Thach Lam

Tieáng coøi tan vieäc noåi leân vang ñoäng trong khoâng khí. Laäp töùc caùc coâng vieäc trong xöôûng ñeàu ngöøng laïi. Boïn thôï ñaøn oâng vôùi laáy aùo muõ treân maéc roài haáp taáp doàn nhau ñi ra phía cöûa nhö moät lôùp soùng ngöôøi.

Lieân cuøng maáy chò em baïn gaùi thong thaû hôn, vì coâng vieäc hoï laøm xong ñaõ laâu roài. Nhìn laïi moät laàn nöõa caùi thuøng giaët ñaày quaàn aùo saïch seõ - hoï laøm trong moät xöôûng xe tay - boïn thôï con gaùi ra ñeán cöûa sau heát moïi ngöôøi. Hoï vui veû noùi chuyeän luoân mieäng nhö nhöõng con chim seû ngaøy muøa. Nhöng Lieân khoâng theå giöõ ñöôïc caùi ruøng mình seõ rung chuyeån thaân theå naøng moãi laàn ñeán tröôùc maët chuù Taây ñen cao lôùn ngoài canh coång vaø khaùm caùc ngöôøi laøm coâng. Toaøn thaân Lieân cöùng laïi döôùi hai baøn tay maäp maïp ñen thuûi. Naøng nhaém maét nhö khoâng muoán troâng thaáy caùi cöôøi khaû oá cuûa ngöôøi gaùc vaø hai con maét saâu hoaém cuûa haén ta long lanh ham muoán.

Ra ñeán ngoaøi, Lieân nheï haún ngöôøi. Caûnh taáp naäp ôû ngoaøi phoá laøm naøng vui veû. Maáy chò em baïn cuøng raûo böôùc treân væa heø, vöøa ñi vöøa noùi nhöõng caâu chuyeän trong sôû, thænh thoaûng laøm cho moät coâ baät leân tieáng cöôøi trong treûo, roøn raõ nhö tieáng cöôøi con treû. Lieân vaø maáy coâ baïn gaùi cuûa naøng tuy ñaõ coù ñeán haøng nghìn laàn, maø laàn naøo ôû trong xöôûng ra veà, cuõng thaáy vui veû trong loøng nhö moät ngöôøi vöøa laøm xong coâng vieäc cuûa mình. Caùi vui giaûn dò aáy laøm cho naøng queân trong choác laùt nhöõng noãi khoù nhoïc vaø caùc yù nghó lo buoàn.

Ñeán choã reõ saép phaûi chia tay, taát caû boïn ñöùng döøng laïi döôùi goác caây baøng. Lieân seõ baûo caùc baïn:

- Caùc chò baây giôø veà nhaø, chaéc choàng con vui veû laém. Chæ coù em laø khoå thoâi.

Moïi ngöôøi nhìn Lieân khoâng noùi gì. Vì hoï bieát Lieân laáy phaûi ngöôøi choàng vuõ phu aùc nghieät, hay ñaùnh ñaäp naøng. Laïi theâm meï choàng cuõng aùc nghieät chaúng vöøa, hôi moät tí laø ñay nghieán naøng thaäm teä, ñeán noãi caám caû khoâng cho caùc baïn lai vaõng ñeán nhaø naøng nöõa.

Khi Lieân quay ñi, maáy ngöôøi baïn nhìn theo thöông haïi:

- Chò Lieân thaät laø khoå. Ñi laøm caàm caäp suoát ngaøy ñeå nuoâi caû nhaø choàng, veà nhaø laïi bò choàng noù haønh haï.

Coâ Sinh, nhieàu tuoåi nhaát trong boïn, gioïng noùi ñaày veû töùc giaän:

- Toâi maø nhö chò aáy thì thoâi boû quaùch ñi laáy ngöôøi khaùc. Mình laøm kieám ñöôïc nuoâi thaân, coù phaûi nhôø vaû gì nhaø choàng ñaâu maø sôï.

Moät ngöôøi khaùc cheùp mieäng thôû daøi:

- Chaúng qua cuõng laø taïi caùi soá chò aáy vaát vaû neân môùi gaëp ngöôøi nhö theá.

*
* *

Lieân moät mình thong thaû böôùc ñi. Naøng khoâng coøn vui veû nöõa vì saép veà tôùi nhaø. Naøng buoàn raàu nghó ñeán caùi caûnh eâm thaám trong gia ñình cuûa caùc baïn, khi ñi laøm veà ñöôïc choàng con saên soùc ñeán. Veà phaàn naøng, khoâng phaûi moät caùi gia ñình maø naøng lui tôùi nöõa, chính laø moät caùi ñòa nguïc. Lieân khoâng hieåu taïi sao choàng naøng vaø meï choàng naøng laïi aùc nghieät, gheùt naøng nhö theá. Coù leõ vì xöa kia cha meï naøng ñaõ baét ngöôøi ta phaûi daãn cöôùi nhieàu chaêng? Naøng ñoaùn coù leõ theá vì moãi laàn chöûi maéng baø meï choàng laïi nhaéc ñeán chuyeän aáy maø ñay nghieán naøng.

Lieân thôû daøi nhôù laïi quaõng ñôøi naøng töø luùc ñi laáy choàng. Baûy taùm naêm qua, maø Lieân töôûng hình nhö laâu laém, hình nhö ñaõ heát nöûa ñôøi ngöôøi. Naøng veà nhaø choàng töø naêm khoâng laáy Taâm, ngöôøi naøng quyù meán töø nhoû vaø baây giôø cuøng laøm moät sôû vôùi naøng, Lieân cuõng khoâng roõ taïi sao nöõa. Khi cha meï naøng ngoû yù gaû cho Tích, laáy côù raèng hai nhaø vaãn quen bieát nhau, Lieân tuy khoâng baèng loøng nhöng naøng cuõng khoâng töø choái. Maø naøng cuõng khoâng daùm töø choái caùi gì. Naøng töôûng raèng mình sinh ra chæ ñeå chòu sai khieán maø thoâi, khoâng daùm phaûn khaùng bao giôø caû.

Trong baûy naêm ôû nhaø choàng, naøng chòu bao nhieâu noãi khoå sôû, haønh haï maø khoâng daùm keâu ca. Lieân chæ aâm thaàm ñau ñôùn.

Naøng thöông haïi cho Taâm ñaõ khoå vì naøng. Khi ñöôïc tin naøng ñi laáy choàng, Taâm boû nhaø troán ñi. Caùch ñaây moät naêm, söï tình côø laïi khieán cho naøng vôùi ngöôøi cuõ gaëp nhau cuøng moät sôû; Taâm vaãn yeâu caàu naøng boû choàng cuõ ñeå laáy chaøng.

Lieân nhieàu khi sung söôùng töôûng ñeán caùi ñôøi deã chòu cuûa naøng neáu laáy Taâm. Nhöng Lieân vaãn choái. Chính naøng cuõng khoâng hieåu taïi sao maø töø choái. Hình nhö coù nhöõng caùi leõ toái taêm laøm cho naøng sôï haõi, khoâng daùm nhaän lôøi. Lieân lôø môø thaáy raèng naøng khoâng ñuû can ñaûm laøm moät vieäc nhö theá, khoâng ñuû quaû quyeát vôùi mình ñeå choáng laïi nhöõng caùi cay nghieät gaây neân chung quanh naøng. Khoâng phaûi vì naøng quyeán luyeán ñöùa con leân saùu: naøng khoâng yeâu noù vì noù cuõng xaác laùo nhö boá. Nhöng boû choàng boû con ñeå laáy Taâm, ñeå ñöôïc sung söôùng rieâng laáy mình naøng. Lieân cho nhö laø moät vieäc khoâng bao giôø coù theå laøm ñöôïc.

Saùng nay, vaøo ñeán sôû, naøng thaáy Taâm khaùc moïi ngaøy thöôøng. Chaøng goïi naøng ra moät choã vaø öùa nöôùc maét noùi:

- Lieân aï, mai toâi phaûi ñoåi ñi Saøi Goøn, maø ñi chöa bieát ñeán bao giôø môùi ñöôïc veà. Lieân nghó theá naøo? Neáu Lieân coøn yeâu toâi, xin Lieân ñi haún vôùi toâi, chuùng ta seõ xa haún choã naøy. Toâi cam ñoan laøm cho ñôøi Lieân ñöôïc sung söôùng. Lieân baèng loøng ñi, Lieân!

Naøng chæ cuùi maët khoùc. Khi thaáy Taâm thaát voïng quay ñi, naøng ñau ñôùn, uaát öùc, nhö ñöùt töøng khuùc ruoät. Hình nhö töø ñaây coù caùi gì gaãy naùt khoâng phöông vôùt laïi ñöôïc trong caû ñôøi naøng.

Böôùc chaân vaøo nhaø, töï nhieân Lieân thaáy lo sôï. Khoâng khí trong nhaø naëng neà nhö saép coù tai naïn gì xaûy ra. Tích vaø baø meï ñöông ngoài baøn taùn, thaáy naøng veà ngöøng laïi, moãi ngöôøi ra ngoài moät choã, nhöng thænh thoaûng ñöa maét nhìn naøng. Lieân laëng leõ vaøo buoàng xem con nguû, roài ngoài beân maâm côm nguoäi ñeå phaàn. Naøng vaø voäi vaøng maáy mieáng côm, coá nuoát cho xong böõa.

Boãng nhieân baø meï choàng laïi gaàn, gioïng dòu daøng laøm naøng gheâ sôï:

- Naøy coâ Lieân, theá coâ ñònh theo caäu Taâm vaøo Saøi Goøn thaät ñaáy chöù?

Lieân giaät mình, hoaûng hoát ñaùp:

- Thöa meï, ai baûo meï theá?

- Laïi coøn ai baûo nöõa. Maø caàn gì phaûi coù ai baûo toâi môùi bieát. Thoâi, coâ coù ñi thì cöù thu xeáp maø ñi ñi, ñöøng ôû ñaáy nöõa. Phaûi, coâ thieát gì caùi nhaø naøy...

Lieân thöa:

- Meï noùi oan cho con, chöù con ñaâu daùm theá.

Baø meï choàng loàng loän leân, xæa noùi:

- Ñöøng giaø moàm nöõa, con kia! Coù ngöôøi roõ raøng troâng thaáy maøy ñöøng noùi chuyeän vôùi noù buoåi saùng nay, coøn choái gì nöõa, ñoà khoán naïn! Naøy tao baûo thaät: maøy töôûng maøy ñi thoaùt ñöôïc caùi nhaø naøy aø?

Baø cuï ñay nghieán vaø dieác moùc naøng baèng nhöõng lôøi chua cay. Tích vaãn ngoài treân gheá, yeân laëng khoâng noùi gì. Lieân öùa nöôùc maét, ñaët baùt côm aên dôû xuoáng chieáu, phaøn naøn:

- Meï cöù ñaët ñieàu cho con maõi. Thaät laø aùc, khoâng cho ngöôøi ta nuoát troâi mieáng côm nöõa.

Naøng ngheïn ngaøo, buoâng ñuõa ñöùng daäy toan böôùc xuoáng döôùi nhaø. Nhöng coù tieáng xoâ gheá, roài moät baøn tay naém chaët laáy coå naøng:

- Maøy baûo meï tao aùc aø? Khoâng aùc ñeå cho maøy töï tieän ñi theo trai phaûi khoâng?

Baøn tay nhö saét boùp chaët xoay naøng laïi. Lieân thaáy giaùp maët mình, caùi maët gheâ sôï cuûa Tích, hai maét ñoû ngaàu. Caùi giaän döõ laøm tieáng haén run leân:

- Con ñó!

Lieân thoaùng nghó ñeán neùt maët thanh tao cuûa Taâm ban saùng. Naøng khinh bæ nhìn choàng:

- Buoâng toâi ra!

Roài naøng guïc xuoáng döôùi nhöõng caùi ñaám, ñaù naëng neà. Loøng ghen gheùt laøm Tích khoûe theâm leân. Haén nghieán raêng laïi ñaùnh tuùi buïi. Haén thaáy gheùt naøng ñeán cöïc ñieåm. Khoâng phaûi vì naøng khoâng yeâu, maø haén caêm töùc. Nhöng naøng laïi ñi yeâu moät ngöôøi khaùc, nhö ñaâm vaøo loøng töï aùi cuûa haén. Söï aáy khoâng bao giôø haén tha thöù ñöôïc.

*
* *

Khi Lieân thaáy tieáng noùi, tænh laïi, thì ñaõ chieàu. Môû maét, naøng thaáy ñöùa con ñöùng beân caïnh sôï haõi nhìn naøng. Lieân vuøng ngoài daäy, lo sôï, vì söïc nhôù ñaõ maát buoåi laøm. Nhöng khi cöû ñoäng, naøng thaáy khaép ngöôøi ñau ñôùn nhö daàn, vaø caùi quang caûnh buoåi tröa laïi hieän ra trong trí.

Moät söï caêm hôøn noåi daäy trong loøng naøng; Lieân nhôù ra ngaøy mai Taâm phaûi ñoåi Saøi Goøn. Sao naøng laïi khoâng ñi vôùi Taâm ñöôïc? Ai caám? Maø toäi gì naøng ôû ñaây ñeå chòu nhöõng noãi khoå sôû nhö theá naøy? Phaûi ñi, ñi ñeå thoaùt nôi ñòa nguïc, ñi ñeå höôûng chuùt haïnh phuùc maø naøng coù quyeàn ñöôïc höôûng ôû ñôøi.

Nhöng ñeán ngaøy mai, nhöõng ñieàu döï ñònh cuûa Lieân tieâu taùn caû. Naøng aüm con ra tieãn Taâm ngoaøi ga, roài ñeå Taâm moät mình böôùc leân xe hoûa, mang theo ñi caùi hy voïng cuoái cuøng cuûa ñôøi naøng. Khi ñoaøn xe ñaõ khuaát, Lieân thaáy bao nhieâu noãi ñau khoå troãi daäy ngaäp loøng. Naøng guïc ñaàu vaøo chieác coät saét roài oøa leân khoùc.

Ngaøy noï noái tieáp ngaøy kia. Lieân laïi vaãn chòu caùi ñôøi khoå sôû, ñau ñôùn moïi ngaøy. Caùi moäng cuoäc ñôøi sung söôùng vôùi Taâm, Lieân buoàn raàu cho nhö laø nhöõng vaät toát ñeïp maø naøng thaáy baøy trong tuû kính caùc cöûa haøng, nhöõng vaät quyù giaù maø naøng töôûng khoâng bao giôø coù theå veà naøng ñöôïc.

Taäp truyeän ngaén "Gioù ñaàu muøa",
Nxb Ñôøi nay, Haø Noäi 1937.