Chim Vieät Caønh Nam          [ Trôû Veà ]

__________________________________________________________________________________

Trong Boùng Toái Buoåi Chieàu
Thaïch Lam
 
Dieân ñöùng neùp mình vaøo cöûa haøng nöôùc, nhìn sang beân kia phoá: moät ñaùm thôï chen nhau trong coång nhaø maùy ñi ra, ngöôøi naøo cuõng coù daùng moûi meät; caùi aùnh saùng buoåi tröa muøa ñoâng tuy môø saïm cuõng ñuû laøm cho hoï nhaáp nhaùy maét vaø ñöa tay leân che, nhö nhöõng ngöôøi vöøa böôùc trong boùng toái ra.

Dieân nhaän kyõ töøng ngöôøi, ñöa maét theo boïn thôï ñaøn baø vöøa ñi vöøa chuyeän troø vui veû vaø nghòch ngôïm. Chaøng khoâng thaáy coù Mai trong ñaùm aáy. Dieân ñôïi moät laùt; ñeán khi thaáy hai caùnh cöûa naëng neà cuûa nhaø maùy kheùp laïi, Dieân môùi quay ñi raûo böôùc theo caùc ngöôøi thôï. Treân neùt maët chaøng hieän ra veû baên khoaên:

- Khoâng bieát Mai ñaâu? Hay laø ñaõ ra töø tröôùc maø ta khoâng thaáy?

Dieân muoán naém laáy moät ngöôøi thôï ñaøn baø maø hoûi, nhöng laïi khoâng daùm. Vaû laïi. Dieân sôï hoûi ngöôøi ta theá, Mai bieát seõ khoâng baèng loøng. Dieân vöøa ñi vöøa nghó ngôïi. Chaøng nhôù heát laïi caùc cöû chæ cuûa Mai ñoái vôùi chaøng gaàn ñaây. Laàn naøy khoâng phaûi laø laàn ñaàu chaøng ñi ñoùn Mai gaáp. Tröôùc kia khoâng bao giôø theá, vì Mai ñaõ bieát theá naøo Dieân cuõng ñeán ñoùn naøng.

Vaäy ra Mai ñaõ coù yù laån traùnh, Dieân hoûi ñoaùn ra nguyeân côù taïi sao vaø moät moái hôøn giaän noåi daäy trong loøng; chaøng nghieán chaët raêng laïi vaø neän böôùc maïnh treân heø phoá.

Dieân nhôù laïi nhöõng ngaøy sung söôùng khi coøn ôû queâ nhaø, khi chaøng vaø Mai len loûi ñuøa nghòch nhau trong nhöõng vöôøn saén treân söôøn ñoài. Mai laø moät coâ gaùi tinh nghòch vaø lanh lôïi, hay cöôøi noùi luoân mieäng. Coøn Dieân laø moät anh trai ít noùi vaø nhuùt nhaùt, tröôùc maët con gaùi hay aáp uùng vaø ngöôïng nghòu. Hai ngöôøi yeâu meán nhau töø thuôû nhoû vôùi moái tình yeâu moäc maïc vaø ñaèm thaém cuûa nhöõng ngöôøi nhaø queâ.

Roài ñeán ngaøy caû hai gia ñình ngheøo. Dieân vaø Mai theo cha meï ra tænh tìm vieäc. Mai ñöôïc laøm thôï con gaùi trong nhaø maùy, coøn chaøng thì hoïc vieäc ôû moät hieäu buoân. Hai ngöôøi kieám chæ ñuû tieàn soáng moät cuoäc ñôøi thieáu thoán vaø toài taøn ôû tænh thaønh. Caùi tình cuûa ñoâi beân, tuy vaäy, vaãn khoâng thay ñoåi vaø cöù moãi buoåi xong vieäc laøm, Dieân laïi ñeán nhaø maùy ñoùn Mai cuõng veà moät xoùm ôû ngoaïi oâ.

Dieân thôû daøi. Bôûi chaøng nhaän thaáy ít laâu nay Mai khoâng hay chuyeän troø vôùi chaøng nöõa, vaø hình nhö coù yù muoán traùnh maët chaøng.

ít laâu nay, ngaøy naøo Mai cuõng ñi chôi vôùi maáy ngöôøi baïn gaùi trong sôû, maáy coâ gaùi laúng lô vaø hay laøm ñoûm maø xöa kia Mai vaãn toû yù gheùt. Tröôùc söï thaân thieát aáy, Dieân moät hoâm ñaõ ghen töùc, noùi mæa baïn, thì Mai traû lôøi:

- Boïn hoï cuõng nhö toâi, coù gì maø anh gheùt?

Dieân giaän laém, noùi:

- Theá coâ khoâng bieát taïi sao maø hoï coù nhieàu tieàn tieâu ö?

Mai laëng yeân khoâng traû lôøi. Dieân muoán cho Mai hieåu raèng nhöõng coâ baïn ñoù tröôùc cuõng chæ laø nhöõng thôï "con gaùi" nhö moïi ngöôøi thôï khaùc, nhöng nay ñöôïc vöøa maét oâng chuû, neân môùi coù nhieàu tieàn tieâu. Dieân toan noùi nhieàu nöõa nhöng laïi thoâi, sôï laøm maát loøng Mai vaø chaøng chaéc raèng Mai cuõng bieát thöøa söï aáy.

Moät hoâm, Dieân baét gaëp Mai ñang ngaém nghía vaät gì trong baøn tay. Chaøng vöøa ñeán gaàn thì Mai voäi giaáu ra sau löng. Dieân giaèng ra xem, thaáy moät caùi nhaãn maët nhoû baèng vaøng. Chaøng ngaïc nhieân hoûi:

- Coâ mua nhaãn ñaáy aø? Tieàn ñaâu theá?

Mai aáp uùng, ngöôïng nghòu khoâng traû lôøi. Dieân hoûi gaëng maõi, Mai noùi laø cuûa moät ngöôøi baïn gaùi cho möôïn. Nhöng nhìn vaøo ñoâi maét trong cuûa Mai, Dieân bieát raèng Mai khoâng noùi thaät.

Nghó ñeán ñaây, Dieân thaáy nao nao trong loøng; moät ñieàu lo sôï thaám daàn vaøo taâm can chaøng, cuøng moät luùc vôùi söï chaùn naûn. Moät yù nghó muoán rôøi boû caùi ñôøi buïi baäm ôû choán tænh thaønh naøy, trôû veà vôùi coâng vieäc ôû thoân queâ.

Ñoät nhieân, Dieân ñöùng döøng ngay laïi; chaøng vöøa thoaùng thaáy boùng Mai qua cöûa kính moät hieäu cao laâu nhoû ôû ñaàu phoá. Dieân roùn reùn ñöùng ngoaøi caùi maøn treo, nhìn vaøo. Chaøng thaáy Mai ngoài vôùi maáy baïn gaùi, ñöông cöôøi ñuøa vui veû vaø cuoái baøn coù moät ngöôøi thôï ñaøn oâng ñang gheù tai thì thaàm vôùi moät coâ trong boïn.

Khi troâng thaáy ngöôøi aáy, quaû tim Dieân boãng ñaäp maïnh nhö moät con chim sôï haõi. Maét chaøng hoa leân vaø chaøng laûo ñaûo töïa vaøo böùc töôøng cho khoûi ngaõ.

Dieân môùi nhaän ra ngöôøi ñaøn oâng ngoài ñoù laø moät ngöôøi thôï cuøng laøm ôû nhaø maùy vôùi Mai, maø taát caû moïi ngöôøi ñeàu goïi laø "baø moái". Haén ta chæ coù moät coâng vieäc laøm trong xöôûng, laø daãn duï caùc coâ gaùi naøo maø oâng chuû ñeå yù ñeán. Ngöôøi thôï con gaùi ñöôïc haén vôøi ñeán taát seõ trôû neân moät baø chuû con trong xöôûng, quyeàn haønh naém trong tay vaø nhaát laø ñöôïc tieàn ñeå saém söûa aên maëc. Roài moät hai thaùng, khi oâng chuû ñaõ chaùn, laïi nhöôøng chaân cho keû khaùc.

Nghó ñeán Mai cuõng nhö nhöõng coâ gaùi aáy, Dieân thaáy loøng thaét laïi nhö tröôùc moät tai naïn gì gheâ gôùm. Dieân thaáy choaùng vaùng caû ngöôøi, chaøng nghieán raêng, kheõ laåm baåm: "Con khoán naïn!".

Chaøng muoán nhaûy ngay vaøo phía trong loâi ngay Mai ra maéng cho boõ gheùt. Hai tay chaøng naém laïi; nhöng caùi baûn tính nhuùt nhaùt vaãn thaéng; chaøng löôõng löï moät laùt roài laïi laúng laëng cuùi mình raûo böôùc ñi mau.

Veà ñeán nhaø, Dieân naèm vaät xuoáng giöôøng, chaùn naûn. Caên phoøng chaät heïp, toái taêm laøm chaøng khoù thôû. Dieân nhôù laïi caùi quang caûnh u aùm buoåi tröa: nhöõng thôï thuyeàn ñaày buïi baäm, nhöõng boä quaàn aùo baån thæu, caû caên phoá ñen vôùi veát than vaø nhaát laø caùi nhaø maùy söøng söõng döôùi caùc böùc töôøng loang loå. Dieân laïi nghó ñeán caùnh ñoàng ruoäng ôû queâ höông, ñeán nhöõng raëng caây maø aùnh saùng buoåi ban mai laøm rung ñoäng ñeán caùi hình daùng ñaùng yeâu cuûa Mai khi ñi beân mình chaøng.

Nghó ñeán nhöõng ngaøy sung söôùng aáy, vaø söï ngheøo heøn cuûa mình baây giôø Dieân thaáy tuûi thaân, rôm rôùm nöôùc maét khoùc.

*
* *

Buoåi chieàu. Dieân sang nhaø Mai, thaáy naøng vöøa môùi ñi laøm veà. Chaøng ñeán gaàn Mai, khoâng daùm nhìn naøng, chæ baûo:

- Coâ Mai, coâ ra ñaây toâi coù caâu chuyeän muoán noùi.

Mai böôùc theo sau. Hai ngöôøi laëng yeân ñi treân con ñöôøng ñaát ra baõi coû sau nhaø, choã maø moïi khi hai ngöôøi vaãn gaëp nhau noùi chuyeän.

Ñeán nôi, Mai ngoài xuoáng veä heø, chôø ñôïi. Dieân ñöùng yeân beân caïnh khoâng bieát noùi gì. Caùi thöông yeâu maø giaän doãi roái loaïn trong loøng chaøng, vaø nhöõng caâu muoán noùi ngaäp ngöøng nhö khoâng ra khoûi mieäng. Mai thì cöù cuùi maët xuoáng vaân veâ daûi yeám. Maõi Dieân môùi caát tieáng hoûi aáp uùng:

- Em Mai, sao ñoä naøy em cöù troán traùnh anh? Em khoâng yeâu anh nöõa hay sao?...

Roài Dieân khoâng roõ mình noùi gì nöõa: taát caû nhöõng söï uaát öùc, thöông yeâu chaøng noùi ra caû.

Dieân nhaéc laïi nhöõng ngaøy ñaàm aám ôû thoân queâ, ñeán caùi tình thaân thieát cuûa ñoâi beân. Töï nhieân Dieân thu ñöôïc nhöõng caâu ñeå baøy toû noãi loøng. Lôøi chaøng dòu daøng vaø tha thieát nhö lôøi van xin cuûa moät ngöôøi ñau khoå.

Boãng nhieân Dieân ngöøng laïi. Mai, hai tay uùp maët xuoáng khoùc. Dieân thaáy hai vai naøng nöùc leân. Caûm ñoäng, Dieân cuùi xuoáng ñeå an uûi ngöôøi yeâu, chaøng giô tay ñeå kheõ leân caùnh tay Mai. Nhöng chaøng laïi ñöùng ngay daäy, môû maét to ngô ngaùc nhö ngöôøi ñieân. Dieân vöøa môùi nhaän caùch aên maëc vaø trang ñieåm cuûa Mai, nhaãn ôû ngoùn tay vaø hoa tai laáp laùnh döôùi maùi toùc, sang troïng nhö caùc baø giaøu coù.

Vaø Mai ñaùnh phaán! Ñoâi moâi coù veát son cuûa coâ gaùi tröôùc kia queâ muøa moäc maïc laøm chaøng ruøng mình nghó ñeán nhöõng boä maët traùt phaán, nhöõng ñoâi moâi ñaãm son nhö thaám maùu maø chaøng thöôøng troâng tröôùc cöûa nhöõng choã aên chôi.

Dieân baøng hoaøng vaø laïnh leõo caû ngöôøi; chaøng hình nhö thaáy moät caùi söùc maïnh voâ cuøng ñeán chia reõ Mai vôùi chaøng. Moät noãi ñau ñôùn ngheïn ngaøo ñöa leân cheïn ngang coå hoïng, Dieân naác leân moät tieáng roài cuùi ñaàu chaïy troán trong boùng toái cuûa buoåi chieàu vöøa xuoáng.

Ruùt töø taäp truyeän ngaén Naéng trong vöôøn,
Nxb Ñôøi nay, Haø Noäi 1939.

[ Trôû Veà  ]