Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang chuû ]
Moät caâu chuyeän thieàn
Thanh Kieám Banzo
lôøi bình cuûa Tung Sôn
Matajuro Yagyu laø con cuûa moät nhaø kieám thuaät noåi tieáng. Cha anh tin raèng con mình kieám thuaät quaù taàm thöôøng, khoâng theå trôû thaønh thaày daïy kieám thuaät ñöôïc, neân töø boû anh. Vì vaäy Matajuro ñi ñeán nuùi Futara tìm gaëp Banzo, moät nhaø kieám thuaät tröù danh. Nhöng Banzo cuõng thaáy lôøi phaùn xeùt cuûa cha Matajuro laø ñuùng. Banzo hoûi: "Anh muoán hoïc kieám thuaät vôùi ta phaûi khoâng? Anh khoâng coù ñuû ñieàu kieän caàn thieát."
Ngöôøi thanh nieân khaån khoaûn: "Nhöng neáu toâi chòu khoù luyeän taäp, phaûi bao nhieâu naêm toâi môùi trôû thaønh thaày daïy kieám thuaät ñöôïc?"
Banzo traû lôøi: "Suoát ñôøi anh".
Matajuro noùi: "Toâi khoâng theå chôø ñôïi laâu ñeán theá. Gian khoå theá naøo toâi cuõng chòu mieãn laø sö phuï daïy cho toâi. Neáu toâi nguyeän laøm toâi tôù haàu sö phuï, thì phaûi bao nhieâu laâu? "
Banzo traû lôøi: "aø, coù leõ chöøng möôøi naêm".
Matajuro naên næ: "Cha toâi giaø roài, ít naêm nöõa toâi seõ phaûi saên soùc ngöôøi. Neáu toâi luyeän taäp khoâng ngöøng, phaûi maát bao nhieâu naêm?"
Banzo noùi: "aø, coù leõ ñoä ba möôi naêm".
Matajuro hoûi: "Sao vaäy? Luùc ñaàu sö phuï noùi möôøi naêm baây giôø laïi noùi ba möôi naêm. Gian khoå theá naøo toâi cuõng chòu, mieãn laø hoïc ñöôïc tuyeät ngheä trong moät thôøi gian ngaén nhaát."
Banzo baûo: "Ñöôïc, neáu vaäy anh seõ ôû laïi vôùi ta trong baûy möôi naêm. Moät ngöôøi noân noùng ñaït ñöôïc keát quaû nhö anh ít khi hoïc nhanh ñöôïc."
Hieåu raèng Banzo traùch mình thieáu kieân nhaãn, ngöôøi thanh nieân thöa: "Baïch sö phuï, con xin chòu".
Banzo caám Matajuro noùi ñeán kieám thuaät hay ñuïng ñeán moät thanh kieám. Anh ta naáu côm, röûa cheùn, laøm giöôøng, queùt saân, giöõ vöôøn, laøm taát caû moïi vieäc tröø vieäc hoïc kieám thuaät.
Ba naêm qua. Matajuro vaãn tieáp tuïc laøm vieäc. Anh ta buoàn baõ khi nghó ñeán töông lai. Anh vaãn chöa baét ñaàu hoïc kieám thuaät, muïc ñích cuûa ñôøi anh.
Nhöng moät hoâm, Banzo leûn ñeán sau löng anh vaø duøng thanh kieám goã neän cho anh moät ñoøn raát ñau.
Ngaøy hoâm sau, khi Matajuro ñang naáu côm, Banzo baát ngôø nhaûy ñeán taán coâng anh.
Sau ñoù, baát keå ñeâm ngaøy, luùc naøo Matajuro cuõng phaûi töï veä, ñeà phoøng moïi nhaùt kieám baát ngôø. Khoâng phuùt naøo anh khoâng nghó ñeán thanh kieám cuûa Banzo.Anh hoïc kieám thuaät nhanh ñeán noãi sö phuï anh cuõng phaûi mæm cöôøi haøi loøng. Matajuro trôû neân nhaø kieám thuaät taøi ba nhaát trong nöôùc. (*)
Lôøi bình cuûa Tung Sôn OÂi, ngöôøi bình coù nhieäm vuï phaûi vieát lôøi bình nhö caây quaït duøng ñeå quaït vaäy. Nhöng khi caâu chuyeän nhaèm ñeà cao söï kieân nhaãn, chuyeân taâm hoïc taäp, yù ñaõ quaù roõ raøng nhö hai vôùi hai laø boán, thì lieäu bình giaû coù phaûi laûi nhaûi daøi doøng taùn höôu taùn vöôïn chaêng? Lieäu bình giaû traùnh ñöôïc tröôøng hôïp caây quaït ôû trong tay oâng chaùnh toång noï trong moät caâu chuyeän ñôøi xöa chaêng?
Coù moät thaày ñoà ngheøo (nhöng thaâm) naèm nguû ngon laønh trong khoang moät con thuyeàn ñang xuoâi gioøng. Ñeán moät beán ñoø noï coù moät oâng chaùnh toång raát haùch leân thuyeàn. OÂng chaùnh toång duøng caùn quaït khoû vaøo ñaàu thaày ñoà, döïng thaày daäy ñeå chieám laáy choã naèm. Thaày ñoà, phaàn maát nguû, phaàn bò ñaùnh, giaän laém beøn nghó caùch traû thuø. Thuyeàn troâi trong ñeâm. OÂng chaùnh toång, khoâng nguû ñöôïc, buoàn vì khoâng bieát laøm gì, môùi hoûi thaày ñoà:
- Naày, thaày ñoà coù thô gì haõy ñoïc leân nghe cho vui.
Thaày ñoà gaõi ñaàu, thöa:
- Daï, thô thì khoâng coù, nhöng keå chuyeän thì ñöôïc aï.
- Ñöôïc, theá thì thaày keå chuyeän cho nghe ñi.
Thaày ñoà keå:
- Trong laøng toâi coù moät ngöôøi ñaøn baø choàng ñi lính laâu ngaøy. Khi ngöôøi choàng veà thì thaáy vôï mình ñang coù thai. Töùc laém, anh ta ñaùnh ñaäp vôï vaø tra hoûi xem vôï ñaõ nguû vôùi ai. Ngöôøi vôï sôï quaù môùi traû lôøi böøa: "Daï em nguû vôùi pho töôïng treân chuøa". Ngöôøi choàng töùc giaän chaïy leân chuøa, duøng caùn quaït ñaùnh vaøo ñaàu moãi pho töôïng vaø hoûi: "Maøy nguû vôùi vôï tao phaûi khoâng?" Pho töôïng naøo cuõng ñieàm nhieân yeân laëng. Nhöng khi ngöôøi choàng ñaùnh ñeán töôïng oâng AÙc, thì pho töôïng quaùt (vöøa noùi thaày ñoà vöøa phuøng mang trôïn maét ñieåm vaøo maët oâng chaùnh toång): "Tao coù nguû vôùi vôï maøy ñaâu maø maøy ñaùnh vaøo ñaàu tao!"
OÂng chaùnh taùi maët vì bieát laø thaày ñoà traû ñuõa.
Xem vaäy caùi quaït khoâng nhöõng chæ duøng ñeå quaït maø coøn coù theå duøng ñeå khoû vaøo ñaàu ngöôøi ta cuõng nhö caâu chuyeän khoâi haøi khoâng phaûi chæ ñeå mua vui maø coøn ñeå chöûi thieân haï (hoaëc..., nhö Tung Sôn ñang laøm, ñeå laáp ñaày vaøi trang giaáy traéng).
Nghó laån thaån nhö vaäy neân Tung Sôn môùi töï ñaët vaán ñeà: phaûi chaêng mình ñaõ choïn dòch caâu chuyeän anh chaøng Matajuro, chaúng qua vì aûnh höôûng cuûa maáy cuoán truyeän kieám hieäp ñaõ ñoïc ngaøy xöa, hoaëc vì loøng rieâng yeâu hình aûnh "göôm ñaøn nöûa gaùnh, non soâng moät cheøo" cuûa ngöôøi khaùch bieân ñình "raâu huøm, haøm eùn", heã thaáy coù göôm, coù kieám thuaät thì voäi cho laø hay. Caâu chuyeän phaûi chaêng chaúng coù moät yù nghóa naøo ñaëc bieät thieàn heát?
Nhöng böng ñaàu suy nghó cho ñeán khi toùc ñaõ buø roái, ta môùi giaùc ngoä ñöôïc yù nghóa thieàn cuûa caâu chuyeän, beøn thôû daøi maø than raèng: "bình giaû, bònh giaû!" Roõ ta thaät laån thaån vaø ngu toái voâ cuøng? Y Ù nghóa caâu chuyeän ñaõ roõ moàn moät nhö vaäy sao khoâng thaáy? Hay laø taïi ta chæ lo nghó ñeán vieäc suy nghó neân maõi boùp traùn voø ñaàu vaø khoâng chòu nghó ñeán chính caâu chuyeän?
Matajuro cuõng theá. Luùc ñaàu, thay vì luyeän taäp kieám thuaät, anh ta chæ nghó ñeán thôøi gian caàn thieát ñeå hoïc thaønh taøi, do ñoù thaønh ra noân noùng, taäp luyeän chaúng ra gì. Veà sau, sôû dó hoïc haønh mau taán tôùi vì anh ñaõ luoân luoân chuù taâm ñeán kieám thuaät baát keå ngaøy ñeâm. Anh thöïc söï soáng kieám thuaät vaäy.
OÂi, Thieàn laø gì neáu khoâng phaûi laø ngheä thuaät soáng thöïc cuoäc ñôøi, nghóa laø soáng caùi hieän thöïc ôû ñaây vaø baây giôø.
Ñaõ theá thì sao chieàu hoâm nay, trôøi naéng ñeïp, ta khoâng ra saân nhìn nhöõng cuïm hoa vaøng ñang nôû roä, naèm treân baõi coû nhìn trôøi xanh maây traéng hay nhìn saâu töøng sôùi coû non. Nhö vaäy coù phaûi laø ta seõ soáng thöïc yù nghóa caâu chuyeän hôn laø buø ñaàu baøn luaän doâng daøi?
Tung Sôn
(*) Dòch thoaùt theo quyeån "101 chuyeän Thieàn" ("Zen flesh, Zen bones") do Paul Reps soaïn.
[ Trôû Veà ]