Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang Chuû ]
Chuyeän Phaät-ñaûn trong vaên noâm xöa
Hoaøng Xuaân-Haõn
Phieân aâm töø baûn noâmTrong caùc baûn vaên noâm xöa, theå luïc baùt, coøn coù moät baûn keå chuyeän Phaät-ñaûn.
Chaéc laø dòch töø moät "Phaät kinh" chöõ Haùn. Vaên-baûn nay coøn laø moät baûn in töø vaùn khaéc vôùi nhan-ñeà: Thích-Ca Nhö-Lai Thaäp Theá Chí Truyeän Chuù Nghóa Quoác Ngöõ.Saùch khoå to 17 x 29, chöõ chaân phöông kieåu vuoâng, vieát vaø khaéc raát chính-xaùc. Moãi tröông möôøi doøng, moãi doøng möôøi saùu chöõ. Caû thaûy 6O tôø, 2728 veá, gaàn 19010 töø. Ñoù laø moät tö-lieäu noâm xöa lôùn.
Noäi-dung keå chuyeän chín ñôøi tieàn-thaân Phaät, vaø cuoái laø ñôøi ñöùc Phaät Thích-ca. Nhöng ñaây khoâng gioáng nhö nhöõng saùch Baûn sinh khaùc cuûa nhöõng daân-toäc thuaàn-tuùy phaät-töû. Saùch naày xuaát-phaùt töï daân Trung-quoác hay Vieät, chuû-tröông Tam giaùo tónh haønh; toân-troïng ngang haøng ba giaùo: Laõo, Phaät, Nho. Taùc-giaû "kinh" naày coù leõ laïi thieân veà Laõo hôn heát; cho raèng Laõo-töû laø chuû caùc ñaïo, thaáy ñôøi suy-vi, cho neân sai moät ñeä-töû trung-thaønh ñi ñaàu-thai ñeå mong hoaù ra keû cöùu theá, roài söï mong khoâng ñöôïc, laïi goïi veà ñeå ñi
ñaàu-thai choã khaùc. Nhö theá ñeán laàn thöù möôøi, thì hoaù laøm con vua Tónh-Phaïn, töùc thaønh döùc Thích-ca Maàu-ni. Töø ñoù, y keå chuyeän ñöùc Phaät Thích-Ca gaàn nhö caùc kinh khaùc. Vaû chuyeän Thích-ca laø phaàn chính saùch , goàm 1236 veá, gaàn nöûa vaên chuyeän. Tuy khoâng coøn phaàn laïc-khoaûn khieán ta bieát ai laø taùc-giaû vaø vaùn khaéc naêm naøo, nhöng so-saùnh vôùi caùc saùch cuõ khaùc veà phöông-dieän giaáy möïc, khoå chöõ, töø coå, loái vieát noâm, thì cuõng thaáy raèng taùc-phaåm noâm naày ít ra cuõng ñaõ ñöôïc soaïn tröôùc ñaây chöøng ba, boán traêm naêm.Xeùt lôøi vaên, thaáy taùc-giaû, ngoaøi söï thuoäc phaùi Tam-giaùo, laø moät vaên-só thoâng chöõ Haùn, bieát töï-söï, gaéng tìm töø, tìm vaàn deå daët caâu luïc-baùt cho thoâng; chöù khoâng phaûi laø moät nhaø thi-só, vaø cuõng khoâng tìm nieâm vaø vaàn cho ñuùng. Vaên naày thuoäc loaïi vaên bình-dò, daân-gian, phoå-bieán trong caùc vaên noâm chuyeän ñôøi Leâ.
Baét ñaàu vaên, taùc-giaû vieát:
Kính vaâng giaùo Buït Thích-Ca
Xem kinh Ñoà-Töôïng cheùp ra lôøi naàyBoä Ñaïi-taïng Chính-ñöùc in taïi Ñaøi-loan thaønh hôn traêm taäp (Phaät-vieän Truùc-laâm coù) goàm möôøi taäp lôùn thuoäc loaïi "Ñoà-töôïng", trong ñoù, toâi chöa tìm thaáy nguyeân-baûn Haùn-vaên kinh "Thích-ca Maàu-ni Thaäp theá chí" naày, noù coù leõ seõ giuùp ta khaûo-saùt vaên-baûn noâm moät caùch tieän-lôïi hôn
Nay nhaân leã Phaät-ñaûn, toâi seõ trình moät ñoaïn vaên noâm thuoäc veà ñôøi ñöùc Phaät Thích-ca. Trong khuoân-khoå baùo Höông Sen, toâi khoâng theå vieát daøi veà phaàn chuù-giaûi vaø khaûo-luaän. Nhöng moãi khi coù töø-ngöõ coå hay toái nghóa, toâi seõ chuù nghóa vaén-taét vaø vieát trong hai daáu ngoaëc ñôn. AÙm--hieäu " t.c." thaáy trong chuù-thích seõ troû töø coå hay tieáng coå.
Laõo-quaân sai ñeä-töû Y-Kì ñaàu-thai laàn thöù chín laøm thaùi-töû nöôùc Chieâm-Ba(Chaømpa?), tu-haønh ñaéc-ñaïo. Nhöng theo lôøi Laõo-quaân thì "chaúng chöõa thieân haï, chæn xin tu mình". Beøn sai Thieân-vöông-töôùng uûng-hoä con voi traéng mang Thaùi-töû ñi ñaàu-thai vaøo nhaø Tónh-phaïn-vöông. Ñaây yù muoán noùi Baéc-toâng Ñaïi-thöøa khaùc Nam-toâng Tieåu-thöøa bôûi söï ngoaøi muïc-ñích tu mình coøn muoán cöùu thieân-haï.
Noái sau ñoù laø chuyeän Phaät-ñaûn, baét ñaàu töø veá (1523):
Ñôøi Phaät Thích-ca Ngaøy raèm thaùng baûy nhaät tinh (saùng sôùm)
Côõi con baïch-töôïng xuoáng mình (ñaàu-thai) MA-DA
(1525) Ban ngaøy naèm nguû tröông-toaø (laàu vua)
Chieâm-bao naùch höõu thaáy qua vaøo loøng
Phu-nhaân moäng giaùc (tænh) thaân-trung (trong mình)
Töø aáy aên uoáng hoâi tanh ñeàu ñình
Ngoài thì muoán ôû moät mình
(1530) Gaãm hay Boà-taùt giaùng-sinh chaúng nhaàm
Saùng ngaøy Duïc-giôùi (coõi ngöôøi) thieân-quan
Ñeán cuøng thuyeát phaùp chaúng khoâng moät thì (nghæ moät choác)
Nöûa ngaøy Trung-giôùi (coõi ñaõ thoaùt duïc) chö vì
Quæ thaàn ban toái trieàu-nghi (maëc leã-phuïc) tôùi cuøng
(1535) Chieàu hoâm, trung-daï (nöûa ñeâm), daï-chung (cuoái ñeâm)
Thaùnh, Hieàn ñeàu ñeán song-song hoaø luaàn (t.c. cuøng baøn)
Thuyeát phaùp, cöùu-ñoä chuùng-sanh
Caûm ñoäng tinh-thaønh Ñaâu-suaát thieân-quan
Möôøi phöông Boà-taùt hoäi-ñoàng
(1540) Baåm qua Ñeá-thích giaùng-sanh trung-thaàn
Baø-la (Baø-la-moân), cö-só chö nhaân (moïi ngöôøi)
Chín möôi chín öùc cuøng sanh ra ñôøi
*** Phu-nhaân maõn nguyeät hoaøi thai (mang thai ñuû thaùng)
Naêm hai möôi boán ñôøi CHU Chieâu-vöông (chöøng 977 tröôùc C.L.)
(1545) Thaùng tö moàng taùm cung tröông (töùc tröông-toaø: laàu vua)
Khaép hoaø (t.c. caû) cung-nöõ chôi vöôøn Trung-vieân
Phu-nhaân khi aáy thöøa-löông (hoùng maùt)
Vin caây öu-thuï (caây öu-ñaøm nôû hoa laø ñieàm toát) coäi lieàn nôû hoa
Nhuïy sen (hoa sen) caû (lôùn) taøy vöøng xe (baùnh xe)
(1550) Thaùi-töû töùc-thì naùch höõu sinh ra
Thaùi-töû ñöùng treân lieân-hoa
Böôùc ñi baûy böôùc, keâu ba tieáng huøng (maïnh)
Tay taû troû leân hö-khoâng (voøm trôøi)
Tay höõu chæ xuoáng, mieäng cung (t.c. trong) nieäm raèng (noùi nhoû) :
(1555) (( Thieân thöôïng thieân haï laâng-laâng (khaép caû treân trôøi döôùi ñaát)
(( Duy ngaõ ñoäc toân (moät mình ta cao-quí) giaùng-sanh baây giôø ))
Thieân-vöông laáy luïa phuùc (truøm) che
OÂm Thaùi-töû ñöùng trong ca ( t.c. ôû nôi) bình (loï) vaøng
Coù vua Ñeá-thích Phaïn-vöông
(1560) Che quaït, caàm taùn (taøn), ñoøi (khaép caùc) phöông ñöùng chaàu
Chín roàng phun nöôùc tröôùc sau
Taåm (taém) cho Thaùi-töû nöôùc hoaø (vöøa) oân löông (aám maùt)
Baáy-giôø boán töôùng Thieân-vöông
Ñeàu naâng chaäu vaøng quaùn taåy kim khu (taém goäi mình vaøng)
(1565) Ba möôi hai töôùng tuyeàn no (t.c. ñuû)
Taùm möôi thöùc toát saùng hoaø (baèng) haøo-quang
Ba nghìn theá-giôùi ñoøi phöông
Soi khaép Ñaïi-thieân (theá-giôùi goàm 1 trieäu theá-giôùi) baèng göông laøu laøu
Thieân-long, Baùt- boä ñaâu ñaâu
(1570) Hö-khoâng coå-nhaïc höông-hoa daäp-dìu
AÙo toát, anh-laïc (cöôøm xaâu haït ngoïc) baùu yeâu (ngoïc quí)
Keå naøo coù xieát thuïy (ñieàm laønh) ñeàu öùng sinh
Khaép hoaø (caû) tha (nguyeân: ñòa) nguïc, baõi hình
Baùt-quoác ñeá-vò ñeàu sinh hoaøng-tröø (con noái ngoâi vua)
(1575) Moïi nhaø Thích-chuûng (hoï Thích) gaàn xa
Ñeàu sinh hoaøng-töû chín nghìn naêm traêm
Tröôûng-giaû, cö-só, nhaân-daân
Nam-töû sinh ñöôïc taùm nghìn boán muoân
Ngöïa sinh ñöôïc naêm traêm con
(1580) Ñeàu thì cuøng ñeû moät ñeâm moïi taøu (chuoàng ngöïa, voi)
Heã laø thöông-coå (keû buoân baùn) ñaâu ñaâu
Ñeàu ñöôïc chaâu baùu, tröôùc sau veà raøy
*** Thaùi-töû sinh ñöôïc baûy ngaøy
Môùi ñaët teân raøy laø TRUNG-THIEÂN-vöông
(1585) Bieåu-töï (teân ñeå thöôøng goïi) Taát-Ñaït töø-töôøng (ñieàm laønh)
Ba-Ñoà-Ba-Ñeà laø dì giöôõng nuoâi
*** Ñeán neân baûy tuoåi maát lôøi (caâm)
Hoaøng-ñeá lieàn môøi chö (caùc) La-moân-tieân
(( Xem töôùng Thaùi-töû cho Quan
(1590) (( Bieát hay laønh döõ, vaäy an, ñöôïc möøng ))
Baø-la taâu: (( Vua chöa töøng ! (chöa bieát)
(( Thaùi-töû töôùng-maïo laï hình ngöôøi ta
(( Chöng sau (t.c.:sau naày) aét ñi xuaát-gia
(( Nhöôïc duø (neáu) ôû nhaø, truyeàn vò Luaân-vöông (Phaùp-chuû) ))
(1595) Thaày töôùng taâu doäng (t.c.:taûu) Phuï-hoaøng:
(( A- Kì tieân caû (ñaàu) ngoõ-ngaøng (gioûi) thaàn thoâng
(( Ngaøi tu ôû Höông-sôn trung (trong nuùi)
(( Bieát hay quaù-khöù, thoâng cuøng vò-lai
(( Vua thì ñi röôùc laáy Ngaøi
(1600) (( Ñeán xem ñöôïc quyeát (t.c. ñoaùn, ñònh) keûo lôøi hoà-nghi ))
Hoaøng-ñeá nghe taâu töùc-thì
Keát laøm toaø baùu lieân-hoa moät ñaøi
Hö-khoâng (troâng leân trôøi) cuùng-daøng nguyeän lôøi
Chuùc-ñaûo: (( Xin Ngaøi gaáp ñeán choán nay ))
(16O5) Ñaïi-tieân khi aáy xa hay
Phuùt giaây lieàn ñeán ngoài nay treân toaø
Xem töôùng Thaùi-töû, phaùn ra
Tieân-nhaân nöôùc maét nhoû-sa doøng doøng
Hoaøng-ñeá thaáy vaäy leä xong (t.c. sôï laém)
(1610) Hoûi Tieân-nhaân raèng: (( AÁy söï laøm sao ? ))
Ñaïi-tieân khi aáy noùi taâu
(( Hoaøng-ñeá chôù coù leä-aâu (t.c. lo-laéng) chi laø
(( Thöông vì tuoåi nay ñaõ giaø
(( Naêm traêm laïi leû theâm hoaø (t.c. vaø, vôùi) hai möôi
(1615) (( Tieác raèng chaêng coøn ôû chaày (t.c. laâu)
(( Ñöôïc nghe Thaùi-töû noùi nay ñaïo maàu
(( Thaùi-töû töôùng laï coù ñaâu (khoâng ñaâu coù)
(( Ba möôi töôùng toát, taùm möôi gioáng laønh
(( Trò quoác thieân-haï thaùi-bình
(1620) (( Nhöôïc ( neáu) ñi tu-haønh, neân Buït Phaùp-vöông ))
Loøng Vua thaáy thoát (t.c. noùi) boäi (t.c. raát) möøng
Tieân-nhaân laïi baûo: (( Nöûa möøng nöûa lo
(( Möøng raèng sinh laøm con Vua
(( Lo möôøi chín tuoåi ñi tu duï (treøo qua) thaønh ))
(1625) Thoát thoâi haøo-quang nhieãu (quaán) quanh
A- Kì tieân caû hoaù hình bieán ñi.....(Trích töø saùch Thích-ca Maàu-ni Thaäp theá chí truyeän Chuù nghóa Quoác-ngöõ)
[ Trôû Veà ]