Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ]
__________________________________________________________________________________
Gioù Laïnh Ñaàu Muøa
Thaïch Lam
Theá maø qua moät ñeâm möa raøo, trôøi boãng ñoåi gioù baác, roài caùi laïnh ôû ñaâu ñeán laøm cho ngöôøi ta töôûng ñang ôû giöõa muøa ñoâng reùt möôùt. Sôn tung chaên tænh daäy, nhöng khoâng böôùc xuoáng giöôøng ngay nhö moïi khi, coøn ngoài thu tay vaøo trong boïc, beân caïnh ñöùa em beù vaãn naém tay nguû kyõ. Chò Sôn vaø meï Sôn ñaõ trôû daäy, ñang ngoài quaït hoûa loø ñeå pha nöôùc cheø uoáng. Sôn nhaän thaáy moïi ngöôøi ñaõ maëc aùo reùt caû roài.
Nhìn ra ngoaøi saân, Sôn thaáy ñaát khoâ traéng, luoân luoân côn gioù vi vu laøm boác leân nhöõng maøn buïi nhoû, thoåi laên nhöõng caùi laù khoâ laïo saïo. Trôøi khoâng u aùm, toaøn moät maøu traéng ñuïc. Nhöõng caây lan trong chaäu, laù rung ñoäng vaø hình nhö saét laïi vì reùt.
Sôn cuõng thaáy laïnh, voäi vô laáy caùi chaên truøm leân ñaàu roài caát tieáng goïi chò. Meï Sôn nghe thaáy, ñaët cheùn nöôùc cheø xuoáng, baûo chò Lan:
- Con vaøo buoàng laáy thuùng aùo ra meï maëc cho em ñi.
Roài quay laïi baûo Sôn:
- Con sang ñaây maø ngoài cho aám. Böôùc kheùo ñeå cho em beù nguû.
Sôn keùo chaên leân ñaép cho em, roài co ro ñöùng daäy sang phaûn beân naøy, ngoài xeáp baèng beân khay nöôùc. Meï Sôn roùt cho moät cheùn. Sôn caàm laáy cheùn cheø noùng aáp vaøo maët, vaø maù cho aám, roài ñeå maét vaøo mieäng cheùn cho hôi boác leân. Baø Sôn thöôøng vaãn baûo laøm theá choùng tænh maét.
Ngöôøi vuù giaø suø suø caùi aùo boâng caùnh raùch, xaùch sieâu nöôùc töø döôùi nhaø leân, vöøa xuyùt xoa vöøa noùi:
- Reùt quaù! Muùc nöôùc coùng caû tay.
Vuù giô tay hô treân hoûa loø. Meï Sôn hoûi:
- Naêm nay reùt sôùm hôn moïi naêm vuù nhæ?
Ngöôøi vuù giaø ra veû nhôù laïi, ñaùp:
- Cuõng chaû baèng caùi naêm môï ñi caân gaïo beân soâng. Gôùm, môùi reùt laøm sao! Saùng toâi daäy, baø sai ñi chôï, cöù run leân caàm caäp.
Sôn cuõng nhôù caùi reùt naêm aáy roõ reät laém, nhö môùi ñaây thoâi. Buoåi sôùm hoâm aáy, meï Sôn cuõng ngoài uoáng nöôùc cheø nhö saùng hoâm nay vaø cuõng laáy aùo reùt ra maëc.
Chò Lan töï trong buoàng ñi ra, kheä neä oâm caùi thuùng quaàn aùo ñaët leân ñaàu phaûn. Meï Sôn laät caùi væ buoàm, luïc ñoáng quaàn aùo reùt. Sôn nhaän ra cuõng nhöõng caùi aùo Sôn ñaõ maëc naêm ngoaùi, naêm kia, moät caùi aùo veä sinh maøu naâu xaãm vôùi moät caùi aùo daï khaâu chæ ñoû. Sôn caàm giô nhöõng caùi aùo leân, thaáy maùt laïnh caû tay. Töø boä quaàn aùo thoaûng ra hôi moác cuûa vaûi gaáp laâu trong hoøm, laøm Sôn laïi nhôù laïi nhöõng buoåi ñaàu muøa reùt töø bao giôø, laâu laém, ngaøy Sôn coøn nhoû.
Meï Sôn giô leân moät caùi aùo boâng caùnh ñaõ cuõ nhöng coøn laønh laën, noùi:
- Ñaây laø aùo cuûa coâ Duyeân ñaây.
Duyeân laø ñöùa em gaùi beù cuûa Sôn, cheát töø naêm leân boán tuoåi. Meï Sôn nhaéc ñeán laøm Sôn nhôù em, caûm ñoäng vaø thöông em quaù. Vuù giaø laø ngöôøi ñaõ nuoâi Duyeân töø luùc môùi ñeû, vôùi laáy caùi aùo laät ñi laät laïi ngaém nghía, tay maân meâ caùc ñöôøng chæ:
- Giaù baây giôø em noù coù coøn cuõng chaû maëc ñöôïc.
Meï Sôn yeân laëng khoâng noùi gì. Nhöng ñeán luùc vôùi Sôn laïi gaàn ñeå maëc aùo, Sôn thaáy meï hôi rôm rôùm nöôùc maét.
*
* *Sôn ñaõ maëc xong aùo aám aùp: caû caùi aùo daï chæ ñoû laãn aùo veä sinh, ngoaøi laïi maëc phuû caùi aùo vaûi thaâm daøi. Sôn ñöùng treân giöôøng tröôùc maët meï, ñaõ quay ñi quay laïi ba, boán laàn ñeå meï Sôn ngaém aùo. Sau cuøng meï Sôn vuoát caùc taø aùo cho phaúng phiu, roài ñaåy Sôn ra, baûo:
- Thoâi, con ñi chôi.
Sôn xuùng xính ruû chò ra chôï chôi. Nhaø Sôn ôû quay löng vaøo chôï caïnh moät daõy nhaø laù cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo khoå maø Sôn quen bieát caû vì hoï vaãn vaøo vay möôïn ôû nhaø Sôn. Sôn bieát luõ treû con caùc gia ñình aáy chaéc baây giôø ñöông ñôïi mình ôû cuoái chôï ñeå ñaùnh khaêng, ñaùnh ñaùo.
Khoâng phaûi ngaøy phieân neân chôï vaéng khoâng. Maáy caùi quaùn chô vô loäng gioù, raùc baån raûi raùc laãn vôùi laù ruïng cuûa caây ñeà . Gioù thoåi maïnh laøm Sôn thaáy laïnh, vaø cay maét. Nhöng chaân trôøi trong hôn moïi hoâm, nhöõng laøng ôû xa, Sôn thaáy roõ nhö gaàn. Maët ñaát raén laïi vaø nöùt neû nhöõng ñöôøng nho nhoû, keâu vang leân tanh taùch döôùi dòp guoác cuûa hai chò em.
Ñeán cuoái chôï ñaõ thaáy luõ treû ñang quaây quaàn chôi nghòch. Chuùng noù thaáy chò em Sôn ñeán ñeàu loä veû vui möøng, nhöng chuùng vaãn ñöùng xa, khoâng daùm voà vaäp. Chuùng nhö bieát caùi phaän ngheøo heøn cuûa chuùng vaäy, tuy Sôn vaø chò vaãn thaân maät chôi ñuøa vôùi, chöù khoâng kieâu kyø vaø khinh khænh nhö caùc em hoï cuûa Sôn.
Thaèng Cuùc, thaèng Xuaân, con Tyù, con Tuùc saùn gaàn giöông maét ngaém boä quaàn aùo môùi cuûa Sôn. Sôn nhaän thaáy chuùng aên maëc khoâng khaùc ngaøy thöôøng, vaãn nhöõng boä quaàn aùo naâu baïc ñaõ raùch vaù nhieàu choã. Nhöng hoâm nay, moâi chuùng noù tím laïi vaø, qua nhöõng aùo choã raùch, da thòt thaâm ñi. Moãi côn gioù ñeán, chuùng noù laïi run leân, haøm raêng ñaäp vaøo nhau.
Thaèng Xuaân ñeán moù vaøo chieác aùo cuûa Sôn, noù chöa thaáy caùi aùo nhö theá bao giôø. Sôn laät vaït aùo thaâm, chìa aùo veä sinh vaø aùo daï cho caû boïn xem. Moät ñöùa taéc löôõi, noùi:
- Caùi aùo naøy maëc thì noùng laém. Chaéc mua phaûi ñeán moät ñoàng baïc chöù khoâng ít, chuùng maøy nhæ?
Ñöùa khaùc noùi:
- Ngaøy tröôùc thaày tao, cuõng coù moät caùi aùo nhö theá, veà sau baùn cho oâng lyù maát.
Con Tuùc ngaây ngoâ giöông maét leân hoûi Sôn:
- Caùi naøy caäu mua taän Haø Noäi phaûi khoâng?
Sôn öôõn ngöïc ñaùp:
- ôû Haø Noäi, chöù ôû ñaây laøm gì coù. Meï toâi coøn heïn mua cho toâi moät caùi aùo len nhieàu tieàn hôn nöõa kia.
Chò Lan boãng giô tay vaãy moät con beù, töø naõy vaãn ñöùng döïa vaøo coät quaùn, goïi:
- Sao khoâng laïi ñaây, Hieân? Laïi ñaây chôi vôùi toâi.
Hieân laø ñöùa con gaùi beân haøng xoùm, baïn chôi vôùi Lan vaø Duyeân. Sôn thaáy chò goïi noù khoâng laïi, böôùc ñeán gaàn, troâng thaáy con beù co ro ñöùng beân coät quaùn, chæ maëc coù manh aùo raùch taû tôi, hôû caû löng vaø tay. Chò Lan cuõng ñeán hoûi:
- Sao aùo maøy raùch theá, Hieân? aùo laønh ñaâu khoâng maëc?
Con beù bòu xòu noùi:
- Heát aùo roài, chæ coøn caùi naøy.
- Sao khoâng baûo u maøy may cho?
Sôn baáy giôø môùi chôït nhôù ra laø meï caùi Hieân raát ngheøo, chæ coù ngheà ñi moø cua baét oác thì coøn laáy ñaâu ra tieàn maø saém aùo cho con nöõa. Sôn thaáy ñoäng loøng thöông cuõng nhö ban saùng Sôn ñaõ nhôù thöông ñeán em Duyeân ngaøy tröôùc vaãn chôi cuøng vôùi Hieân, ñuøa nghòch ôû vöôøn nhaø. Moät yù nghó toát boãng thoaùng qua trong trí, Sôn laïi gaàn chò thì thaàm:
- Hay laø chuùng ta ñem cho noù caùi aùo boâng cuõ, chò aï.
- öø, phaûi ñaáy, ñeå chò veà laáy.
Vôùi loøng ngaây thô cuûa tuoåi treû, chò Lan haêm hôû chaïy veà nhaø laáy aùo. Sôn ñöùng laëng yeân ñôïi, trong loøng töï nhieân thaáy aám aùp vui vui.
*
* *Nhöng caùi vui cuûa Sôn khoâng ñöôïc bao laâu. Böõa côm veà tôùi nhaø, Sôn khoâng thaáy meï ñaâu caû, hoûi vuù giaø:
- Môï toâi ñaâu haû vuù?
- Chò Lan vaø caäu cöù aên côm tröôùc ñi. Môï coøn ñi aên coã ñeán tröa môùi veà.
Roài vuù giaø nhìn roõ vaøo maët Sôn hoûi:
- Coù phaûi caäu ñem cho con Hieân caùi aùo boâng cuõ phaûi khoâng?
Sôn ngaïc nhieân ñaùp:
- Phaûi. Nhöng sao vuù bieát?
- Con Sinh noù noùi vôùi toâi ñaáy. (Sinh laø ñöùa em hoï Sôn, vaãn hay noùi hoãn vôùi vuù giaø neân vuù aáy gheùt). Noù laïi coøn baûo heã môï veà noù seõ sang maùch môï cho caäu phaûi ñoøn.
Sôn lo quaù, saép aên, boû ñuõa ñöùng daäy, van:
- Theá baây giôø laøm theá naøo, hôû vuù? Môï toâi bieát thì cheát.
- Ai baûo caäu daïi doät ñem cho noù aùo? Baây giôø caäu sang baûo caùi Hieân traû laïi thì khoâng vieäc gì.
Sôn voäi vaøng ñi ra chôï tìm Hieân nhöng khoâng thaáy con beù ôû ñoù, ñeán nhaø cuõng khoâng thaáy ai, meï noù cuõng khoâng coù nhaø. Hai chò em lo sôï, ñi ra caùnh ñoàng tìm cuõng khoâng gaëp. Gaàn ñeán buoåi chieàu, Sôn vaø chò chöa ñoøi ñöôïc aùo. Lan traùch em:
- Sao em laïi nghó ñem cho noù caùi aùo aáy, coù phaûi baây giôø môï maéng cheát khoâng.
- Ai baûo chò veà laáy? Neáu chò khoâng veà laáy thì em bieát ñaâu?
Chò Lan ñaáu dòu:
- Thoâi, baây giôø phaûi veà nhaø vaäy chöù bieát laøm theá naøo.
- Nhöng maø em sôï laém.
Chò Lan thôû daøi, naém chaët laáy tay em, an uûi:
- Ñaèng naøo cuõng phaûi veà cô maø. May ra coù leõ môï khoâng maéng ñaâu.
Hai chò em lo laéng, daét nhau leûn veà nhaø. Ñeán cöûa, Sôn nghe thaáy tieáng meï noùi ôû trong vôùi tieáng moät ngöôøi ñaøn baø khaùc nöõa, nghe quen quen. Lan daét tay Sôn kheùp neùp böôùc vaøo; hai chò em ngaïc nhieân ñöùng söõng ra khi thaáy meï con Hieân ñang ngoài ôû caùi gheá con treân ñaát tröôùc maët meï, tay caàm caùi aùo boâng cuõ.
Thaáy hai con veà, meï Sôn ngöûng leân nhìn roài nghieâm nghò baûo:
- Kia, hai coâ caäu ñaõ veà kia. Theá aùo boâng cuûa toâi ñaâu maø töï tieän ñem cho ñaáy?
Sôn sôï haõi, cuùi ñaàu laëng im, neùp vaøo sau löng chò. Baùc Hieân vöøa cöôøi vöøa noùi:
- Toâi veà thaáy chaùu noù maëc caùi aùo boâng toâi hoûi ngay. Noù baûo cuûa caäu Sôn cho noù. Toâi bieát caäu ôû ñaây ñuøa, neân toâi phaûi voäi vaøng ñem laïi ñaây traû môï. Thoâi, baây giôø, xin pheùp môï toâi veà.
Meï Sôn hoûi:
- Con Hieân noù khoâng coù aùo aø?
- Baåm nhaø chaùu ñoä naøy khoå laém, chaúng ñeå daønh ra ñöôïc ñoàng naøo may aùo cho con caû. Thaønh thöû vaãn caùi aùo töø naêm ngoaøi noù maëc maõi.
Meï Sôn vôùi caùi aâu ñoàng laáy tieàn ñöa cho baùc Hieân:
- Ñaây, toâi cho möôïn naêm haøo caàm veà maø may aùo cho con.
Khi baùc Hieân böôùc ra khoûi cöûa, meï Sôn vaãy hai con laïi gaàn, roài aâu yeám oâm vaøo loøng maø baûo:
- Hai con toâi quyù quaù, daùm töï do laáy aùo ñem cho ngöôøi ta khoâng sôï meï maéng ö?
Taäp truyeän ngaén "Gioù ñaàu muøa",Nxb Ñôøi nay, Haø Noäi 1937.
[ Trôû Veà ]