Chung Cö 

Taùc giaû :Traàn Vaên Tuaán

11. Phaùt taøi

Khaùnh haõi. Tính anh voán nhuùt nhaùt, sôï ngöôøi laï, sôï choã tranh caõi. Theâm nöõa, khaû naêng öùng khaåu taùc chieán trong caùc cuoäc luaän baøn cuûa anh raát ö laø chaäm luït. Coù nhöõng luùc bò ngöôøi ta "noùi naøy, noùi noï", anh töùc laém nhöng khoâng bieát phaûn öùng ra sao, cöù im laëng cöôøi tröø. Veà nhaø, tónh taâm moät luùc môùi thaáy ra raát nhieàu caâu traû lôøi "buùa boå". Baø Tö Reâu suoát ngaøy chöûi anh: "Ngöôøi ta daïi chôï nhöng coøn coù choã khoân nhaø, ñaèng naøy ñaõ daïi chôï, laïi coøn daïi nhaø, thaät laø voâ tích söï".

Vôï anh cuõng nhieàu laàn chì chieát ñay nghieán "Neáu coù moân thi tuïng kinh goõ moõ chaéc anh giaønh chöùc voâ ñòch".

Khaùnh öa nghó saâu xa. Anh seõ heát söùc minh maãn vaø saâu saéc neáu tónh taïi moät mình. Ngay caû trong coâng vieäc tay chaân cuõng vaäy, neáu chæ ñeå anh laøm moät mình, vieäc seõ chaïy ñeàu vaø anh cuõng thaáy saûng khoaùi. Nhöng neáu coù ngöôøi naøy tham gia theâm, ngöôøi kia chæ daãn laø y nhö raèng anh luùng tuùng, roái trí, loay hoay xoay xôû lung tung. Vôùi tính neát nhö vaäy neân anh coù yù töø choái, baûo: "Hoäi thaûo quoác teá chöù ñaâu phaûi chuyeän chôi. Laø ñem chuoâng ñi ñaùnh xöù ngöôøi, khoâng theå choïn ngöôøi nhö toâi ñöôïc".

Seáp cuûa Khaùnh phaân vaân lo laéng. OÂng ta khoâng ñi cuõng chaúng sao. Nhöng neáu khoâng coù ai ñi döï, e ngöôøi ta seõ khoâng coøn "quan heä" maät thieát nöõa. Caáp treân cuõng nhaát quyeát yeâu caàu phaûi cöû ngöôøi ñi. Vaán ñeà ñoái ngoaïi luùc naøy laø quan troïng. Ngöôøi ta môøi, mình khoâng ñi laø ñieàu khoâng hay. Cheát noãi, ngoaøi Khaùnh ra, khoâng coøn ai trong cô quan ñuû tieâu chuaån ñeå ñi caû. "Seáp" nhaát ñònh phaûi vaän ñoäng Khaùnh, seáp ra ba "chieâu". "Chieâu" thöù nhaát, baûo "Anh ngu thaáy meï, ngöôøi ta ñaïp leân ñaàu nhau ñeå giaønh ñi nöôùc ngoaøi, nhaát laø ñi Taây AÂu, ñi Nhaät. Anh ñöôïc cöû ñi, phaûi haõnh dieän, töï haøo chöù?" Khaùnh nhaên nhoù, noùi: "Ñi laøm vieäc chöù ñaâu phaûi tham quan. Toâi sôï mình chaäm luït vuïng daïi".

Chieâu thöù hai, seáp baûo: "Toå chöùc cöû anh ñi, anh töø choái haû?"...

Khaùnh vaãn kieân quyeát:

- Toâi khoâng muoán vì toâi maø caû cô quan mang tieáng, bieát khoâng hoaøn thaønh nhieäm vuï, töø choái laø hôïp lyù...

Chieâu thöù ba, vaø cuõng laø tuyeät chieâu cuoái cuøng: Seáp ñeán nhaø baùo cho meï vaø vôï Khaùnh bieát, yeâu caàu hoï "giaûi quyeát".

Baø Tö Reâu noåi giaän phöøng phöøng, ñaäp tay daäm chaân keâu khoå. "Seáp" sôï baø meï Khaùnh giaän quaù hoûng vieäc, neân voäi vaõ khuyeân giaûi:

- Thím noùng giaän nhö vaäy, caøng laøm caäu aáy roái trí. Maø ñaõ roái thì deã daãn ñeán chuyeän laøm aåu, laøm lieàu. Caäu aáy laøm lieàu, xaùch va li ra saân bay thì khoâng noùi laøm gì. Lôõ ra, caäy aáy boû troán, nhaát quyeát khoâng chòu ñi thì bieát laøm sao. Vaäy neân, toâi ñeà nghò thím ñem tình, lyù ra ñeå vaän ñoäng, thuyeát phuïc. Caäu aáy chöa tin töôûng ôû mình, thím raùng cuûng coá nieàm tin cho caäu aáy..."

Baø Tö Reâu thaáy oâng Seáp naøy noùi coù lyù, gaät ñaàu, khen phaûi. Baø baøn vôùi vôï Khaùnh caùch thöùc cöông nhu hoãn hôïp, vöøa ñaùnh vöøa xoa. Laïi baûo vôï Khaùnh mua theâm maáy caùi chaân gaø vaø moät chai bia Saøi Goøn...

Vôï Khaùnh phaûn ñoái, baûo:

- Chaân gaø thì ñöôïc, chöù bia laø khoâng oån ñaâu meï! Anh aáy chæ uoáng nöûa chai laø ñaõ laên quay ra nguû roài, coøn vaän ñoäng thuyeát phuïc caùi noãi gì?

Baø Tö Reâu töï tin laém. Baø phaåy tay ra leänh chò cöù mua veà ñaây, toâi khaéc bieát phaûi laøm gì. Nhö thöôøng leä, 7 giôø keùm 5 phuùt toái, Khaùnh veà nhaø. Thaáy treân baøn thôø oâng giaø coù nhang chaùy ñoû, laïi thaáy meï tö löï ngoài boù goái treân giöôøng, Khaùnh ngaïc nhieân, nhöng khoâng daùm hoûi. Anh nhôù raát roõ hoâm nay môùi moàng baûy aâm lòch. Moàng moät ñaõ qua, ngaøy Raèm chöa tôùi, sao meï laïi thaép nhang. "Chaéc phaûi coù lyù do naøo ñaáy, meï khoâng bao giôø cuùng thöøa" Khaùnh tin vaäy. Nhöng khi ngoài vaøo maâm côm, thaáy boán caùi chaân gaø luoäc, moùn aên öa thích cuûa anh, Khaùnh khoâng neùn noåi toø moø, buoät mieäng hoûi:

- Böõa nay laø gì maø meï thaép nhang vaäy?...

Baø meï thôû daøi, laøm veû buoàn, noùi:

- Ñeâm qua ba maøy veà baùo moäng cho tao bieát nhaø saép coù loäc, laïi coøn noùi cuï theå laø loäc töø nöôùc ngoaøi veà. Tao cöù nghó maõi suoát töø saùng tôùi giôø, nhaø mình ñaâu coù ai laø Vieät kieàu, cuõng chaúng coù ai du hoïc hay ñi coâng caùn nöôùc ngoaøi, sao laïi coù loäc töø nöôùc ngoaøi veà cô chöù. Khoâng leõ ba maøy noùi doùc xí gaït tao. Tao tính toái nay phaûi hoûi cho roõ. Vaäy môùi thaép nhang "röôùc" ba maøy veà...

Khaùnh thöïc thaø baûo:

- Ngöôøi ta coù cöû con ñi Nhaät döï hoäi thaûo, nghóa laø ñi coâng taùc, nhöng con töø choái roài. Chuyeän moäng mò, meï ñöøng nghó vaån vô nöõa.

Vôï Khaùnh roùt bia cho choàng, tuûm tæm cöôøi, hoûi:

- Ñi Nhaät cô aø? Ñi bao laâu anh?

Khaùnh laïi ngaïc nhieân vì caùch cö xöû cuûa vôï. Moïi böõa, coâ ta ñaâu coù töû teá theá naøy, côm xôùi xong ñaåy moät phaùt veà phía Khaùnh, gaét "AÊn nhanh roài nhôù lau nhaø, röûa cheùn, giaët giuõ xong môùi ñöôïc ngoài voâ baøn vieát ñaáy".

Khaùnh sôï haõi, noùi:

- Thoâi, toâi khoâng uoáng ñaâu! Uoáng roài toâi khoâng lau nhaø, giaët giuõ, röûa cheùn ñöôïc.

Vôï Khaùnh cöôøi töôi nhö hoa, voã löng choàng:

- Khoâng, böõa nay anh khoûi laøm gì nöõa, ñeå em laøm heát, anh cöù uoáng ñi"...

Khaùnh vöõng taâm, baûo:

- Laø coâ noùi ñaáy nha...

Uoáng roài, Khaùnh thaáy phaán chaán, laïi hoûi vôï:

- Naøy, côù sao böõa nay laïi chieâu ñaõi toâi chaân gaø vaø bia vaäy?

Vôï Khaùnh vaãn cöôøi cöôøi, baûo:

- Phaûi chieàu anh chöù. Ñeå anh giaän, ra nöôùc ngoaøi anh kieám baø hai sao?

Khaùnh cöôøi hoâ hoá:

- Coâ yeân taâm ñi, toâi ñaõ töø choái, nhaát quyeát khoâng chòu ñi roài.

Baø Tö Reâu chaën tay Khaùnh, khoâng cho anh uoáng bia nöõa, gioïng baø ñanh haún, chaùt chuùa:

- Anh noùi gì? Töø choái ñi Nhaät Boån aø?

Khaùnh haøo höùng ñaùp:

- Tính con nhuùt nhaùt chaäm luït, con sôï ñi ra ngoaøi laøm troø cöôøi cho thieân haï, nhuïc laém.

Vôï Khaùnh daøi gioïng chì chieát:

- Anh maø nhuùt nhaùt, chaäm luït? Sao giuùp maáy coâ xaùch nöôùc vaùc xe laïi nhanh nheïn hoaït baùt quaù vaäy?

Khaùnh caõi:

- Xaùch nöôùc, vaùc xe laø chuyeän thöôøng thöôøng ai chaû laøm ñöôïc. Coøn chuyeän ñi nöôùc ngoaøi ñoïc tham luaän, tranh caõi vôùi ngöôøi ta laø chuyeän hoïc thöùc, baûn lónh.

Baø Tö Reâu laáy ñuõa ñaùnh vaøo ñaàu Khaùnh, hoûi:

- Theá bao nhieâu naêm nay toâi nuoâi anh aên hoïc roài laïi nai löng ra gaùnh vaùc phuïc vuï cho anh nghieân cöùu ngaøy ñeâm laø coâng daõ traøng aø?

Khaùnh khoâng coøn haøo höùng nöõa, thaáy sôï, ruït reø noùi:

- Kìa, sao meï laïi giaän con!

Baø Tö Reâu boû maâm côm leo leân giöôøng, ñaäp tay xuoáng chieáu, theùt:

- Toâi hoûi anh, bao nhieâu naêm nay anh hoïc haønh, nghieân cöùu caùi gì. Coù phaûi laø anh löøa doái toâi vaø vôï con anh khoâng?...

Khaùnh khoâng daùm aên nöõa, luùng tuùng phaân bua:

- Con vaãn hoïc haønh, nghieân cöùu chaêm chæ ñaáy chöù. Tri thöùc cuûa con luoân taán tôùi, ai cuõng coâng nhaän ñieàu ñoù maø.

Baø Tö Reâu nhaûy moät böôùc xuoáng maâm côm, ñanh theùp noùi:

- Anh bieát laø tri thöùc cuûa anh taán tôùi vaäy thì taïi sao anh khoâng chòu ñi nöôùc ngoaøi. Hoïc gioûi maø khoâng ñi thì hoïc laøm gì? Ngaøy xöa ngöôøi ta noùi: vaên hay chöõ toát khoâng baèng thaèng doát coù baèng. Toâi noùi cho anh bieát, caùi thôøi buoåi baây giôø, khoâng ñi nöôùc ngoaøi laø chaúng laø laøm neân troø troáng gì heát, laø trí thöùc maø khoâng coù baèng. Caùc cuï xöa noùi: Ñi moät ngaøy ñaøng hoïc moät saøng khoân. Ngöôøi ta ñaõ cho anh ñi nöôùc ngoaøi, laïi ñi moät nöôùc vaên minh sang troïng giaøu coù nhö Nhaät, töùc laø ngöôøi ta ñaõ môû cho anh ñeán vôùi caû moät nuùi khoân. Bieát bao ngöôøi phaûi hoái loä, chaïy cöûa tröôùc goõ cöûa sau muoán saùi chaân, söng tay cuõng khoâng ñöôïc. Vaäy maø anh laïi töø choái! Laø côù laøm sao?

Vôï Khaùnh voäi daøn hoøa, ngoït ngaøo noùi vôùi choàng:

- Caùi tính nhuùt nhaùt sôï ngöôøi laï cuûa anh tröôùc sau cuõng phaûi söûa thoâi, chi baèng nhaân dòp naøy, söûa luoân ñi anh. Thôøi buoåi thò tröôøng naøy, cöù nhuùt nhaùt, chaäm luït laø bò ngöôøi ta ñaïp giaãm leân ñaàu leân coå ñaáy. Nghe lôøi meï ñi anh...

Xem ra chieán thuaät vöøa ñaám vöøa xoa coù hieäu quaû böôùc ñaàu. Khaùnh toû ra luùng tuùng ngaàn ngöø:

- Thì toâi cuõng bieát chaäm luït, nhuùt nhaùt laø khoâng neân, laø phaûi söûa... Nhöng söûa ôû choã nöôùc ngoaøi e khoù quaù. Ñaây laø danh döï quoác gia, ñaâu coù phaûi laø saân taäp boùng ñaù...

Baø Tö Reâu ñöa cho Khaùnh ly bia, haï gioïng trìu meán baûo con:

- Maøy nghó sao chöù tao thaáy chuyeán ñi naøy laø dòp söûa chöõa khuyeát ñieåm toát nhaát...

Baø Tö Reâu coù moät thôøi laøm caùn boä huyeän. ôû ñoù, khi giaän doãi thì goïi nhau baèng anh chò... Trong cuoäc hoïp goïi laø ñoàng chí. Coøn bình thöôøng thaân tình thì xöng maøy, tao. Vôùi con caùi trong nhaø baø cuõng giöõ caùi leä aáy. Luùc vui veû baø goïi "maøy, tao", luùc giaän laïi goïi "anh, chò vaø xöng toâi"...

Khaùnh boái roái, khoâng bieát noùi sao, uoáng heát bia trong ly, maët baét ñaàu ñoû löïng. Vôï Khaùnh noùi tieáp:

- Meï noùi ñuùng ñaáy, nhaân dòp naøy anh söûa luoân ñi. Vieäc hoâm nay chôù ñeå ngaøy mai maø. Vaû laïi, theo em thaáy, ñaây coøn laø cô hoäi toát nhaát ñeå cho anh môû mang kieán thöùc. Ngöôøi ta baûo traêm laàn nghe khoâng baèng moät laàn thaáy, traêm laàn thaáy khoâng baèng moät laàn coï xaùt thöïc teá. Anh hoïc tieáng Anh, tieáng Nhaät ñeå laøm gì, neáu khoâng ñem ra ñeå chuyeän troø vôùi hoï luùc naøy...

Baø Tö Reâu laïnh luøng, gaèn gioïng:

- Hoïc maø khoâng haønh thì hoïc laøm gì.

Khaùnh böïc boäi, noùi:

- Ai chaúng bieát ñieàu ñoù. Nhöng maø vieäc naøy quan troïng laém...

Baø Tö Reâu ñaùp luoân:

- Quan troïng hay khoâng laø do mình. Mình cho noù laø troïng, thì laø troïng. Mình baûo noù laø nheï, noù seõ nheï. Tao coøn laï gì nhöõng cuoäc thaûo luaän goùp yù nöõa. Coù ngöôøi noùi chaúng ai hieåu gì vaãn ñöôïc voã tay khen hay. Laïi coù ngöôøi chaúng noùi gì caû, cuõng ñöôïc khen laø saâu saéc.

Khaùnh gaét (chaéc laø nhôø men bia):

- Meï noùi chuyeän phuï nöõ phoá huyeän, coøn ñaây laø vaán ñeà khoa hoïc quoác teá.

Baø Tö Reâu cöôøi heäch haïc, boã baõ noùi:

- Naøy, maøy ñöøng coù xem thöôøng caùc cuoäc thaûo luaän ôû phuï nöõ phoá huyeän. Tao khoân ngoan ra, hoïc theâm ñöôïc khoái ñieàu töø ñaáy. Coù laàn tranh luaän vôùi moät chò nhaø queâ veà vieäc ñaët voøng traùnh thai. Chò ta chaát vaán tao: neáu khi hoaït ñoäng maïnh, caùi voøng noù bò leäch ñi thì laøm sao? Tao coøn ñang luùng tuùng chöa bieát traû lôøi thì moät baø cöôøi reù leân, baûo "thì ñöùng leân, nhaûy nhaûy maáy caùi cho noù caân baèng trôû laïi".

Roài baø ta haøo huøng keå cho oâng con trai nhuùt nhaùt nghe "moät ngaøn leû... moät "chuyeän" ñoøn pheùp "trong caùc buoåi" tieáp xuùc, tranh caõi cuûa mình thôøi laøm caùn boä phuï nöõ huyeän. Baø baøy toû cho Khaùnh nhöõng "ngoùn ngheà" ñoái phoù laïi vôùi nhöõng chaát vaán, nhöõng "taán coâng aùp ñaûo" cuûa ñoái phöông. Baø nhaán maïnh:

- Maøy phaûi bieát hoûi laïi ngöôøi ta khi mình "naém" chöa chaéc vaán ñeà. Hoûi laàn moät vaãn chöa thoâng thì hoûi laàn hai, laàn ba... hoûi ñeán khi mình ñaõ coù ñöôïc caâu traû lôøi chaéc chaén roài môùi thoâi. Neáu khoâng coù khaû naêng traû lôøi ñöôïc nöõa thì "ñaùnh troáng laûng" chuyeån chuyeän khaùc. Bieát traùnh neù, bieát im laëng, bieát noùi nhöõng gì maø mình chöa bieát laø ñieàu caàn thieát... nhöng ñieàu quan troïng nhaát vaãn laø phaûi bieát töï tin. Ngöôøi xöa coù caâu: ñaõ tin laø coù, khoâng tin laø khoâng coù. Khí theá vaøo traän quan troïng laém. Tin laø mình thaéng, coù theå ñaõ coù saùu chuïc phaàn traêm chieán thaéng. Ra traän vôùi söï baïc nhöôïc, thieáu tin töôûng laø thua ñöùt roài. Maøy laø ngöôøi hoïc roäng, bieát nhieàu, khoâng tin ôû mình thì tin ai?

Söï huøng hoàn cuûa baø meï ñaõ coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán Khaùnh. Anh haêng haùi haún leân, baûo:

- Ñöôïc roài, meï khoûi noùi nöõa, ñeå con ñi.

Khaùnh thöùc ba ñeâm lieàn soaïn thaûo baøi phaùt bieåu gaàn gioáng nhö moät coâng trình nghieân cöùu vaên hoùa Vieät Nam qua caùc phong tuïc taäp quaùn, nghi thöùc giao tieáp, quan heä laøng xoùm, gia ñình... Anh dòch ra tieáng Nhaät, tieáng Anh vaø ñoïc ñi ñoïc laïi gaàn nhö thuoäc loøng. Ñeå chaéc aên theâm, Khaùnh soaïn saün moät loâ caùc vaán ñeà caàn chuù giaûi, caàn môû roäng. Cô quan khoâng coù tieàn caáp cho Khaùnh. Moïi thöù, töø veù maùy bay ñi veà, aên ôû, tieâu vaët beân Nhaät ñaõ lo ñaày ñuû. Khaùnh laïi sôï lôõ ra coù chuyeän gì, khoâng coù tieàn phoøng thaân. Baø Tö Reâu baùn ñi hai chæ vaøng, daën ñi daën laïi:

- Tieàn ôû mieäng maøy maø ra. Tao lo cho hai chæ ñeå phoøng thaân caáp baùch. Neáu khoâng coù gì thì mua thöù coù giaù, ñem veà baùn, kieám chuùt lôøi...

Vôï Khaùnh cuõng ñöa cho choàng 100 ñoâla, baûo:

- Nghe ngöôøi ta noùi ôû beân ñoù nhieàu thöù hoï vöùt ñi cuõng coøn toát laém!... Neáu tieän laáy moät ít mang veà. Coøn traêm naøy ñeå mua nhöõng thöù quyù hieám.

Khaùnh ñi nöôùc Nhaät, vôùi caùi tuùi vaûi ñöïng 200 ñoâla ñeo toøn ten tröôùc ngöïc. Coøn quaàn aùo thì möôïn cuûa Seáp. Hôi ngaén moät tí nhöng cuõng ñöôïc, troâng sang troïng haún leân. Khaùnh ra saân bay. Baø Tö Reâu khoâng ñöa tieãn, thaép nhang khoùc suït suøi tröôùc baøn thôø khaán caàu toå tieân, trôøi Phaät vaø oâng choàng quaù coá cuûa baø phuø hoä ñoä trì cho Khaùnh bình an, ñi ñeán nôi, veà ñeán choán. Vôï Khaùnh cuõng khoâng tieãn choàng, vì sôï xui. Chò ta laùnh maët ñeå choàng ñi.

Khaùnh baàn thaàn, xao xuyeán, lo aâu. Ñeán böõa aên treân maùy bay, ngöôøi ta hoûi anh baèng tieáng Anh, anh traû lôøi baèng tieáng Nhaät. Moät ngöôøi Nhaät ngoài keá beân töôûng anh laø daân Nhaät, möøng laém, baét chuyeän laøm quen. Ñeán khi bieát Khaùnh laø ngöôøi Vieät, oâng ta caøng thích thuù hôn nöõa, baûo:

- Ngöôøi aù Ñoâng coù chung moät ñaëc ñieåm laø thích laøm quen, keát baïn treân ñöôøng ñi.

Khaùnh coâng nhaän ñieàu ñoù vaø neâu ra haøng loaït nhöõng ñaëc ñieåm töông ñoàng cuûa daân aù Chaâu, thí duï nhö uoáng traø...

OÂng ngöôøi Nhaät laø ñeä töû cuûa Traø Ñaïo, thaáy Khaùnh baøn veà Traø uyeân thaâm vaø tinh teá quaù, caøng neå phuïc Khaùnh hôn, nhaát quyeát xin laøm ngöôøi höôùng daãn cho Khaùnh treân ñaát Nhaät. Khaùnh möøng laém. Laàn ñaàu tieân trong ñôøi anh giao tieáp vôùi moät ngöôøi nöôùc ngoaøi, laïi ñöôïc neå troïng. ôû nhaø ai cuõng xem thöôøng, khi deã anh, caâu tröôùc caâu sau laø maéng anh laø ñoà voâ duïng, laø con moït saùch...

Ñoù chæ laø khuùc daïo ñaàu laïc quan cho moät chuyeán vieãn du haøo höùng cuûa anh treân ñaát Nhaät. Ngöôøi Nhaät naøo cuõng thích anh. Moät phaàn vì tình yeâu cuûa hoï ñoái vôùi ngoân ngöõ daân toäc Nhaät. Hoï quyù meán vaø laáy loøng baát kyø ngöôøi nöôùc ngoaøi naøo bieát tieáng cuûa hoï. Song, phaàn lôùn laø tình caûm thöïc loøng cuûa töøng ngöôøi ñoái vôùi anh. Ngöôøi thích anh vì söï am hieåu vaên hoùa phöông Ñoâng, ngöôøi laïi meán anh veà tính thöïc thaø, thaúng thaén vaø hoàn nhieân... Coù ngöôøi thaáy caùi tuùi vaûi maøu xanh nhaït ñeo treân ngöïc cuûa anh, töôûng laø "buøa chuù" gì ñoù, cöù naèng naëc ñoøi xem. Anh phaûi thöïc tình khai roõ söï thaät. Vôï anh sôï bò maát caép tieàn neân baét anh phaûi ñeo caùi tuùi ñoù treân ngöïc vaø trong tuùi chæ coù 200 ñoâla. Moïi ngöôøi khoâng tin, ñoøi xem, anh phaûi ñöa cho hoï "muïc kích sôû thò". Thaáy trong tuùi chæ coù ñuùng 200 ñoâla Myõ, khoâng coù gì khaùc vaø caùi tuùi cuõng chæ laø thöù vaûi boùng bình thöôøng, khoâng coù daáu hieäu gì cuûa toân giaùo hay hoùa chaát ñaëc bieät; hoï kinh ngaïc nhìn anh, roài phaù leân cöôøi, oâm laáy anh thaân tình. Coù moät hoïc giaû lôùn tuoåi, rôm rôùm nöôùc maét vì xuùc ñoäng, sieát chaët tay Khaùnh, baûo:

- Hoài nhöõng naêm sau ñaïi chieán, toâi cuõng ñaõ töøng ñi nöôùc ngoaøi nhö anh vôùi 200 ñoâla... Cöïc khoå khoâng ñaùng sôï, caùi ñaùng sôï nhaát laø khoâng coøn nieàm tin, khoâng coøn yù chí...

Ngöôøi ta môøi anh ñi tham quan, dieãn thuyeát ôû nhieàu nôi vaø traû thuø lao cho anh raát haäu hó, laïi taëng cho anh nhieàu quaø.

Anh veà nöôùc vôùi moät kieän haøng naëng gaàn 50 kyù maø phía ngöôøi Nhaät lo heát moïi thuû tuïc haûi quan vaø cöôùc phí vaän chuyeån, cuøng moät soá tieàn gaàn 3000 ñoâ.

Gia ñình Khaùnh aên Teát to. Baø Tö Reâu khoâng maéng chöûi Khaùnh nöõa, laïi cuõng khoâng goïi "maøy - tao" nhö tröôùc, maø goïi "ba con Thaûo". Vôï Khaùnh cuõng khoâng coøn xoû xieân, ñay nghieán, caïnh khoùe choàng nöõa. Chò cö xöû nhö moät ngöôøi vôï hieàn, heát loøng chaêm soùc cho Khaùnh. Ngöôøi ta baûo, aáy laø do taùc ñoäng cuûa ñoàng tieàn. Khaùnh ñaõ mang veà nhieàu tieàn vaø dó nhieân phaûi ñöôïc caû nhaø neå troïng. Maët khaùc, sau chuyeán ñi nöôùc ngoaøi veà, Khaùnh coù raát nhieàu baïn laø ngöôøi nöôùc ngoaøi. Baïn ñoàng nghieäp nghieân cöùu coù, baïn kinh doanh coù, baïn du lòch coù...

Sau Teát, haàu nhö thaùng naøo cuõng coù moät vaøi ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeán thaêm nhaø Khaùnh. Baø Tö Reâu phaûi mua gaáp moät boä saloâng môùi. Vôï Khaùnh phaûi thay tuû laïnh, boä aám traø vaø taám riñoâ ngaên vaùch môùi...

Chaúng phaûi chæ ôû trong gia ñình, cö daân chung cö cuõng toû ra neå troïng Khaùnh hôn tröôùc nhieàu. OÂng thöôøng tröïc tröôùc goïi Khaùnh laø Thaày Khaùnh, giôø goïi laø giaùo sö vôùi thaùi ñoä kính neå ñaëc bieät. Khaùnh giaûi thích bieát mình chöa phaûi laø giaùo sö, nhöng oâng cöù goïi, baûo: "Ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeán ñaây, ñeàu goïi anh laø giaùo sö, côù sao toâi khoâng goïi".

Töï nhieân Khaùnh thaáy mình cao lôùn, oai phong haún leân. Anh cuõng coù raát nhieàu thay ñoåi. Ñi ñöùng chaäm raõi, maët ngaång cao, noùi naêng raønh maïch ngaén goïn. Roài moät coâng ty nuôùc ngoaøi môøi Khaùnh laøm coá vaán ñoái ngoaïi. Chuû coâng ty naøy tìm ñeán Khaùnh theo lôøi giôùi thieäu noàng nhieät traân troïng cuûa moät ngöôøi baïn nöôùc ngoaøi cuûa Khaùnh.

Chöa ñaày moät naêm, Khaùnh ñaõ coù ñuû tieàn mua nhaø môùi. Ñuùng laø vaän hoäi may maén hieám coù. Ai cuõng baûo Khaùnh toát soá, thaùnh nhaân ñaõi khuø khôø. Chæ coù oâng thöôøng tröïc vaø gaõ Ba Tyû phaûn ñoái. Ba Tyû ñanh theùp noùi: "Sao laïi thaùnh nhaân ñaõi khuø khôø! Neáu oâng Khaùnh khoâng taøi cao hoïc roäng thöû hoûi laøm sao coù chuyeán ñi nöôùc ngoaøi, laøm sao coù danh tieáng. Caùc ngöôøi chæ thaáy caùi beà ngoaøi khuø khôø cuûa oâng aáy thoâi, laøm sao thaáy ñöôïc "vaøng möôøi" trong con ngöôøi ñoù. Thôøi buoåi naøy chôù coù haù mieäng chôø sung, mong chôø may maén".

Chò Ñöùc Haïnh, moät cö daân môùi veà chung cö (sang laïi caên hoä cuûa "Ñoàng boùng" ôû taàng 3), moät phoù tieán só khoa hoïc laøm vieäc ôû Vieän nghieân cöùu, noùi theâm: "Chuù Ba Tyû noùi ñuùng ñaáy. Anh Khaùnh coù danh tieáng thì tieàn baïc coù theo laø phaûi thoâi. Nhö nhöõng ca só noåi danh aáy. Nhöng danh tieáng thôøi naøy cuõng khoâng beàn ñaâu. Taïo ñöôïc danh tieáng ñaõ khoù, nuoâi ñöôïc danh tieáng coøn khoù hôn nhieàu".

aáy laø luùc saùng, khi moïi ngöôøi keùo xuoáng taàng treät aên saùng, uoáng caø pheâ ôû quaùn "Laù thu" môùi môû. Chò Ñöùc Haïnh quen thaân vôùi Ba Tyû töø tröôùc vaø chính Ba Tyû giôùi thieäu chò veà ñaây. Gaõ coøn nhaän giuùp chò vieäc ñöa chaùu Hoa con gaùi cuûa chò ñi hoïc moãi saùng.

Chò Ñöùc Haïnh coù hai neáp gaáp quanh mieäng raát coù duyeân. Nhöng nuï cöôøi cuûa chò, duø coù cöôøi heát côõ vaãn heùo haét, saàu muoän ñeán mieân man… 
 

 Traàn Vaên Tuaán
Chung Cö