngoaïi xaâm
Trong quaù khöù ngöôøi ta ñaõ ñaët ra hai cô quan ñeå chaêm soùc , nuoâi döôõng vaø huaán luyeän hai con vaät naøy ñoù laø Vieän Töôïng chính vaø Maõ chính Naêm 1509 Vua Leâ Uy Muïc cho ñaët hai Giaùm ti Ngöï Töôïng vaø Ngöï Maõ Trong Khaâm ñònh Ñaïi Nam Hoäi Ñieãn Söï Leä cuûa Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn ñaõ daønh rieâng moät quyeãn 175 ñeå quy ñònh veà vaán ñeà Maõ chính bao goàm ngaïch ngöïa , chaên nuoâi ngöïa, keùn choïn ngöïa, khaùm nghieäm ngöïa, dieãn ngöïa , trang söùc cho ngöïa..... Ngöïa nuoâi ôû kinh thaønh thì thuoäc vaøo vieän Thöôïng Töù , ôû nhaø traïm men ñöôøng ngoaøi caùc tænh thuoäc caùc thaønh , traán , ñaïo sôû taïi... Ngöïa ñeå duøng trong thoâng tin lieân laïc khaùc vôùi ngöïa trong vieäc vaän chuyeãn keùo xe laïi caøng khaùc xa vôùi ngöïa chieán... , ngöôøi xöa ñaõ phaân ñònh raát roõ raøng vai troø traùch nhieäm cho caùc vieân quaûn muïc , vieân bieàn cai quaûn töøng loaïi ngöïa , ñaët ra chöùc y sinh ñeå coi soùc , ñieàu trò beänh cho ngöïa , giuùp ngöïa luùc sinh nôõ nhö caùc thuù y só chuyeân traùch veà ngöïa baây giôø Treân heát trong taát caû loaïi ngöïa quí laø ngöïa daønh cho Hoøang ñeá ,cho caùc ñaïi töôùng khi ra traän , neáu nhö ôû Trung Hoa coù con Xích Thoá cuûa Löõ Boá, con Ñích Lö cuûa Löu Bò, Hoâ Loâi Baùu cuûa Thöôïng Só Ñoà , con Marly cuûa Guillaume taïi Champs Elyseùs - Paris thì trong boä söû Ñaïi Vieät söõ Kyù Toaøn Thö thì ngöïa cuõng ñaõ döôïc ghi cheùp nhieàu nôi nhö trang 133 ghi raèng : " Ñôøi Huøng Vöông thöù 6 ôû höông Phuø Ñoãng boä Vuõ Ninh... coù ñöùa treõ leân ba maø chöa bieát noùi Gaëp luùc trong nöôùc coù nguy caáp , vua sai ñi tìm ngöôøi coù theå ñaùnh lui ñöôïc giaëc Ngaøy hoâm aáy ñöùa treû boång noùi ñöôïc , baûo meï ra môøi thieân söù vaøo, noùi : Xin cho moät thanh göôm , moät con ngöïa , vua khoâng phaûi lo gì " Vua ban cho göôm vaø ngöïa , ñöùa treû lieàn phi ngöïa vung göôm tieán leân tröôùc , quan quaân ñaùnh tan quaân giaëc AÂn ôû chaân nuùi Vuõ Ninh ... hay ôû trang 139 cheùp chuyeän : Khi Vua Thuïc An Döông Vöông bò Trieäu Ñaø taán coâng, vua thua chaïy ñeå Mî Chaâu ngoài treân ngöïa cuøng chaïy veá phía nam. Troïng Thuûy nhaän daáu loâng ngoãng ñuoåi theo vua ñeán bôø bieãn heát ñöôøng maø khoâng coù thuyeàn, lieàn goi ruøa vaøng maáy tieáng " Mau ñeán cöùu ta " Ruøa vaøng noãi leân maët nöôùc maéng raèng " keû ngoài sau ngöïa laø giaëc ñaáy ... " Ngöïa ñaõ laø nhaân , vaät chöùng cho nhieàu huyeàn thoaïi trong lòch söû nöôùc ta. |