Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang Chuû ]
Mai Lieân Kieàu
Xuaân Söông
Taû böõa côm cuùng Teát, nhaø thô Traàn Trung Phöông vieát : Tieáng phaùo noå roài töøng traøng phaùo noå,Baây giôø khoâng coøn Meï, cuõng khoâng nghe phaùo noå ôû queâ ngöôøi, toâi vaãn giöõ ñuû caùc leã nghi cho ba ngaøy Teát, nhö hoài thaáy Meï thöôøng laøm ôû nhaø. Gaàn Teát thì lau chuøi queùt töôùc heát moïi ngoõ ngaùch, yù laø caùi gì cuõ kyõ dô daùy thì toáng heát noù ra. Chieàu ba möôi cuùng röôùc oâng baø. Saùng moàng moät cuùng chay. Moàng hai cuùng maën. Moàng ba cuùng baùnh traùi. Vaø moàng boán cuùng tieãn. Toâi coù ñaïo Chuùa maø
Treân baøn thôø maâm coã ñaõ baøy xong.
Meï toâi ñang chaâm dôû neùn höông voøng,
Vaø xeáp laïi traùi hoàng maâm nguõ quaû...
khoùi höông chuøa chieàn coøn thöôøng tröïc hôn leã laïc nhaø thôø, môû mieäng ra thì Moâ Phaät chôù khoâng laïy Chuùa, bôûi vaäy Chuùa vaãn thöôøng nhìn toâi vôùi ñoâi maét tuy dòu daøng khoâng traùch moùc gì nhöng buoàn da dieát, chaùn chöôøng.Maëc daàu khoâng bieát laø Thaàn taøi coù ñaët chaân tôùi nhaø mình khoâng, toâi vaãn kieâng khoâng daùm queùt nhaø trong ba ngaøy Teát, vì nhö vaäy e chaúng khaùc naøo ñuoåi oâng aáy ñi trong khi ñaùng leõ vöøa thaáy oâng thaáp thoaùng beân haøng xoùm laø mình ñaõ phaûi lo traø röôïu keøm theo nuï cöôøi "caàu taøi" ñöùng chôø ôû cöûa. Huùt oâng aáy vaøo maùy laïi caøng khoâng neân, ai maø daùm "haõm taøi" nhö vaäy? Thaày toâi keå laø caùi troø dò ñoan naøy do trong saùch Söu Thaàn Kyù cheùp coù moät ngöôøi laùi buoân ñi qua hoà Thanh Thaûo, ñöôïc Thuûy Thaàn cho moät con haàu teân Nhö Nguyeän, ñem veà nhaø chaúng bao laâu sau phaát leân giaøu coù. Moät hoâm ñaùnh noù nhaèm ngaøy moàng moät Teát, noù chui vaøo ñoáng raùc bieán maát. Töø ñaáy ngöôøi laùi buoân trôû neân ngheøo. Cho neân ngöôøi Taøu kieâng ñoå raùc trong maáy ngaøy naøy, ngöôøi Vieät mình cuõng theo leä aáy, nhö theå nhaø naøo cuõng coù saün con Nhö Nguyeän naèm... vaï ñaâu ñaáy. Vaø trong ba ngaøy Teát cuõng khoâng ñöôïc haùi hoa haùi laù gì, "ñeå cho noù aên Teát", khoâng neân ñaøo xôùi ñaát, oàn aøo oâng taùo khoâng trôû veà ôû vôùi mình thì quanh naêm ... côm canh chaúng chín. Meï toâi vaãn baûo vaäy. Caây laù ñaõ theá, con saâu caùi kieán thì laïi coøn tuyeät ñoái khoâng ñöôïc laøm noù ñau (neáu coù nhaõ yù muoán cho noù ñi luaân hoài thì chòu khoù chôø sau Teát).
Cuùng röôùc oâng baø, toâi ñoát raát nhieàu giaáy tieàn vaøng baïc. Cöù moãi moät xaáp ñoâ la hình nhö maáy traêm tôø, laïi laø baïc moät ngaøn, maø toâi ñoát cuùng tôùi saùu xaáp. Theâm vaøo ñoù vaøi xaáp vaøng baïc, vaøi xaáp vaûi ñuû maøu. OÂng baø tha hoà ñeám tieàn moûi tay. Vöøa ñoát vöøa tha thieát xin caùc cuï chia nhau trong tinh thaàn hoaø hoaõn töông aùi. Ai bieát ñaâu ñöôïc laø hoï chaúng baát hoaø nhau vì giaønh giaät? (gaây cho ngöôøi khaùc suïc sòch ghen gheùt nhau laø chuyeän khoâng neân). Thì haüng cöù vaùi nhö vaäy cho chaéc. Ñoát trong caùi noài coâ-coát, laøm noù ñen vì aùm khoùi. Quanh naêm naáu phôû, chaø maõi thì cuõng traéng ra, vöøa tôùi dòp Teát laïi ñen trôû laïi. Nhaø toâi vaãn thöôøng ôùn caùi troø naøy. Bôûi Teát luoân luoân laø vaøo muøa ñoâng, cuùng kieán vaø ñoát vaøng baïc ñeàu laøm trong nhaø, cöûa chæ he heù vöøa ñuû cho oâng baø laùch ngöôøi vaøo thoâi. Moät laàn haøng xoùm troâng thaáy, hoaûng hoát hoûi uûa Su ôi, boä vous muoán ñoát nhaø haû. Nhaø toâi thöôøng soát ruoät vì sôï chaùy nhaø thaät, nhöng ñoá daùm caám toâi haäu ñaõi oâng baø, töï do tín ngöôõng maø laïi, chæ e aáp hoûi:
- Nhoû ôi, maø em ñoát chi nhieàu döõ vaäy?
Toâi noùi nghieâm trang nhö thaät :
- Mình kænh oâng baø nhieàu thì oâng baø seõ cho mình nhieàu.
Nhaø toâi nghi ngôø :
- Hay coù nhieàu tieàn quaù oâng baø laïi ruû nhau ñi Casino thua heát saïch laïi chaúng cho mình caùi gì.
Dò ñoan soá moät, toâi cho nhö vaäy laø noùi gôû, voäi traû lôøi, cuõng nghieâm trang cöù nhö thaät :
-Khoâng coù ñaâu, oâng baø mình khoâng ai coù maùu côø baïc caû.
Noùi laø noùi vaäy chôù oâng baø mình mình coøn khoâng roõ, chæ bieát trong gia phaû ghi raèng oâng Cao toâi laø töôùng, goác ngöôøi Höng Yeân caàm quaân voâ Quaûng Ngaõi, coù nhöõng möôøi taùm baø vôï, cöng baø Quaûng Ngaõi nhö gì, roài laäp nghieäp luoân ôû caùi ñaát maø ai cuõng cho laø khæ ho coø gaùy ñoù. Ñieàu naøy ghi raønh raønh treân caùc böùc hoaønh phi lieãn ñoái theáp vaøng treo ôû hai nhaø töø ñöôøng cuûa hai chi phaùi. Bieát theá thoâi. Coøn oâng baø nhaø choàng mình laïi caøng muø tòt hôn nöõa, bieát theá quaùi naøo laø khoâng ai coù maùu côø baïc?
- Vaøo laáy cho em caây côøi. Coù nhieàu tôø khoâng chaùy heát, xuoáng döôùi laïi thaønh baïc raùch thoâi.
Voán thoâng minh, nhaø toâi nhanh trí noùi :
- Deã maø, em ñoát theâm cuoän baêng keo, xuoáng döôùi tôø naøo raùch thì oâng baø daùn laïi. (Cheùp mieäng) Ñoát chi maø laém vaäy khoâng bieát!
Khoùi cuoàn cuoän. Nhaø toâi laïi baûo:
- Nöôùc maét nöôùc muõi raøn ruïa nhö vaäy thì khoâng kheùo oâng baø laïi hieåu laàm laø mình cho maø em coøn tieác cuûa neân khoùc.Toâi baøy nhöõng boán baøn thôø : baøn thôø Phaät, baøn thôø Chuùa, baøn thôø oâng Taùo, vaø baøn cuùng röôùc oâng baø ñaët gaàn cöûa. Nhöõng luùc cuùng kieán toâi luoân luoân laøm seáp chuû teá, nhaø toâi xôù rôù cho toâi sai vaët. Roùt ba cheùn röôïu. Röôïu gì em? Em khoâng bieát, chaéc laø röôïu khai vò cuõng ñöôïc. Roùt cho baøn naøo em? Baøn naøo cuõng roùt. Roùt ba ly traø. Baøn naøo cuõng roùt haû? Ñoát hai caây ñeøn caày cho moãi baøn. Ñoát ba caây höông vaø vaùi. Vaùi caùi gì em? Trôøi ôi thì vaùi laø mình môøi oâng baø veà aên Teát vôùi mình. Anh laïy ñöôïc chöa Nhoû? Vaø nhaø toâi laïy, chaúng bieát vaùi coù ra troø troáng gì khoâng, nhöng chaéc chaén trong luùc ñoù Ñöùc Phaät vaø Ñöùc Chuùa ñang cuïng ly trong tinh thaàn quaân töû "hoaø nhi baát ñoàng".
Nhaø toâi vaãn laáy ñoù laøm vui. Vaøo thôøi sinh vieân, cöù Teát ñeán laø laøm vaên ngheä, coù khi hai nhoùm choáng nhau, nhoùm naøy ñi xeù aùp phích quaûng caùo cuûa nhoùm kia, roài ñaùnh nhau. Baây giôø thì baét ñaàu veà giaø, laïi bieát theá naøo laø cuùng kieán, laø laïy laø baùi, laø vaùi laø caàu, neân thaáy "raát ngoä".
Moät coâ baïn daën toâi :
- Treân baøn thôø cuùng Teát chò phaûi mua moät traùi maõng caàu, moät traùi döøa vaø moät traùi ñu ñuû.
- Chi vaäy?
- Töùc laø "caàu vöøa ñuû" aên ñoù maø. Traùi maõng caàu laø caàu, traùi döøa laø vöøa, ñu ñuû laø ñuû.
Toâi baät cöôøi. Daân An Nam mình "an phaän" thaät, chæ caàn "ñuû" thoâi. Maø khoâng bieát nhö theá naøo môùi laø ñuû? Naøo phaûi ai cuõng "tri tuùc"? Tieác laø Vieät Nam mình khoâng coù traùi gì goïi laø traùi "dö", neáu coù thì traùi ñu ñuû aét ñaõ khoâng ñöôïc ai mua trong ba ngaøy Teát.Laïi coøn caùi vuï haùi loäc chuøa ñeâm giao thöøa. Nhaø toâi thì khoâng ñuû laõng maïn nhö nhaø thô Nhaát Tuaán :
Ngaøy aáy Xuaân veà em nhôù khoâng,neân thænh thoaûng toâi theo caùc chaùu leân chuøa gaàn nhaø haùi loäc vaø chôø lì xì cuûa quyù thaày ñeå töï möøng tuoåi cho mình. Heát phaàn haønh leã, hai thaày ñöùng hai beân phaùt lì xì cho chuùng sanh. Nhaän tieàn chuøa thì seõ ñöôïc phaùt ñaït quanh naêm, aên nhö taèm aên leân cuõng khoâng sao heát cuûa. Xong, chuùng toâi ra ngoaøi haùi loäc. Tröôùc khi ñi ñaõ thuû saün caùi xì-ca-tô. Naêm naøo maø sau giao thöøa, caùc caây chuøa chaúng trôû thaønh trô truïi? Coù naêm toâi caét ñöôïc moät nhaùnh ñaøo coù hai nuï buï baãm. Ai cuõng khen toát. Thaèng chaùu xuùi mua loâ-toâ ñi coâ. Toâi mua. Sau ngaøy xoå soá noù ñieän thoaïi xuoáng hoûi coâ ôi truùng khoâng. Khoâng. Uaû sao laï vaäy kìa. Nghe noù noùi moät caùch thaát voïng, toâi baät cöôøi.
Anh ra vöôøn haùi moät boâng hoàng,
Roài caøi leân toùc em anh baûo :
Möøng tuoåi cho em (vôï cuûa choàng).Laïi coøn caùi vuï ngöôøi naøo "ñaïp ñaát" saùng moàng moät laø cuõng goùp phaàn vaøo vieäc suy vöôïng quanh naêm cuûa mình. Ngöôøi naøo coi veû maët haéc aùm, quanh naêm nhaên nhoù hay laøm choã naøo thì choã aáy saäp tieäm, ngöôøi naøo öa caõi coï, xaáu moàm xaáu mieäng, aùc taâm aùc khaåu, ngöôøi naøo hay la caø traø ñình töûu ñieám, ngöôøi naøo saùt phaït ñoû ñen... thì toát nhaát neân "noùi kheùo" theá naøo ñeå saùng moàng moät hoï ñöøng loø moø tôùi thaêm mình. Vì raát dò ñoan neân toâi thöôøng daën thaèng chaùu mau maén vui veû tôùi xoâng ñaát nhaø toâi. Nghe caùc chaùu saép leân caàu thang, toâi môû cöûa soå ra daën :
- Höng leân tröôùc.
Döôùi saân coù tieáng xeâ dòch ñoåi choã cho nhau. Moät ñöùa noùi :
- Chöa tôùi giao thöøa maø coâ?
- Cöù laøm nhö vaäy. Roài tôùi Loäc, tôùi Thuûy, roài Haûi.
Döôùi saân laïi ñoåi choã. YÙ toâi sôï boïn treû lòch söï nhöôøng choã cho ñaøn baø con gaùi leân tröôùc, maø con chaùu toâi coù bònh thöôøng hay meø nheo, toâi e quanh naêm mình seõ khoâng... cöùng caùp chuùt naøo!Moàng moät Teát maø mình laøm kieåu ôû Rome vaø thaønh phoá Naples laø neùm ñóa vaø khaên aên qua cöûa soå thì ôû ñaây hoï seõ cho laø mình ñieân. Neáu nhö daân Chypre phaûi haét xì luùc giao thöøa khoâng thì naêm môùi seõ khoâng ñöôïc nhö yù, thì daân bò dò öùng tha hoà moïi söï maõn nguyeän. Neáu laøm nhö daân Algeùrie thöôøng voã vaøo moâng nhau sau lôøi chuùc möøng thì nhaát ñònh caùc oâng mong Teát hoaøi hoaøi. Neáu laøm nhö ôû quaàn ñaûo Mergui (AÁn Ñoä döông) ngöôøi ta chuùc nhau suït ñi moät tuoåi, moãi naêm moät tuoåi bôùt ñi, thì nhaát ñònh laø caùc baø caùc coâ haân hoan tuyeät ñoái, seõ caûm thaáy "treû maõi khoâng giaø". Coøn neáu quaùi gôû côõ daân Cameroun laø caùc baø duøng moät con raén ñoäc coøn soáng laøm voøng ñeo tai thì coù khoái ngöôøi khoâng theøm aên Teát! Thoâi thì mình cöù ... haï quyeát taâm laøm nhöõng chuyeän raát bình thöôøng maø khoâng thieáu phaàn yù nghóa : laø toå chöùc chôi Teát trong ñaùm anh em beø baïn, roài muùa laân, roài lì xì cho caùc chaùu, roài aên baùnh chöng cuû kieäu vaø thòt kho döa giaù, roài xoâi voø xoâi gaác vaø khoâng queân caùc thöù baùnh möùt daân toäc, vaân vaân vaø vaân vaân, boä khoâng truyeàn thoáng vaø haáp daãn aø?
Moãi Teát beân naøy, nhôù veà queâ höông, nhôù gia ñình, toâi laïi baét chöôùc thieân haï caét maáy nhaùnh Lieân kieàu laøm mai, mua ít nhaønh ñaøo veà chöng. Vaø vaãn thöôøng töï hoûi nhö Vuõ Ñình Lieân:
Naêm nay ñaøo laïi nôû,
Khoâng thaáy oâng ñoà xöa.
Nhöõng ngöôøi muoân naêm cuõ,
Hoàn ôû ñaâu baây giôø?
Xuaân Söông
Teát Bính Tyù 1996
[ Trôû Veà ]