Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang Chuû ]
Hy sinh
Mieâng
Trôøi Saøi goøn oi noàng, töùc töôûi khoâng möa. Baàu khoâng khí choã baùn veù xe ñoø ngoät ngaït naëng neà vôùi tieáng oàn aøo vaø buïi baëm xoâng leân töø moïi phía. Moät baø giaø gaày goø taát baät chen laán vôùi moïi ngöôøi khoâng baèng söùc maïnh maø baèng môù tuoåi ñôøi phoâ ra bôûi nhöõng ñöôøng raõnh caøy xôùi treân khuoân maët voõ vaøng naëng tróu buoàn phieàn. - Baø giaø muoán mua veù ñi ñaâu ?
- Tui ñi thaêm con tui.
Chöõ "tui" hôi keùo nhö baøy toû moät quyeàn sôû höõu thieâng lieâng khoù ai chieám ñoaït.
- Ô thì baø ñi thaêm con hay thaêm boà gì cuõng ñöôïc, heã coøn choã thì tui baùn. Con baø ôû ñaâu ?
- Ô La cu La gì ñoù.
Ngöôøi baùn veù nhaùy maét :
- La cu la daùi.
Nhieàu tieáng cöôøi noåi leân. Baø cuï coù veû quùynh, nheách meùp ngoâ ngheâ. Ngöôøi baùn veù dòu gòong :
- Thoâi ñöôïc, La daùi ñeå laàn sau. Laàn naøy tui baùn cho baø ñi La cu. Maáy ngöôøi
?- Tui ñi mình eân.
Trôøi haét nöôùc aøo aït xuoáng traïm xe ñoø Pleiku. Baàu trôøi nhö suïp thaáp xuoáng gaàn maët ñaát. Töøng côn gioù daït daøo reân ræ treân maùi toân maáy saïp haøng baøy leøo teøo vaøi moùn baùnh traùi reû tieàn. Baø giaø ngô ngaùc oâm chaët gioû quaø baùnh che cho khoûi öôùt. Ñaát ñoû cao nguyeân nhaày nhuïa baùm vaøo ñoâi chaân thöông nhôù tìm con. Khoâng ai baän taâm ñeán neùt maët lo aâu buoàn phieàn muoân thuôû cuûa baø. Ñoâi maét coù veû sôï seät boâi roái cuøng cöïc cuõng khoâng giuùp baø nhaéc nhôû moïi ngöôøi veà söï hieän dieän cuûa mình. Baø hoûi thaêm nhieàu ngöôøi vôùi gioïng hoån heån, keâu cöùu. Cuoái cuøng moät vieân só quan cuõng ñi ñoùn thaân nhaân cho baø quaù giang xe jeep veà traïi boä binh.
Taïi boä tham möu, ngöôøi ngoài ôû baøn coù mang caùi hoa mai maøu vaøng treân coå aùo laät tìm hoà sô vaø cho bieát laø con baø ñang ñi haønh quaân. Baø thaát voïng hoûi nheï nhö hôi thôû :
- Chöøng naøo noù diaø haû oâng ?
Traùnh nhìn aùnh maét cuûa baø, ngöôøi aáy ngaàn ngöø :
- Coù theå... moät tuaàn. Coù theå laâu hôn.
Baø keâu leân :
- Moät töøng ? Laøm sao tui ngoài ñaây chôø noù ñöôïc ?
Ngöôøi aáy noùi gioïng voã veà :
- Toát nhaát laø baùc neân veà nhaø, ñöøng chôø. Khi naøo caäu aáy coù pheùp thì seõ veà thaêm baùc.
Baø thôû ra :
- Öaø thì phaûi diaø thoâi chôù coù "guen" bieát ai ôû ñaây ñaâu maø ôû. OÂng laøm ôn bieåu noù xinh pheùp diaø thaêm tui moät chieáng. Laâu "guaù" hoång gaëp, tui nhôù noù "guaù" chöøng.
Hôn nöûa naêm sau, con baø veà thaêm. Noù chaïy aøo vaøo nhaø nhö côn loác trong khi baø ñang ngaát ngö vì côn soát :
- Maù ôi, maù, con ñöôïc leân lon. Con ñem diaø cho maù neø !
Baø luïp chuïp oâm chaàm laáy con, ngôõ ngaøng hoûi :
- Lon gì con ?
Duïi maét nhìn tôø giaáy con chìa ra tröôùc maët, baø ngaïc nhieân :
- Caùi gì daäy ? Lon maø sao...
Thaèng con cöôøi :
- Lon laø... laø cuõng nhö leân chöùc ñoù maù, chôù hoång phaûi nhö caùi lon ñong gaïo ñaâu.
- Öaø öaø... leân chöùc. Chöùc gì ? Lôùn hoâng con ?
Thaèng con veû kieâu haõnh :
- Chöùc haï só nhöùc maù aø. Lôùn laém.
Baø cöôøi, ñoâi moâi nhaên nhuùm giaõn ra uùp troøn leân lôïi:
- Nhöùc laäng ? Con cuûa maù gioûi thieäc !
Sôø vaøo vai aùo baïc maøu sôøn raùch cuûa con, baø cheùp mieäng :
- Cheøng ôi, aùo xoáng gì maø raùch böôm. Maù coù daønh duïm chuùt tieàng, con ñi may aùo môùi ñi.
Nhöng thaèng con khoâng chòu, noù baûo quaàn aùo lính laø cuûa quaân ñoäi cho, khoâng phaûi may. Coøn tieàn thì phaûi ñeå daønh luùc maù oám ñau cho coù maø chaïy thuoác. Côn soát bònh trôû thaønh côn soát haïnh phuùc laøm bieán daïng baø. Suoát moät tuaàn leã coù con ôû nhaø, baø nhö treû ra chuïc tuoåi. Baø cöôøi noùi huyeân thieân, nhìn moïi ngöôøi vôùi aùnh maét luùc naøo cuõng long lanh aâu yeám. Baø quaán quít beân con khoâng rôøi, tröø nhöõng luùc hieám hoi leâ la choác laùt beân haøng xoùm coát chæ ñeå noùi veà caùi toát cuûa con. Con baø xaùch nöôùc, naáu côm, giaët giuõ cho baø.
Baø maéng yeâu con :
- Con hy xinh cho maù "guaù" chôøi.
Roài thaèng con laïi ra ñi. Baø laïi buoàn, laïi thô thaån vaøo ra moät mình ít cöôøi ít noùi. Coù maáy cuû toûi cuû haønh ngaøy ngaøy böng ñi töøng nhaø chaøo baùn. Böõa ñöôïc böõa khoâng. Baø soáng haåm hiu aâm thaàm nhö moät boùng ma cho tôùi khi nhaän ñöôïc thö con gôûi veà. Baø hôùn hôû nhôø con beù haøng xoùm qua ñoïc giuùp. Hai maùi toùc hai maøu chuïm vaøo nhau döôùi aùnh ñeøn tuø muø khoâng ñuû saùng.
- Caùi gì coù chöõ ku haû baø ?
- La cu. Chuù ôû La cu. Ñoïc tieáp ñi con, leï leân !
"La cu ô ngaøy baûy thaùng hai, maù ôi, maù coù khoeû ô maïnh khoâng, coù aên nguû ñeàu ô khoâng maù, hoâm qua con ñöôïc thöôïng ô caáp khen laø anh ô duõng, oång höùa seõ xin cho con caùi ô huaân chöông boäi ô tinh...". Con beù ngöøng ñoïc, hoûi laø caùi gì vaäy baø? Baø cöôøi sung söôùng :
- Laø caùi lon caùi laù gì ñoù nhö kyø chöôùc chuù ñem diaø cho baø ñoù maø. Chuù ñöùng nhöùc hoaøi aø. Ñoïc nöõa ñi con. Coøn daøi hoâng ?
Khi con beù ñoïc xong thö, baø keùo vaït aùo leân chaëm maét :
- Toäi nghieäp thaèng nhoû. Ai cuõng noùi ñi lính cöïc khoå laém maø hoång bao giôø nghe noù thang. Chaéc chuù maøy xôï baø buoàng.
Roài baø laáy treân baøn thôø thöôøng ñöôïc baø kính caån thaép nhang van vaùi moãi chieàu, moät quyeån vôû buïi baùm maø baø caàm noù trang troïng nhö caàm naém moät sinh linh :
- Con bieâng duøm baø ích chöõ gôûi cho chuù.
Con beù troøn maét chôø ñôïi, baø chaåm raõi noùi :
- Con bieâng laø maù laø Ñöôïc...
- Chaám xuoáng haøng khoâng baø ?
- Leân xuoáng gì tì con. Roài chöa ? gôûi cho con laø Cuûa...
- Ñeå chaám thöông oâi khoâng baø ?
- Con muoán ñeå chaám gì thì ñeå. Maù nhôù con laém. Roài chöa ? raùng diaø thaêm maù. Roài chöa ? chieáng naøy maù phaûi lo chieäng dôï con cho con... Caùi gì ? chieäng dôï con cho con. Roài chöa ? chôù maù ñôn chieác... cheát nay soáng mai. Roài chöa ? maù chôø oâng chôøi keâu bieåu ñi. Roài chöa ? laø ñi. Roài ai lo cho con. Roài chöa ? con hy xinh cho maù nhieàu roài. Roài chöa ? hun con. Nhôù diaø thaêm maù.
Baø chæ caùi thö con trai göûi veà :
- Con bieâng nhö daày. Chuù thöôøng daëng laø mình cöù bieâng nhö chuù bieâng choã ngöôøi gôûi, gôûi cho chuù thì chuù thaønh ngöôøi nhaän.
Con beù ñoïc bao thö, keâu leân :
- Baø ôi, chaéc chuù Cuûa vieát loän roài. Con nghe ba con thöôøng noùi K.G.B. chôù sao chuù laïi ñeà K.B.C. hôû baø ?
Baø haáp haùy maét xoay ngöôïc xoay xuoâi bao thö :
- Öaø thì ba con chöõ nghóa hôn chuù chaéc ba con noùi phaûi. Con muoáng bieâng xao thì bieâng.
- Baø ôi, ai ôû K.G.B. laø gioûi laém ñoù baø. Con nghe ba con noùi vaäy.
Baø cöôøi töôi taén :
- Öaø, chuù cöù ñöùng nhöùc hoaøi aø.
Gaàn ba thaùng sau, moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø cuøng baän ñoà nhaø binh tôùi tìm baø. Luùc ñoù baø ñi baùn toûi vöøa veà. Töø xa, baø voäi quaêng roå toûi, cuoáng quùit chaïy vôùi ñoâi chaân khaúng khiu veà nhaø. Nhöng khoâng ai hôùn hôû goïi baø baèng maù. Hoï noùi moät caùnh nghieâm trang laø con baø ñaõ hy sinh, vaø ñöa cho baø caùi ba loâ noùi laø di vaät cuûa con baø, keøm theo moät soá tieàn.
Baø cöôøi raïng rôõ, maét saùng nhö treû thô :
- Tui bieác maø. Thaèng con tui bao giôø cuõng hy xinh laém. Tieàng nöõa ? Ñoù, heã coù tieàng laø noù cho tui lieàng haø. Toäi nghieäp, noù hoång giöõ laïi, nhaèm khi gioù maùy.
Hai ngöôøi khaùch aùi ngaïi ra veà. Trôøi boãng nhö suïp toái. Vaøi côn gioù traùi muøa rung caây cho laù ngaäp ngöøng rôi. Tieáng treû con trong xoùm vaãn ñuøa nghòch moâi ngaøy boãng nhö coù caùi gì saéc goïn hôn, ñau nhöùc hôn. Maáy cuû toûi khi naõy baø vaát roå voäi vaøng, ñaõ aâm thaàm ñeå gioù luøa troâi xuoáng coáng. Vaø nöôùc muoân thuôû ñen ngoøm döôùi coáng nhö chöøng quaùnh laïi, ngöøng troâi. Nhöng nhöõng caùi ñoù khoâng aûnh höôûng maûy may tôùi nieàm vui bao la trong vaét cuûa baø cuï. Baø taát baät ra ñaàu heõm mua caùi baùnh raùn vaø goïi con beù haøng xoùm laïi :
- Neø, chuù Cuûa gôûi tieàng cho baø nhieàu laém, baø ñaõi con caùi baùnh ngon. Coù giaáy tôø gì caû xaáp, tôø naøo cuõng coù hình caùi côø. Chaéc laø chuù Cuûa laïi ñöôïc thöôûng caùi gì ñoù. Con diaø nhôø ba "gua" coi giaáy tôø duøm baø.
- Ai tôùi thaêm baø vaäy ?
- Hoï noùi gì baø "gueân", maø chaéc laø baïng chuù Cuûa. Coù laø baïng thì chuù môùi daùm gôûi tieàng diaø cho baø chôù. Coâ ñoù ngöôøi Ang nam. Ngoä gheâ, con gaùi maø cuõng ñi lính. Coøn caùi oâng ñoù thì noùi gioïng troï treï nhö oâng Tö, baø nghe hoång hieåu maáy.
Boá con beù haøng xoùm gaät ñaàu moãi caâu baø cuï hoan hæ khen con. Maét anh nhìn baø dòu daøng bao boïc nhö caùi nhìn ngöôøi meï. Khi ñoïc xong giaáy tôø, anh xeáp ñeå vaøo quyeån vôû treân baøn thôø, caån thaän ngaên naép nhö saép moät linh hoàn. Anh kính caån ñoát ba caây nhang caém vaøo bình roài noùi maø khoâng nhìn baø :
- Moïi vieäc toát ñeïp heát baùc aø. Thoâi chaùu diaø. Caàn gì thì baùc cöù keâu chaùu "gua".
Vaø anh veà daën con :
- Töø nay neáu baø bieåu bieâng thô cho chuù Cuûa, con ñöa ba nghe.
- Chi vaäy ba ?
- Ô thì... ba coi...
- Ba thöôøng noùi coi thô leùn cuûa ngöôøi khaùc laø xaáu laém maø ?
- Khoâng phaûi ba coi leùn. Nhöng ba bieâng ñòa chæ... cho ñuùng ñeå thô khoâng bò traû laïi vaø... bieân theâm ích chöõ daëng doø chuù bieâng... caùi naøy caùi noï cho baø vui. Toäi nghieäp, baø giaø "guaù" roài !
Mieâng
Paris, 7 Mars 1995
[ Trôû Veà ]