Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ]
__________________________________________________________________________________
Toái Ba Möôi
Thaïch Lam
- Hueä ôi! Hueä!
Naøng töôûng seõ thaáy neùt maët vui veû cuûa Hueä thoø ra ñoùn, vôù laáy caùc thöùc mua vaø hoûi "Sao maøy veà chaäm theá?" nhöng trong phoøng vaãn yeân laëng. Lieân môû cöûa böôùc vaøo: Hueä ñöông cuoän chaên naèm nguû treân giöôøng, toùc xoõa ra caû treân goái traéng. Veû laïnh leõo cuûa caên phoøng ñeán ngay bao boïc laáy Lieân, khieán caùi vui trong loøng naøng mong manh saép taét. Lieân ñeå caùc goùi xuoáng baøn, giuõ buïi möa treân aùo roài voäi vaøng ñaùnh thöùc baïn:
- Daäy ñi, Hueä!
Hueä aäm öï môû maét lôø ñôø nhìn, roài laïi ñònh quay maët vaøo trong nguû. Böïc mình Lieân tung chaên ra beân, vöøa xoác Hueä leân vöøa noùi:
- Gôùm, nguû caû ngaøy khoâng bieát chaùn.
Hueä ñaõ tænh haún, vöôn vai ngaùp roài ngoài daäy, keùo chaên truøm leân vai:
- Maøy baûo chaû nguû thì laøm gì?
Roài naøng ruøng mình:
- Laïnh quaù! Kìa coâ aû, vaøo khoâng kheùp cöûa laïi; maø sao ñi laâu theá?
Lieân ra ñoùng cöûa phoøng, quay trôû vaøo:
- Tao phaûi chaïy voäi khaép caùc phoá ñaáy. Caùc hieäu ñaõ saép ñoùng cöûa caû. Giaù cöù nghe maøy thì chaû kòp mua baùn gì, ñaønh laø nhòn ñoùi aên Teát.
- Thì ñaõ cheát chöa. Khoâng aên, nguû cuõng ñöôïc.
Lieân nhaän thaáy neùt maët moûi meät cuûa baïn. Naøng nhìn quanh caên phoøng baån thæu. Döôùi aùnh ngoïn ñeøn môø, loång choång caùc ñoà ñaïc quen thuoäc: caùi giöôøng Hoàng Koâng cuõ, ñoàng han vaø gæ xaïm, caùi baøn goã aåm öôùt ôû goùc töôøng, hai caùi gheá long chaân. Lieân nghó ñeán söï trô troïi cuûa ñôøi mình. Teát ñeán nôi roài. Teát ñeán thaêm naøng ôû ñaây, trong caùi buoàng nhaø "saêm" naøy cuõng nhö ñeán nhöõng nôi thôm tho ñaàm aám.
Naøng khoâng muoán nghó vô vaån nöõa. Caùi buoàn gheâ gôùm chæ chöïc keùo ñeán giaøy voø naøng, Lieân voäi cöôøi leân. Naøng ñeán caïnh baøn giôû caùc goùi boïc giaáy nhaät trình buoäc baèng daây coùi: nhöõng thöùc aên reû tieàn mua haáp taáp ôû caùc hieäu khaùch tröôùc giôø ñoùng cöûa ñeâm ba möôi.
- Naøo, xem maøy mua nhöõng gì naøo.
Hueä cuõng trôû daäy ñeán beân giuùp Lieân giôû caùc goùi vaø ñeå thöùc aên ra ngoaøi.
- Laïp xöôøng naøy, baùnh chöng naøy, gioø luïa, laïi caû gan kho nöõa cô aø? Oai nhæ! Coøn goùi gì theá naøy? aø... cam. Tuyeät! Cam naøy thì phaûi bieát!
Maáy quaû cam ñoû laên ra baøn. Hueä caàm moät quaû toan boùc. Lieân giaèng laáy:
- Con khæ! AÊn tröôùc aø? Coøn ñeå cuùng ñaõ chöù.
- öø thì ñeå maø cuùng! Nhöng vaøng höông ñaâu?
Lieân ñaùp:
- Chæ coù höông thoâi. Coøn vaøng khoâng caàn. Tieàm tieäm thoâi cuõng ñöôïc.
Hueä laëng im, töï döng thoaùng nghó ñeán thaân theá löu laïc cuûa hai chò em vaø loøng se laïi. Hueä nhìn baïn, aâu yeám. Giôø chæ coøn Lieân laø ngöôøi thaân thieát vôùi naøng.
Xeáp caùc giaáy goùi sang moät beân, Lieân quay laïi baûo Hueä:
- Chuùng mình baày coã cuùng ñi chöù?
- Baày laøm quaùi gì voäi. Baây giôø maáy giôø roài?
- Khoâng bieát. Deã gaàn möôøi moät giôø roài ñaáy. Söûa soaïn ñi thì vöøa.
Hueä khoâng ñaùp, ñi ñeán cöûa soå, tì traùn vaøo cöûa kính nhìn xuoáng ñöôøng. Möa buïi vaãn bay tôi taû, hình nhö ôû boùng toái khaép nôi doàn laïi quaõng phoá heïp naøy. Treân heø öôùt aùt vaø nhôùp nhaùp buøn, khoâng moät boùng ngöôøi qua laïi. Caùi vaéng laïnh nhö meânh moâng ra taän ñaâu ñaâu ôû khaép caû caùc phoá Haø Noäi ñeâm nay. Hueä töôûng ñeán nhöõng caên nhaø aám cuùng vaø saùng ñeøn, then cöûa caøi chaët, moïi ngöôøi trong nhaø ñang taáp naäp söûa soaïn ñoùn naêm môùi trong söï thaân maät cuûa gia ñình. Chæ coù hai chò em naøng xa cöûa, xa nhaø. Nhöng naøng coøn nhaø ñaâu nöõa maø veà? Meï cheát roài, cha ñi laáy vôï khaùc khoâng bieát ôû ñaâu. Ñaõ baåy, taùm naêm nay, naøng khoâng veà ñeán laøng. Nhöõng ngöôøi quen thuoäc coøn ai khoâng? Hueä nghó ñeán laïi thöông haïi cho Lieân, em hoï naøng. Lieân coøn cha meï, nhöng Lieân khoâng daùm veà. Hai ngöôøi soáng caùi ñôøi truïy laïc ôû Haø Noäi töø luùc boû nhaø ra ñi. Hoâm nay, ngaøy cuoái naêm sum hoïp hai ngöôøi ôû caên buoàng naøy, trong moät caûnh aên Teát laïnh leõo.
Hueä nhaém maét laïi. Vì troâng möa buïi hay vì naøng khoùc thaät? Hình nhö coù chuùt nöôùc maét vöøa rôm rôùm ôû mi naøng. Hueä chôùp kheõ roài nhôù ñeán cuoäc ñôøi mình, luùc treû thô, luùc coøn con gaùi, ôû nhaø queâ. Moät buoåi saùng moàng moät Teát,- naøng khoâng nhôù roõ laø teát naêm naøo, nhöng ñaõ laâu laém roài thì phaûi - naøng maëc aùo môùi ñöùng treân theàm nhìn maáy boâng hoa ñaøo nôû ôû tröôùc vöôøn. Taïi sao naøng laïi chæ nhôù roõ coù caùi caûnh aáy? Hueä khoâng bieát, naøng chæ mang maùng caûm giaùc moät söï gì trong maùt, töôi non... Khaùc haún baây giôø. Taâm hoàn Hueä u aùm vaø naëng tróu xuoáng.
Boãng Hueä giaät mình quay laïi; Lieân voã vai naøng, cöôøi:
- Nghó gì maø thaàn ngöôøi ra theá? Phaûi vui veû leân moät tí chöù! Saép giao thöøa roài ñaây naøy.
Hueä theo Lieân ñi vaøo vaø gaät ñaàu.
- Thoâi, cuùng ñi. Chò söûa soaïn xong chöa?
Treân chieác baøn röûa maët ñaày veát baån, Lieân ñaõ ñaët ñóa cam quít, caùi baùnh chöng vaø theáp vaøng. Maáy goùi laïp xöôøng vaø gioø cuõng ñeå ngay beân. Caùc ñoà cuùng ngheøo naøn boãng baày loä ra tröôùc maét hai ngöôøi. Hueä tìm laáy theû höông. Naøng quay laïi hoûi Lieân:
- Chò coù mua gaïo khoâng?
- Coù, gaïo ñaây. Nhöng ñoå vaøo caùi gì baây giôø?
Hai chò em nhìn quanh gian buoàng, nghó ngôïi. Lieân boãng reo leân:
- Ñoå vaøo caùi coác naøy naøy. Phaûi ñaáy, raát laø...
Naøng im baët döøng laïi. Hình aûnh oâ ueá vöøa ñeán trí naøng. Caùi coác baån ôû goùc töôøng, maø caû ñeán nhöõng khaùch laøng chôi cuõng khoâng theøm duøng ñeán, naøng ñònh duøng laøm baùt höông cuùng toå tieân! Lieân cuùi maët xuoáng, roài ñöa maét leân troâng Hueä; hai ngöôøi thoaùng nhìn nhau. Lieân bieát raèng nhöõng yù nghó aáy cuõng vöøa môùi ñeán trong trí baïn.
Hueä caát tieáng noùi tröôùc, thaûn nhieân nhö khoâng coù gì:
- Hay caém treân caùi chai naøy... Khoâng! Caém treân töôøng naøy cuõng ñöôïc, maøy nhæ.
Lieân khoâng daùm traû lôøi, seõ gaät ñaàu.
Naøng ñeán caïnh giöôøng laät ñeäm leân laáy bao dieâm.
Nhöng giaät mình naøng quay laïi: coù tieáng ngöôøi goõ cöûa buoàng.
- Ai ñaáy?
- Toâi. Coâ môû cöûa cho toâi vôùi.
Hai chò em luoáng cuoáng nhìn caùc ñoà cuùng treân baøn. Hai ngöôøi muoán caát doïn heát, nhöng chaéc khoâng kòp. Nhanh trí, Hueä ñöùng döïa beân baøn che khuaát ñi, trong luùc Lieân ra môû cöûa. Ngöôøi boài "saêm" ngoù ñaàu vaøo.
- aø, baùc Taâm. Hoûi gì theá?
- Toâi göûi coâ giöõ hoä chieác chìa khoùa.
- Baùc veà ñaèng nhaø baây giôø aø?
Anh boài "saêm" töôi cöôøi:
- Vaâng, phaûi veà aên Teát chöù. Thoâi, coâ laøm ôn troâng hoä nhaø nheù. Giôø naøy cuõng chaúng coù ai ñeán nöõa maø sôï.
Lieân thaáy ñaèng sau, tieáng Hueä ñaùp:
- Ñeâm nay thì coøn ma naøo ñeán. Baùc cöù veà.
Ngöôøi boài saép böôùc ñi, laïi quay laïi:
- aø chuùt nöõa queân, toâi xin chuùc möøng tröôùc hai coâ nheù! Chuùc hai coâ sang naêm môùi ñöôïc... ñöôïc...
Ngöôøi boài aáp uùng, khoâng bieát noùi theâm gì. Lieân voäi ñôõ lôøi, caùm ôn, roài ñoùng cöûa buoàng laïi. Moät laùt, tieáng caùnh coång saét döôùi nhaø rít leân trong yeân laëng laïnh luøng.
Giôø chæ coøn hai chò em trong caên nhaø. Gian buoàng boãng trôû neân roäng raõi quaù chöøng: moät caùi laïnh thaám thía ñeán taâm hoàn. Ngoaøi ñöôøng trôøi haún coøn möa, möa buoàn raàu vaø aâm thaàm trong toái. Trong gian buoàng, aåm öôùt taêng theâm. Lieân vaø Hueä ñöa maét nhìn moïi vaät chung quanh. Caùi giöôøng saét laïnh, ñeäm vaø goái hoen baån, caùi thau gæ, caùi boâ, vaø caùi baøn röûa maët goã ñaõ moït... Ñoù laø khung caûnh cuûa cuoäc ñôøi truïy laïc ñaõ töø laâu...
Hueä ñöùng daäy hoûi baïn ñeå cho tan söï yeân laëng:
- Chò ñaõ thaép höông chöa?
Lieân cuõng töï nhieân goïi Hueä laø chò:
- Chöa. Chò thaép ñi. Bao dieâm ôû beân caïnh ñóa aáy.
Khoùi höông leân thaúng roài toûa ra muøi thôm ngaùt ñem laïi cho hai naøng kyû nieäm nhöõng ngaøy cuùng gioã ôû nhaø, khi hai chò em coøn laø nhöõng coâ gaùi trong saïch vaø ngaây thô.
- Saép ñeán möôøi hai giôø roài ñaáy, Lieân nhæ?
- Coù leõ ñeán roài. Naêm môùi!
Hueä ñaët laïi caùc ñóa treân baøn, xeáp vaøng cho ngay ngaén. Naøng quay laïi baûo Lieân:
- Chò ra khaán ñi.
Lieân tieán ñeán tröôùc baøn thôø, ñöùng yeân.
- Em bieát khaán laøm sao baây giôø?
Naøng boãng naác leân, rung ñoäng caû vai roài guïc xuoáng gheá, tay aáp maët. Nhöõng gioït nöôùc maét noùng chaûy traøn mi maét, naøng khoâng giöõ ñöôïc; Lieân caûm thaáy moät noãi tuûi cöïc meânh mang traøn ngaäp caû ngöôøi, moät noãi thöông tieác voâ haïn; taát caû thaân theå naøng löôùt hieän qua tröôùc maét vôùi nhöõng öôùc mong tuoåi treû, nhöõng thaát voïng chaùn chöôøng.
Hueä nhìn Lieân roài nheï nhaøng ñeán gaàn, buoàn raàu voã vai baïn:
- Lieân, khoùc laøm gì nöõa, buoàn laém.
Tieáng naøng cuõng caûm ñoäng ngheïn ngaøo. Döôùi baøn tay thaân maät cuûa baïn, Lieân caøng nöùc nôû. Hai chò em giôø naøy caûm thaáy trô troïi quaù. Lieân ngöûng maët leân nhìn Hueä, coá göôïng moät nuï cöôøi heùo haét:
- Chò cuõng khoùc ñaáy ö?
Hueä guïc xuoáng vai baïn, khoâng traû lôøi. Nöôùc maét cuõng öù leân roài laëng leõ daøo ra maù. Naøng quaøng tay oâm heát söùc chaët laáy Lieân.
Tieáng phaùo giao thöøa boãng noåi vang gaàn ñaáy roài töø nhaø noï sang nhaø kia lan roäng maõi vaøo ñeâm toái. Lieân noùi seõ nhö thì thaàm:
- Giao thöøa.
Hueä khoâng traû lôøi. Hai chò em neùp vaøo nhau, yeân laëng.
Ruùt töø taäp truyeän ngaén Sôïi toùc,
Nxb Ñôøi nay, Haø Noäi 1942.
[ Trôû Veà ]