Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang chuû ]
Caùc coâng trình vaên hoïc quoác ngöõ mieàn Nam
-
Huyønh AÙi ToângTieát 1: Ñaïi Cöông
Tieát 2: Baùo Chí
Tieát 3: Thô
Tieát 4 : Truyeän Taøu
Tieát 5: Tieåu Thuyeát
Tieát 6: Thô Môùi
Tieát 6 : Thô Môùi Nhöõng ngöôøi theo taân hoïc hay nhöõng du hoïc sinh thuôû tröôùc nhö Nguyeãn Troïng Quaûn, Dieäp Vaên Cöông... ñeàu coù hoïc hay ñoïc thô cuûa nhöõng nhaø thô Phaùp, thi phaùp cuûa hoï cuõng coù vaàn nhöng soá chöõ trong caâu khoâng goø boù, noù ñaõ aûnh höôûng, trôû thaønh nhaân toá laøm cho Thô môùi ñöôïc khai sinh sau naày, keå caû yeáu toá Nguyeãn Vaên Vónh dòch nguï ngoân cuûa La Fontaine, chaúng haïn nhö baøi La Cigale et la Fourmi :
Con ve saàu keâu ve veNeáu chuùng ta quay trôû laïi ngaøy tröôùc moät thôøi gian ngaén, chuùng ta thaáy raèng só töû, hay nhöõng nhaø trí thöùc, khoa baûng Vieät Nam ñeàu phaûi hoïc töø chöông ñeå thi cöû, ñaït ñöôïc thaønh quaû trôû thaønh oâng Cöû, oâng Ngheø, oâng Coáng, ‘’ thaéng vi quan thoái vi sö ‘’, ngöôøi ta ñeàu phaûi traõi qua hoïc laøm thi, laøm phuù, nhöõng vaàn nhöõng ñieäu bò goø eùp trong khuoân khoå saün coù. Trong tieán trình thoân tính Vieät Nam cuûa Phaùp, Mieàn Nam ñaõ khoâng coøn thi cöû theo loái cuõ töø naêm 1863, Baéc Kyø baõi boû thi cuõ theo loái cuõ naêm 1915 vaø Trung kyø khoùa thi cuoái cuøng naêm 1919. Keå töø ñoù con ñöôøng quan loä phaûi hoïc chöõ Quoác ngöõ, chöõ Phaùp ñeå bieát ñoïc bieát vieát, nhöõng ngöôøi naøo muoán hoïc cao hôn, chæ coøn coù caùch theo neàn giaùo duïc cuûa Phaùp, cho neân ngöôøi ta deã daøng chòu aûnh höôûng thi phaùp cuûa Phaùp.
Suoát muøa heø
Ñeán kyø gioù baác thoåi
Nguoàn côn thaät boái roái ...Trong ñòa haït Vaên hoïc ngheä thuaät, ngöôøi ta thöôøng coù kinh nghieäm thaáy raèng hình thöùc quyeát ñònh noäi dung, chính hình thöùc chöõ Quoác ngöõ ñaõ ñöa ñeán khai sinh ra Thô môùi laø ñieàu taát nhieân vaäy.
Nhöng ñieàu quan troïng laø Mieàn Nam ñaõ chính thöùc khai sinh ra Thô môùi do oâng Phan Khoâi (1) khôûi xöôùng, oâng ñaõ vieát baøi ñaêng treân Phuï Nöõ Taân Vaên ôû Saøigoøn, soá 122 ngaøy 10 thaùng 3 naêm 1932 coù töïa laø :
Moät Loái Thô Môùi Trình Chaùnh Giöõa Laøng Thô
Trong aáy oâng ñaõ vieát : ‘‘... ñem yù thaät coù trong taâm khaûm mình taû ra baèng nhöõng caâu coù vaàn maø khoâng boù buoäc nieâm luaät gì heát ‘’ vaø taïm meänh danh laø thô môùi , oâng ñem baøi Tình Giaø ñaêng leân laøm thí duï ñieån hình :
Hai möôi boán naêm xöa, moät ñeâm vöøa gioù laïi vöøa möa.
Döôùi ngoïn ñeøn môø, trong gian nhaø nhoû, hai caùi ñaàu xanh, keà nhau than thôû :
- ‘‘ OÂi ! Ñoâi ta tình thöông nhau thì vaãn naëng, maø laáy nhau haún laø khoâng ñaëng’’;
‘‘ Ñeå ñeán noåi tình tröôùc phuï sau, chi cho baèng sôùm lieäu maø buoâng nhau !’’
- ‘‘ Hay ! Noùi môùi baïc laøm sao chôù ! Buoâng nhau laøm sao cho nôõ ?’’
‘‘ Thöông ñöôïc chöøng naøo hay chöøng naáy, chaúng qua oâng Trôøi baét ñoâi ta phaûi vaäy !’’
‘‘ Ta laø nhaân ngaõi, ñaâu phaûi vôï choàng maø tính vieäc thuûy chung ? ‘’
Hai möôi boán naêm sau, tình côø ñaát khaùch gaëp nhau :
Ñoâi caùi ñaàu ñeàu baïc. Neáu chaúng quen lung, ñoá coù nhìn ra ñöôïc !
OÂn chuyeän cuõ maø thoâi. Lieác ñöa nhau ñi roài ! Con maét coøn coù ñuoâi.Baøi baùo cuûa Phan Khoâi ñöôïc nöõ ñoäc giaû Lieân Höông ôû Hoäi An göûi thö tôùi hoan ngheânh, ñöôïc Löu Troïng Lö göûi ñaêng Thô môùi baøi Treân Ñöôøng Thieân Lyù vaø baøi Vaéng Khaùch Thô cuõng cuûa Löu Troïng Lö nhöng kyù teân laø Thanh Taâm, sau baøi thô naày ñöôïc Löu Troïng Lö ñoåi teân laø Xuaân veà :
Sau ñôït ba baøi thô môùi ñoù, Phuï nöõ Taân Vaên coøn ñaêng nhöõng baøi Thô môùi cuûa Nguyeãn Thò Manh Manh (töùc Nguyeãn Thò Kieâm), Hoà Vaên Haûo vaø nhöõng ngöôøi khaùc nöõa.Xuaân veàNaêm vöøa roài
Chaøng cuøng toâi nôi vuøng giaùp Moä
Trong caên nhaø coû
Toâi quay tô
Chaøng ngaâm thô
Vöôøn sau oanh giuïc giaõ,
Nhìn ra hoa ñua nôû,
Döøng tay toâi keâu chaøng:
‘‘ Naøy, naøy baïn ! xuaân sang ‘’.
Chaøng nhìn xuoáng maët hôùn hôû
Toâi nhìn chaøng loøng voàn vaõ ...
Roài ngaøy laïi ngaøy
Saéc maøu: phai
Laù vaøng: ruïng
Ba gian: troáng
Xuaân ñi
Chaøng cuõng ñi
Naêm nay xuaân coøn trôû laïi
Ngöôøi xöa khoâng thaáy tôùi.Ngaøy 26-7-1933 thi só Nguyeãn Thò Manh Manh, dieãn thuyeát taïi Hoäi Khuyeán Hoïc Nam Kyø (SAMIPIC) Saøigoøn, ñeå coå vuõ, taùn döông Thô môùi, sau ñoù cuõng coù nhöõng nhaø vaên ñaêng daøn dieãn thuyeát nhaèm muïc ñích phoå bieán Thô môùi nhö Ñoã Ñình Vöôïng, Löu Troïng Lö, Vuõ Ñình Lieân. Dó nhieân coù nhöõng nhaø vaên , nhaø thô nhö Taân Vieät, Taûn Ñaø, Hoaøng Duy Töø, Nguyeãn Vaên Hanh, Töôøng Vaân vaø Phi Vaân, Tuøng Laâm Leâ Cöông Phuïng, Thaùi Phæ vaø Huyønh Thuùc Khaùng vieát baøi ñaêng treân baùo, ñaêng ñaøn dieãn thuyeát, töø Saøigoøn ra ñeán Haø Noäi ñeå beânh vöïc thô cuõ, coâng kích Thô môùi.
Nhöng thöïc chaát Thô môùi phoùng khoaùng, bình dò, môùi meû, neân ñöôïc nhieàu ngöôøi uûng hoä töø phía saùng taùc cuõng nhö giôùi thöôûng ngoaïn, töø ñoù Thô môùi coù ñuû söùc baät vöôït qua laøng thô cuõ, chieám choã ñöùng xöùng ñaùng trong vaên hoïc Vieät Nam, ngaøy nay chuùng ta coù nhöõng baøi thô môùi cuûa Töù Ly, Theá Löõ, Vuõ Ñình Lieân, Ñoaøn Phuù Thöù ... ñaõ saùng taùc trong giai ñoaïn naày.
Thieân nhieân öu ñaõi, ñaát ñai phì nhieâu, ñôøi soáng daân chuùng truø phuù laïi ñöôïc nhieàu töï do, nhöõng yeáu toá aáy giuùp cho Mieàn Nam deã daøng phaùt trieån kinh teá, laø ñoøn baåy giuùp cho vaên hoïc ngheä thuaät coù ñieàu kieän tieán trieån. Chuû tröông phoå bieán chöõ Quoác ngöõ cuûa nhaø caàm quyeàn Phaùp ñeå deã daøng cai trò thuoäc ñòa, laø moät cô hoäi toát cho caùc nhaø vaên, nhôø ñoù Mieàn Nam ñaõ saùng taïo ñöôïc nhöõng ñöôøng loái môùi, phuø hôïp vôùi hình thaùi ñôn giaûn cuûa chöõ Quoác ngöõ. Trong boái caûnh ñoù Thô môùi ñaõ ra ñôøi, ñem laïi cho neàn thi ca Vieät Nam moät thôøi kyø vaøng son röïc rôõ. Tieác thay Mieàn Nam thôøi ñoù chæ coù Thi só Ñoâng Hoà vaø Moäng Tuyeát coøn ñeå laïi teân tuoåi trong thi ca vaø Vaên hoïc Vieät Nam.
---
Saùch tham khaûo :
Hoaøi Thanh Hoaøi Chaân Thi nhaân Vieät Nam VH, Saøigoøn, 1988
Minh Huy Luaät Thô Môùi Khai Trí, Saøigoøn, 1961
( * ) Trôû veà Muïc Luïc
[ Trôû Veà ]