Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang chuû ]
Phaàn III : CAÙC BAØI PHEÂ BÌNH
Soùng döõ voã bôø. Caùi vaïi töông, moät bieåu töôïng cuûa caên beänh vaên hoùa Trung Quoác / . Laøm sao söûa chöõa caùi beänh ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi / . Naêng löïc suy luaän bò truïc traëc / . Nhaåy ra khoûi huõ töông / . Caàn daáu caùi aùc phoâ tröông caùi thieän, ñöøng töï haï mình / . Ngöôøi Trung Quoác heøn haï / . Khoâng hieåu ñöôïc haøi höôùc / . Coù caùi vaên hoùa khoâng coù vaên minh ? / . Khoâng theå boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác / . Vaên hoùa Trung Quoác, boâi nho ïhay ñaùnh phaán ? / . Ngöôøi Trung Quoác vó ñaïi
Chöõ vieát taét trong baøi : BD : Baù Döông, ND : Ngöôøi dòch, NHT : Nguyeãn Hoài Thuû
Caùi vaïi töông -
Moät bieåu töôïng cuûa caên beänh vaên hoùa Trung QuoácKhieâu Laäp Daân
Trong " Thaát thaäp nieân ñaïi Taïp chí ", Hoàng Koâng, ngaøy 12-11-1973.
Phaøm ngöôøi Trung Quoác naøo coøn quan taâm ñeán tieàn ñoà toå quoác ñeàu coù theå nghó ñeán moät vaán ñeà caên baûn sau ñaây : taïi sao Trung Quoác (töø 1842 ñeán 1949) laïi yeáu theá ? Myõ, Nhaät taïi sao laïi maïnh theá ?
Dieän tích cuûa Trung Quoác raát lôùn (ñöùng thöù nhì treân theá giôùi chæ sau Lieân-xoâ), ngöôøi laïi raát ñoâng (vaøo baäc nhaát theá giôùi), taøi nguyeân töông ñoái phong phuù. Theâm vaøo ñoù, laïi coù moät neàn vaên hoùa maø moät soá ngöôøi töï haøo laø laâu ñôøi tôùi 5.000 naêm. Ñaùng lyù Trung Quoác phaûi laø moät quoác gia vaøo haïng maïnh nhaát theá giôùi môùi ñuùng. Nhöng söï thöïc laïi khoâng phaûi nhö vaäy. Töø Chieán tranh Nha phieán (1840), bò caùc cöôøng quoác lieân tuïc ñeán xaâu xeù, Trung Quoác phaûi caét ñaát boài thöôøng, chæ tyù nöõa laø ñaõ bò phaân chia.
Ñoái vôùi caâu hoûi treân, chæ coù hai caùch traû lôøi :
Thöù nhaát : Ñaàu oùc vaø söùc löïc cuûa ngöôøi Trung Quoác toài quaù.
Thöù hai : Caùi vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa Trung Quoác coù vaán ñeà.
Ñoái vôùi caùi khaû naêng thöù nhaát, coù hai caùch giaûi thích khoâng gioáng nhau. Caùch thöù nhaát laøø: ñaàu oùc, söùc löïc ngöôøi Trung Quoác toài quaù. Coù leõ hoï chæ khaù hôn rôï Hung-noâ, Ñoät-quyeát vaø ngöôøi da ñen ôû Phi Chaâu ngaøy hoâm nay (chöù khoâng phaûi ngaøy mai), nhöng chaéc chaén laø thua ngöôøi Myõ, Anh, Phaùp, Nga, Nhaät.
Caùch giaûi thích thöù hai : trí löïc cuûa toå tieân ngöôøi Trung Quoác raát khaù, ít nhaát cuõng taøi gioûi ôû möùc ñoä huy hoaøng cuûa nhöõng ñôøi Haùn, Ñöôøng. Nhöng baát haïnh thay, caùi trí löïc aáy caøng ngaøy caøng kieät queä, ñôøi sau khoâng baèng ñôøi tröôùc, sau vaøi traêm naêm ñaõ bieán thaønh moät daân toäc cuûa nhöõng thaèng ngu.
Giaû söû ñuùng laø trí löïc cuûa chuùng ta quaù toài, chuùng ta phaûi chaáp nhaän noù nhö theá thoâi. Nhöng ai ñaõ daäy chuùng ta khoâng bieát töï mình phaán ñaáu nhæ ? Caên cöù treân " Ñònh luaät sinh toàn - maïnh ñöôïc yeáu thua " thì moät ñaát nöôùc bò bieán thaønh caùi loaïi " thuoäc ñòa haïng beùt " nhö theá bôûi vì noù xöùng ñaùng nhö theá. Neáu noùi ngöôïc laïi, giaû söû khoâng phaûi vì trí löïc cuûa chuùng ta coù vaán ñeà, nhöng vì caùi vaên hoùa cuûa chuùng ta coù vaán ñeà, thì tieàn ñoà cuûa chuùng ta coøn coù theå khaù ñöôïc, nhöng chuùng ta phaûi bieát töï söûa mình, can ñaûm vöùt caùi gaùnh naëng vaên hoùa aáy ñi môùi ñöôïc.
Chuùng ta vöøa noùi qua khaû naêng thöù nhaát (trí löïc coù vaán ñeà), ñoù laø moät khaû naêng treân maët lyù luaän, nhöng khoâng toàn taïi trong thöïc teá. Bôûi vì khoâng coù moät ngöôøi Trung Quoác naøo thöøa nhaän raèng trí löïc cuûa daân toäc Trung Quoác chuùng ta laïi thaáp keùm. Ñaáy khoâng phaûi laø moät vaán ñeà caûm tính hoaëc vì muoán töï thoåi phoàng mình leân, nhöng moät vaán ñeà treân maët lyù luaän coù chöùng côù, khoâng theå phuû nhaän.
Nhöõng chöùng côù naøy laø gì ?
Ta coù theå nhìn thaáy trong hai söï kieän sau :
1- Phaàn ñoùng goùp cuûa ngöôøi Hoa vaøo coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá ôû Ñoâng-Nam-AÙ.
2- Nhöõng thaønh töïu veà hoïc thuaät cuûa ngöôøi Hoa taïi Myõ, nhöõng thaønh quaû naøy laøm cho ngöôøi da traéng voán ñaày töï toân maëc caûm cuõng phaûi thöøa nhaän raèng trí tueä caù nhaân ngöôøi Hoa cao. Nhöng hoï cuõng bieát ngöôøi Hoa khoâng ñoaøn keát, khoâng hôïp taùc vôùi nhau, choáng ñoái nhau moät caùch kòch lieät vaø khoâng phaùt huy ñöôïc söùc maïnh taäp ñoaøn.
OÂng Baù Döông trong taäp " Ñeán cheát khoâng nhaän loãi " ñaõ ñöa ra moät caùch giaûi thích tuyeät vôøi veà vaán ñeà cuûa ngöôøi Hoa chuùng ta :
Moät ngöôøi ñeán thænh giaùo moät vò cao taêng, hoûi veà kieáp tröôùc vaø kieáp sau cuûa mình. Vò cao taêng ñaùp baèng maáy caâu thô sau :
Muoán bieát kieáp tröôùc theá naøoBaù Döông laïi coøn than raèng : " Maáy caâu danh ngoân naøy laøm cho toâi lieân töôûng ñeán caùi vaên hoùa 5.000 naêm cuûa chuùng ta ". Muoán bieát caùi vaên hoùa naøy toát hay xaáu, khoâng phaûi cöù vuøi ñaàu vaøo nghieân cöùu caùi ñoáng giaáy cuõ, maø phaûi môû to maét nhìn nhöõng toäi nôï maø chuùng ta ñang phaûi chòu hoâm nay thì may ra môùi roõ ñöôïc.
Cöù xem mình soáng ra sao kieáp naøy
Ñaàu thai roài theá naøo ñaây
Haõy nhìn vaøo vieäc hieän nay ñang laøm[Duïc tri tieàn theá nhaân
Kim sinh thuï giaû thò
Duïc tri haäu theá quaû
Kim sinh taùc giaû thò ]Vaán ñeà thì roõ raøng coù roài, maø cuõng coù theå noùi raèng ñoù laø vaán ñeà vaên hoùa. Vaäy phaûi ñi theâm moät böôùc nöõa ñeå tìm caùch phaân tích noù.
OÂng Toân Quang Haùn, moät ngöôøi raát ngöôõng moä oâng Baù Döông, trong baøi " Hoaøn caûnh vaø ñaát ñai " coù vieát:
" Nguyeân nhaân taïi sao Trung Quoác khoâng theå xaây döïng ñöôïc moät quoác gia cöôøng thònh ? Ñoù khoâng phaûi vaán ñeà baåm sinh, nhöng moät vaán ñeà sau khi sinh. Neáu duøng ngoân ngöõ cuûa ngöôøi laøm ruoäng ñeå noùi thì ñoù khoâng phaûi laø vaán ñeà " gioáng " maø laø vaán ñeà " ñaát ".
Ñoái vôùi thöïc vaät, ñaát laø thoå nhöôõng, thuûy phaân, khoâng khí, aùnh saùng maët trôøi, v.v...; ñoái vôùi moät daân toäc, ñaát laø hoaøn caûnh, taäp tuïc cuûa nhaân tính noùi chung.
Cho ñeán nay thöïc söï chuùng ta chöa sinh saûn ñöôïc nhöõng loaïi caây toát. Nguyeân nhaân, neáu khoâng do haït gioáng, thì nhaát ñònh phaûi vì ñaát ñai, hoaøn caûnh, coù gì ñoù khoâng thích hôïp cho nhöõng gioáng caây naøy sinh tröôûng.
Trong vaên hoùa vaø taäp tuïc 5.000 naêm cuûa Trung Quoác, ngoaøi phaàn toát ra cuõng coù phaàn xaáu. Phaàn xaáu naøy laø maûnh ñaát nôi haït gioáng kia khoâng theå lôùn leân ñöôïc. Caùi phaàn vaên hoùa, taäp tuïc roäng lôùn, xaáu xa naøy ñuùng nhö oâng Baù Döông goïi moät caùch ñôn giaûn vaø toùm löôïc laø caùi " vaïi töông ".
Toâi thaáy Loã Taán tieân sinh ñaõ saùng taïo ra caùi " A Q ", Lyù Toâng Ngoâ tieân sinh laïi saùng taïo ra caùi " Haäu haéc ", sau ñoù Baù Döông tieân sinh coøn saùng taïo ra caùi " huõ töông ", ba thöù naøy ñeàu chí lyù caû, chaúng khaùc naøo ba chaân cuûa moät caùi ñænh.
Neáu noùi " A Q " ñaõ vaïch traàn " nhaân tính " cuûa ngöôøi Trung Quoác, " Haäu haéc " ñaõ toá giaùc caùi " quan tính " cuûa ngöôøi Trung Quoác, thì " Huõ töông " töïa hoà nhö goác gaùc cuûa hai thöù treân. Taïi sao coù " A Q " ? Chính do caùi " Huõ töông " maø ra !
Theá thì caùi " Huõ töông " ñaây laø gì, vaø coù gì ôû trong ñoù ? Ñònh nghóa cuûa oâng Baù Döông nhö sau :
" Moät xaõ hoäi hoãn ñoän bò saâu ruoãng vaø tuø haõm, laïi bò loaïi chính trò noâ taøi thao tuùng, ñaïo ñöùc queø quaët, nhaân sinh quan caù nhaân, ñoàng tieàn vaø theá löïc laøm vua. Moät xaõ hoäi nhö theá laøm cho linh tính con ngöôøi chæ coù xô cöùng vaø tieâu tan ñi thoâi ".
OÂng Baù Döông coøn noùi taát caû caùc thöù trong huõ töông aáy laïi ñeû ra nhöõng hieän töôïng khaùc nhö : " söï suøng baùi quyeàn theá moät caùch muø quaùng ", " tính ích kyû chaéc nhö goâng cuøm ", " ngoân ngöõ bòp bôïm ", " meâ ñaém nhöõng xaùc cheát ", " baát hôïp taùc ", " taøn nhaãn vaø ñoá kî moät caùch laïnh luøng, traéng trôïn ", " laøm phaùch vaø ngôù ngaån ".
Tröôùc khi noùi veà nhöõng saûn phaåm cuûa huõ töông, toâi xin ñöôïc noùi theâm vaøi caâu, vì moät khi traøng giang ñaïi haûi veà huõ töông roài sôï khoâng theå quay trôû laïi ñöôïc nöõa.
Moät soá ngöôøi yeâu nöôùc nghó raèng Trung Quoác phaûi giaàu maïnh. Khoâng ai coù theå phuû nhaän ñieàu ñoù. Nhöng laøm theá naøo ñeå giaøu maïnh môùi laø vaán ñeà. Chaúng leõ cöù phoâ tröông caùi seïo cuûa toå tieân ra ? Cöù traùch cöù toå tieân phoûng coù ích gì ? Chaúng leõ cöù traùch cöù toå tieân cho ñaõ ñôøi, roài thì quoác gia seõ giaàu maïnh leân chaêng ?
Toâi cho raèng laøm nhö theá khoâng phaûi laø thöôïng saùch. Daân toäc Trung Quoác laø moät daân toäc bò " beänh ", naêm thaùng caøng daøi thì beänh caøng naëng.
Caùi beänh naøy baét nguoàn töø thôøi Haùn Vuõ Ñeá suøng ñaïo Nho, laïi caøng bò naëng theâm vôùi nhöõng thöù kyø quaëc nhö khoa cöû, nhö Lyù hoïc thôøi Minh, Toáng, laøm cho daân toäc Trung Quoác haàu nhö bò tieâu tan heát linh tính, chæ coøn thoi thoùp soáng maø thoâi.
Nhöõng ñoái thuû ngaøy tröôùc nhö Hung - Noâ, Ñoät - Quyeát, Khieát - Ñan, Taây - Haï thöïc ra coù moät neàn taûng vaên hoùa quaù thaáp, neân khoâng traùnh khoûi bò Haùn hoùa. Ngay caû sau naøy Moâng Coå vaø Maõn Thanh chæ chinh phuïc ñöôïc chuùng ta treân maët voõ löïc, coøn treân maët vaên hoùa laïi bò chuùng ta chinh phuïc laïi. Nhöõng chieán thaéng veà vaên hoùa naøy laøm cho chuùng ta voán maéc beänh maø khoâng heà bieát.
Cho ñeán khi nhaø Thanh bò eùp buoäc phaûi môû cöûa cho Taây phöông chuùng ta môùi gaëp phaûi ñoái thuû lôïi haïi maø chuùng ta chöa bao giôø gaëp tröôùc kia. Luùc ñoù, caùi traïng thaùi beänh taät noï môùi bò loä taåy ra ngoaøi.
Moät daân toäc maéc " beänh " cuõng gioáng nhö moät caù nhaân, neáu khoâng chöõa cho heát beänh thì khoâng coù caùch naøo khaù leân ñöôïc. Duø daân chuû, duø khoa hoïc, maø ngay caû ñeán nhöõng thöù thuoác boå nhaát thieân haï cuõng chaúng coù ích gì cho moät ngöôøi bò beänh ñöôøng ruoät vaø daï daøy quaù naëng.
Muoán chöõa ñöôïc beänh tröôùc heát phaûi tìm cho ra " caên beänh ". Khoâng theå vì sôï thuoác hoaëc sôï ñau maø giaáu beänh ñöôïc. Neáu caàn, daãu phaûi cöa tay cöa chaân cuõng kieân quyeát laøm, duø phaûi caét boû daï daøy, thay thaän cuõng khoâng tieác. Caàn phaûi coù caùi duõng khí nhö theá môùi coù khaû naêng caûi töû hoaøn sinh ñöôïc. Vaán ñeà coát loõi ôû ñaây laø phaûi khieâm toán kieåm thaûo caên beänh vaên hoùa laâu ñôøi naøy.
" Caên beänh " naøy cuûa daân toäc Trung Quoác xeùt cho cuøng laø gì ? Loã Taán, Lyù Toâng Ngoâ, Baù Döông,... tröôùc sau ñeàu ñaõ chæ roõ. Nhöng " thuoác thang " theá naøo cho khoûi ? Vaán ñeà trò beänh naøy coøn lôùn hôn vieäc neâu roõ teân beänh, song cô hoà caùc vò ñoù chöa thaáy ai ñeà caäp ñeán cho chuùng ta. Nhöng neáu suy nghó kyõ ta coù theå thaáy caùi " yù taïi ngoân ngoaïi " cuûa hoï. Döôøng nhö tröôùc tieân hoï muoán chuùng ta cuøng tham khaûo ñeå thaáy roõ töøng chöùng beänh moät, lieät keâ ra töøng nguyeân nhaân cuûa caên beänh. Ñeå roài sau ñoù ngöôøi Trung Quoác - nhöõng ai coøn bieát suy nghó - töøng ngöôøi moät nhìn vaøo nhöõng beänh chöùng naøy maø suy xeùt, caùi naøo xaáu thì boû ñi, caùi naøo khoâng xaáu thì giöõ laïi.
Neáu nhöõng ngöôøi coù loøng naøy caøng ngaøy nhieàu, " caùi boû ñi " vaø " caùi giöõ laïi " caøng ngaøy caøng lôùn. Nhö theá, taát chaúng maáy choác caùi beänh laâu ñôøi ñoù cuûa daân toäc Trung Quoác seõ khoâng thuoác maø töï laønh. Caùi naøy coù leõ seõ dính daùng ñeán vaán ñeà " bieát deã, laøm khoù " hoaëc " bieát khoù, laøm deã " maø ôû ñaây chuùng ta khoâng baøn ñeán.
Trong baøi " Ñeán cheát khoâng nhaän loãi " (ôû taäp " Ñaäp vôõ huõ töông ") coù ñoaïn nhö sau:
" Coù keû cho raèng ngöôøi Trung Quoác baûn thaân khoâng xöùng ñaùng, cho neân môùi ñeå cho nöôùc nhaø ra noâng noãi naøy. Khoâng nhöõng khoâng bieát töï traùch moùc mình, maø traùi laïi, hoï coøn töùc toái, ñi traùch cöù toå tieân caùi naøy khoâng ñuùng, caùi noï khoâng ñuùng, laøm hoï phaûi chòu haäu quaû. Thay vì xaây döïng moät giang sôn toát ñeïp ñeå hoï ñöôïc höôûng phuùc loäc thì toå tieân ñeå laïi cho hoï moät ñaát nöôùc nhö theá ".
Ñoái vôùi caùch noùi aáøy, oâng Baù Döông ñaõ traû lôøi :
" Ñieàu naøy chaû khaùc chuyeän cha vôùi con. Neáu con khaù giaû, thoâng minh linh lôïi,hoïc qua ñöôïc ñaïi hoïc, theá maø ñôøi laïi hoûng thì ñöông nhieân khoâng theå traùch cöù ñöôïc boá noù ; maø noù chæ coù theå töï traùch mình khoâng xöùng ñaùng. Nhöng neáu nhö ñöùa con töø khi sinh ra ñaõ bò vi truøng laäu laøm cho hoûng maét, laïi bò di truyeàn laøm cho dôû ñieân dôû khuøng, ngôù ngôù ngaån ngaån, lang thang ñaàu ñöôøng xoù chôï xin aên kieám soáng thì caùi traùch nhieäm cuûa noù quaù nhoû. Neáu noù coù môû moàm traùch boá noù taïi sao laïi maéc beänh phong tình, traùch meï noù vì sao khoâng chöõa khoûi beänh ñi, thì chuùng ta cuõng khoâng theå nhaãn taâm baét noù im moàm ñöôïc ".
Caùc saûn phaåm cuûa caùi huõ töông maø oâng Baù Döông ñaõ noùi ñöông nhieân khoâng nhaát thieát caùi naøo cuõng hoaøn toaøn ñuùng, nhöng ít nhaát cuõng coù moät phaàn khoâng sai. Vaên chöông oâng Baù Döông xöa nay voán maïch laïc phaân minh, chæ tieác luùc noùi veà nhöõng saûn phaåm huõ töông, haønh vaên laïi hôi loän xoän, coù luùc lung tung laïc ñeà. Luùc thì vuït moät caùi loän trôû laïi, luùc vuït moät caùi laïi phoùng ñi.
Chuùng toâi xin trích moät phaàn giôùi thieäu nhoû döôùi ñaây - ñaõ qua moät laàn chænh laïi theo nguyeân taéc giöõ ñuùng nguyeân yù taùc giaû - ñeå ngöôøi ñoïc ñoái chieáu vôùi nguyeân vaên laøm baèng chöùng :
Saûn phaåm ñaàu tieân cuûa huõ töông laø söï suøng baùi quyeàn theá moät caùch ñieân cuoàng. ÔÛ Trung Quoác thôøi coå, ngöôøi coù quyeàn theá toái cao laø Hoaøng ñeá. Ñoái vôùi oâng ta nhöõng nguyeân taéc luaân lyù ñeàu voâ nghóa. Thaân thuoäc nhaùnh beân (khoâng phaûi tröïc heä) ôû tröôùc maët Hoaøng ñeá baát quaù chæ laø " thaàn ", laø " noâ taøi ", (Ví phoûng Hoaøng ñeá ñaõ ñöôïc taán phong, cho duø laø boá meï cuõng khoâng ñöôïc laø ngoaïi leä). Ñoái vôùi caùi thöù tính caùch oaùi oaêm traùi vôùi luaân lyù naøy (quan tính lôùn hôn nhaân tính), moät loaïi ñaïo ñöùc dò hình, khoâng nhöõng khoâng ai phaûn ñoái maø coøn cho laø yù trôøi, nghóa ñaát.
Veà maët hoang daâm trong ñôøi soáng cung ñình thì nhöõng Hoaøng ñeá Taây phöông coøn phaûi keùm xa. Chöa caàn baøn ñeán caùi " Ba nghìn ngöôøi ñeïp trong haäu cung " cuûa thôøi Ñöôøng, ngay thôøi Chu vöông trieàu, thieân töû coù theå coù tôùi 121 baø vôï moät caùch hôïp phaùp.
Theo " Noäi taéc " trong " Leã kyù " chæ ñeå saép xeáp cho chu taát chöông trình haøng ngaøy cuûa caùi vieäc " ñieân loan ñaûo phuïng ", sao cho caû hôn traêm baø ñeàu ñöôïc thaám ñöôïm ôn möa moùc cuûa nhaø vua cuõng ñaõ laø moät ñieàu khoå taâm roài; chöa keå nhöõng chuyeän ghen tuoâng tranh giaønh giöõa caùc baø.
Taát caû caùc oâng thaùnh ñoái vôùi maáy vieäc naøy khoâng nhöõng khoâng phaûn ñoái, maø hoï coøn bieán caùc loaïi " daâm ñoà " naøy thaønh thieân töû thaùnh thaàn, bieán caùi kieåu " chôi loaïn chôi taïp " naøy thaønh ra pheùp taéc chính thöùc cuûa quoác gia, xaõ hoäi. Vì vaäy Baù Döông cho raèng :
Thaùnh nhaân khoâng nhöõng chæ huøa theo maø coøn laø ñaàu soû, cuøng phaïm toäi vôùi nhöõng keû coù quyeàn vaø boïn daâm ñoà. Quyeàn löïc naøo khaùc xaêng daàu, thaùnh nhaân khoâng nhöõng khoâng tìm caùch ñeà phoøng söï deã chaùy cuûa noù maø laïi coøn chaâm löûa thì khi noù boác leân laøm sao maø daäp ñöôïc ?
Baù Döông cho laø quyeàn löïc cuûa Hoaøng ñeá Taây phöông luoân luoân bò thaønh phaàn trí thöùc giôùi haïn, giaùm saùt. Nhöng ôû Trung Quoác thì caùc oâng thaùnh laïi vì phe naém quyeàn maø phaùt minh ra thöù trieát hoïc kyø quaëc kieåu nhö sau :
" Khaép döôùi gaàm trôøi khoâng coù choã naøo khoâng laø ñaát cuûa nhaø vua. Taát caû caùc keû só trong thieân haï coù keû naøo maø khoâng phaûi laø toâi cuûa nhaø vua ". Thì ra, sinh maïng taøi saûn cuûa nhaân daân ñeàu do caùi teân " ñaïi daâm ñoà " ñoù ban cho. Chaúng traùch caùi thaèng chôi gaùi thöù döõ ñoù cöù muoán laøm gì thì laøm.
Khi söï toân suøng quyeàn theá laø neàn taûng cuûa 5.000 naêm vaên hoùa truyeàn thoáng thì caùi quan heä giöõa ngöôøi vaø ngöôøi chæ coù söï " kính vaø sôï ", coøn söï " thöông yeâu " thì khoâng ñaùng keå. Caùi goïi laø " nhaân " chæ laø thöù tìm thaáy trong saùch vôû, khoù maø gaëp ñöôïc trong haønh ñoäng. Vaû laïi, chöõ " nhaân " naøy töïa hoà khoâng coù tính caùch bình ñaúng cuûa hai beân cuøng ñöôïc lôïi.
Suøng baùi quyeàn theá moät caùch tuyeät ñoái ñöa ñeán moät neàn chính trò noâ taøi vaø caùi ñaïo ñöùc dò hình, khoâng coøn tieâu chuaån veà thò phi, chæ coøn caùi tieâu chuaån vuï lôïi baát keå phaûi traùi. Chæ coøn moät con ñöôøng laø tieàn taøi, phuù quyù, coâng danh. Moïi ngöôøi ñeàu phaûi goït ñaàu cho nhoïn ñeå lieàu maïng chui vaøo choã quan tröôøng. Chæ caàn toâi coù theå laøm quan thì baét toâi laøm gì toâi cuõng laøm.
Nhö Ñaøo Uyeân Minh - khoâng vì naêm hoäc thoùc maø uoán cong löng - thì coù ñöôïc maáy ngöôøi ?
" Möôøi naêm taân khoå " chaúng vì nghieân cöùu phaùt minh, chaúng vì vieát saùch laäp thuyeát, chaúng vì boân ba caùch maïng, maø chæ vì " moät ngaøy thaønh danh ". " Thaønh danh " ôû ñaây coù nghóa laø laøm quan vaäy.
Xöa nay, vieäc laøm quan haáp daãn ngöôøi ta nhö ñieân cuoàng cuõng bôûi vì:
1- Coù quyeàn trong tay, duø ôû caáp böïc naøo (tuøy quan lôùn nhoû) cuõng muoán gì ñöôïc naáy.
2- Ñöôïc moïi ngöôøi suøng baùi.
3- Hoïc vaán trôû thaønh uyeân baùc (Ñoái vôùi ngöôøi Taây phöông : tri thöùc laø quyeàn löïc. Ñoái vôùi ngöôøi Trung Quoác : quyeàn löïc laø tri thöùc).
4- Taøi saûn ñöôïc gia taêng (Ngöôøi Taây phöông laáy buoân baùn laøm nguoàn goác cuûa söï giaøu sang. Ngöôøi Trung Quoác troïng só, khinh thöông; laïi bò aûnh höôûng cuûa caùi " Haø taát vieát lôïi " cuûa Maïnh Töû).
Sôû dó moàm khoâng noùi ñeán lôïi, nhöng trong buïng laïi nghó ñeán lôïi moät caùch soáng cheát, vì theá môùi laøm quan ñeå vô veùt. Chuyeän teân ñaïo taëc kheùt tieáng Trònh Chuùng ñôøi Nam Toáng, sau khi quy haøng ñöôïc boå laøm quan, bò ñoàng lieâu coi reû, y töùc mình beøn coù thô raèng :
" Caùc vò laøm quan ñeå aên troäm,Ñuùng laø moät caâu noùi toaïc moùng heo caùi vieäc laøm quan !
Trònh Chuùng aên troäm môùi laøm quan ! "
(Caùc vò toá quan höïu toá taëc,
Trònh Chuùng toá taêëc taøi toá quan)Toân thôø quyeàn theá quaù ñoä - khoâng caàn noùi ñeán tröôøng hôïp chính trò, hoïc thuaät - ngay caû ñeán tình höõu nghò giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi cuõng bieán chaát, bieán thaønh thieån caän, thaønh theá lôïi.
Nhaø vaên Ñaøi Loan noåi tieáng Baù Döông ñang ñeán thaêm nöôùc Myõ, trong baøi dieãn thuyeát hoâm qua taïi ñaây oâng coù noùi raèng daân toäc Trung Quoác sôû dó ngaõ moät laàn maø khoâng daäy ñöôïc nöõa chuû yeáu vì caùi tính " ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi ".
Laøm sao söûa chöõa caùi beänh
ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãiXaõ luaän ñaêng trong tôø " Tin nhanh tieáng Hoa ",
New York, ngaøy 12 thaùng 8 naêm 1981.Caùch nhìn naøy cuûa oâng Baù Döông tuy chæ laø moät söï thöïc hieån nhieân - khoâng phaûi moät phaùt hieän gì môùi - nhöng khoâng phaûi vì theá maø khoâng laø moät phaùn ñoaùn raát saâu saéc.
Chuùng ta haõy thöû nghó xem : nhöõng chính saùch löøa nöôùc haïi daân, khö khö coá chaáp cuûa maáy chuïc naêm gaàn ñaây ôû Trung Quoác coù phaûi vì caùi tính ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi aáy maø ra sao ? Cöù cho duø khoâng phaûi hoaøn toaøn ñuùng nhö theá, nhöng treân thöïc teá cuõng chaúng sai laø bao nhieâu.
Vaø neáu ta nhìn roäng ra thì vieäc giöõ theå dieän, vieäc ñeán cheát khoâng nhaän loãi cuõng chæ laø baûn tính thoâng thöôøng cuûa toaøn nhaân loaïi, laø khuyeát ñieåm cuûa taát caû caùc daân toäc vaø coäng ñoàng.
Kinh thaùnh cuûa ñaïo Cô ñoác noùi moãi ngöôøi coù hai caùi tuùi. Caùi tuùi ñaèng tröôùc chöùa caùc loãi laàm cuûa keû khaùc, caùi tuùi ñaèng sau löng chöùa loãi laàm cuûa mình.
Noùi caùch khaùc, con ngöôøi ta chæ thích noùi ñeán nhöõng choã khoâng hay cuûa keû khaùc maø khoâng thích noùi thaät veà caùi sai cuûa mình. Töø 2.000 naêm tröôùc cuõng ñaõ theá roài, ñeán cheát khoâng nhaän loãi ñaõ laø caùi beänh chung cuûa con ngöôøi chöù khoâng cöù chæ cuûa rieâng ngöôøi Trung Quoác.
Caùi tính cuûa con ngöôøi voán ñeàu nhö vaäy. Nhöng sao caùc quoác gia phöông Taây laïi boãng tieán boä vöôït baäc veà caùc maët chính trò kinh teá, vaên hoùa, coøn ngöôøi Trung Quoác laïi nhö theá ? Coù gì maâu thuaãn ôû ñaây chaêng ?
Theo yù toâi caâu traû lôøi cho vieäc naøy coù lieân quan ñeán vaán ñeà cheá ñoä chính trò.
Neáu moãi ngöôøi ñeàu coù hai caùi tuùi, caùi ñaèng tröôùc ñöïng caùc loãi laàm cuûa ngöôøi, caùi ñaèng sau ñöïng caùc loãi laàm cuûa mình, thì moãi ngöôøi ñuùng ra phaûi ñem nhöõng caùi gì trong caùi tuùi ôû sau löng mình maø boû vaøo caùi tuùi ôû ñaèng tröôùc cuûa ngöôøi khaùc ñeå coù theå xem cho toû töôøng.
Vì neáu nhö moïi ngöôøi ñeàu ñoàng yù môû caùi tuùi ôû ñaèng tröôùc mình, coâng boá toaøn boä taát caû, thì nhöõng caùi sai laàm trong caùi tuùi ôû ñaèng sau cuûa moïi ngöôøi taát nhieân cuõng phaûi loä ra, khoâng coù caùch gì daáu ñöôïc, choái ñöôïc.
Cheá ñoä naøy goïi laø töï do ngoân luaän, chính noù laø daân chuû.
Töï do ngoân luaän, daân chuû laø moät thöù linh ñan raát hieäu nghieäm ñeå chöõa chöùng beänh " Ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi ". Traùi laïi, neáu khoâng coù daân chuû, keû coù quyeàn theá seõ bòt moàm nhöõng keû thaáp coå beù hoïng; boïn coù quyeàn theá luùc aáy chæ nhìn thaáy caùi tuùi cuûa boïn khoâng coù quyeàn kia ôû tröôùc maët chuùng maø thoâi. Coøn boïn chuùng laïi bòt kín caùi tuùi chöùa loãi laàm cuûa chuùng laïi.
Khoâng ñöôïc noùi ñeán, caùc loãi laàm cuûa nhöõng keû naém quyeàn seõ vónh vieãn khoâng loä ra ngoaøi, vaø vì theá cuõng khoâng bao giôø coù cô hoäi ñeå ñöôïc söûa sai. Cho ñeán luùc caùi sai laàm naøy trôû thaønh quaù lôùn thì toaøn boä xaõ hoäi seõ maéc phaûi tai öông.
Caùc quoác gia Taây phöông coù sai laàm khoâng ? Ñöông nhieân laø coù, vaø nhieàu caùi sai laàm cuõng chaúng phaûi nhoû gì.
Ví duï söï boùc loät giai caáp thôï thuyeàn trong thôøi kyø ñaàu cuûa chuû nghóa tö baûn, söï aùp böùc caùc daân toäc bò trò döôùi cheá ñoä thuoäc ñòa trong thôøi kyø ñaàu cuûa chuû nghóa ñeá quoác. Ñoù ñeàu laø nhöõng loãi laàm to lôùn.
Nhöng vì hoï coù daân chuû neân khoâng ñi bòt moàm moïi ngöôøi. Vì vaäy ngay taïi Luaân Ñoân, Caùc-Maùc vaãn coù theå môû Ñaïi hoäi Coäng saûn Quoác teá ñaàu tieân, phaùt bieåu Tuyeân ngoân Coäng saûn maø khoâng bò caám ñoaùn - ñoù laø moät daãn chöùng khoâng theå phaûn baùc.
Cho neân, döôùi caùc cheá ñoä töï do daân chuû, nhöõng loãi laàm cuûa hoï khoâng ngöøng ñöôïc ñöa ra aùnh saùng, vaø nhôø theá khoâng ngöøng ñöôïc söûa sai. - Quoác hoäi ñöôïc thaønh laäp, caùc phaùp cheá baûo veä quyeàn lôïi coâng nhaân ñaõ ra ñôøi, ñôøi soáng coâng nhaân ñöôïc caûi thieän raát nhieàu. Sau ñoù, nhöõng baøi hoïc cuûa hai traän Ñaïi chieán Theá giôùi cuõng ñaõ ñöa ñeán cô hoäi ñoäc laäp cho caùc thuoäc ñòa.
Khoång Töû taùn döông vua Vuõ raèng : " Vaên quaù taéc hyû " (Nghe ñöôïc loãi laàm cuûa mình thì raát möøng) ; laïi noùi : " Thaùnh nhaân chi quaù, nhö nhaät nguyeät kinh thieân " (Söï sai laàm cuûa thaùnh nhaân nhö maët trôøi vaø maët traêng ñi qua treân baàu trôøi), yù noùi nhöõng ngöôøi bình thöôøng, vì khaùc vôùi thaùnh nhaân, môùi ñi daáu dieám nhöõng loãi laàm cuûa mình.
Khoång Töû tuy hy voïng moãi ngöôøi bình thöôøng ñeàu trôû thaønh thaùnh nhaân, nhöng laïi khoâng heà ñöa ra ñöôïc phöông phaùp tu thaân cuï theå naøo khaû dó aùp duïng ñöôïc trong thöïc teá ñeå ñaït ñeán muïc ñích.
Trong khi ñoù, ngöôøi phöông Taây laïi nghó ra caùch duøng cheá ñoä daân chuû bieán moãi ngöôøi laøm chính trò trôû thaønh moät oâng thaùnh, hoaëc ít nhaát cuõng coù khaû naêng trôû thaønh oâng thaùnh trong vieäc xöû lyù nhöõng sai laàm cuûa mình khi naém quyeàn. -
Vì " Nhö maët trôøi vaø maët traêng ñi qua treân baàu trôøi ", taát caû moïi ngöôøi ai cuõng ñeàu nhìn thaáy, neân khoâng theå naøo coù sai laàm maø khoâng chòu söûa chöõa. Cöù thöû nghó cho kyõ ta seõ thaáy caùi coâng duïng cuûa cheá ñoä naøy to lôùn laø nhöôøng naøo !
Töø chuyeän naøy chuùng ta coù theå ruùt ra moät keát luaän : Neáu chuùng ta muoán moãi ngöôøi ñeàu töï giaùc nhaän loãi cuûa mình, duø chaúng phaûi ñeå trôû thaønh thaùnh caû, thì chæ coù moät phöông phaùp duy nhaát laø thöïc haønh daân chuû.
Daân chuû laøm cho moãi ngöôøi khoâng theå daáu dieám loãi laàm cuûa mình, töï nhieân coù theå söûa ñoåi ñöôïc caùi tính " Ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi " kia.
Cho neân neáu hoûi Trung Quoác caàn gì, caàu gì, thì chæ coù moät thöù duy nhaát maø thoâi, ñoù laø daân chuû.
Naêng löïc suy luaän bò truïc traëcXaõ luaän, trong tôø " Tin nhanh tieáng Hoa ",
New York, ngaøy 13 thaùng 8 naêm 1981
Nhaân baøi dieãn thuyeát cuûa oâng Baù Döông veà vieäc ngöôøi Trung Quoác " ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi ", hoâm qua trong muïc xaõ luaän chuùng toâi ñaõ noùi roõ laø ñeå söûa chöõa chöùng beänh naøy chuùng ta khoâng neân hy voïng vaøo söï " töï mình tænh ngoä " nôi moãi caù nhaân con ngöôøi.Kyø voïng vaøo söï tænh ngoä cuûa moät caù nhaân chaúng khaùc naøo nhö baûo raèng : " Moïi ngöôøi ai cuõng laø Nghieâu Thuaán caû ! " Ñoù laø chuyeän naèm mô giöõa ban ngaøy.
Chuùng ta chæ coù theå söûa ñoåi cheá ñoä chính trò, duøng aùp löïc cuûa cheá ñoä baét nhöõng ngöôøi khoâng töï nguyeän söûa ñoåi loãi laàm khoâng coøn ñöôøng traùnh neù, khoâng söûa khoâng ñöôïc. Chæ coù caùch giaûi quyeát ñoù môùi thích ñaùng.
Noùi ñeán nhöõng khuyeát ñieåm cuûa ngöôøi Trung Quoác, chuùng ta laïi lieân töôûng tôùi moät vaán ñeà khaùc, ñoù laø caùi loâ-gíc cuûa ngöôøi Trung Quoác. Coù theå noùi so vôùi caùi loâ-gíc cuûa ngöôøi phöông Taây thì caùi loâ-gíc cuûa ngöôøi Trung Quoác keùm haún moät baäc.
Moãi moät daân toäc ñeàu coù caùi öu vaø khuyeát ñieåm cuûa noù. Caùi naêng löïc veà tröïc giaùc cuûa ngöôøi Trung Quoác coù theå noùi laø ñöùng vaøo haïng nhaát theá giôùi, Taây phöông cuõng khoâng theå saùnh kòp. Ñieàu naøy thaät roõ qua nhöõng phaùt minh ra la-baøn (Kim chæ Nam), thuoác suùng, v.v...
Ngöôøi Trung Quoác baèng tröïc giaùc ñaõ coù theå tìm ra nhöõng thöù naøy tröôùc baát kyø quoác gia naøo caû vaøi traêm naêm hoaëc caû nghìn naêm. Nhöng ngöôøi Trung Quoác vaãn chöa töøng saùng taïo ñöôïc khoa luaän lyù hoïc. Vì vaäy, tuy cheá taïo ra la-baøn, thuoác suùng, nhöng laïi chaúng hieåu gì veà nguyeân lyù khoa hoïc cuûa chuùng. Thaäm chí ngay ñeán caû thôøi nay Trung Quoác cuõng khoâng coù khoa loâ-gíc hoïc nhö moät boä moân khoa hoïc. Theá maø Taây phöông töø raát sôùm - ôû thôøi ñaïi A-ri-xtoát - ñaõ tìm ra nhöõng nguyeân lyù cuûa loâ-gíc hoïc vaø söû duïng noù nhö moät coâng cuï.
OÂng Baù Döông ñôn cöû nhöõng ví duï ñeå noùi leân chuyeän ngöôøi Trung Quoác ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi. Kyø thöïc ngöôøi Trung Quoác ñaõ thaáy taàm quan troïng cuûa ñieàu naøy töø laâu roài. Hôn 2.000 naêm tröôùc Khoång Töû ñaõ thaønh khaån khuyeân raên : " Quaù nhö naêng caûi, thieän maïc ñaïi yeân " (Khoâng coù vieäc gì lôùn lao hôn laø bieát söûa chöõa loãi laàm cuûa mình). Nhöng phöông phaùp maø Khoång Töû ñeà xuaát laø moãi ngöôøi phaûi hoïc theo Nghieâu Thuaán, ñoù laø moät phöông phaùp giaûi quyeát baèng tröïc giaùc.
Ñöông nhieân, neáu moïi ngöôøi ñeàu coù theå bieán thaønh Nghieâu Thuaán thì coøn gì baèng. Nhöng ñaùng tieác raèng söï thöïc laïi khoâng theå naøo nhö theá ñöôïc. Cho neân caùi phöông phaùp bieán moïi ngöôøi thaønh Nghieâu Thuaán roát cuoäc chaúng khaùc naøo laø khoâng coù phöông phaùp. Keát quaû laø sau 2.000 naêm ñeà xöôùng cuõng ñaõ chaúng bieán ñöôïc theâm moät keû naøo thaønh Nghieâu Thuaán caû.
Neáu ngöôøi Trung Quoác bieát vaän duïng loâ-gíc ñeå suy nghó thì ñaõ tìm ra ñöôïc cheá ñoä daân chuû töø laâu, ñaõ duøng ñöôïc töï do ngoân luaän ñeå söûa ñoåi nhöõng laàm laïc cuûa caùc keû thoáng trò.
Döôùi cheá ñoä daân chuû cuûa nöôùc Myõ, Nixon phaïm moät caùi loãi nhoû laø muoán aên caép caùc vaên kieän cuûa ñaûng ñoái laäp, keát quaû bò tôø Böu baùo Hoa-Thònh-Ñoán (Washington Post) toá giaùc, muoán che ñaäy maø khoâng che ñaäy noåi, roát cuoäc buoäc phaûi töø chöùc Toång Thoáng. Cho neân döôùi cheá ñoä daân chuû khoâng coù caùch naøo giaáu ñöôïc nhöõng sai laàm, coù loãi taát phaûi chòu traùch nhieäm, khoâng söûa chöõa khoâng ñöôïc.
Ngöôïc laïi, ôû Trung Quoác luïc ñòa döôùi cheá ñoä ñoäc ñaûng chuyeân cheá, traän ñoäng ñaát lôùn taïi Ñöôøng Sôn (1976) phaûi ñeán bao nhieâu naêm sau naøy chuùng ta môùi bieát ñöôïc ñaõ coù bao nhieâu ngöôøi bò thieät maïng !
Trong tai vaï möôøi naêm do boïn " Töù nhaân bang " (Beø luõ boán teân) gaây ra, soá ngöôøi cheát oan trong toaøn quoác coù ñeán bao nhieâu trieäu. Neáu boïn " Töù nhaân bang " khoâng bò tan raõ vaø bò xöû toäi, coù leõ ñeán ngaøy hoâm nay chuùng ta vaãn coøn bò löøa bòp bôûi caùi " Baát ñoaïn ñaáu tranh luaän " (Thuyeát ñaáu tranh khoâng ngöøng) do Mao Traïch Ñoâng nghó ra vaø noùi raèng duøng noù ñeå xaây döïng thieân ñöôøng cho nhaân daân Trung Quoác.
Nhöõng cheá ñoä khoâng daân chuû, töùc khoâng coù chaân lyù, töùc khoâng theå söûa ñoåi loãi laàm, ñieàu naøy chaúng phaûi ñaõ roõ nhö ban ngaøy ö ?
Theá maø cho ñeán hoâm nay vaãn coøn nhieàu ngöôøi Trung Quoác tin raèng nhöõng keû thoáng trò seõ töï ñoäng bieán thaønh Nghieâu Thuaán, khoâng caàn coù quyeàn löïc khaùc ñeå cheá ngöï vaø xeùt ñoaùn, khoâng caàn coù daân chuû ñeå giaùm saùt, laïi cuõng khoâng caàn coù caû töï do ngoân luaän ñeå toá caùo !
Ñieàu naøy chaúng phaûi ñaõ chöùng minh raèng ngöôøi Trung Quoác khoâng coù moät tyù gì ñaàu oùc loâ-gíc ö ? Baát cöù keû thoáng trò naøo cuõng ñeàu gheùt cay gheùt ñaéng daân chuû, bôûi vì neáu coù daân chuû töùc thì hoï seõ bò daân chuû töôùc boû taát caû nhöõng ñaëc quyeàn.
Ñieàu kyø quaùi laø ôû Trung Quoác coù nhieàu keû cuõng huøa theo taäp ñoaøn thoáng trò maø reâu rao raèng : " Daân chuû Taây phöông laø daân chuû cuûa giai caáp tö saûn, ñoù laø moät cheá ñoä phaûn ñoäng " ; maø nghòch lyù thay nhöõng keû bò thoáng trò naøy laïi chaúng coù gì ñeå maát vì cheá ñoä daân chuû, caùi ñaàu oùc lyù luaän cuûa hoï quaû tình bò truïc traëc gì ñoù.
Ñieàu naøy laø moät khuyeát ñieåm raát ñaùng lo ngaïi cuûa ngöôøi Trung Quoác chuùng ta.
Xaõ luaän trong " Baéc Myõ nhaät baùo ",
New York, ngaøy 24 thaùng 8 naêm 1981.
OÂng Baù Döông, nhaø pheâ bình xaõ hoäi raát noåi tieáng ôû Ñaøi Loan moät thôøi, coù moät ngoøi buùt haøi höôùc chöùa chaát chua cay; côn thònh noä vaø lôøi chöûi maéng cuûa oâng thöôøng baét ngöôøi ta suy nghó vaø lo aâu.Vaên oâng tieâu bieåu cho loaïi vaên pheâ bình ra ñôøi sau khi Trung Quoác thoaùt khoûi aùch cuûa thôøi ñeá cheá. OÂng töøng ngoài tuø möôøi naêm - coù theå noùi ñaáy cuõng laø vaän meänh cuûa moät nhaø pheâ bình xaõ hoäi giöõa thôøi vaên hoùa vaø chính trò chöa chuyeån mình.
Haõy xeáp laïi moät beân caûnh ngoä cuûa oâng, vaø maëc duø coù theå laøm cho nhöõng ngöôøi yeâu quyù oâng meách loøng, chuùng ta haõy töø goùc ñoä lòch söû thöû bình luaän veà nhöõng phöông thöùc laäp luaän cuûa oâng trong boái caûnh pheâ bình xaõ hoäi Trung Quoác caän ñaïi xem noù nhö theá naøo.
Hoâm tröôùc oâng Baù Döông laáy ñeà taøi laø: " Ngöôøi Trung Quoác vaø caùi huõ töông " ñeå dieãn giaûng taïi New York. Ñöông nhieân " Huõ töông " khoâng phaûi laø moät khaùi nieäm duy nhaát maø oâng nghó ra, nhöng vì töø tröôùc ñeán nay oâng vaãn duøng noù ñeå giaûi thích nhöõng hieän töôïng beänh hoaïn cuûa xaõ hoäi Trung Quoác, neân ôû ñaây chuùng toâi môùi laáy noù laøm ñoái töôïng.
" Huõ töông " ñöôïc duøng laøm moät pheùp aån duï tuyeät vôøi. Bôûi vì ñoù laø moät hình töôïng raát gaàn guõi ñôøi thöôøng, laøm cho thoaùng moät caùi, trong loøng, tröôùc maét, moïi ngöôøi ai cuõng coù theå hình dung ñöôïc caùi xaáu xa veà tình traïng nhieàu beänh taät cuûa xaõ hoäi Trung Quoác. Söï thöïc ñaây cuõng laø caùi chöùc naêng cô baûn cuûa caùc nhaø tö töôûng : ñeà xuaát ra nhöõng khaùi nieäm ñeå cho moïi ngöôøi coù theå tìm thaáy ñöôïc yù nghóa trong caùi phöùc taïp roái ren.
Veà phöông dieän naøy oâng Baù Döông ñaõ goùp phaàn môû mang daân trí, caùi coâng aáy khoâng phaûi nhoû. Ñieàu chuùng toâi muoán noùi laø : Caùi loaïi khaùi nieäm naøy coù coâng duïng neâu leân nhöõng hieän töôïng xaõ hoäi laøm tieâu ñeà nhöng khoâng giaûi thích ñöôïc chuùng. Nghóa laø theá naøo ?
Haõy laáy moät ví duï : Neáu ta tìm thaáy moät töông quan giöõa hieän töôïng phaân phoái cuûa caûi, taøi saûn trong xaõ hoäi Trung Quoác vôùi caùc hieän töôïng thuoäc veà " huõ töông " kia, taát coù theå duøng söï phaân phoái taøi saûn naøy ñeå " giaûi thích " nhöõng hieän töôïng xaõ hoäi noï.
Hôn nöõa chuùng ta coù theå suy ra raèng chính saùch thueá maù vaø cheá ñoä taøi chính coù theå uoán naén caùc hieän töôïng " huõ töông " naøy. Nhaát laø khi moät soá ít ngöôøi kieåm soaùt söï phaân phoái taøi saûn trong moät cô quan (baèng hình thöùc löông boång chaúng haïn) thì taát yeáu seõ ñöa ñeán nhöõng söï chui luoàn, ñaáu ñaù ôû trong ñoù.
Neáu khoâng nhìn thaáy ñöôïc caùi töông quan giöõa phöông thöùc phaân phoái cuûa caûi vaø hieän töôïng chui luoàn thì maëc duø nhieàu ngöôøi " yù thöùc " ñöôïc nhöõng hoäi chöùng " huõ töông " moät caùch chung chung, nhöng caùc haønh vi " huõ töông " ñaëc thuø naøy e raèng vaãn bò xem nhö chæ giôùi haïn trong söï chia cuûa caûi thoâi vaø nhö vaäy seõ khoâng theå naøo söûa ñoåi ñöôïc.
Ñöông nhieân, söï phaân phoái cuûa caûi chæ laø moät ví duï, nhöõng tieán trình baàu cöû, toá tuïng,v.v... ñeàu coù theå laáy ra laøm caùc ví duï khaùc.
ÔÛ ñaây khoâng baøn ñeán giaù trò vaên chöông, chæ noùi ñeán yù nghóa xaõ hoäi, thì trong voøng 100 naêm nay ôû Trung Quoác, taát caû caùc oâng tieán só chính trò hoïc, xaõ hoäi hoïc cuõng chæ ñaùng xaùch deùp cho oâng Baù Döông trong vieäc laøm cho nhaân daân yù thöùc ñöôïc caùc thoùi hö taät xaáu cuûa xaõ hoäi Trung Quoác.
Trong quaù trình caûi thieän caùch cö xöû cuûa ngöôøi Trung Quoác chuùng toâi chæ hy voïng moïi ngöôøi phaân bieät ñöôïc hai ñieåm : Moät maët laøm sao keâu goïi ñöôïc yù thöùc cuûa töøng caù nhaân, vaø moät maët laø khôi daäy yù thöùc xaõ hoäi, moät thöù yù thöùc vöôït leân treân vöông quoác caù nhaân.
Vì chuû yeáu nhaém vaøo yù thöùc caù nhaân, neân oâng Baù Döông khoâng traùnh khoûi bò mæa mai, cheâ cöôøi, chöûi bôùi töø moïi phía.
Nhöng duø sao ñi nöõa, caùi ñoùng goùp cuûa oâng vaøo söï nghieäp xaây döïng daân toäc Trung Quoác ñaõ vöôït xa hôn haøng vaïn laàn caùc vò ñöôïc goïi laø " hoïc giaû ".
Caàn daáu caùi aùc phoâ tröông caùi thieän, ñöøng töï haï mình,
Kieán nghò vaø pheâ bình ñoái vôùi oâng Baù Döông.Töø Caån
" Hoa Kieàu Nhaät baùo ", New York, ngaøy 11 thaùng 9 naêm 1981
Ñoïc baùo thaáy tin oâng Baù Döông vieáng nöôùc Myõ, toâi raát caûm thöông cho nhöõng gì oâng ñaõ traûi qua. Baây giôø oâng coù theå sang ñaây, nhöõng ngöôøi quan taâm ñeán oâng khoâng khoûi laáy laøm möøng. Vì khoâng ít ngöôøi vaãn kyø voïng nôi oâng, mong oâng coù theå soi saùng phaàn naøo nhöõng öu tö cuûa ngöôøi Trung Quoác hoâm nay.OÂng ñeán ñaây, laïi vaãn cöôøng ñieäu veà caùi goïi laø " vaên hoùa huõ töông ". Caùi vaên hoùa 5.000 naêm cuûa Trung Quoác khai saùng töø Ñöôøng toâng, Toáng toå boãng bò oâng soå toeït vaø vöùt vaøo ñoáng raùc, laøm cho loøng tin vaø kieâu ngaïo veà vaên hoùa cuûa chuùng ta boãng nhö bò doäi moät gaùo nöôùc laïnh. Lôøi noùi cuûa oâng Baù Döông toâi tin raèng noù ñöôïc thoát töø trong ñaùy loøng vaø döïa treân nhöõng kinh nghieäm ñau thöông cuûa baûn thaân oâng. Nhöng vôùi ñòa vò treân vaên ñaøn cuûa oâng hoâm nay - nhaát laø trong luùc oâng coù theå aûnh höôûng ñeán khoâng ít ngöôøi - thì oâng khoâng theå naøo traéng trôïn ñuøa côït chöûi bôùi lung tung ñöôïc. Cho neân ñoái vôùi caùi lyù luaän " huõ töông " cuûa oâng laàn naøy toâi muoán ñoùng goùp moät vaøi lôøi pheâ bình khoâng aùc yù.
OÂng Baù Döông khoâng nhöõng chæ taït nöôùc laïnh vaøo bao ngöôøi, ñaû kích loøng töï toân veà vaên hoùa cuûa baûn thaân chuùng ta, maø laïi coøn giô ra tröôùc maët ngöôøi nöôùc ngoaøi nhöõng thöù nhö hoaïn quan, boù chaân ñeå hoï cöôøi vaøo muõi chuùng ta nöõa.
Thöïc chaát caùch nhìn cuûa oâng Baù Döông laø moät caùch nhìn cöïc ñoan neân môùi hieåu laàm raèng hoaïn quan, boù chaân laø nhöõng khuyeát taät vaên hoùa. Thaät ra nhöõng thöù aáy chæ laø nhöõng haønh vi taøn khoác, baét nguoàn töø duïc voïng caù nhaân cuûa caùc hoân quaân ñoäc taøi, chuyeân cheá, hoaøn toaøn khoâng thuoäc veà neàn vaên hoùa chaân chính cuûa Trung Quoác.
Laáy moät ví duï: haäu theá vaãn cho raèng caùc luaät thô cuûa Ñöôøng thi goø boù thô ca. Nhöng thô cuûa ngöôøi ñôøi Ñöôøng sinh ñoäng, töï nhieân ; luaät thô Ñöôøng ñöôïc hình thaønh döïa treân ngoân ngöõ vaø möùc ñoä vaên töï cuûa thôøi ñaïi noù. Ñoù laø moät tinh thaàn thô chaân chính, chuû tröông töï nhieân vaø saùng taïo. Ngöôøi ñôøi Ñöôøng khoâng heà caàn haäu theá laáy luaät thô cuûa hoï laøm chuaån. Chæ vì haäu theá boû goác laáy ngoïn maø cho raèng noù goø boù.
Laïi döïa vaøo thoùi quen trong cuoäc soáng maø noùi thì caùi aùo " kyø baøo " laø moät thöù phuïc trang cuûa daân toäc Maõn, voán yeâu kieàu, ñeïp ñeõ. Nhöng caùi " kyø baøo " ñôøi nay laïi boù ngöôøi, xeû cao, chaúng coøn ñöôïc veû gì cuûa ngaøy xöa nöõa.
Ñöông nhieân chuùng ta cuõng khoâng theå coi nheï taäp quaùn ñoäc aùc cuûa toå tieân nhö hoaïn quan, boù chaân, nhöng chuùng ta ñeàu bieát raèng truyeàn thoáng Trung Quoác vaãn coù caùi ñöùc tính " aån aùc, döông thieän " (Giaáu ñieàu aùc, phoâ tröông ñieàu thieän).
Cöù nhö vieäc khai phaù mieàn Taây nöôùc Myõ chaúng haïn, hieän ñang ñöôïc ca tuïng nhö moät boä söû thi veà laäp nghieäp vaø phaán ñaáu, nhö nhöõng truyeän coå ñaày tính truyeàn kyø vaø laõng maïn. Nhöng nhöõng gì ñen toái vaø taøn khoác cuûa thôøi aáy - maëc duø veà maët naøo ñoù raát quan troïng - laïi bò xoùa boû ñeán daáu veát cuoái cuøng.
Caùc nhaø nghieân cöùu Taây phöông chaân chính khoâng nhöõng chæ ca ngôïi maø coøn raát thaùn phuïc caùi ñeïp vaø tinh teá cuûa vaên hoùa Trung Quoác.
Nhaät Baûn ñaõ hoaøn toaøn baét chöôùc phöông Taây töø thôøi Minh Trò Duy Taân, song töø thôøi EÂ-ñoâ (1600 -1867) trôû veà tröôùc ñoái vôùi neàn vaên hoùa Trung Quoác ngöôøi Nhaät luùc naøo cuõng phuïc saùt ñaát.
Tinh thaàn vaên hoùa cô baûn cuûa nöôùc Nhaät chaúng phaûi ñaõ ñeán töø Trung Quoác hay sao ?
Moät nhaø danh hoïa Nhaät theá kyû thöù XVIII, Taï Xuaân Tinh, khoâng nhöõng laáy teân Trung Quoác, veõ tranh Trung Quoác maø laïi coøn laøm thô Trung Quoác vaø ñöôïc moïi ca tuïng laø " moät ngöôøi Trung Quoác chính hieäu ".
Maëc duø ñöôïc ca ngôïi nhö moät nöôùc vaên minh tieân tieán cuûa theá giôùi, Nhaät Baûn ngaøy nay töø trong nhaø ra ñeán ngoõ ñeàu mang daáu veát saâu saéc cuûa aûnh höôûng vaên hoùa Trung Quoác. Baây giôø hoï tìm caùch phaân ñònh ranh giôùi, phuû nhaän quan heä huyeát thoáng vôùi ngöôøi Trung Quoác, queân haún caùi khaåu hieäu " ñoàng vaên ñoàng chuûng " (cuøng chöõ vieát, cuøng noøi gioáng) trong thôøi kyø Chieán tranh Trung - Nhaät. Nhöng duø sao hoï cuõng khoâng heà daùm choái boû vaên hoùa Trung Quoác. Vì lyù do gì ?
Neáu laø ngöôøi Trung Quoác, coù leõ chuùng ta cuõng neân töï hoûi : vaên hoùa Trung Quoác laø caùi thöù gì ? Chuùng ta hieåu ñöôïc noù ñeán ñaâu ? Taïi sao laïi cöù ñi chaø ñaïp leân caùi vaên hoùa ñeïp ñeõ thuoäc veà chuùng ta, maø nhaát thieát cho raèng caùi vaän xaáu cuûa ngöôøi Trung Quoác ngaøy nay laø do loãi cuûa caùi " vaên hoùa huõ töông ". Nhö vaäy coù phaûi laø lyù luaän khoâng ?
Trung Quoác hieän coù hôn 800 trieäu ngöôøi (naêm 1981 ?). Caùi vieäc caàn kíp hieän nay laø laøm sao cho soá ngöôøi aáy ñoaøn keát vôùi nhau vaø coù ñöôïc haïnh phuùc. Ngay caû nhöõng ngöôøi Trung Quoác ôû Ñaøi Loan chaéc cuõng nghó nhö vaäy.
Ñeå coù ñieàu kieän quoác phoøng khaû dó töï veä ñöôïc, nhaân daân treû giaø lôùn beù ñeàu coù cô may ñöôïc giaùo duïc, caùi duy nhaát coù theå giuùp cho moät soá ñoâng ngöôøi ñi leân vaên minh hieän ñaïi - maø tinh thaàn vaãn coøn coù choã nöông töïa - thì khoâng phaûi vaên hoùa Taây phöông, cuõng khoâng phaûi vaên hoùa Nhaät Baûn coù theå laøm ñöôïc, maø chính laø caùi truyeàn thoáng vaên hoùa coå xöa cuûa chuùng ta. Noù ñaõ tích tuï nhöõng kinh nghieäm nhaân sinh raát saâu saéc, coù nhöõng tö töôûng khoa hoïc raát phong phuù, coù thi ca, vaên töï toát ñeïp, laïi coù caû myõ thuaät, coâng ngheä, kieán truùc, aâm nhaïc, trang phuïc,v.v... muoân maàu muoân veû.
Chæ coù vaên hoùa Trung Quoác môùi coù theå ñöa chuùng ta leân con ñöôøng vaên minh, ñöa 800 trieäu ngöôøi Trung Quoác ñeán con ñöôøng haïnh phuùc ñöôïc.
Ngöôøi Nhaät Baûn ñaõ duøng qua, ñaõ tìm thaáy lôïi ích. Ngöôøi Taây phöông cuõng ñang nghieân cöùu hoïc taäp noù. Chuùng ta - nhöõng ngöôøi thuoäc veà chính neàn vaên hoùa ñoù - chuùng ta laïi laïi nôõ loøng naøo ñi beâu rieáu noù. Laøm nhö vaäy khoâng nhöõng gaây nguy haïi ñeán tieàn ñoà quoác gia ñaân toäc maø laïi coøn trôû thaønh luõ chaùu con baát hieáu nöõa.
Haõy ñöøng ñeå cho ngöôøi Nhaät Baûn noùi raèng chæ coù hoï môùi laø con chaùu thöøa keá chính thöùc cuûa neàn vaên hoùa Trung Quoác. Chuùng ta phaûi môû to maét ra maø nhìn cho roõ, suy cho kyõ, phaùn ñoaùn nhieàu, gioáng nhö oâng Baù Döông baûo caàn suy nghó, boài döôõng naêng löïc phaùn ñoaùn chính xaùc; tröôùc tieân laø cho haïnh phuùc baûn thaân mình, sau ñoù cho haïnh phuùc cuûa 800 trieäu ngöôøi Trung Quoác khaùc .
Toâi vöøa ñöôïc ñoïc " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " cuûa oâng Baù Döông, caûm thaáy trong loøng böïc boäi khoâng theå khoâng noùi ra ñöôïc. Vöông Dieäc Leänh
" Luaän Ñaøn baùo ", Los Angeles, ngaøy 2/1/1985,
" Baùch Tính baùn nguyeät san ", Höông Caûng, ngaøy 16/1/1985,
" Tin Nhanh tieáng Hoa ", New York, ngaøy 11/2/1985.Moät traêm naêm trôû laïi ñaây ngöôøi Trung Quoác thaät khoå, thaät ñaùng thöông, maø tình hình ngaøy caøng teä haïi. Ban ñaàu, caùi khaåu hieäu cuûa Döông Vuï Phaùi : " Trung hoïc vi theå, Taây hoïc vi duïng " (Hoïc truyeàn thoáng Trung Quoác ñeå laáy laøm theå chaát, hoïc theo Taây phöông ñeå laøm coâng duïng) cuõng coøn coù caùi gì ñoù chöa ñeán noãi laïc ñieäu laém. Ñieàu naøy coù tính khaû thi hay khoâng thì chöa bieát, nhöng noù coøn coù caùi taâm yù muoán duy trì caùi " theå chaát " Trung Quoác. Veà sau, daàn daàn " theå chaát " naøy cuõng khoâng ai caàn nöõa, chæ coøn lôøi oaùn traùch taïi sao boá meï laïi cho mình caùi ñaàu toùc ñen, caùi boä da vaøng, giaët cuõng khoâng ñöôïc, vöùt cuõng chaúng xong ; roài ta thaùn raèng : " Traêng ôû nöôùc ngoaøi troøn hôn traêng Trung Quoác ", vaø moät möïc chöûi boá, chöûi meï, chöûi toå toâng.
Caùi ñoù goïi laø " truyeàn thoáng Nguõ Töù " (Phong traøo moàng 4 thaùng 5/1919).
Ñoù laø tình huoáng cuûa maáy chuïc naêm tröôùc, theá maø so vôùi thôøi nay vaãn coøn khaù hôn. Thôøi ñoù môùi chæ laø traêng nöôùc ngoaøi troøn hôn chöù chöa ñeán ñoä raém ngoaïi thôm hôn. Bôûi vì thôøi ñoù giao thoâng vaø thoâng tin chöa phaùt trieån laém neân khoâng coù caùch naøo baét chöôùc nhanh choùng vaø hieäu quaû nhö thôøi nay ñöôïc.
Vì vaäy baây giôø, khi ngöôøi Myõ töï goïi hoï laø " xaáu xí ", ngöôøi Nhaät töï goïi mình laø " xaáu xí ", töùc thì coù ngay ngöôøi Trung Quoác laêng xaêng ra veû thoâng thaùi, " traøng giang ñaïi haûi " vieát lieàn moät cuoán " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí ".
Maáy ngöôøi Trung Quoác coá yù chöûi ñoång ñoù ñeàu khoâng phaûi laø caùi loaïi ngöôøi Trung Quoác thoâng thöôøng. Vaøi chuïc naêm tröôùc nhöõng phaàn töû " Nguõ töù " - moàm hoâ " ñaû ñaûo ", töï xöng laø " tieán boä " - ñeàu töï cho mình laø ñaïi vaên haøo, coù traùch nhieäm vôùi ñaát nöôùc. Chuùng ñoäi nhöõng teân hoï giaû, vaø moät ngöôøi trong boïn hoï ñaõ thaønh danh vôùi nhöõng quyeån "Gia" (nhaø),"Xuaân ", "Thu" chaát chöùa moái thaâm thuø ñaïi haän ñoái vôùi truyeàn thoáng Trung Quoác. (AÙm chæ Ba Kim, nhaø vaên hieän ñaïi Trung Quoác goác Maõn Thanh - ND).
Chính hoï ñaõ, coá yù hoaëc voâ tình, laøm coâng taùc tuyeân truyeàn môû ñöôøng cho söï nhuoäm ñoû Trung Quoác sau naøy bôûi Chuû nghóa Maùc.
Nhöõng tai vaï cuûa thöôøng daân Trung Quoác hôn 30 naêm nay thöïc ra ñaõ baét ñaàu töø loaïi nhaø vaên chaïy theo moát naøy töø 60 naêm veà tröôùc.
Ngaøy hoâm nay laïi chui ra caùi oâng Baù Döông, töï xöng laø moät nhaø vaên yeâu quaàn chuùng moät caùch phi thöôøng ñeå giöông cao theâm caùi truyeàn thoáng " Nguõ töù ". Tröôùc heát y gaøo to : " Vaên hoùa huõ töông ", sau ñoù laø boâi nhoï caùi anh chaøng " Trung Quoác xaáu xí ".
Toâi laø ngöôøi Trung Quoác. Toâi coù raát nhieàu khuyeát ñieåm vaø loãi laàm - thaäm chí nhöõng loãi lôùn, nhöõng laàm lôùn - nhöng toâi khoâng heà xaáu xa, laïi khoâng heà coâng nhaän ngöôøi Trung Quoác nhaát loaït ñeàu xaáu xa.
Baù Döông khoâng bieát coù cho mình laø ngöôøi Trung Quoác khoâng ? Neáu oâng coøn cho mình laø ngöôøi Trung Quoác, töùc phaûi thöøa nhaän raèng mình xaáu xa, caùi ñoù laø töï do cuûa oâng ta. Nhöng oâng ta khoâng theå loâi keùo ngöôøi khaùc ñi theo oâng ta nhö theá ñöôïc.
Toâi khoâng ñoàng yù vôùi caùi quan nieäm " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " naøy tyù naøo, nhaát laø vôùi caùi chuû yù vaø gioïng ñieäu ñoù, nhöng khoâng phaûi vì vaäy maø toâi cho raèng toaøn boä quyeån saùch cuûa oâng Baù Döông laø voâ ích. Noù cuõng coù ñöôïc vaøi caâu ñuùng.
Ví duï nhö chính Baù Döông ñaõ nhìn nhaän nhö sau :
" Ngöôøi Trung Quoác coù theå noùi laø moät daân toäc thoâng minh nhaát theá giôùi. Taïi Myõ, maáy ngöôøi ñoã ñaàucaùc ñaïi hoïc thöôøng laø ngöôøi Trung Quoác. Raát nhieàu nhaø khoa hoïc lôùn, keå caû ngöôøi cha cuûa khoa hoïc nguyeân töû Trung Quoác laø oâng Toân Quan Haùn, nhöõng ngöôøi ñöôïc giaûi thöôûng Nobel laø oâng Döông Chaán Ninh, Lyù Chính Ñaïo ñeàu laø nhöõng boä oùc haïng nhaát.
Ngöôøi Trung Quoác quaû laø khoâng phaûi coù phaåm chaát xaáu. Phaåm chaát naøy coù theå ñöa Trung Quoác ñeán ñöôïc moät theá giôùi laønh maïnh vaø haïnh phuùc. Chuùng ta coù tö caùch laøm chuyeän ñoù vaø chuùng ta coù lyù do ñeå tin raèng Trung Quoác coù theå trôû thaønh moät nöôùc raát toát ñeïp.
Nhöng chuùng ta khoâng caàn phaûi cöù muoán quoác gia lôùn maïnh. Quoác gia khoâng lôùn maïnh thì coù can heä gì? Chæ caàn laøm sao cho nhaân daân haïnh phuùc roài thì ñi tìm moät quoác gia lôùn maïnh cuõng khoâng muoän. "
Ñoaïn vaên treân toâi cho laø raát ñuùng. Ñaëc bieät toâi voâ cuøng taùn thaønh caâu " chæ caàn nhaân daân haïnh phuùc ". Chæ tieác yù chính cuûa caû quyeån saùch laïi khoâng phaûi laø nhöõng lôøi leõ ngay thaúng naøy, noù toaøn chaát chöùa nhöõng thöù keå toäi " ngöôøi Trung Quoác xaáu xa " maø toâi hoaøn toaøn khoâng ñoàng yù.
Ñoïc heát quyeån saùch, ngöôøi ñoïc coù theå töï hoûi : " Thaät ra ngöôøi Trung Quoác coù " xaáu xa " khoâng ? " Baù Döông ñaõ traû lôøi moät caùch vôù vaån vaø röôøm vôùi moät ñoáng ví duï ruùt ra töø thöïc teá nhaèm chöùng minh ngöôøi Trung Quoác laø " baån, loaïn, oàn, vaø hay caáu xeù nhau ".
Toâi tin raèng Baù Döông khoâng theå bòa ñaët, maø duø oâng coù ñaët chuyeän thì yù ñònh cuûa oâng laø gì ?
Treân theá giôùi naøy daân toäc naøo, quoác gia naøo maø khoâng laøm oàn, khoâng caáu xeù laãn nhau ? Ngöôøi Híp-py Myõ khoâng baån sao? Taàu ñieän ngaàm ôû New York khoâng loaïn sao ? Treân dieãn ñaøn chính trò Myõ, AÂu, Nhaät oàn aøo naùo nhieät, söï huïc haëc ñaáu ñaù laãn nhau coù phaûi ít ñaâu ? Coù caùi xoù xænh naøo laïi khoâng coù söï caáu xeù laãn nhau ? Cöù theo caùi loâ-gíc cuûa Baù Döông thì phaûi ñaët caùi ñaàu ñeà laïi cho ñuùng laø " Nhaân loaïi xaáu xí ".
Caùi vieäc hoang ñöôøng nhaát laø ngay caû coå hoïng cuûa ngöôøi Trung Quoác coù to thaät ñi nöõa thì coù gì goïi laø xaáu xa ? Quaû vaäy ! Nhaäp soâng tuøy khuùc, nhaäp gia tuøy tuïc, phaøm ngöôøi Trung Quoác ñeán Myõ - goàm caû baûn thaân toâi - ñeàu phaûi söûa ñoåi caùi taäp quaùn noùi to cuûa ngöôøi Trung Quoác, coá gaéng baét chöôùc caùch noùi cuûa nhöõng ngöôøi coù hoïc thöùc trong giôùi thöôïng löu nhaân só Myõ, noùi naêng nhoû nheï, thaäm chí noùi treân ñöôøng daây ñieän thoaïi chæ nhoû nhö tieáng muoãi. Ñieàu naøy laø taát yeáu.
Nhöng neáu coù ngöôøi nhaát thôøi khoâng theå söûa ñoåi ñöôïc thoùi quen cuûa mình thì cuõng chaúng phaûi laø moät toäi aùc gì gheâ gôùm laém. Laøm sao laïi coù theå goïi hoï laø " xaáu xa " ñöôïc. Ngay ôû choã naøy chuùng ta cuõng coù theå thaáy raèng oâng Baù Döông trong loøng gheùt ngöôøi Trung Quoác ñeán chöøng naøo. Vaø moät khi ñaõ gheùt maø muoán ñoå toäi cho ngöôøi thì coù khoù gì ñaâu !
Taïi sao moät nhaø vaên töï xöng laø " yeâu nöôùc thöông daân " laïi raép taâm duøng ñuû thöù hieän töôïng vuïn vaët chaúng coù ñaàu cua tai nheo gì ñeå boâi nhoï ñoàng baøo mình ? Toâi khoâng coù duyeân ñöôïc gaëp vò naøy, chæ caên cöù vaøo baøi phoûng vaán oâng do nöõ só Lyù Leâ thöïc hieän. Baø naøy xem oâng laø moät nhaø aùi quoác lôùn vaø noùi raèng oâng coù moät taám loøng yeâu nöôùc maõnh lieät, oâng raát kyø voïng vaøo nöôùc nhaø, daân toäc.
Nhöng khi oâng vieát ra taát caû laïi laø moät chuoãi toaøn nhöõng giaän trôøi, traùch ngöôøi, nguyeàn ruûa khoâng thoâi. Caùi nguyeân nhaân caên baûn coù leõ vì Baù Döông ñaõ hieåu moät caùch leäch laïc veà vaên hoùa truyeàn thoáng Trung Quoác, neân ñaõ laàm ñöôøng laïc loái; coù leõ bò caùi " vaên hoùa huõ töông " do chính oâng ta bòa ñaët ra meâ hoaëc taâm trí, bò chính caùi " maàm beänh ñoäc " do oâng ta gieo ra laøm teâ lieät thaàn kinh cuûa baûn thaân.
Caùi vaên hoùa " baùc ñaïi tinh thoâng " cuûa Trung Quoác dó nhieân coù phaàn vöông ñaïo, nhöng cuõng coù phaàn baù ñaïo, coù nhaân nghóa, ñaïo ñöùc, coù troäm caép, ñó ñieám, coù chính taâm thaønh yù, coù phong hoa tuyeát nguyeät, baát kyø phöông dieän naøo cuõng ñeàu ñaït ñeán ñænh cao; traêm thöù baø daèn thöù gì cuõng coù.
Chaúng cöù noùi anh chuyeân tìm caùi " huõ töông " vaø " maàm beänh ñoäc ", chöù thaäm chí neáu muoán coá yù tìm caùi " huõ cöùt " hoaëc vi truøng cuõng ñeàu coù theå tìm thaáy. Neáu anh muoán baûo vaên hoùa Trung Quoác laø moät huõ cöùt ñaày vi truøng, thì vaên hoùa Trung Quoác cuõng chaúng thieät haïi gì maø chæ chöùng minh raèng : anh laø thaèng thoái tha khoâng ngöûi ñöôïc ñeán möùc voâ phöông cöùu chöõa.
Neáu laáy cuøng moät boä " Tö trò thoâng giaùm " (xem chuù thích cuûa ngöôøi vieát baøi naøy -Vöông Dieäc Leänh - ôû cuoái baøi) ra maø baøn, coù ngöôøi ñoïc xong noù coù theå hoïc ñöôïc caùch trò quoác bình thieân haï. Trong khi ñoù Mao Traïch Ñoâng ñoïc xong thì laïi caøng hoaøn chænh hôn nhöõng thuû ñoaïn taåy naõo vaø choân soáng ngöôøi, coù leõ ngay caû Xta-lin cuõng khoâng bì kòp.
Caùi vaên hoùa truyeàn thoáng Trung Quoác laø nhö vaäy, gioáng nhö moät löôõi dao saéc, tuøy anh coù söû duïng noù hay khoâng, vaø söû duïng nhö theá naøo. Anh coù theå duøng noù ñeå trò beänh cöùu ngöôøi, cuõng coù theå duøng noù ñeå gieát ngöôøi. Ñöông nhieân cuõng coù theå duøng noù ñeå töï saùt.
Cho neân, baát kyø ai neáu manh taâm ñi tìm caùi löôõi saéc cuûa noù, ñi tìm nhöõng thöù nhö " huõ töông ", " maàm beänh ñoäc ", thì chính ngöôøi ñoù seõ bò maéc beänh ñoäc chöù khoâng phaûi vaên hoùa Trung Quoác.
Toâi xin noùi theâm vaøi ñieàu hôi ngoaøi leà.
Moät traêm naêm trôû laïi ñaây, vì chính trò Trung Quoác ñen toái, nhaø vaên, trí thöùc vieát laùch thöôøng bò tuø ñaøy, gieát choùc, quaûn thuùc laâu daøi, bò chuïp muõ. Ñieàu ñoù chöùng toû raèng nhöõng chính quyeàn taïi chöùc vaãn töï coi mình laø trôøi cao, ñaát roäng.
Bôûi vì moïi ngöôøi ñeàu thuø gheùt caùc chính quyeàn chuyeân cheá, neân nhöõng caù nhaân naøo daùm coâng khai thaùch thöùc baïo quyeàn ñeàu ñöôïc moïi ngöôøi ñoàng tình, kính neå. Nhöõng keû bò tuø ñaøy vì lyù do chính trò hoaëc laø naïn nhaân cuûa moät yù ñoà chính trò cuõng ñeàu mang moät vaàng haøo quang treân ñaàu.
Toâi cho raèng khoâng haún nhö vaäy hoaëc ít nhaát cuõng khoâng theå noùi nhaát loaït ñeàu nhö vaäy. Thaät ra cuõng coù moät soá ngöôøi bò tuø nguïc hoaëc bò saùt haïi ñaùng ñöôïc toân kính. Ví duï nhö nhöõng söù thaàn ngaøy xöa daùm can giaùn hoaøng ñeá maø khoâng sôï bò cheùm.
Gaàn ñaây moät soá nhaø baùo khoâng sôï quyeàn löïc daùm vaïch traàn nhöõng söï ñoài baïi cuûa caùc gia ñình quyeàn quyù hoï Khoång, hoï Toáng. Coù keû bò gieát, keû ngoài tuø, nhöõng söï hy sinh cuûa hoï ñöông nhieân coù yù nghóa, coù giaù trò ñaùng toân thôø.
Coøn ñoái vôùi caùi nhaõn hieäu " lieät só " cuûa Lyù Ñaïi Chieâu vaø Hoà Giaõ Taân thì toâi cho laø cheát cuõng khoâng ñaùng tieác. Noù chaúng khaùc gì caùi nhaõn hieäu " höõu phaùi " cuûa Vöông Dieäc Leänh naøy, toâi cho raèng ñoù chæ laø vieäc töï ñi chuoác vaï vaøo mình.
Taát caû " lieät só " cuõng nhö " höõu phaùi " ôû Trung Quoác chæ laø nhöõng saûn phaåm ñoài baïi cuûa caùc chính phuû ñoäc taøi döïng leân. Nhöng noùi veà baûn thaân nhöõng ngöôøi bò haïi naøy, ñoái vôùi caùi vieäc hoï bò böùc haïi thì chæ coù hoï laø thieät thoøi maø chaúng ñem laïi ñöôïc ích lôïi gì cho nhöõng ngöôøi ñang soáng. Noùi toùm laïi neáu chòu ñau khoå maø khoâng ñem laïi moät keát quaû gì thì thaät laø ñaùng kieáp !
Döïa treân caùi ñaïo lyù naøy, toâi cho raèng oâng Baù Döông môû moàm, roài ngaäm mieäng, ngoài trong nhaø lao hôn 9 naêm vaø khoâng bieát leû bao ngaøy, töïa hoà nhö lao tuø laø caùi ñaát maï vaøng cuûa oâng ta; nhöng cuoái cuøng taát caû nhöõng thöù ñoù chæ laø moät vieäc thaät voâ ích !
Neáu noùi theo loâ-gíc cuûa Baù Döông, thì treân ñaûo Ñaøi Loan coù moät nhaø vaên coøn taøi tình hôn Baù Döông. Sau khi oâng ta ra tuø, cho ñeán hoâm nay oâng ta vaãn coøn muùa buùt treân ñaûo chöûi loaïn leân, phong ñoä khoâng khaùc tröôùc moät tyù naøo, vaãn chöûi ñeán caû 18 ñôøi toå toâng cuûa keû khaùc. Nhöng theo quan ñieåm cuûa toâi thì ñieàu ñoù chaúng coù gì laø gheâ gôùm heát.
Baát quaù anh ta cuõng chæ laø moät nhaø vaên vong maïng (heát thôøi) maø thoâi.
Cuoái cuøng, xin toùm laïi moät caâu : Ngöôøi Trung Quoác chöa chaéc ñaõ xaáu, nhöng trong ñaùm ngöôøi Trung Quoác laïi khoâng thieáu nhöõng ñoà heøn haï !
à Ä
Chuù thích cuûa Vöông Dieäc Leänh :
Toâi chöa ñöôïc ñoïc quyeån " Tö Trò Thoâng Giaùm baûn cuûa Baù Döông ", maø cuõng khoâng thích ñoïc. Bôûi vì toâi tin raèng duøng caùi kieåu ñaùnh ñoå taát caû, chöûi taát caû kieåu " Nguõ Töù " hay " Hoàng Veä Binh " ñeå dieãn giaûi " Tö Trò Thoâng Giaùm " thì seõ chaúng coøn gì laø hình daïng cuûa noù.
Toâi cöïc kyø thaùn phuïc Tö Maõ OÂn Coâng (Tö Maõ Quang). Saùch cuûa oâng daïy doã caùc vua trò nöôùc nhö theá naøo, daäy caùc quaàn thaàn laøm vieäc nöôùc, daäy cho thöôøng daân caùch aên ôû, nöôùc coù ñaïo vaø voâ ñaïo xöû söï nhö theá naøo. ÔÛ xaõ hoäi nhö Trung Quoác, neáu nghieân cöùu kyõ moät chuùt quyeån saùch naøy thì seõ boå ích khoâng ít, toái thieåu cuõng khoâng ñeán noãi bò ngoài nhaø lao cuûa Quoác Daân Ñaûng hoaëc phaûi ñoäi muõ nhoïn [bò ñaáu toá] cuûa Ñaûng Coäng Saûn.
Trong baùo " Baùch tính " kyø naøy coù moät baøi vaên nhan ñeà " Ngöôøi Trung Quoác heøn haï " cuûa Vöông Dieäc Leänh. Sau khi ñoïc Baù Döông oâng naøy tuyeân boá : " Trong loøng töùc toái khoâng theå khoâng noùi ñöôïc ". Hoài Tuyeân Xöù
" Tín baùo ", Höông Caûng, ngaøy 23/1/1985.
Baøi vaên mang tính buùt chieán naøy ñaõ coâng kích Baù Döông moät caùch thaäm teä. Gioïng vaên nhuaàn nhuyeãn nhöng vaên phong aùc lieät, khoâng heà coù caùi ñoân haäu, hoøa nhaõ trong truyeàn thoáng toát ñeïp, cao quyù cuûa Trung Quoác. OÂng ta söû duïng nhöõng thöù nhö " thoái khoâng ngöûi ñöôïc ", " voâ phöông cöùu chöõa ", " ñoà heøn haï ", " xem lao tuø laø caùi ñaát maï vaøng ",v.v...Coù theå noùi thaät laø khe khaét.
Neáu caùi thuyeát " ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " cuûa oâng Baù Döông coù cô sôû thì oâng Vöông qua baøi vaên naøy laïi bò chính gaäy oâng ñaäp löng oâng, vaø khoâng nhöõng khoâng phaûn baùc ñöôïc lyù luaän cuûa oâng Baù Döông maø coøn cung caáp theâm baèng chöùng cho noù.
Boä maët xaáu xí cuûa Vöông Dieäc Leänh laø boä maët thaät cuûa ngöôøi Trung Quoác caû nghìn naêm nay. Ñoù laø moät boä maëït thieáu vaéng phaàn haøi höôùc.
Baù Döông chöûi ngöôøi Trung Quoác laø xaáu xí, nhöng coù phaûi vì oâng ta laøm coâng taùc nghieân cöùu nhaân chuûng hoïc vaø hy voïng ñoaït ñöôïc giaûi Nobel khoâng ?
Ngöôøi vieát taïp vaên, coát yù gaây ra phaûn öùng nôi ngöôøi khaùc ñeå kích ñoäng tranh luaän, hoaøn toaøn khaùc vôùi caùc chuyeân gia vieát coù chöùng côù roõ reät cuûa caùc ngaønh hoïc thuaät. Ngöôøi Trung Quoác coù xaáu xí hay khoâng cuõng chaúng quan troïng gì, nhöng coù ngöôøi töùc quaù, la laøng leân, ñaõ tieâu phí khoâng bieát bao nhieâu teá baøo naõo, ñoù môùi laø ñieàu thaät quan troïng.
Cuõng cuøng trong soá " Baùch tính " naøy coù böùc thö ñoäc giaû hoï Löông. OÂng naøy sau khi ñoïc " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " cuûa Baù Döông ñaõ toû veû bò xuùc ñoäng saâu xa, neân buoàn baõ chaùn naûn maø rôi leä.
Nhöng theo toâi thaáy thì nöôùc maét cuûa oâng naøy vaø söï phaãn noä cuûa oâng Vöông Dieäc Leänh cuõng chæ laø moät thöù thaèng ñieác cöôøi thaèng caâm.
Caû hai ngöôøi ñeàu coù caùi tinh thaàn cuûa nhöõng ngöôøi theo hoïc thuyeát Laõo Trang, trong buïng ñaày nhöõng quan nieäm quaù ö laø sieâu thoaùt. Cho neân hoï chöa coù theå ñoïc ñöôïc nhöõng gì ôû giöõa nhöõng haøng chöõ cuûa Baù Döông ñeå lónh hoäi ra caùi thuù vò cuûa haøi höôùc, maø chæ rôi vaøo maáy caùi ví duï myõ mieàu, sinh ñoäng vôùi nhöõng lôøi chuù giaûi hoang ñöôøng coå quaùi thoâi.
Ñoïc vaên chöông Baù Döông thöïc ra caàn coù saün moät ít tinh thaàn haøi höôùc. OÂng ta phaù roái, laøm troø, ñem caùi löôõi dao cuûa trí tueä se seõ laáp loaùng tröôùc maét chuùng ta. Ngöôøi ñaàu oùc linh hoaït coù theå naém baét ñöôïc tinh tuùy, nhöõng keû quaù nghieâm nghò, ra veû trònh troïng, thì laïi hoaøn toaøn bò ooùc-dô.
Daân toäc Trung Quoác coù moät lòch söû laâu ñôøi, laøm sao taát caû ñeàu coù theå hoaøn myõ khoâng tyø veát ? OÂng Baù Döông tìm nhöõng thöù naøy ra cheá dieãu, kyø thöïc laø töï traøo, gaây ra cho chuùng ta moät ít taùc duïng caûnh tænh. Vaû laïi noùi xaáu maø khoâng noùi ñeïp, ñoù cuõng laø moät caùch töï khieâm.
Khoâng hieåu ñöôïc haøi höôùc laïi cho raèng oâng ta ñi ngoaùy dao vaøo veát thöông cuûa mình thì thaät laø phuï caùi loøng ñau khoå cuûa Baù Döông. Tuy theá, e raèng Baù Döông cuõng khoâng thích gì maáy caùi vieäc ngöôøi ñoïc baøi mình phaûi khoùc suït suøi.
Noùi toùm laïi, daân toäc Trung Quoác laø moät daân toäc lôùn, noùi ñeïp ñeõ thì ñeïp ñeõ hôn baát cöù daân toäc naøo, noùi xaáu xí thì cuõng xaáu xí hôn baát cöù daân toäc naøo.
Nhöng coù leõ neân noùi ra caùi xaáu vaãn toát hôn laø ca tuïng caùi ñeïp cuûa noù. Noùi moät caùch khaùc, cho duø coù xaáu, cuõng coù caùi ñeïp cuûa caùi xaáu chöù !
" Vaên minh " vaø " Vaên hoùa " laø hai khaùi nieäm hay bò nhaàm laãn. Vaên minh thaät ra laø gì ? Coøn caùi gì goïi laø vaên hoùa ? Ñònh nghóa nhö theá naøo ? Thöôøng thöôøng moãi ngöôøi moãi caùch.
Coù caùi vaên hoùa khoâng coù vaên minh?Hoà Cuùc Nhaân
Baùo " Luaän ñaøn ", Los Angeles, ngaøy 6/2/1985.Moät vaøi ngöôøi trí thöùc Trung Quoác soâ-vanh coù caùch noùi raát coå quaùi ly kyø laø Taây phöông khoâng coù vaên hoùa, chæ coù vaên minh. Hoaëc xua tay moät caùch khinh mieät : " Nöôùc Myõ khoâng coù vaên hoùa ! ", nhöng khoâng heà nghe hoï noùi nöôùc Myõ khoâng coù vaên minh.
Giaû söû chuùng ta laïi hoûi moät caâu : Trung Quoác coù moät vaên hoùa öu tuù, nhöng khoâng coù vaên minh ö ? Hoaëc hoûi : Theá vaên minh quan troïng hay vaên hoùa quan troïng ? Khoâng coù vaên minh laøm sao coù vaên hoùa ?
Kyø thöïc vaên minh vaø vaên hoùa tuy hai maø moät, tuy moät maø hai, khoâng theå taùch rôøi ra ñöôïc. Chuùng ta coù theå noùi caùi töông quan cuûa chuùng nhö sau : vaên minh laø söï theå hieän cuûa vaên hoùa, vaên hoùa laø baø vuù nuoâi cuûa vaên minh.
Vaên hoùa khi ñöôïc bieåu hieän cuï theå trong sinh hoaït vaø xaõ hoäi, caùi ñoù laø vaên minh. Laáy moät ví duï giaûn dò nhaát : leã pheùp laø söï bieåu hieän cuûa vaên minh. Maø Khoång Töû heä thoáng hoùa chöõ " leã ", chính ñoù laø vaên hoùa.
Taïi Trung Quoác töø hôn 2.000 naêm nay caùi nghi leã cuûa Khoång giaùo ñöôïc theå hieän trong cheá ñoä xaõ hoäi, trong lôøi noùi vaø vieäc laøm, ôû sinh hoaït thöôøng ngaøy cuûa nhaân daân cuõng nhö qua dòp leã tieát quanh naêm boán muøa vaø nhöõng nghi thöùc khaùc. Taát caû nhöõng caùi ñoù chuùng ta phaûi hieåu laø vaên minh Trung Quoác. Vaên minh chính laø cuoäc soáng.
Neáu chuùng ta chaáp nhaän caùch noùi naøy thì ngöôøi Trung Quoác xem ra raát ñaùng bò cheâ cöôøi. Vì ngay caû vaên minh Trung Quoác chuùng ta cuõng khoâng coù, noùi gì ñeán coù theå coù caùi thöù xa xæ laø vaên hoùa. Bôûi vì caùi vaên minh cuûa chuùng ta (neáu nhö coù) thì ñoái vôùi caùi vaên hoùa cuûa chuùng ta noù thaät khoâng töông öùng tyù naøo. Vaäy laøm sao noù theå hieän ñöôïc caùi vaên hoùa cuûa chuùng ta ?
Noùi theá coù nghóa laø caùi maø chuùng ta theå hieän trong sinh hoaït hoâm nay khoâng phaûi laø caùc giaù trò cuûa vaên hoùa Trung Quoác maø chæ laø nhöõng thöù ñeán töø vaên hoùa khaùc.
Vì vaäy vaên minh Trung Quoác ngaøy nay, neáu coù noù, thì noù laø moät thöù con tö sinh maø ñoái vôùi meï noù - vaên hoùa truyeàn thoáng Trung Quoác - khoâng coù gì goïi laø lieân heä huyeát thoáng nhieàu laém.
Gaàn ñaây toâi coù ñoïc taùc phaåm môùi cuûa oâng Baù Döông laø " Daãm leân ñuoâi noù ", trong ñoù noùi ñeán aán töôïng cuûa oâng khi sang thaêm nöôùc Myõ. OÂng thaáy raèng neáu so saùnh thì ngöôøi Myõ leã pheùp hôn ngöôøi Trung Quoác. Ñieàu naøy cuõng laø aán töôïng cuûa toâi khi ñi du lòch ôû Myõ.
Ngöôøi Trung Quoác so saùnh vôùi ngöôøi Myõ - nhöõng ngöôøi bình thöôøng trong cuoäc soáng haøng ngaøy - thì trôû thaønh nhöõng ngöôøi " nguyeân thuûy ", " man rôï ", vì chuùng ta ngay caû " Caûm ôn ! ", " Xin loãi ! " ñeàu cuõng khoâng bieát noùi.
Ñieàu naøy hoaøn toaøn khoâng phaûi toâi ñaët ñieàu. Nhaân daân Trung Quoác, veà leã ñoä - bieåu hieän cuûa vaên minh - khoâng theå naøo saùnh ñöôïc vôùi nhaân daân Myõ, cuõng khoâng theå saùnh ñöôïc vôùi Nhaät Baûn vaø Nam Haøn.
Neáu khoâng coù caùi vaên minh sinh hoaït cô baûn, laøm sao coù theå coøn hueânh hoang ñöôïc veà caùi vaên hoùa cuûa toå tieân ñaõ bò mai moät roài ?
Khoâng coù vaên minh laøm sao coù ñöôïc vaên hoùa ?
Cho duø coù vaên minh thì cuõng chæ laø moät thöù vaên minh lai caêng, coøn noùi caùi vaên hoùa Trung Quoác naøo nöõa ?
Taïi Ñaøi Loan, nhöõng ngöôøi bieát tieáng oâng Baù Döông khoâng phaûi ít. Ngay caû toâi, tuy chöa heà ñoïc taùc phaåm naøo cuûa nhaø vaên naøy, nhöng vì nghe ñoàn ñaïi maõi veà söï töøng traûi, caûnh ngoä cuûa oâng roài cuõng thaønh ra bieát.
Khoâng theå boâi nhoï vaên hoùa Trung QuoácLöu Tieàn Maãn
Baùo " Luaän Ñaøn ", Los Angeles, ngaøy 6/3/1985.
Hai möôi naêm tröôùc Baù Döông vieát taïp vaên ôû Ñaøi Loan. Thôøi aáy xaõ hoäi Ñaøi Loan coøn laø moät xaõ hoäi ñoùng kín, khoâ khan, nhaït nheõo. Taïp vaên cuûa oâng ñöông thôøi ñaõ laø moät thang thuoác maùt meû thích öùng vôùi nhöõng loøng ngöôøi bò ngoät ngaït. Chính vì theá taïp vaên cuûa oâng ñaõ laøm oâng noåi tieáng.
Nhöng ôû ñôøi thöôøng nhöõng söï thuaän lôïi deã daøng nhieàu khi vaãn mang laïi caùi ruûi ro raát lôùn. OÂng vieát raát nhieàu, treân trôøi döôùi bieån khoâng chuyeän gì khoâng ñoäng ñeán, laïi khoâng bieát che ñaäy daáu dieám, sao traùnh ñöôïc vieäc xuùc phaïm vaøo vuøng ñaát caám, vaøo caùc huùy kî cuûa thôøi ñaïi. Keát quaû laø sau ñoù oâng bò toáng ñi Luïc Ñaûo ñeå ñoùng cöûa nghieàn ngaãm söï ñôøi.
Ñeán khi ñöôïc phoùng thích, tieáng taêm cuûa oâng laïi caøng laãy löøng; thöøa thaéng xoâng leân, caùi ngang ngöôïc cuûa oâng laïi caøng gheâ gôùm. Chöûi bôùi moät nhoùm ngöôøi chöa ñaõ, oâng beøn vung roi, pheâ kim bình coå. Ngay caû caùi vaên hoùa 5.000 naêm cuûa Trung Quoác cuõng bò oâng ñaùnh tôi bôøi.
Gaàn ñaây toâi ñöôïc ñoïc treân baùo " Luaän Ñaøn " baøi dieãn thuyeát cuûa Baù Döông taïi Ñaïi hoïc Iowa (Myõ) nhan ñeà " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " ; ñoïc xong loøng ñaày xuùc caûm. Ñuùng theá ! Moät nöôùc to lôùn nhö Trung Quoác, maø ngöôøi cöù ngheøo, chí cöù thaáp, cuøng quaãn laâu daøi thì seõ khoâng theå naøo thoáng nhaát ñöôïc maõi, ñeán luùc naøo ñoù seõ khoâng khoûi bò tan raõ. Ngay ngaøy hoâm nay cuõng ñaõ coù moät boä phaän ngöôøi Trung Quoác ôû ngoaøi nöôùc vöôït ñöôïc qua trình ñoä ñaïi hoïc ñaõ khoâng coøn thöøa nhaän mình laø ngöôøi Trung Quoác, vaø tuyeân boá thaúng thöøng laø chaúng coøn gì dính líu ñeán nöôùc naøy nöõa.
Hieän nay treân theá giôùi coù leõ ngoaøi caùi loaïi ngöôøi nhö Baù Döông, khoâng coù moät ngöôøi daân thöôøng naøo ôû caùc quoác gia ngheøo khoå, vì nònh noït hoaëc oaùn haän laïi voäi vaøng ñi boâi nhoï ñoàng baøo vaø vaên hoùa maø mình vaãn coøn soáng nhôø vaøo ñoù.
Nhaø khoa hoïc lôùn ngöôøi Hy Laïp AÙc-Si-Meùt coù noùi : " Haõy cho toâi moät ñieåm töïa, toâi seõ baåy ñöôïc caû quaû ñaát ". Ñaïi khaùi Baù Döông cuõng mô tìm ñöôïc moät ñieåm töïa - caùi vaên hoùa huõ töông cuûa oâng - vaø duøng ñieåm töïa naøy ñeå taán coâng vaøo vaän meänh vaên hoùa cuûa moät nöôùc lôùn hôn moät tyû ngöôøi.
Taïi nhöõng nöôùc giaàu coù, ngöôøi daân noùi veà söï xaáu xa cuûa quoác gia mình thì cuõng ñaõ coù hai quyeån saùch ñaõ chaøo ñôøi. Sau Ñeä nhò Theá chieán, coù moät vò ngöôøi Myõ vieát moät quyeån goïi laø " Ngöôøi Myõ xaáu xí ". Moät vò khaùc ngöôøi Nhaät sau ñoù vaøi naêm cuõng voäi vaøng vieát cuoán " Ngöôøi Nhaät xaáu xí ". Hai taùc giaû naøy caûm thaáy ngöôøi nöôùc mình hoaëc vì tính tình kieâu xa, hoaëc vì thieáu leã ñoä ñaïo ñöùc, môùi vieát vaên caûnh tænh moïi ngöôøi.
Ñaëc bieät ñeå nhaán maïnh nhöõng ñieàu khoâng ñoàng tình, oâng taùc giaû Nhaät baát chaáp ñang ôû giöõa nhieäm kyø ñaïi söù taïi nöôùc ngoaøi, ñaõ cho in luoân. Vieäc phaûi ñeán taát ñeán, caùi haønh vi sai traùi cuûa moät nhaân vieân nhaø nöôùc aáy ñaõ laøm oâng maát chöùc. Nhöng qua vieäc naøy ta coù theå thaáy ñöôïc taám loøng thaønh cuûa oâng ta ñoái vôùi ñaát nöôùc nhö theá naøo.
Toâi ñaõ soáng ôû Myõ hôn 10 naêm, khoâng laï gì chuyeän ngöôøi Myõ khaù baän roän trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy. Haøng ngaøy, vì vieäc naøy vieäc noï baän ñeán khoâng coù theå röùt ra, neân moät quyeån saùch daãu hay nhö quyeån " Ngöôøi Myõ xaáu xí " coù leõ cuõng chaúng laøm cho ngöôøi Myõ bình thöôøng naøo caûm thaáy thích thuù ñöôïc. Theo toâi, soá ngöôøi Myõ bieát ñeán quyeån saùch naøy khoâng nhieàu, ñoïc ñöôïc kyõ noù coù leõ coøn ít hôn nöõa.
Tình hình ôû Ñaøi Loan laïi khaùc haún. Duø coâng thöông nghieäp ñang phaùt trieån maïnh meõ, duø cuoäc soáng thöôøng ngaøy cuûa ngöôøi daân chaúng ñöôïc nhaøn haï gì, nhöng caùi thuù toø moø hieáu kyø nôi con ngöôøi laïi khoâng heà giaûm thieåu.
Neáu caùc ngaøi khoâng tin thì cöù ñeán khu chôï Taây Moân Ñænh, vöøa ñi chaàm chaäm vöøa ngöûa coå nhìn leân trôøi, thì toâi baûo ñaûm vôùi caùc ngaøi raèng chæ trong khoaûnh khaéc nhöõng ngöôøi chung quanh cuõng seõ ñeàu ngheån coå nhìn leân trôøi xem coù gì khoâng.
Ngöôøi daân soáng ôû Ñaøi Loan ñoái vôùi nhöõng söï vaät xung quanh mình ñeàu raát toø moø. Cho neân quyeån saùch cuûa Baù Döông vöøa ra ñôøi moät caùi, duø khoâng nhö giaáy quyù Laïc Döông, nhöng chaéc chaén baùn raát chaïy.
Nhieàu ngöôøi Trung Quoác khi caõi nhau moàm mieäng thöôøng thöôøng khoâng löïa lôøi, chöûi nhau ñeán caû ba ñôøi toå toâng. Nguyeân nhaân vì ngöôøi Trung Quoác raát troïng chöõ hieáu, neân ñoäng ñeán toå toâng töùc coù theå laøm cho ñoái phöông ñau vaø giaän nhaát.
Nhöng Baù Döông - trong quyeån saùch oâng vieát - ñaõ chöùng toû kyõ thuaät chöûi cuûa mình coøn tinh thaâm hôn. OÂng deø bæu caû moät neàn vaên hoùa. Ñoù laø caùch truùt giaän hay nhaát baèng caùch toùm coå caû boïn Trung Quoác cuøng moät luùc.
Neáu raäp khuoân theo coâng thöùc cuûa Baù Döông maø noùi thì " Ñaát naøo quaû naáy, xaõ hoäi naøo nhaân taøi aáy ", vaø nhaân taøi Baù Döông ñuùng laø ñaõ laøm ñöôïc caùi mình muoán. OÂng ñaõ chöûi caû baøn daân thieân haï ngöôøi Trung Quoác.
Lòch söû hieän ñaïi Trung Quoác laø lòch söû cuûa moät daân toäc ñaày raãy tai hoïa. Xaâm laêng töø beân ngoaøi, loaïn laïc beân trong, ngheøo khoù, khoå naïn laâu daøi laøm cho ñöùc töï tin daân toäc cuûa ngöôøi Trung Quoác ñaõ bò suy giaûm.
Quoác gia chuùng ta ngaøy nay bò chia ñoâi. Trung Coäng ôû luïc ñòa thì, oâi thoâi, ngheøo khoå, laïc haäu ! ÔÛû Ñaøi Loan tình traïng hieän nay coù khaù hôn vôùi lôïi töùc trung bình haøng naêm hôn 3.000 ñoâ-la Myõ, nhöng so vôùi hai nöôùc Myõ, Nhaät thì thaät ra vaãn coøn laø moät xöù sôû baàn cuøng.
Vì vaäy ngöôøi Trung Quoác ôû giai ñoaïn naøy neân chuù troïng ñeán moät caâu thích hôïp vôùi caùi tình theá cuûa mình hôn, ñoù laø " Baàn nhi voâ xieån " (ngheøo nhöng khoâng nònh), coøn caùi caâu " Phuù nhi voâ kieâu " (giaàu nhöng khoâng kieâu), hoaëc " Phuù nhi haûo leã " (giaàu maø bieát cö xöû) chöa phaûi laø chuyeän ngay tröôùc maét, e raèng caùi ñoù coøn phaûi chôø ñeán moät nöûa theá kyû nöõa. Ñeán luùc ñoù coù noùi ñeán quyeån " Ngöôøi Trung Quoác xaáâu xí " cuûa Baù Döông cuõng vaãn chöa muoän.
Nhöng ñaùng tieác laø Baù Döông laïi quaù quan taâm ñeán danh lôïi tröôùc maét neân khoâng nghó nhö vaäy. OÂng ta muoán baét chöôùc ngöôøi Nhaät, ngöôøi Myõ ñeå laøm ngöôøi Trung Quoác ñaàu tieân beâu rieáu caùi xaáu cuûa ngöôøi Trung Quoác ra, caøng sôùm chöøng naøo caøng toát chöøng ñoù.
Keá hoaïch cuûa oâng ta raát lôùn, oâng khoâng chæ chuaån bò
noù theo kieåu moät ngöôøi moät ngöïa, maø hy voïng moïi ngöôøi cuõøng nhaát teà xoâng vaøo cuøng oâng tham chieán, cuøng giuùp oâng laøm caùi vieäc boâi nhoï Trung Quoác cho ñöôïc raàm roä theâm.
Coù leõ vì coù ñöôïc caùi kinh nghieäm phaûi traû giaù ñaét ôû trong tuø, Baù Döông bieát raèng phaøm vieäc gì muoán thaønh coâng phaûi suy nghó kyõ vaø coù möu saâu. OÂng môøi moïi ngöôøi cuøng vieát vôùi oâng, ñeå thöù nhaát : gaây thanh theá lôùn, taêng theâm hieäu quaû vieäc boâi nhoï naøy ; thöù hai : nhôõ khoâng may gaëp phaûi tai vaï sau naøy thì coøn coù ngöôøi ñöa côm nöôùc vaøo nhaø lao cho. Ñuùng laø nhaát cöû löôõng tieän.
Baây giôø chuùng ta haõy thöû xem chieán dòch boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác do Baù Döông tieán haønh gaây aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi daân löông thieän nhö theá naøo baèng caùch laáy ngay nhöõng ví duï maø Baù Döông ñaõ ñôn cöû :
Chuyeán ñi Myõ cuûa vôï choàng Baù Döông ñeán Iowa moät phaàn do chuû nhaø haøng Yeán Kinh laø oâng Buøi Truùc Chöông taøi trôï. Baù Döông tuyeân boá oâng Buøi ñaõ thoå loä vôùi mình nhö theá naøy :
" Tröôùc khi ñoïc saùch cuûa oâng, toâi cho raèng ngöôøi Trung Quoác laø gheâ gôùm laém. Sau khi ñoïc saùch cuûa oâng xong, quan nieäm cuûa toâi ñaõ thay ñoåi. Vì vaäy toâi muoán môøi oâng ñeán ñeå gaëp maët ".
Baù Döông noùi theâm :
" Luùc oâng Buøi ñaõ thaáy vaên hoùa chuùng ta coù vaán ñeà môùi töïï hoûi phaûi chaêng ñaáy laø do phaåm chaát cuûa ngöôøi Trung
Quoác chuùng ta coù vaán ñeà ? "
Ñoái vôùi caâu hoûi cuûa oâng Buøi, Baù Döông ñaõ duøng caùi kieán thöùc uyeân thaâm ñeå traû lôøi nhö theá naøy :
" Toâi khoâng nghó raèng phaåm chaát chuùng ta coù vaán ñeà, ñoù khoâng phaûi laø moät ñieàu an uûi. Ngöôøi Trung Quoác coù theå laø moät trong nhöõng daân toäc thoâng minh nhaát theá giôùi.
Taïi caùc ñaïi hoïc Myõ nhöõng ngöôøi xeáp haïng ñaàu baûng thöôøng laø ngöôøi Trung Quoác, nhieàu nhaø khoa hoïc lôùn - goàm caû ngöôøi cha ñeû cuûa neàn khoa hoïc nguyeân töû löïc Trung Quoác Toân Quan Haùn, ñöôïc giaûi Nobel nhö Döông Chaán Ninh, Lyù Chính Ñaïo ñeàu laø nhöõng boä oùc haøng ñaàu.
Toâi cho raèng ngöôøi Trung Quoác chuùng ta voán coù phaåm chaát cao quyù ".
Moät phaåm chaát cao quyù ? Thì ra caùi phaåm chaát maø oâng ta muoán noùi ñoù chæ laø thöù phaåm chaát sinh lyù (sinh vaät) chöù khoâng phaûi laø phaåm chaát vaên hoùa.
Nhöng treân phöông dieän sinh vaät hoïc, caùc daân toäc vaø caùc gioáng ngöôøi treân traùi ñaát ñeàu coù moät boä naõo khoâng hôn keùm nhau maáy veà kích côõ. Caùc nhaø khoa hoïc ñeàu khoâng tin vaøo thuyeát coù söï sai bieät veà phaåm chaát cuûa boä oùc giöõa caùc daân toäc. Taïi sao coù daân toäc vaøo moät thôøi kyø naøo ñoù laïi bieåu loä oùc thoâng minh ñaëc bieät, nhöng veà sau laïi bò suy ñoài, taøn luïi ñi ? Taïi sao ngöôøi Anh ôû thôøi ñaïi Newton (Newton) nhaân taøi khoâng ngöøng xuaát hieän, maø baây giôø laïi nhö tuoåi giaø saép cheát, khoâng coøn sinh khí nöõa ? Ngöôøi Anh thôøi nay vaø ngöôøi Anh ôû thôøi ñaïi Newton ñaàu oùc khoâng gioáng nhau hay sao ?
Chuùng ta thaáy moät ñieàu laø ngöôøi muø thöôøng vaãn coù moät thính löïc phi thöôøng. Kyø thöïc caùc teá baøo thính giaùc cuûa hoï cuõng chaúng khaùc gì nhöõng ngöôøi khaùc, chaúng qua vì ngöôøi muø caàn phaûi khai thaùc tieàm naêng thính giaùc cuûa hoï nhieàu hôn so vôùi ngöôøi bình thöôøng maø thoâi.
Ngöôøi Trung Quoác hoïc raát gioûi. Naêng löïc trí tueä vaøo baäc nhaát. Nhieàu nhaø xaõ hoäi hoïc, taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc ñang tìm hieåu xem vieäc naøy coù phaûi do nguyeân nhaân vaên hoùa Trung Quoác khoâng. Heã daân toäc naøo maø uoáng vaøo caùi vaên hoùa coù ñaày tính deûo dai, beàn bæ maø maïnh meõ cöùng coûi naøy ñeàu coù khaû naêng trò ñöôïc beänh löôøi vaø beänh ngu. Gioáng nhö Nhaät Baûn, Nam Haøn ñeàu laø nhöõng ví duï raønh raønh tröôùc maét.
Giôû nhöõng taïp chí khoa hoïc coù uy tín cuûa Myõ nhö " Vaät lyù quan saùt " ta seõ thaáy moãi moät kyø soá löôïng caùc baøi ngöôøi Trung Quoác göûi ñaêng nhieàu kinh khuûng. Cho neân coù theå noùi raèng vaên hoùa laø moät yeáu toá cuûa phaåm chaát thoâng minh.
Moãi khi toâi ñi treân maûnh ñaát lôùn cuûa Trung Quoác, baát kyø ôû xoù xænh naøo, ñoái dieän vôùi ñaùm ñoâng ngöôøi, nôi taâm linh toâi thöôøng raïo röïc caûm thaáy moät thöù trí tueä meânh moâng khoâng bôø beán.
Caùi " Huõ töông luaän " cuûa Baù Döông ñaõ chaø ñaïp vaên hoùa Trung Quoác raát nhieàu. Nhöng muoán maø vaãn khoâng theå haï thaáp ñöôïc trí thoâng minh cuûa ngöôøi Trung Quoác, neân oâng ñaønh phaûi taùch noù ra khoûi phaåm chaát vaên hoùa cuûa Trung Quoác. Ñaáy laø vì Baù Döông khoâng nhìn laïi vaán ñeà nhaân quaû, " Huõ töông luaän " laø haäu quaû cuûa moät söï " xeùt ñoaùn " thieáu suy nghó treân nhieàu maët.
Baù Döông noùi raèng ngöôøi Trung Quoác ñaõ coáng hieán raát ít cho vaên hoùa nhaân loaïi. Töø thôøi Khoång Töû veà sau maáy nghìn naêm cuõng khoâng saûn sinh ñöôïc theâm moät nhaø tö töôûng naøo lôùn nöõa. Caùi vaên hoùa naøy nhö moät ñaàm nöôùc ao tuø. Ñoù laø caùi huõ töông vaên hoùa. Huõ töông bò thoái laøm cho ngöôøi Trung Quoác bieán thaønh xaáu xa. Caùi caùch suy luaän naøy neáu noùi cho coù veû thanh nhaõ thì noù raát ngheøo naøn, dung tuïc; coøn neáu noùi moät caùch soã saøng thì noù laø moät söï giôõn maët, ñuøa dai.
Hoïc troø trung hoïc ñeàu bieát : sau Khoång Töû coù Maïnh Töû, sau ñoù laïi coù Chu Hy, Vöông Döông Minh, v.v...laø nhöõng nhaø lyù hoïc lôùn (trieát gia duy taân). Nhöõng vò naøy ñeàu laø nhöõng nhaø tö töôûng lôùn, nhöng khoâng phaûi khoâng coù theå ñeám ñöôïc treân ñaàu ngoùn tay.
Ta haõy thöû baøn moät tyù veà Maïnh Töû.
Tö töôûng chính trò cuûa Khoång Töû ñöôïc noùi ñeán trong thieân " Leã vaän " cuûa " Leã kyù " raát cuï theå, coù heä thoáng ; nhöng heä thoáng tö töôûng naøy khoâng phaûi khoâng coù choã sai soùt, sô hôû, vaø noù ñöùng vöõng ñöôïc nhö moät quoác saùch hay khoâng cuõng vaãn coøn laø moät vaán ñeà caàn phaûi ñaén ño, caân nhaéc.
Khoång Töû baøn veà vua, luaän veà daân, nhöng ñaùng tieác oâng ñaõ khoâng laøm saùng toû caùi quan heä giöõa hai beân vôùi nhau. Ñeán thôøi Maïnh Töû, caùi lyù luaän chính trò cuûa nhaø nho môùi tieán leân moät baäc vaø ñi ñeán ñöôïc choã ñoät phaù.
Maïnh Töû noùi : " Vua sai laàm lôùn thì phaûi can giaùn. Neáu laïi cöù tieáp tuïc sai maø khoâng nghe lôøi can ngaên töùc phaûi truaát ngoâi. " (Quaân höõu ñaïi quaù taéc giaùn, phaûn phuïc chi nhi baát thính, taéc dòch vò). Laïi noùi : " Daân môùi quyù, vaø sau ñoù môùi ñeán nöôùc nhaø, coøn vua thì khoâng coù gì laø quan troïng " (Daân vi quyù, xaõ taéc thöù chi, quaân vi khinh). Maïnh Töû noùi roõ raèng quoác gia vaø cheá ñoä quaân chuû ñeàu do daân maø ra, neáu laøm vua moät nöôùc maø khoâng xöùng ñaùng vôùi chöùc vuï cuûa mình thì phaûi pheá boû ñi.
Caùi cô baûn nhaát trong tö töôûng traùc tuyeät cuûa Khoång Töû laø caâu " Thieân haï laø cuûa moïi ngöôøi " (Thieân haï vi coâng), maø chuû nghóa laáy daân laøm goác cuûa Maïnh Töû ñaõ noùi roõ caùi chöõ " Coâng " naøy nghóa laø " Daân ". Vì vaäy, " Thieân haï vi coâng " coù theå ñöôïc toùm löôïc vaøo hai yù nieäm daân chuû laø " cuûa daân " vaø " vì daân ".
Daân toäc Trung Quoác suoát 2.000 naêm cuøng xöng tuïng Khoång Töû vaø Maïnh Töû vì thöïc ra Maïnh Töû ñaõ phaùt huy roäng raõi vaø laøm saùng toû tö töôûng cuûa Khoång Töû.
Neáu noùi ñeán vaán ñeà ngöôøi Trung Quoác coáng hieán raát ít cho vaên hoùa nhaân loaïi thì theo toâi caàn phaûi giaûi thích töø moät goùc ñoä khaùc. Söï truyeàn baù cuûa vaên hoùa nhaân loaïi hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo vaán ñeà thoâng tin. Maø ôû thôøi coå ñaïi söï thoâng tin ñeàu döïa treân söùc ngöôøi, qua loái giao thoâng ñöôøng thuûy hoaëc ñöôøng boä maø lan ra.
Cho neân yeáu toá ñòa lyù ñoái vôùi söï phaùt trieån, truyeàn baù vaên minh coå ñaïi laø moät vaán ñeà then choát. Cho tôùi ngaøy nay tình traïng naøy cuõng vaãn vaäy. Moät nöôùc nhoû ôû döôùi chaân nuùi Hy-ma-la-ya nhö nöôùc Bu-Tan (Bhutan) thöû hoûi laøm sao coù theå phaùt trieån coâng thöông nghieäp nhö Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Singapore ?
Ñòa theá Trung Quoác naèm ôû ñaïi luïc Ñoâng AÙ, phía taây coù sa maïc lôùn chaïy daøi, caùc ñöôøng giao thoâng vôùi Taây phöông ñeàu xa vôøi vaø hieåm trôû. Caùi ñieàu kieän baát lôïi veà ñòa theá naøy laøm cho phaïm vi hoaït ñoäng cuûa Trung Quoác bò giôùi haïn vaøo moät goùc AÙ chaâu.
Töø maáy nghìn naêm nay ngöôøi Trung Quoác phaøm vieäc gì cuõng phaûi töï löïc caùnh sinh. ÔÛ vaøo hoaøn caûnh thieáu söï tieáp xuùc vôùi beân ngoaøi, neàn vaên hoùa Trung Quoác trôû thaønh moät thöù vaên hoùa rieâng bieät, raát leû loi, trô troïi.
Theá giôùi Taây phöông laïi hoaøn toaøn khaùc haún. Caùc khu vöïc, caùc daân toäc caû nghìn naêm coù giao löu, noái lieàn vôùi nhau, taäp trung trí tueä roäng raõi neân thu ñöôïc nhieàu keát quaû lôùn. Vaên hoùa Taây phöông vì vaäy ñaõ naêm laàn baûy löôït coù nhöõng böôùc ñoät phaù ñeå ñeán ñöôïc thaønh töïu nhö ngaøy hoâm nay.
Neáu ví thöû töø xöa ñeán giôø khoâng toàn taïi nhöõng trôû ngaïi ñòa lyù ñoái vôùi vieäc trao ñoåi vaên hoùa giöõa Ñoâng-Taây, hoaëc giaû Trung Quoác laø moät nöôùc naèm töø xöa ôû Chaâu AÂu, thì chuùng ta coù lyù do ñeå tin töôûng raèng söï coáng hieán cuûa ngöôøi Trung Quoác seõ cöïc kyø nhieàu vaø troïng ñaïi ñoái vôùi vaên hoùa nhaân loaïi.
Caùi tö töôûng laáy daân laøm goác cuûa Nho gia Trung Quoác töø 2.000 naêm nay chaéc chaén coù aûnh höôûng tích cöïc ñoái vôùi söï giaûi phoùng caùc xaõ hoäi La Maõ, Hy Laïp thôøi kyø noâ leä. Taàn Thuûy Hoaøng sau khi baõi boû ñöôïc cheá ñoä phong kieán ñaõ trieån khai moät cheá ñoä chính trò trong ñoù nhöõng ngöôøi daân bình thöôøng cuõng ñöôïc tham döï vaøo vieäc chính trò. Söï kieän naøy coù leõ cuõng ñaõ thöùc tænh ñöôïc AÂu chaâu trong thôøi trung coå phong kieán.
Laïi coøn coù moät loaït phaùt minh lôùn lao cuûa ngöôøi Trung Quoác, nhö kyõ thuaät aán loaùt, neáu ñöôïc ñöa vaøo AÂu chaâu sôùm hôn 500 naêm thì theá giôùi theá kyû XX naøy chaéc chaén khoâng nhö ngaøy hoâm nay.
Vaên hoùa Trung Quoác phaùt trieån ñeán moät ñænh cao naøo ñoù thì ngöøng laïi, nhö ñaõ noùi, chuû yeáu vì bò haïn cheá bôûi hoaøn caûnh ñòa lyù; vaø vì theá mang laáy caùi thieät thoøi cuûa moät neàn vaên hoùa rieâng leû.
Nhöng ngöôøi Trung Quoác khoâng phaûi laø moät daân toäc daãm chaân taïi choã. Thaät ra ñoái vôùi vaên hoùa tö töôûng töø beân ngoaøi ñeán, Trung Quoác khoâng phaûi laø nöôùc baøi ngoaïi maïnh. Moät traêm naêm gaàn ñaây taïi Trung Quoác phaùt sinh moät loaït nhöõng söï kieän lòch söû ñaày kòch tính. Caùch ñaây baåy möôi naêm, caùi cheá ñoä quaân chuû laâu ñôøi töø maáy nghìn naêm ñaõ suïp ñoå chæ bôûi tieáng suùng cuûa cuoäc khôûi nghóa Voõ Xöông.
Khoång Töû - trong 2.000 naêm ñaõ thaâm nhaäp vaø chieám giöõ caùi ñòa vò toái cao trong loøng ngöôøi Trung Quoác - nhöng roài ñaõ khoâng chòu noåi nhöõng tieáng hoø heùt cuûa ñaùm thanh nieân hoïc sinh trong phong traøo Nguõ Töù, vaø phuùt choác bò maát choã ñöùng.
Sau phong traøo Nguõ Töù, chuû nghóa Maùc coù goác gaùc töø AÂu chaâu, vöøa ñöôïc ñeà xöôùng ñaõ laäp töùc vang doäi khaép nöôùc Trung Quoác ñeå trôû thaønh moät loaïi hoïc thuyeát laãy löøng. Chieán tranh Trung-Nhaät chaám döùt, sau boán naêm noäi chieán, Chính phuû Quoác gia (Quoác Daân Ñaûng) ruùt ra Ñaøi Loan thì Trung Quoác luïc ñòa ñaõ trôû thaønh moät nöôùc coäng saûn chuû nghóa.
Qua 34 naêm cuûa cheá ñoä coäng saûn, chính phuû cuûa moät tyû ngöôøi Trung Quoác laïi tuyeân boá moät caùch chính thöùc vôùi moïi ngöôøi raèng chuû nghóa Maùc khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà Trung Quoác voán coù.
Ngöôøi Trung Quoác daùm laøm, daùm chòu, daùm thay ñoåi. Trung Quoác baây giôø maø thaønh ra noâng noãi naøy khoâng phaûi vì noù chæ khö khö oâm laáy caùi " huõ töông " cuûa mình maø khoâng daùm ñaäp vôõ.
Caùch Maïng Vaên Hoùa Trung Quoác laïi chính laø moät tröôøng hôïp trong ñoù ngöôøi ta phuû nhaän hoaøn toaøn giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng, cho neân môùi chòu caùi haäu quaû khoán khoå ñeán nhö vaäy.
Baù Döông baûo : " Caùi baån cuûa ngöôøi Trung Quoác laø moät trong nhöõng caùi xaáu xí cuûa hoï ", vaø laïi coøn baûo : " Coù leõ so vôùi ngöôøi AÁn Ñoä laïi coøn baån hôn moät tyù ". Toâi cho raèng tuyeät ñaïi ña soá ngöôøi Trung Quoác seõ khoâng ñoàng yù vôùi caùch nhìn cuûa Baù Döông.
Neáu so saùnh caùc nöôùc ôû AÙ Ñoâng, ta thaáy möùc ñoä saïch seõ cuûa ngöôøi Nhaät chaúng thua baát cöù nöôùc naøo treân theá giôùi, nöôùc Trung Quoác daân quoác ôû Ñaøi Loan tuy coù phaàn keùm hôn, nhöng AÁn Ñoä thì phaûi noùi laø teä nhaát.
Maáy naêm tröôùc, luùc toång thoáng Myõ Carter ñi thaêm nöôùc AÁn, trong chöông trình tin töùc buoåi toái ôû truyeàn hình Myõ chieáu caûnh tieäc chieâu ñaõi cuûa chính phuû, trong ñoù ai cuõng thaáy moät chieâu ñaõi vieân AÁn ñöùng sau löng Caùc-tô tay caàm moät caùi væ ñeå ñaäp ruoài cho vò thöôïng khaùch. Neáu ñem so saùnh ñieàu kieän kinh teá, Nhaät Baûn laø nöôùc giaàu nhaát, Ñaøi Loan ôû möùc trung bình, coøn AÁn Ñoä thì vaøo loaïi ngheøo. Nhö vaäy chuùng ta coù theå noùi tình traïng veä sinh cuûa moät daân toäc gaén lieàn vôùi ñieàu kieän kinh teá cuûa nöôùc ñoù.
ÔÛ Los Angeles coù hai khu phoá Taøu (Chinatown), moät caùi ôû trung taâm (nôi oâng Baù Döông baûo taát caû ñeàu coù xu höôùng baån, loaïn) vaø moät caùi ôû khu coâng vieân Moâng-tô-raây (Monterrey Park). Khu phoá Taøu thöù hai saïch seõ hôn khu thöù nhaát nhieàu. Caû hai khu naøy ñeàu do ngöôøi Trung Quoác laøm ra, nhöng phaûi thaáy laø söï khaùc bieät giöõa hai khu naøy laïi tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä giaùo duïc vaø thu nhaäp cuûa ngöôøi Trung Quoác ôû moãi nôi.
Ngöôøi Trung Quoác khi taùn gaãu raát oàn aøo to tieáng. Caùi chuyeän khoâng bình thöôøng naøy cuõng ñöôïc Baù Döông queùt vaøo trong caùi thuøng tính xaáu cuûa ngöôøi Trung Quoác. OÂng baûo :
" Taïi sao tieáng noùi ngöôøi Trung Quoác laïi to ? Bôûi trong loøng hoï khoâng caûm thaáy ñöôïc yeân oån. Cöù töôûng tieángcaøng to thì lyù leõ caøng maïnh. Chæ caàn to tieáng, cao gioïng thì lyù leõ seõ veà mình, neáu khoâng taïi sao cöù phaûi gaân coå leân nhö theá ? "
OÂng Löông Thöïc Thu trong baøi " Nhaõ xaù tieåu phaåm " noùi raèng vaán ñeà ngöôøi Trung Quoác noùi to coù theå vì cô baûn hoï vaãn coøn laø ngöôøi ôû moät nöôùc noâng nghieäp. Noâng daân buoåi saùng ra ñoàng thöôøng chaøo hoûi nhau töø nhöõng khoaûng caùch xa neân phaûi lôùn tieáng.
Coù ngöôøi laïi baûo tieáng hoï to vì vaán ñeà aâm ñieäu cuûa tieáng Hoa. Vì ngöôøi Toâ Chaâu neáu duøng tieáng Ngoâ Nuøng (vuøng Chieát Giang), aâm ñieäu raát thaáp, thì caû luùc caõi nhau thanh aâm cuõng vaãn cöù nhoû.
Theo toâi vì tieáng Trung Quoác laø tieáng ñôn aâm, chöõ ñoàng aâm quaù nhieàu, moãi aâm laïi coù ñeán boán aâm tieát khaùc nhau (tieáng tieâu chuaån). Cho neân luùc noùi neáu khoâng ñuû to thì raát khoù hieåu. Nhaát laø khi noùi nhanh, neáu khoâng noùi lôùn laïi caøng khoâng coù caùch naøo hieåu ñöôïc.
Chuùng ta ñeàu coù kinh nghieäm khi ñi xem xi-neâ baèng tieáng Trung, thöôøng thöôøng neáu cuøng luùc khoâng coù phuï ñeà baèng chöõ Haùn trôï giuùp, maø chæ nghe tieáng khoâng thoâi, thì khoâng theå hieåu ñöôïc. Ñoù laø vì lyù do treân.
Veà maët vaên phaïm, tieáng Trung Quoác laïi cuõng chaúng gioáng loaïi tieáng naøo caû. Noù khoâng coù theå giaû ñònh (Subjunctive mood) nhö tieáng Anh, khieán ngöôøi Trung Quoác luùc noùi thöôøng phaûi hoa chaân muùa tay ñeå giuùp moàm mieäng leân boång xuoáng traàm cho yù töôûng dieãn ñaït cuûa mình ñöôïc roõ raøng hôn. Noùi tieáng Trung, neáu muoán noùi nhoû, phaûi noùi thaät chaäm vaø roõ raøng, keùo daøi phaàn phaùt aâm cuûa töøng chöõ ra thì ngöôøi nghe môùi hieåu roõ.
Theo toâi nhaän thaáy caùi beänh noùi to cuûa ngöôøi Trung Quoác chaúng coù thuoác naøo chöõa ñöôïc. Neáu ñaõ khoâng coù thuoác chöõa thì chuùng ta cuõng coù theå xem caùi ñöùc tính noùi oang oang naøy laø moät loaïi quoác hoàn quoác tuùy. Nhö vaäy khoâng ñöôïc hay sao ?
Caùi giao thoâng hoãn loaïn ôû Ñaøi Loan thì ai cuõng bieát roài. Ñoù laø moät söï thöïc khoâng theå choái caõi. Nhöng ñoái vôùi Baù Döông, ngöôøi laáy ñieåm xuaát phaùt laø nhöõng caùi xaáu xa, thì noù laïi laø moät yeáu toá ñeå quy toäi cho caùi vaên hoùa Trung Quoác. OÂng ta baûo :
" Cuõng chính vì caùi huõ töông saâu khoâng löôøng ñöôïc naøy neân ñoái vôùi bieát bao vaán ñeà ngöôøi Trung Quoác ñeàu khoâng duøng tö duy cuûa mình ñeå töï giaûi quyeát, maø phaûi baét chöôùc, phaûi duøng caùi tö duy cuûa keû khaùc. Caùi nöôùc ao tuø naøy, caùi huõ töông naøy coù vöùt möùt ñaøo vaøo cuõng seõ bieán thaønh cöùt khoâ.
Nhöõng thöù ngoaïi lai moät khi vaøo Trung Quoác cuõng bieán chaát. Ngöôøi ta coù daân chuû, chuùng ta cuõng coù daân chuû. Nhöng daân chuû cuûa chuùng ta laø " maøy laø daân, tao laø chuû ". Ngöôøi ta coù phaùp cheá, chuùng ta cuõng coù phaùp cheá. Ngöôøi ta coù töï do, ta cuõng coù töï do. Ngöôøi ta coù gì, ta coù naáy. Anh coù choã daønh rieâng cho boä haønh sang ñöôøng, toâi cuõng coù, dó nhieân, nhöng choã daønh cho boä haønh cuûa chuùng toâi laø choã ñeå duï doã hoï ñeán cho xe caùn cheát ".
Toâi cuõng ñaõ suy nghó veà vaán ñeà naøy nhieàu naêm, xin ñöa ra ñaây vaøi yù kieán ñeå ñoùng goùp vôùi nhöõng ngöôøi quan taâm ñeán noù. Caùi traät töï giao thoâng ôû Ñaøi Loan moãi naêm moãi tieán boä, vì soá xe coä caøng ngaøy caøng ñoâng. Treân ñöôøng cöù caøng nhieàu xe thì aùp löïc ngaøy caøng taêng ñoái vôùi ngöôøi laùi xe, laøm cho hoï phaûi caøng toân troïng luaät ñi ñöôøng, ñoù laø caùi haäu quaû taát yeáu cuûa vieäc " vöøa soáng vöøa hoïc taäp ".
Taïi Myõ tröø nhöõng ngöôøi laùi xe bình thöôøng ra, toâi vaãn thöôøng nghe noùi coøn coù loaïi ngöôøi laùi xe " töï veä ". Nhöõng ngöôøi laùi xe " töï veä " naøy khaùc nhöõng ngöôøi laùi xe " tieâu chuaån " ôû choã hoï coù theâm hai ñöùc tính : khoâng söû duïng quyeàn öu tieân cuûa mình, vaø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi phaïm luaät khaùc hoï khoâng tìm caùch traû ñuõa.
ÔÛ Ñaøi Loan nhöõng ngöôøi laùi xe bình thöôøng ít nhieàu cuõng coù moät hoaëc hai ñöùc tính naøy, nhöng baûn thaân hoï vaãn chöa phaûi laø nhöõng ngöôøi laùi xe " tieâu chuaån " thoâng thöôøng. Vì vaäy giao thoâng Ñaøi Loan môùi phaùt sinh caùi hieän töôïng " baát loaïn trong caùi ñaïi loaïn ", vaø caùi " ñaïi loaïn raát laø kinh dò trong caùi baát loaïn ñoù ". Taïi sao coù chuyeän ngöôøi Trung Quoác vaø ngöôøi Myõ khi laùi xe laïi khaùc nhau ?
Neáu chuùng ta so saùnh caùch thi baèng laùi xe ôû hai beân bôø Thaùi Bình Döông thì seõ thaáy ngay manh moái cuûa vieäc naøy.
Ngöôøi Myõ hoïc laùi xe ngay ôû ngoaøi ñöôøng, töø luùc baét ñaàu ñaõ phaûi hoïc vaø tuaân theo caùc quy taéc an toaøn cuûa giao thoâng. Ñeán luùc ñi thi cuõng thi ngoaøi ñöôøng, ngoaøi vaán ñeà laùi ôû nhöõng nôi coù raát nhieàu xe coøn phaûi kieåm soaùt toác ñoä, cöï ly sau tröôùc, qua ngaõ tö, choïn tuyeán phaûi traùi, chuyeån ñöôøng, giöõ öu tieân,v.v...Nhö vaäy trong taâm lyù ngöôøi thi ñoàng thôøi hình thaønh ñöôïc caùi khuoân pheùp cuûa moät ngöôøi laùi xe " tieâu chuaån " ñeå coù theå duøng vaøo vieäc laùi xe trong thöïc teá sau naøy.
Taïi Ñaøi Loan laïi khoâng nhö theá. Luùc hoïc laùi xe trong nhöõng khuoân vieân coá ñònh cuûa nhaø tröôøng, ngöôøi taäp laùi hoïc caùc ñoäng taùc beû laùi, ñaïp phanh, nhaán ga v.v... Sau ñoù luùc ñi thi hoï ñöôïc traéc nghieäm bôûi nhöõng thieát bò ñieän cuûa Sôû Luïc loä. Ñoã xong caùi maûnh baèng ñoù, thay vì goïi laø baèng laùi, nheõ ra phaûi goïi laø baèng " thao taùc " thì môùi ñuùng. Ñeán khi laùi ra ñöôøng lôùn, trong loøng hoaøn toaøn chöa coù khuoân pheùp, vaãn reõ ngang ñaûo doïc nhö moät keû daõ man khoâng theo moät quy taéc naøo caû.
Ngay ñeán nhöõng ngöôøi ñaõ laùi xe möôøi naêm hoaëc maáy möôi naêm, trong loøng tuy ñaõ coù khuoân pheùp thaønh thuïc, nhöng ñeàu cuõng khoâng phaûi laø nhöõng tay laùi tieâu chuaån, neân tuøy luùc, tuøy thôøi ñeàu coù theå bieán daïng. Toâi goïi ñuøa ñoù laø kieåu taøi xeá " cao su ".
Vì vaäy coù theå noùi vaán ñeà giao thoâng ôû Ñaøi Loan cuoái cuøng khoâng phaûi laø vaán ñeà con ngöôøi, caøng khoâng phaûi vaán ñeà vaên hoùa naøo ñoù, nhöng laø moät vaán ñeà chính saùch. Do chính saùch khoâng ñuùng ngay töø ñaàu, chính quyeàn sau naøy khoù coù theå caûi tieán cho noù khaù hôn ñöôïc.
Vieát ñeán ñaây toâi laïi nhôù ñeán moät chuyeän maáy naêm tröôùc, luùc oâng Alexander Solzhenitsyn (A-leách-xan-ñô Gioân-xeâ-nhít-xin) - moät caây buùt ngöôøi Nga ñöôïc giaûi thöôûng Nobel veà vaên hoïc - ñöôïc phoùng thích ñeán Myõ.
OÂng ñöôïc môøi ñeán dieãn thuyeát trong moät buoåi leã ñoùn tieáp. Ai cuõng chôø ñôïi oâng seõ noùi ñeán nhöõng ñieàu hay ho veà vaán ñeà töï do, nhaân quyeàn. Nhöng tröôùc söï ngaïc nhieân cuûa moïi ngöôøi, oâng laïi quay sang pheâ bình veà kinh teá Myõ. OÂng coâng kích nhöõng nhaø buoân Myõ vì lôïi nhuaän ñaõ taùng taän löông taâm, boû vaøo thöùc aên nhöõng chaát hoùa hoïc duøng baûo quaûn thöïc phaåm raát ñoäc haïi.
OÂng dieãn thuyeát vöøa xong thì tôø baùo lôùn cuûa Myõ The NewYork Time (Thôøi baùo New York) ñaõ leân tieáng. Tôø baùo vieát :
" Duø oâng Solzhenitsyn (Gioân-xeâ-nít-xin) ôû taïi Lieân-xoâ ñaõ kinh quamoïi khoå naïn maø khoâng heà khuaát phuïc, vieäc naøy laøm cho moïi ngöôøi raát ngöôõng moä, nhöng khoâng phaûi vì vaäy maø oâng coù quyeàn ñöôïc tuøy tieän pheâ phaùn xaõ hoäi Myõ ".
Töø ñoù veà sau khoâng ai coøn nghe oâng Solzhenitsyn dieãn thuyeát caùi kieåu ñoù. Coù theå oâng ñaõ töï caâm nhö heán, hoaëc coù theå khoâng ai muoán môøi oâng dieãn thuyeát nöõa.
Trong moät nöôùc coù cheá ñoä töï do ngoân luaän, moïi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng phaùt bieåu yù kieán cuûa mình, ngay caû noùi nhöõng ñieàu phöông haïi ñeán keû khaùc maø chính phuû hay phaùp luaät khoâng theå ngaên caám ñöôïc. Nhöng moät tôø baùo lôùn laïi coù theå trôû thaønh moät söùc maïnh troïng taøi, vaø coù khaû naêng laøm cho ngöôøi noùi kia aên khoâng ngon nguû khoâng yeân.
Ngöôøi Trung Quoác chuùng ta chöa coù caùi loaïi baùo chí coù thöù quyeàn uy nhö theá, song chuùng ta coù dö luaän quaàn chuùng.
Vaäy, nhöõng ngöôøi Trung Quoác coøn löông taâm xin haõy ñöùng leân, vì ngöôøi Trung Quoác chuùng ta, vì vaên hoùa Trung Quoác maø noùi vaøi caâu cho leõ phaûi.
Vaên hoùa Trung Quoác : boâi nhoï hay ñaùnh phaánTröông Thieäu Thieân
" Luaän ñaøn baùo ", Los Angeles,
ngaøy 3-9 thaùng 4 naêm 1985.
Maáy thaùng tröôùc oâng Baù Döông noùi chuyeän ôû Iowa veà " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí " laøm cho coäng ñoàng ngöôøi Hoa ôû Myõ xoân xao, maõi ñeán baây giôø vaãn coøn gôïn soùng. Töø hai thaùng nay treân tôø " Luaän ñaøn baùo " cô hoà moãi kyø ñeàu coù moät hai baøi thaûo luaän veà aùng vaên " xaáu xí " cuûa Baù Döông.Trong soá ra gaàn ñaây nhaát toâi laïi ñöôïc ñoïc baøi cuûa oâng Löu Tieàn Maãn nhan ñeà " Khoâng theå boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác ". Ngoaøi vaán ñeà chæ trích oâng Baù Döông ñaõ boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác, oâng coøn ñöa ra raát nhieàu giaûi thích saùch vôû veà caùc khuyeát ñieåm cuûa ngöôøi Trung Quoác. Baøi vaên naøy cuûa oâng Löu ñaõ chöùng toû oâng maát khaù nhieàu coâng phu ñeå suy nghó veà vaán ñeà vaên hoùa Trung Quoác, laïi cuõng noùi leân caùi nhieät tình cuûa oâng ñoái vôùi noù.
Söï nghieân cöùu vaø caùi nhieät tình naøy cuûa oâng laøm toâi raát khaâm phuïc. Nhöng coù nhieàu luaän ñieåm cuûa oâng toâi laïi khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Cho neân ôû ñaây xin thaûo luaän nhö sau :
1- OÂng Löu baûo ngöôøi Trung Quoác tröôùc heát neân " baàn nhi voâ xieån " (ngheøo nhöng khoâng nònh), coøn " phuù nhi voâ kieâu " (giaøu nhöng khoâng kieâu) thì chöa caàn kíp laém.
Theo thieån yù cuûa toâi thì hai taâm traïng naøy coù moái quan heä nhaân quaû raát lôùn. Giaû söû moät ngöôøi coù tieàn, coù quyeàn, heát söùc kieâu caêng, laïi thích ngöôøi ta nònh noït mình thì nhaát ñònh seõ coù nhöõng chuyeân gia nònh hoùt (maø Baù Döông goïi laø " phaùi ñoaøn vaãy ñuoâi ") vaây quanh ngöôøi ñoù. Chæ khi naøo caùc vò coù tieàn, coù quyeàn, bieát toân troïng baïn beø ngheøo thì nhöõng baïn beø ngheøo môùi coù theå baét ñaàu khoâng nònh noït ñöôïc.
2- OÂng Löu baûo nöôùc Anh ôû thôøi ñaïi Newton môùi phaùt xuaát nhaân taøi, coøn thôøi nay chaúng khaùc naøo moät nöôùc khoâng coøn sinh khí, nhö ñeán tuoåi giaø saép cheát.
Vaäy ñeå xem thöû caùi " tuoåi giaø saép cheát " cuûa nöôùc Anh baây giôø ôû möùc ñoä naøo, ta cöù tieän tay dôû danh muïc caùc ngöôøi ñoaït giaûi Nobel töø naêm 1960 cho ñeán naêm 1984 (khoâng noùi ñeán caùi tyû leä cao cuûa Ñaïi ñeá quoác Anh luùc vaãn coøn höng thònh tröôùc naêm 1960). Ta seõ thaáy trong 25 naêm ñoù toång coäng treân 153 ngöôøi ñoaït giaûi ôû lónh vöïc khoa hoïc (vaät lyù, hoùa hoïc, sinh vaät vaø ba loaïi y hoïc) thì ngöôøi Anh ñaõ chieám 25 giaûi röôõi [naêm 1975 moät nöûa giaûi hoùa hoïc ñöôïc chia cho moät ngöôøi quoác tòch UÙc laøm vieäc hoaøn toaøn ôû Anh laø John Cornforth.
Töø tröôùc ñeán nay ngöôøi goác Hoa ñöôïc giaûi vaät lyù coù 3 vò, nhöng vì ñeàu laø quoác tòch Myõ, laøm vieäc nghieân cöùu ôû Myõ neân trong danh saùch hoï chaúng ñöôïc xem laø ngöôøi Trung Quoác nöõa. Nhö vaäy tyû leä soá ngöôøi Anh ñoaït giaûi chieám ñuùng 1 phaàn 6 cuûa toång soá theá giôùi, vaø chæ ñöùng sau nöôùc Myõ.
Ñuùng laø sau Theá chieán Thöù nhaát, nöôùc Anh ñaõ maát ñòa vò öu theá trong laõnh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät cuûa thôøi Newton, nhöng neáu noùi laø nöôùc naøy ñang ôû vaøo tình traïng " khoâng coøn sinh khí " thì chaúng hoùa ra laø quaù phoùng ñaïi leân khoâng ?
3- OÂng Löu baûo vì phaïm vi hoaït ñoäng cuûa ngöôøi Trung Quoác thuûa xöa chæ loanh quanh ôû moät goùc chaâu AÙ, cho neân khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån vaên hoùa.
Toâi thaáy ñieàu naøy raát buoàn cöôøi, chaúng khaùc naøo oâng baûo tröôùc khi Taân Theá Giôùi bò chieám laøm thuoäc ñòa thì phaïm vi hoaït ñoäng cuûa ngöôøi Taây phöông khoâng bò giôùi haïn trong moät goùc AÂu chaâu vaäy.
Trung Quoác so saùnh veà ñaát ñai vaø nhaân khaåu cuõng xaáp xæ töông ñöông vôùi AÂu chaâu. Theâm vaøo ñoù lòch söû Trung Quoác coøn coù moät cuïc dieän thoáng nhaát trong moät thôøi gian laâu gaáp ñoâi AÂu chaâu (AÂu chaâu töø thôøi Trung coå veà sau ñaõ chia thaønh bao nhieâu nöôùc, moãi nöôùc coù rieâng moät thöù tieáng, moät vaên hoùa, chính trò, toân giaùo,... chaû coù caùi naøo gioáng caùi naøo), cho neân söï giao löu vaên hoùa giöõa caùc khu vöïc vôùi nhau ñaâu phaûi ñöôïc deã daøng thuaän lôïi hôn Trung Quoác nhö oâng Löu noùi.
Theá taïi sao Thôøi ñaïi Phuïc höng, Theá kyû AÙnh saùng, neàn Chính trò Laäp hieán Daân chuû, cuoäc Caùch maïng Coâng nghieäp, taát caû ñeàu ñaõ ra ñôøi taïi caùi goùc AÂu chaâu ñoù ?
Theo thieån yù thì vaên hoùa vaø coâng nghieäp Trung Quoác cho ñeán thôøi nhaø Toáng ñaõ döøng laïi, khoâng tieán ñöôïc vì bò goø boù bôûi tö töôûng cuûa caùc nhaø Lyù hoïc.
Ngay töø thôøi Haùn trôû xuoáng, caùi Nho hoïc nhaø nöôùc ñaõ hoaøn thaønh vieäc döïng leân nhieàu trôû ngaïi raát lôùn ñoái vôùi hoïc thuaät vaø töï do tö töôûng.
Thôøi Toáng, nhöõng ngöôøi nhö Trình Di, Chu Hy, v.v...ñeàu laø nhöõng nhaø Lyù hoïc lôùn, nhöng laïi ñem thu nhoû phaïm vi cuûa Nho hoïc laïi. Hoï cho raèng moãi caù nhaân, ít nhaát moãi caù nhaân nhöõng ngöôøi ñeøn saùch, ñeàu phaûi suoát ñôøi khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi con ñöôøng hoïc laøm nhöõng oâng thaùnh.
Cho ñeán luùc Lyù hoïc trôû thaønh caùi doøng chính cuûa Nho hoïc thì söùc soáng cuûa vaên hoùa Trung Quoác lieàn bò chaø ñaïp. Ñoàng thôøi taàng lôùp só phu, ñeå cuûng coá quyeàn lôïi, ñòa vò caù nhaân, ñaõ phaân chia moät caùch ñoäc ñoaùn xaõ hoäi thaønh 4 giai taàng : só, noâng, coâng, thöông, vaø ñaåy ñòa vò xaõ hoäi cuûa nhöõng nhaân taøi chuyeân nghieäp (coâng), nhöõng nhaø buoân (thöông) xuoáng buøn ñen. Caùc phaùt minh veà coâng nghieäp thöôøng thöôøng bò xem laø thöù " tranh daâm tranh xaûo " (Ñua ñoøi taø daâm vaø xaûo traù), " ñieâu truøng tieåu kyõ " (tieåu xaûo duøng taïc neân caùc con truøng - roàng phöôïng), vaø raát ít ñöôïc baùo ñaùp khích leä.
Vôùi taâm lyù xaõ hoäi nhö vaäy, nhöõng keû coù taøi cao ñeàu nghó ñeán vieäc laøm quan. Coøn laïi nhöõng keû keùm taøi hôn môùi ñi laøm coâng-thöông-nghieäp.
Moät xaõ hoäi khinh reû coâng-thöông-nghieäp nhö vaäy laøm sao coù theå hy voïng phaùt trieån ñöôïc khoa hoïc kyõ thuaät, coâng nghieäp laøm sao tieán ñöôïc ?
Kyø thöïc vaøo thôøi Nam Toáng, Trung Quoác ñaõ coù theå coù ñuû ñieàu kieän cho tö baûn chuû nghóa phaùt trieån. Neáu nhö thôøi aáy coù töï do trong lónh vöïc hoïc thuaät, nhaø nöôùc khích leä coâng thöông, caùch maïng coâng nghieäp raát coù khaû naêng xaûy ra taïi Trung Quoác tröôùc khi ra ñôøi taïi nöôùc Anh.
4- OÂng Löu ñaët caâu hoûi : " Moät nöôùc döôùi chaân raëng nuùi Hy-ma-la-ya nhö nöôùc Bu-tan laøm sao coù theå phaùt trieån coâng thöông nghieäp nhö Ñaøi Loan ñöôïc ? "
Toâi coù theå ñaùp nhö theá naøy : " Caùi ñoù chæ tuøy thuoäc vaøo con ngöôøi ! "
OÂng khoâng thaáy nöôùc Thuïy-Só ôû döôùi chaân nuùi An-pô (Alpes) hay sao ? Dieän tích coøn nhoû hôn caû Bu-tan, khoâng nhöõng nöôùc naøy coù coâng thöông nghieäp phaùt trieån, maø trong nhieàu ngaønh ngheà coøn ñöùng vaøo haøng ñaàu theá giôùi.
Neáu caên cöù vaøo caùi lyù luaän döïa treân vò trí ñòa lyù thì taïi sao Taây Ban Nha, YÙ, Hy-Laïp, Ai-Caäp ñeàu laø nhöõng nöôùc coù ñòa theá thuaän lôïi laïi khoâng theå phaùt trieån coâng thöông nghieäp nhö Thuïy-Só laø moät nöôùc naèm giöõa luïc ñòa döôùi chaân nuùi. Chöa keå ñeán caùc nöôùc nhö Na-Uy, Thuïy-Ñieån laø nhöõng nöôùc naèm trong moät goùc raát bieät laäp cuûa AÂu chaâu ?
5- OÂng Löu baûo Trung Quoác ñaõ thay ñoåi quoác theå, chính theå vaø chính saùch kinh teá moät caùch raát deã daøng. OÂng muoán chöùng minh raèng ngöôøi Trung Quoác ñoái vôùi tö töôûng ngoaïi lai cuõng khoâng ñeán noãi laø nhöõng keû baûo thuû.
Toâi muoán hoûi oâng Löu :
Theá taát caû nhöõng thöù thay ñoåi oâng noùi ôû treân ñoù coù phaûi ñaõ ñöôïc thoâng qua moät cuoäc tröng caàu yù daân hoaëc laø saûn phaåm cuûa moät quoác hoäi chaân chính do daân baàu, nghóa laø baèng nhöõng trình töï hôïp phaùp cuûa moät quoác gia hay khoâng ?
Neáu ñuùng nhö theá, thì luaän ñieåm cuûa oâng Löu môùi ñöùng vöõng ñöôïc.
Nhöng neáu nhöõng thay ñoåi naøy chæ laø phaùp leänh cuûa nhöõng keû naém quyeàn, hoaëc ñöôïc thoâng qua baèng hình thöùc " con daáu cao su " cuûa keû thoáng trò, thì ñieàu ñoù chæ minh chöùng moät ñieàu laø Trung Quoác thieáu nhaân quyeàn. Nhöõng keû thoáng trò sau khi naém chính quyeàn, vôùi suùng ñaïn heã choïn chính theå naøo thì aùp ñaët chính theå ñoù, chaúng caàn bieát nhaân daân coù ñoàng yù hay khoâng.
" Vaên hoùa ñaïi caùch maïng " (Caùch Maïng Vaên Hoùa), tuy khaåu hieäu thì hoâ haøo nhaèm laät ñoå vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa Trung Quoác, nhöng baûn thaân laïi noùi leân raát roõ caùi tính chaát ñoäc taøi chính trò truyeàn thoáng vaø thoùi quen xaâu xeù laãn nhau cuûa ngöôøi Trung Quoác.
Vì vaäy, toâi vaãn cho raèng Caùch Maïng Vaên Hoùa ñuùng laø saûn phaåm 100 % cuûa caùi " vaên hoùa huõ töông ", noù khoâng theå naøo coù theå phaùt sinh ôû moät nöôùc toân troïng nhaân quyeàn vaø daân chuû ñöôïc.
6- OÂng Löu baûo ngöôøi Trung Quoác noùi to vì trong tieáng Haùn coù nhieàu chöõ ñoàng aâm, neân vöøa phaûi noùi to vöøa phaûi hoa chaân muùa tay môùi dieãn ñaït ñöôïc yù nghóa muoán noùi.
Neáu yù cuûa oâng Löu maø ñuùng thì chuùng ta khoâng theå naøo giaûi thích ñöôïc laøm sao ngöôøi Trung Quoác coù theå duøng ñieän thoaïi ñeå noùi chuyeän vôùi nhau, vì luùc ñoù hoï khoâng theå hoa chaân muùa tay maø cuõng khoâng theå noùi thaät to ñöôïc.
Caùc ñoäc giaû khoâng tin cöù thöû goïi ngay daây noùi cho ngöôøi thaân hay baïn beø thöû xem. Luùc ñoù môùi thaáy ñöôïc caùi lyù luaän cuûa oâng Löu coù tính thuyeát phuïc hay khoâng.
Theo yù toâi, ngöôøi Trung Quoác noùi to laø vì hoï khoâng ñöôïc daäy doã veà cung caùch noùi chuyeän vaø trình töï cuûa hoäi nghò, khoâng bieát toân troïng söï phaùt ngoân cuûa ngöôøi khaùc, neân thöôøng khi ñoái phöông noùi chöa döùt ñaõ voäi aùt lôøi, baùc beû laïi luaän ñieåm cuûa ngöôøi ta.
Caùi hieän töôïng giöõa chöøng ngaét lôøi keû khaùc trong xaõ giao thoâng thöôøng laø moät vieäc luoân luoân xaûy ra ôû Trung Quoác. Bôûi vì trong luùc noùi ai cuõng tranh nhau phaùt ngoân cuøng moät luùc, neân moïi ngöôøi baét buoäc phaûi gaân coå caøng to caøng toát.
7- OÂng Löu ñaõ toán khaù nhieàu möïc ñeå giaûi thích söï hoãn loaïn giao thoâng ôû Trung Quoác. OÂng cho raèng vì ngöôøi Trung Quoác hoïc laùi xe taïi nhöõng khu rieâng bieät cuûa tröôøng daïy laùi, khoâng nhö nhöõng ngöôøi Myõ hoïc laùi xe moät caùch thöïc teá ôû ngoaøi ñöôøng. Vì vaäy ngöôøi Trung Quoác maëc duø thi ñaäu ñöôïc baèng laùi xe, nhöng vaãn tieáp tuïc xem ngoaøi ñöôøng nhö khu vöïc rieâng cuûa tröôøng laùi, vaø vaãn cöù tieáp tuïc laùi ngang, ñaâm doïc.
Maëc duø toâi bieát raát ít veà tình hình daïy laùi xe ôû Ñaøi Loan, nhöng toâi coù theå hình dung ñöôïc khi daïy laùi xe chaúng ai daïy cöù phaûi luoân luoân boùp coøi hoaëc ñöøng nhöôøng ngöôøi ñi boä ôû choã daønh cho boä haønh qua ñöôøng (neáu khoâng tuaân theo lôøi daïy thì laøm sao ñaäu baèng ñöôïc ?)
Theá taïi sao khi laùi xe ra ñöôøng hoï laïi khoâng heà rôøi caùi coøi vaø khoâng heà toân troïng ngöôøi boä haønh ôû loái daønh cho ngöôøi ñi boä qua ñöôøng tyù naøo caû ? Xin oâng Löu giaûi thích giuøm toâi.
Treân ñaây laø moät vaøi suy nghó cuûa rieâng caù nhaân toâi sau khi ñoïc baøi vieát cuûa oâng Löu.
OÂng Löu baûo oâng Baù Döông boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác. Toâi thì cho raèng oâng Löu laïi ñi toâ son cho nhöõng caùi veát baån cuûa vaên hoùa Trung Quoác.
Nhöng duø coù nhaán maïnh treân nhöõng khuyeát ñieåm hay che ñaäy sai laàm cuûa vaên hoùa Trung Quoác chuùng ta, toâi tin raèng caùi ñoäng cô cuûa caû hai oâng ñeàu phaùt xuaát töø taám loøng thaønh.
Vì theá toâi cho raèng khi oâng Löu noùi Baù Döông xu nònh nöôùc ngoaøi thì oâng khoâng nhöõng laøm toån thöông ñeán söï trung haäu cuûa oâng Baù Döông maø coøn khoâng ñuùng vôùi loâ-gíc.
Neáu Baù Döông laø loaïi ngöôøi xu nònh thì ñoái töôïng nònh cuûa oâng ta taát phaûi laø Quoác Daân Ñaûng chöù ñaâu phaûi laø ngöôøi Taây phöông.
Moät ngöôøi coù taøi nhö Baù Döông, laïi voán laø ngöôøi cuûa Cöùu Quoác Ñoaøn (oâng ñaõ töøng laø Toång caùn söï cuûa " Hieäp hoäi Caùc nhaø vaên Thanh nieân " trong Cöùu Quoác Ñoaøn), chæ caàn nònh noït nhaø ñöông cuïc moät tyù laø oâng cuõng coù theå trôû thaønh ngöôøi ñöôïc tin duøng töø bao ñôøi nay roài.
Haø taát oâng phaûi choïn con ñöôøng möu sinh baèng caùch ñi vieát taïp vaên ñaû kích thoùi hö taät xaáu cuûa xaõ hoäi, cuoái cuøng xuùc phaïm ñeán Quoác Daân Ñaûng, ñeå cho caùi ñaûng naøy baét nhoát oâng trong voøng 10 naêm.
Moät ngöôøi mang tình caûm vaø tö töôûng nhö oâng, coù theå coøn coù thaùi ñoä kieâu ngaïo laø ñaèng khaùc, ñaâu lyù naøo laïi ñi nònh noït.
Khoâng bieát oâng Löu coù thaáy theá khoâng ?
Ngöôøi Trung Quoáøc Vó ñaïiChaâu Queá
" Luaän ñaøn baùo ", Los Angeles, ngaøy 13-3-1985,
" Töï laäp vaõn baùo ", Ñaøi Baéc, ngaøy 12-4-1985,
" Baùch tính baùn nguyeät san ", Höông Caûng, ngaøy 16-5-1985.
OÂng Baù Döông coù moät baøi noùi chuyeän veà " Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí ". YÙ kieán cuûa toâi hôi traùi ngöôïc laïi, toâi xin goïi noù ôû ñaây laø " Ngöôøi Trung Quoác vó ñaïi ".Baát cöù nôi naøo coù ngöôøi Trung Quoác tuï taäp sinh soáng, vieäc ñieàu ñaàu tieân ai cuõng thaáy ñöôïc laø " ñoâng, oàn, baån, loaïn ". " Ñoâng " vì chen chuùc nhau môùi vui nhoän, " oàn " vì ngöôøi Trung Quoác thích ra oai huø doïa ñoái phöông, " baån " vì khoâng coù buïi bay thì laøm sao thaáy ñöôïc naéng ñeïp, " loaïn " vì tinh thaàn töï do, töï taïi.
Moái quan taâm cuûa ngöôøi Trung Quoác ñoái vôùi nhöõng ñau khoå cuûa keû khaùc, ñöôïc bieåu hieän qua loøng hieáu kyø. Bôûi vaäy hoï thích xem nhöõng cuoäc haønh hình, ngöôøi cheát, ñaùm chaùy, nöôùc luït, hoaëc tai naïn xe coä. Caûnh ngoä cuûa ngöôøi khaùc caøng theâ thaûm chöøng naøo thì hoï laïi caøng thaáy thích thuù chöøng naáy. Neáu khoâng theá taïi sao khi lôõ dòp xem moät thaûm caûnh ñoái vôùi hoï laïi laø maát ñi moät cô hoäi lôùn ñeå höôûng thuï haïnh phuùc cuûa cuoäc ñôøi.
" Lieân ngaõ theá nhaân, öu hoaïn thöïc ña ! " (Thöông cho ngöôøi ñôøi ; buoàn lo, hoaïn naïn quaù nhieàu ! ) Nhìn nhöõng caùi ñau khoå cuûa ngöôøi ñôøi, maø möøng raèng mình may maén khoâng bò sa vaøo trong ñoù, chaúng phaûi laø moät ñieàu höôûng thuï lôùn nhaát trong cuoäc soáng hay sao ?
Möôøi maáy naêm tröôùc, luùc Ñaøi Loan ñang xaây döïng ñöôøng cao toác treân toaøn ñaûo, töø Ñaøi Baéc ñi Cô Long chæ coù moät con loä nhoû. Coù laàn tröôùc moät tröôøng tieåu hoïc coâng laäp ôû Tòch Chæ xaûy ra moät tai naïn xe coä. Moät ñöùa beù ñi qua ñöôøng bò moät chieác xe chaïy gaáp caùn cheát ngay taïi choã. Caùi xe sau khi gaây tai naïn tröôùc maét moïi ngöôøi cöù theá ñuûng ñænh boû ñi.
Caû haøng nghìn vaïn con maét nhìn thaáy söï vieäc treân, theá maø khoâng coù moät ngöôøi naøo ñöùng ra chaën xe laïi. Ñeán khi caûnh saùt tôùi, laïi cuõng khoâng ai coù theå ñöùng ra laøm nhaân chöùng ñeå cho bieát moät tyù ñaàu moái naøo veà hung thuû. Maø ngay caû caùi soá bieån xe cuõng khoâng ai ghi laïi.
Trong phuùt choác moïi ngöôøi aøo aøo nhö ong vôõ toå. Maëc duø caûnh saùt heát söùc maïnh tay ngaên chaën, quaàn chuùng vaãn nhö moät doøng thaùc dôøi non laáp beå uøn uøn ñeán vaây quanh caùi thi theå beù nhoû ñoù, vaø laøm taéc ngheõn ngay con loä.
Trong ñaùm ñoâng boãng thaáy moät ngöôøi ñaøn oâng traùng kieän, traïc ñoä töù tuaàn, maët maøy phaán khôûi, moàm mieäng thoâ tuïc, vöøa huøng hoå gaït ñaùm ñoâng ra chui vaøo vöøa chöûi ñoång :
"Ñ. M. noù, laïi caùn cheát ngöôøi nöõa roài!".
Anh ta chuaån bò ñeå thöôûng thöùc moät caûnh ngoaïn muïc hieám thaáy. Nhöng khi anh ta chen ñöôïc ñeán choã nhìn thì boãng nhieân nhö bò moät cuù ñieän giaät, roài khoùc roáng leân.
Ñaõ möôøi maáy naêm qua maø chæ caàn nhaém maét laïi laø trong ñaàu toâi vaãn coøn thaáy roõ raøng caûnh töôïng aáy !
Maáy naêm tröôùc ôû ñoaïn Tam Nghóa treân xa loä Ñaøi Loan ñaõ xaûy ra moät vuï ñuïng xe lôùn, trong ñoù coù khoaûng töø 60 ñeán 70 xe xoâ vaøo ñít nhau.
Nguyeân nhaân ñaàu tieân cuûa vuï naøy chæ vì coù moät chieác xe bò tai naïn, nhöng nhöõng xe chaïy sau ñoù voäi vaøng ngöøng laïi ñeå xem. Theá laø caùc xe töø phía sau ñeán phanh khoâng kòp vaø ñoå xoâ heát vaøo nhau gaây neân moät ñoáng naùt beùt khoång loà.
Taïi nhöõng nôi coù ngöôøi Trung Quoác, chæ caàn moät tai naïn xaûy ra thì khoâng bao giôø thieáu ñaùm ñoâng ñeán xem. Nhaø chaùy nguøn nguït, löûa leân nguùt trôøi, ngöôøi bò naïn ñang daäm chaân keâu cöùu trong bieån löûa, nhöng giöõa ñoäi cöùu hoûa vaø ñaùm chaùy theá naøo cuõng coù moät böùc töôøng ngöôøi ñöùng xem laøm caûn trôû coâng vieäc cöùu chöõa.
Trong nuùi coù tai naïn moû, voâ soá thôï bò naïn coøn naèm döôùi moû, soáng cheát coøn tuøy vaøo khoâng gian ñeå thôû. ÔÛ vaøo thôøi ñieåm naøy, duø nuùi cao, ñöôøng xa theá naøo ñi nöõa cuõng seõ coù moät ñoaøn ngöôøi hieáu kyø hoãn loaïn töø xa laën loäi keùo tôùi laáp kín cöûa moû, tranh giaønh ñöôøng ñi vôùi nhöõng ngöôøi ñeán cöùu naïn.
Chæ caàn nôi naøo coù daây ra moät tyù ñöôøng, thì chaúng quaûn khuaát neûo, theá naøo ñaøn kieán cuõng ñaùnh hôi ñeán ñöôïc. Xe löûa traät ñöôøng raày, maùy bay bò rôi, luït laøm vôõ ñeâ, coù ngöôøi töï töû, haønh quyeát phaïm nhaân, ngöôøi Trung Quoác ñeàu nhö kieán tìm ñöôøng ñeán xem ngay.
Hôn hai möôi naêm tröôùc, moät ngöôøi ñaøn oâng, trong loøng coù ñieàu uaån öùc, leo leân moät maùi nhaø cao möôøi taàng ôû Ñaøi Loan tuyeân boá seõ nhaûy xuoáng töï töû. Töùc thì ngöôøi keùo ñeán xem ñaày ñöôøng, chaät phoá. Caûnh saùt nhö gaëp phaûi quaân giaëc, moät ñaèng lo chaêng löôùi höùng ngöôøi phía döôùi laàu, moät ñaèng cho ngöôøi leân thöông thuyeát, khuyeân anh kia ñöøng nhaûy.
Kyù giaû caùc baùo ñeán giöông saün maùy aûnh, chænh saün oáng kính chôø ñôïi ñeå chuïp laáy caùi giaây phuùt hieám coù. Nhöng anh chaøng noï vaãn taùc quaùi, maëc cho caûnh saùt noùi gaõy caû löôõi, moät möïc vaãn nhaát quyeát baûo khoâng nhaûy khoâng ñöôïc, nhöng laïi khoâng nhaûy ngay töùc khaéc, cöù kieåu ñoù keùo daøi caû tieáng röôõi ñoàng hoà.
Phaûi noùi caùi quaàn chuùng toø moø cuûa Trung Quoác coù loøng kieân nhaãn trong thieân haï khoâng ai bì kòp, ngöûng ñaàu theo doõi hai, ba tieáng ñoàng hoà roài, coå ñaõ moûi nhöø maø cuõng khoâng ai caàn nghæ ngôi moät giaây phuùt naøo caû.
Khi caùi ñoàng hoà nhaø ga xe löûa ñoái dieän goõ 11 giôø vaãn khoâng thaáy anh ta nhaåy, maø ngöôøi xem vaãn chöa ai ra veà. Trong ñaùm ngöôøi ñöùng ñoù, moät baø noäi trôï, tay xaùch caùi laøn khoâng, moàm laåm baåm :
" Baûo nhaûy maø maõi khoâng nhaûy cho roài ñeå cho ngöôøi ta xem xong coøn ñi chôï chöù! "
Taïi sao ngöôøi Trung Quoác laïi thích xem tai naïn ? Bôûi vì ngöôøi Trung Quoác moät ñôøi hoï laø moät tröôøng tai naïn. Moät laàøn sinh laøm ngöôøi Trung Quoác laø moät laàn phaûi höùng chòu nhöõng tai vaï lôùn. Tai hoïa vónh vieãn laø ñöùa anh em sinh ñoâi cuûa ngöôøi Trung Quoác, coù traùnh cuõng khoâng noåi, chæ coù khoâng bieát laø noù ñeán luùc naøo vaø ôû ñaâu thoâi.
Trong Ñaïo ñöùc kinh cuûa Laõo ñam coù vieát :
" Coù vaø khoâng ñeàu cuøng sinh ra laãn nhau. Deã vaø khoù ñeàu cuøng ñöa nhau ñeán moät keát quaû. Daøi ngaén roài cuõng cuøng taïo hình daùng cuûa nhau. Cao thaáp cuõng ñeàu khuynh loaùt laãn nhau. AÂm vaø thanh ñeàu hoøa vaøo vôùi nhau. Tröôùc vaø sau ñeàu tuøy thuoäc laãn nhau " (Coá höõu voâ töông sinh, nan dò töông thaønh, tröôøng ñoaûn töông hình, cao haï töông khuynh, aâm thanh töông hoøa, tieàn haäu töông tuøy).
Khoå vaø söôùng, haïnh phuùc vaø tai hoïa khoâng coù gì tuyeät ñoái, taát caû chæ laø töông ñoái:
" Ngöôøi ta cöôõi ngöïa toâi cöôõi löøa, nhìn veà ñaèng tröôùc thì toâi khoâng baèng, nhìn veà ñaèng sau coøn coù ngöôøi phaûi ñaåy xe, so vôùi phía treân thì khoâng ñuû, so vôùi phía döôùi thì toâi coù thöøa ".
Nhöõng ngöôøi khaùc gaëp nhöõng ñau khoå voâ cuøng lôùn, rieâng toâi may maén ñöôïc thoaùt naïn. Nhìn caûnh ngoä bi thaûm cuûa keû khaùc ñeå roài ngaãm nghó veà söï may maén cuûa baûn thaân mình (khoâng bò heà haán gì). Caùi söï höôûng thuï ñoù trong cuoäc ñôøi naøy naøo phaûi ñöôïc nhieàu nhaën gì cho cam ! Neáu khoâng naém laáy thôøi cô maø höôûng thuï heát mình thì chaúng phaûi laø toäi loãi hay sao ?
Trong cuoäc soáng, ngöôøi Trung Quoác thöïc söï luoân luoân phaûi saém vai chính cuûa nhöõng bi kòch, neân heã gaëp ai ñang dieãn bi kòch thì laøm sao coù theå deã daøng boû lôõ cô hoäi xem cho ñöôïc ?
Toâi coøn nhôù thôøi kyø Khaùng chieán choáng Nhaät, treân moät beán phaø beân bôø soâng ôû Trieâu Thieân Moân taïi Truøng Khaùnh, muøa ñoâng nöôùc caïn, phaø khoâng theå caäp saùt bôø, ñeå leân phaø phaûi qua moät caàu noåi thoâ sô.
Hoâm aáy phaø vöøa caëp beán thì nhöõng ngöôøi khaùch cöù theo thoùi quen duøng caùi taøi naêng ñaëc bieät cuûa ngöôøi Trung Quoác laø xung phong haõm traän, tranh nhau xuoáng tröôùc, lieàu maïng chen laán. Coù moät baø cuï giaø vì theá bò xoâ ñaåy rôi toøm xuoáng soâng, luùc chìm luùc noåi.
Döôùi nöôùc caû traêm chieác thuyeàn lôùn beù vaãn thaûn nhieân, treân bôø caû traêm nghìn ngöôøi ai cuõng chæ ñöùng giöông maét nhìn maø khoâng moät keû naøo nghó ñeán chuyeän cöùu ngöôøi.
Luùc ñoù boãng trong ñaùm ñoâng coù moät quaân nhaân Myõ böôùc ra, côûi boû aùo ngoaøi, nhaûy uøm xuoáng soâng. Sau moät hoài raát chaät vaät, khoù khaên, cuoái cuøng anh ta cuõng cöùu ñöôïc ngöôøi ñaøn baø aáy leân bôø.
Ngöôøi lính Myõ, sau khi hoaøn thaønh caùi vieäc nghóa cöùu ngöôøi, beøn quay laïi choã mình côûi boû aùo ñeå tìm, thì oâi thoâi ! Caùi aùo ñaõ khoâng caùnh maø bay maát töï bao giôø !
Vò quaân nhaân Myõ kia chæ bò maát moät caùi aùo, nhöng vieäc toâi gaëp phaûi sau ñaây coù theå coøn thaûm thöông hôn nhieàu.
Ñoù laø caâu chuyeän ba möôi laêm naêm tröôùc, song noù coøn ñeo ñaúng toâi khoâng bieát ñeán bao giôø. Hoâm aáy ôû ga xe löûa Ñaøi Trung, toâi thaáy moät ngöôøi laï ñi moät mình boãng ñoät ngoät bò baïo beänh ngaõ xuoáng tröôùc cöûa ga.
Vì tình theá luùc ñoù quaù gaáp ruùt, toâi keâu böøa moät xe ba gaùc ñeán chôû oâng ta ñi nhaø thöông caáp cöùu. Ñeán beänh vieän, chöa laøm xong thuû tuïc nhaäp vieän thì ngöôøi aáy ñaõ qua ñôøi. Beänh vieän baûo toâi phaûi thanh toaùn leä phí thuû tuïc nhaäp vieän roài ñem thi theå ñi ngay, sôï aûnh höôûng ñeán thanh danh cuûa hoï.
Toâi chæ trô troïi coù moãi moät mình ôû ñaáy, khoâng quen bieát ai, cuõng chaúng ai coù theå cho toâi bieát phaûi ñem moät töû thi voâ danh ñi nôi naøo.
May maø nhaø thöông ñaõ keâu caûnh saùt laïi. Caûnh saùt dó nhieân baét toâi khai teân tuoåi ngöôøi cheát, nguyeân nhaân caùi cheát, laïi baét toâi phaûi ñem thi theå ñeán moät nôi thích hôïp ñeå chôø thaày thuoác phaùp y ñeán khaùm nghieäm. Dó nhieân ñeå traû lôøi, baèng moïi caùch phaûi bieát ñöôïc lai lòch ngöôøi cheát. Raø ñi raø laïi caû ngaøy, phaûi khoù khaên laém toâi môùi tìm ñöôïc gia ñình ngöôøi cheát.
Ngöôøi nhaø tôùi, laäp töùc neâu leân moät vaán ñeà raát nghieâm troïng. Hoï baûo raèng ngöôøi cheát coù mang theo mình 50 quan tieàn maø baây giôø khoâng tìm thaáy nöõa. Toâi lieàn bò caûnh saùt goïi ñi laáy khaåu cung, vieát giaáy cam ñoan, roài tìm caû ngöôøi baûo laõnh. Taát caû nhöõng thöù thuû tuïc naøy laøm toâi maát ñöùt moät thaùng trôøi. May maén laø toå tieân toâi coøn ñeå ñöùc laïi, neân gia ñình ngöôøi cheát cuoái cuøng cuõng noùi söï thöïc.
Hoï thuù nhaän raèng voán sôï phaûi hoaøn laïi soá tieàn xe vaø tieàn nhaäp vieän maø toâi ñaõ öùng tröôùc neân ñaõ döïng ñöùng leân chuyeän trong ngöôøi keû xaáu soá coù 50 quan tieàn, ñeå cöù goïi laø " töông " tröôùc cho toâi " moät quaû " caùi ñaõ.
Nghìn may ! Vaïn may ! Hoï vaãn laø ngöôøi nhaø queâ thaät thaø, chæ noùi maát coù 50 quan tieàn. Chöù chaúng may hoï laïi baûo laø maát 5 vaïn quan tieàn thì suoát ñôøi, coù leõ ñeán baây giôø, toâi vaãn coøn naèm trong nhaø lao maát.
Ngöôøi Trung Quoác ñoái vôùi nhöõng ñau khoå cuûa keû khaùc thöôøng coù kieåu toø moø moät caùch traéng trôïn, thích thuù maøø coù veû ñoàng tình, nhöng ñoái vôùi nhöõng thaønh töïu vaø haïnh phuùc cuûa keû khaùc thì giöõ kín nhö böng, cöïc kyø bí aån, taâm ñòa ñoá kò cöïc kyø aùc ñoäc.
Ngöôøi Trung Quoác duø khoan hoàng ñaïi löôïng cuõng tuyeät ñoái khoâng theå chaáp nhaän chuyeän ngöôøi mình quen laïi khaù hôn mình, tuyeät nhieân khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc baát cöù phaàn töû naøo ôû cuøng trong caùi bieån khoå aáy laïi thoaùt ly ra ñöôïc. Ñoù laø caùi goïi laø " khoâng muoán thaáy chaùo cuûa ngöôøi ngheøo ñoùng vaùng " (Cuøng phöôøng aên maøy maéng nhau daày chieáu).
Moïi ngöôøi ñeàu cuøng khoå, naáu chaùo huùp qua ngaøy, vaïn nhaát coù ngöôøi naáu nhieàu hôn moät tyù, chaùo naáu ñaëc hôn moät tyù, treân maët baùt ñoùng moät lôùp vaùng moûng thì caùi ñoù seõ khoâng khoûi gaây ra vaán ñeà vaø khoâng ai chòu ñöôïc caû. Khoâng ñaùnh cho noù guïc thì khoâng ñöôïc.
Luùc moïi ngöôøi ñeàu aên myø canh xì daàu thì raát laø vui veû, khoâng coù vieäc gì xaûy ra. Chaúng may tình hình bieán ñoåi, toâi chæ coù theå aên myø ruoác, maø anh laïi ñöôïc aên myø söôøn, nhö theá laøm sao toâi coù theå chòu noåi ? " Mình ñoùi ngöôøi khaùc cuõng phaûi ñoùi " thì luùc aáy môùi khoâng thaáy ñöôïc mình ñoùi. " Mình cheát ñuoái thì ngöôøi khaùc cuõng phaûi cheát ñuoái " thì luùc ñoù môùi khoâng caûm thaáy mình ñang cheát ñuoái. Neáu phaûi nhaåy xuoáng gieáng töï töû taát phaûi tìm ñöôïc ngöôøi nhaûy xuoáng tröôùc ñeå laøm ñeäm cho mình.
Trong xaõ hoäi Trung Quoác, töø mieäng keû bò thaát baïi vaãn nghe thaáy noùi coù ngöôøi thaønh coâng naøo ñoù phaûi bieát ôn anh ta, bôûi vì nhôø coù anh ta ngöôøi noï môùi thaønh coâng ñöôïc. Baïn beø cuõ hoaøn toaøn khoâng theå trôû thaønh ngöôøi laøm cuûa keû ñaõ thaønh coâng. Ngöôøi ñaõ thaønh coâng cuõng khoâng theå naøo coù theå duøng baïn cuõ cuûa mình ñeå laøm vieäc cho mình ñöôïc.
Trung Quoác laø moät daân toäc khoâng bieát suøng baùi anh huøng. Ngöôøi Trung Quoác chæ suøng baùi nhöõng con ma xui xeûo bò thaát baïi. Quan Coâng vì sô xuaát bò aùm haïi ôû Kinh Chaâu, neân ñöôïc ngöôøi ñôøi thaép höông cuùng baùi. Sôû Baù Vöông vì cuøng ñöôøng phaûi töï cöùa coå neân ñöôïc xem laø anh huøng caùi theá. Gia Caùt Löôïng vì cuùc cung taän tuïy döôùi tröôùng Löu Bò neân ñöôïc toân thôø laø thaàn cô dieäu toaùn. Neáu Quan Coâng giöõ ñöôïc Kinh Chaâu, Sôû Baù Vöông coù ñöôïc thieân haï, Gia Caùt Löôïng phuïc höng ñöôïc nhaø Haùn thì ngöôøi ñôøi sau chaéc seõ khoâng suøng baùi hoï nhö vaäy.
Ñoái vôùi ngöôøi cheát coøn nhö theá, huoáng hoà nhöõng ngöôøi ñang soáng. Cuøng xuaát thaân, cuøng moät haïng ngöôøi nhö nhau maø noù laïi cöù daùm ngoi leân cao. Neáu khoâng keùo cho noù xuoáng ngöïa thì laøm sao chòu ñöôïc ? Caùi tinh thaàn " phaûn ngöôøi cuøng moät toå " naøy laø moät trong nhöõng thöù truyeàn thoáng " öu tuù " cuûa daân toäc Trung Quoác töø maáy nghìn naêm nay.
Ngöôøi Trung Quoác ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi to khoûe xöa nay vaãn chaêm chuù ñeán vieäc giöõ hoøa bình, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng keû ñòch hung haõn. Daàu cho hoï coù cöôõi leân ñaàu leân coå mình thì cuõng cöù khoan hoàng ñaïi löôïng, thaûn nhieân chòu ñöïng.
Duy chæ ñoái vôùi giöõa ngöôøi mình vôùi nhau thì laïi khoâng theå ñeå cho ai laøm duø moät haït buïi bay vaøo maét, khoâng theå ñeå ai noùi ñieàu ong tieáng ve gì veà mình. Neáu coù chuyeän ñoù xaûy ra töùc thì phaûi ñaäp cho vôõ ñaàu, haï ñoäc thuû, phoùng aùm khí.
Nhöõng thuû ñoaïn boâi maët ñaù nhau naøy heã duøng ñeán thì khoâng thöù naøo khoâng duøng ñeán möùc toái ña. Nhaát laø kieåu bòa ñaët, thö naëc danh, tung tin ñoàn, baùo caùo maät,... caøng laø nhöõng tuyeät kyõ maø ngöôøi Trung Quoác xöa nay vaãn ñoaït giaûi quaùn quaân trong thieân haï. Ngöôøi Trung Quoác ñaëc bieät nghieän nhöõng thöù naøy. Baát kyø döôùi chính quyeàn naøo, heã trong tay hoï naém ñöôïc quyeàn sinh saùt laø y nhö bò taät nghieän gioáng nhö nghieän ma tuùy, raát khoaùi ñöôïc baùo caùo maät veà keû khaùc, nghe roài tin nhöõng baùo caùo aáy nhö moät ngöôøi muø.
Töø thôøi Taàn (221-207 tröôùc Coâng nguyeân) Thöông Öôûng ñaõ laøm moät ñaïo luaät goïi laø " vu caùo phaûn toïa " (Vu oan cho ngöôøi toäi gì thì bò kheùp vaøo toäi aáy), ngöôøi Trung Quoác voán laø keû vaãn gìn giöõ laïi baát cöù thöù gì, theá maø khoâng hieåu sao laïi vöùt caùi ñaïo luaät naøy ñi ?
Moät baïn cuõ cuûa toâi laø oâng Tröôûng Cung, moät con ngöôøi taøi hoa, vieát chöõ ñeïp, veõ ñeïp, khaéc ñeïp, moät ngöôøi meán yeâu coå ñaïo, taâm ñòa toát, loøng daï ngay thaúng nghó theá naøo noùi theá aáy. Vaøo thôøi quaân phieät Baéc Döông, oâng bò ngöôøi maät baùo vôùi toäi danh " thuoäc ñaûng Caùch maïng ", bò xöû töû hình. Cuõng may laø ngay luùc coøn chöa bò haønh hình thì cuoäc Baéc Phaït thaønh coâng. Ñeán thôøi Maõn Chaâu Quoác (nhöõng naêm 1930) oâng laïi bò maät baùo laø " phaàn töû Truøng Khaùnh ", cuõng laïi bò kheùp vaøo aùn töû hình. Chæ coøn moät ngaøy nöõa bò ñem baén thì quaân Nhaät ñaàu haøng, neáu khoâng thì chaéc chaén ñaõ cheát roài.
Luùc quaân coäng saûn chieám Ñoâng Baéc oâng laïi bò maät baùo laø " Haùn gian " vaø " giaùn ñieäp Quoác Daân Ñaûng ". Cuøng moät luùc hai toäi danh naøy laïi ñöa oâng ñeán moät laàn thöù ba bò tuyeân aùn töû hình. Sau ñoù nhôø cuoäc trao ñoåi tuø binh oâng ñöôïc ñem ra Ñaøi Loan. Nhöng ôû ñaây oâng laïi bò maät baùo laø " phæ ñieäp " (giaùn ñieäp cuûa thoå phæ, töùc giaùn ñieäp coäng saûn), bò xöû 7 naêm tuø. OÂng Tröôûng Cung naêm nay ñaõ 82 tuoåi, khoâng bieát roài coøn coù theå bò chuïp theâm moät caùi muõ naøo nöõa leân ñaàu hay khoâng ?
Moät ngöôøi Trung Quoác, nhö moät caù nhaân thì thoâng minh taøi trí ; neáu noùi veà naêng löïc, tinh thaàn haêng haùi thì chaúng thua ai. Nhöng laï thay, ñieàu khieån moät tyû ngöôøi Trung Quoác laïi cuõng deã nhö luøa moät ñaøn cöøu.
Anh chæ caàn ñeå cho taát caû moïi ngöôøi cuøng chòu khoå, cuøng bò haø hieáp nhö nhau thì hoï seõ chòu ñöïng ñöôïc nhöõng cöïc khoå vaø nhöõng söï öùc hieáp ñeán ñoä khoâng loaïi ngöôøi naøo coù theå chòu ñöôïc.
Neáu thi taøi chòu ñöïng khoå cöïc, gaùnh vaùc toäi vaï ñoàng thôøi ngaäm ñaéng nuoát cay, nhaát ñònh ngöôøi Trung Quoác ñoaït giaûi quaùn quaân.
Hoï gioûi nhöõng thöù ñoù cho neân thöôøng chæ bò ngöôøi duøng roi da quaát leân löng, baét tuï taäp laïi thaønh haøng nghìn, haøng vaïn gioáng moät ñaøn kieán thôï ñeå laøm nhöõng coâng vieäc cuûa boïn noâ leä, nhö xaây Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh, ñaøo Ñaïi Vaän Haø (keânh ñaøo lieân tænh Haø Baéc - Sôn Ñoâng - Giang Toâ - Chieát Giang - ND).
Nhaát thieát anh ñöøng mong caûi thieän cuoäc ñôøi hoï. Caùch toát nhaát laø anh chòu khoù laéng nghe hoï keå khoå, laøm phuùc moät tyù cho hoï baèng caùch cho hoï töôûng anh cuõng khoå vaø ñoàng tình vôùi hoï. Chæ caàn nhö theá laø hoï thoûa maõn laém roài !
Chuyeän " ñaäp vôõ noài ñeå moïi ngöôøi ñeàu khoâng coù côm aên ", ngöôøi Trung Quoác naøo cuõng laøm ñöôïc. Nhöng " nhaët cuûi ñeå ñoát cho ñoáng löûa chung chaùy to leân " thì khoâng ngöôøi Trung Quoác naøo laøm noåi.
Khi xem xi-neâ, ñeán ñoaïn coâ nhi quaû phuï gaëp böôùc ñöôøng cuøng, bi thöông tuyeät voïng, taát caû ngöôøi xem keû thì lau nöôùc maét, ngöôøi chuøi nöôùc muõi, heát ñôït naøy ñeán ñôït khaùc. Caû raïp suït suøi chaúng khaùc naøo cuoäc ñôøi cuûa chính baûn thaân mình ñang ñöôïc chieáu treân maøn baïc vaäy. Luùc ñoù ngöôøi Trung Quoác môùi thoâng caûm laøm sao caùi taâm traïng " ngöôøi ñoùi cuõng nhö ta ñoùi, ngöôøi cheát ñuoái cuõng nhö mình cheát ñuoái " (Nhaân cô kyû cô, nhaân nòch kyû nòch), caùi tình caûm ñoù luùc aáy theå hieän ñeán cuøng cöïc.
Nhöng luùc tan phim ñi veà, ra ñeán ngoaøi ñöôøng, boãng thaáy beân væa heø bao nhieâu treû thô taøn pheá ñang boø leâ boø caøng, ngöôøi giaø yeáu beänh hoaïn ñang van xin boá thí. Nhöõng nhaân só haûo taâm maét coøn ñoû hoe vì vöøa môùi khoùc trong raïp kia voäi vaøng hieân ngang ñi löôùt qua thaät mau nhö khoâng heà nhìn thaáy gì.
Ñoù ñuùng laø ngöôøi Trung Quoác. Hoï soáng ôû hai theá giôùi khaùc nhau, vónh vieãn mang trong ngöôøi moät nhaân caùch song ñoâi. Moät maët laø theá giôùi hieän thöïc ñaày raãy chieán tranh, ñoùi khaùt, ñau khoå, cheát choùc, ngöôøi vôùi ngöôøi quyeát lieät kieåu " maøy cheát tao môùi soáng ". ÔÛ ñoù, duø cho coù laø vua Ñöôøng, Nghieâu, Ngu, Thuaán cuõng khoâng theå cho ai moät caùi baùnh nöôùng. Nhöõng thöù cuûa Kinh Thi hay lôøi daïy cuûa Khoång Töû cuõng khoâng theå ñem boû vaøo cho ñaày noài, naáu leân cho thaønh côm ñöôïc. Tu (thaân), teà (gia), trò (nöôùc), bình (thieân haï) chæ laø nhöõng thöù cuûa nhaø ngöôøi khaùc. Khi ñoùi thì chæ coù moãi caùi buïng cuûa mình laø thöù quan troïng nhaát.
Daân toäc Trung Quoác laø moät daân toäc laâu ñôøi, coù lòch söû vaên hoùa 5.000 naêm, maø cuõng coù caû kinh nghieäm cuûa 5.000 naêm soáng khoán khoå. Nhöõng oâng thaùnh hieàn xöa ñeå laïi cho chuùng ta moät loâ lyù luaän veà caùch laøm ngöôøi phaûi nhö theá naøo. Nhöng 5.000 naêm soáng gian khoå kia cuõng maøi duõa ra moät loâ kinh nghieäm quyù baùu veà caùch phaûi laøm nhö theá naøo ñeå sinh toàn.
Treân lyù luaän thì phaûi laøm nhö theá naøy môùi ñuùng, nhöng trong thöïc teá laïi phaûi laøm nhö theá kia môùi coù hy voïng soáng coøn. " Lyù töôûng " vaø " thöïc tieãn " vónh vieãn töông phaûn nhau. Ñaõ khoâng theå vöùt lyù töôûng ñi, laïi khoâng theå khoâng chuù yù ñeán thöïc teá. Theá laø chæ coøn coù caùch cöù phaûi soáng cuøng moät luùc trong caû hai caùi theá giôùi ñoù, mang laáy caùi nhaân caùch nhò truøng trong moät thaân phaän.
Ngöôøi Trung Quoác trong theá giôùi lyù töôûng thì giaûng ñaïo ñöùc, noùi nhaân nghóa, nhaát thieát coù ñuû caû nhöõng ñöùc tính trung, hieáu, nhaân, aùi, tín nghóa, hoøa bình. Ngöôøi Trung Quoác trong theá giôùi hieän thöïc laïi luoân luoân giaõy duïa beân bôø ñoùi khaùt, naèm giöõa ranh giôùi cuûa söï soáng vaø caùi cheát.
Trong ñôøi ngöôøi chuyeän lôùn nhaát laø laøm sao giöõ ñöôïc maïng soáng cuûa mình. Ñeå giöõ ñöôïc noù, khoâng coù vieäc gì maø khoâng daùm laøm, duø phaûi löøa doái laãn nhau, duø gaëp sao hay vaäy, soáng taïm bôï cho qua ngaøy. Caùi ñaïo lyù laøm ngöôøi trong theá giôùi lyù töôûng chæ laø taám göông ñeå cho ngöôøi khaùc soi, laø lôøi ñeå cho ngöôøi khaùc nghe. Caùi haønh vi trong theá giôùi hieän thöïc môùi laø cuoäc soáng thaät cuûa mình.
Bôûi vaäy anh maõi maõi khoâng taøi naøo coù theå ñoaùn ñöôïc yù ñoà cuûa ngöôøi Trung Quoác qua lôøi noùi cuûa hoï ñöôïc. Moät ngöôøi Trung Quoác baûo anh ta chuùa gheùt khaùch saùo, nhöng anh ñöøng töôûng thaät maø tuøy tieän vôùi anh ta ñöôïc. Anh ta baûo raèng hoâm nay anh ta chaúng höùng noùi chuyeän gì caû, tuy vaäy anh khoâng theå khoâng môøi anh ta noùi chuyeän ñöôïc.
Neáu chæ coù theá thì cuõng ñôn giaûn thoâi. Chuùng ta chæ caàn ñaûo ngöôïc nhöõng lôøi anh ta noùi, taát seõ ñuùng yù anh ta, coù phaûi theá khoâng ? Nhöng thöïc ra laïi khoâng phaûi hieån nhieân nhö vaäy.
Ngöôøi Trung Quoác noùi, nhieàu khi coù nghóa ngöôïc laïi, nhöng coù luùc noù laïi thaät laø nhö vaäy. Anh coù laø con giun trong buïng anh ta cuõng chöa chaéc coù caùch gì bieát ñuùng ñöôïc yù cuûa anh ta.
Laõo Tröông vaø laõo Vöông laø baïn cuõ. Con trai cuûa laõo Tröông cöôùi vôï nhöng khoâng göûi thieáp môøi laõo Vöông. Vieäc naøy laøm cho laõo Vöông naém chaéc lyù leõ trong tay, neân sau ñoù luùc gaëp laõo Tröông, khí theá ñuøng ñuøng, baét ñaàu hoûi toäi :
- " Anh xem baïn beø baèng nöûa con maét, coù ñuùng khoâng ? Sao con laáy vôï maø khoâng baùo cho ngöôøi ta moät tieáng ? "
- " Ñoù laø chuyeän cuûa con treû, toâi chaúng daùm phieàn ñeán oâng anh laøm gì ".
- " Noùi gì laï theá ! Chuùng mình laø choã thaâm giao, sao laïi coù theå khoâng baùo cho nhau moät tieáng nhæ ? "
- " Thoâi, xin loãi ! Xin loãi ! Chuû nhaät tuaàn sau ñöùa con thöù hai cuûa toâi cuõng seõ laáy vôï maø. Cho duø theá naøo ñi nöõa, nhaát ñònh cuõng môøi anh vui loøng ñeán döï cho ! "
- " AØ ! ÔØ ! "
Theá laø sau ñoù laõo Vöông ñi noùi khaép nôi raèng laõo Tröông lieân tuïc möôïn côù con laáy vôï ñeå laøm tieàn. Roài laïi leùn ñeán maät baùo Cuïc Haønh chính Nhaân söï laø laõo Tröông vi phaïm vaøo " Möôøi ñieàu Quy ñònh ñoåi môùi cuûa ngaønh giaùo chöùc ".
Caùc nhaø hieàn trieát Trung Quoác ñaët tieâu chuaån cho con ngöôøi quaù cao, caùi ñoøi hoûi cuûa hoï ñoái vôùi con ngöôøi quaù khaéc nghieät, ñaët ra quaù nhieàu quy phaïm cho haønh vi con ngöôøi maø moät keû traàn tuïc hoaøn toaøn khoâng theå tuaân theo, nhaát laø caøng khoâng theå laøm noåi trong moät xaõ hoäi hieän thöïc.
Cöù chieáu theo caùc quy taéc cuûa hoï maø nhaát nhaát laøm theo, neáu khoâng bò goïi laø ñoà ngoác thì chaéc chaén cuõng seõ ñi ñeán choã bò dieät vong. Vaû laïi hoï coøn nhaát quyeát cho raèng " neáu khoâng thaønh thaùnh hieàn, thaø laøm caàm thuù " (Baát vi thaùnh hieàn, tieän taùc caàm thuù). Thaùnh hieàn trong ñeàn mieáu chæ laø nhöõng thöù thaàn töôïng laøm baèng ñaát, goã ; caàm thuù vôùi con ngöôøi thöïc ra coù nhieàu söï khaùc nhau. Ngöôøi vaãn laø ngöôøi, tuy raèng coù khuynh höôùng muoán trôû thaønh thaùnh hieàn, nhöng xeùt cho cuøng vaãn khoâng phaûi laø thaùnh hieàn. Ngöôøi laø loaïi ñoäng vaät coù thaát tình vaø luïc duïc.
Muïc ñích toái haäu cuûa cuoäc ñôøi laø soáng coøn. Maáy nghìn naêm gian khoå ñaõ toâi luyeän cho ngöôøi Trung Quoác tinh khoân ra. Cöù caùi nguyeân taéc naøo, caùi lyù töôûng naøo giuùp cho hoï soáng coøn ñöôïc töùc laø nhöõng thöù cao nhaát, lôùn nhaát, hay nhaát.
Ngöôøi Trung Quoác ñeàu hy voïng moïi ngöôøi nhieät taâm vì coâng ích, ham laøm vieäc nghóa, xem vieäc thieân haï cuõng nhö vieäc mình, ít nhaát coù theå thaáy baát bình thì tuoát göôm töông trôï, beânh vöïc leõ phaûi, uûng hoä chính nghóa. Nhöng maáy nghìn naêm ñoù laïi daïy cho con ngöôøi tuyeät ñoái chôù chuoác laáy nhöõng vieäc khoâng ñaâu, vì keát quaû cuûa noù, neáu naëng coù theå ñöa ñeán chuyeän maát maïng nhö chôi, neáu nheï cuõng ñöa ñeán nhöõng chuyeän heát söùc phieàn toaùi.
Ñeå soáng coøn, phöông phaùp duy nhaát laø soáng nhö con ruøa, luùc phaûi ruït ñaàu thì ruït ñaàu. " Tuyeát tröôùc nhaø ai ngöôøi naáy queùt, chôù coù lo ñeán söông treân maùi ngoùi nhaø ngöôøi khaùc " (Caùc nhaân töï taûo moân tieàn tuyeát, höu quaûn tha nhaân ngoõa thöôïng söông), " ngheà coù theå nuoâi thaân thì theo, vieäc khoâng dính ñeán mình chôù moù " (Nghieäp khaû döôõng thaân tu tröôùc kyû, söï voâ can kyû maïc lao taâm).
Tröø phi chaùn soáng môùi ñi baét chöôùc Kinh Kha, Nhieáp Chính (Hai ngöôøi hieäp khaùch ñôøi Chieán Quoác, Kinh Kha ñaâm Taàn Thuûy Hoaøng, Nhieáp Chính ñaâm Haøn Töôøng - ND). Toâi laïi xin keå ra ñaây vaøi chuyeän khaùc ñeå noùi veà quy taéc soáng ñoù :
Taïi ngaõ tö, moät ngöôøi cöôõi xe maùy bò xe ñaâm ngaõ laên quay ra giöõa ñöôøng, maùu chaûy leânh laùng, nguy caáp traêm phaàn. Keû gaây tai naïn ñaõ cao chaïy xa bay. Nhöõng xe qua laïi ñeàu voøng sang moät beân maø ñi thaät nhanh, chaúng ai muoán röôùc phieàn phöùc vaøo thaân.
Ñoät nhieân coù moät anh taøi xeá taéc-xi toát buïng ñi qua thaáy khoâng ñaønh loøng môùi voäi vaøng döøng xe laïi, oâm ngöôøi bò thöông leân xe ñöa ngay ñeán nhaø thöông, ñoàng thôøi noäp hoä caû tieàn nhaäp vieän, chæ coát laøm sao coù theå cöùu ñöôïc moät maïng ngöôøi.
Ngöôøi bò thöông sau khi töø cöûa ñòa nguïc trôû veà (tai qua naïn khoûi) lieàn toá ngöôïc laïi, vu oan cho aân nhaân cöùu maïng chính laø hung thuû ñaõ laøm mình bò thöông.
Lyù do anh ta ñöa ra raát ñôn giaûn : neáu khoâng phaûi laø ngöôøi ñaõ gaây ra tai naïn thì coù lyù gì maø voán khoâng quen bieát boãng nhieân ñem moät ngöôøi beâ beát maùu leân xe mình ñöa ñeán nhaø thöông, laïi coøn traû duøm caû tieàn nhaäp vieän nöõa ?
Quan toøa cuõng coi ñoù laø lyù do ñaày ñuû. Theá laø vò laùi xe toát buïng aáy cuoái cuøng bò maéc vaøo aùc baùo, phaûi baùn caû xe ñi ñeå boài thöôøng cho caùi loãi laàm ñaõ cöùu ngöôøi cuûa mình, laïi coøn bò xöû ngoài tuø theâm moät naêm trôøi nöõa.
Coøn chuyeän kieåu theá naøy coù leõ nhieàu ngöôøi cuõng ñaõ töøng chöùng kieán : moät hoâm trôøi möa, treân chuyeán xe buyùt chaät ních ngöôøi, caùc cöûa xe ñeàu ñoùng kín mít. Luùc aáy laïi coù moät ñöùa du coân dôû thuoác ra huùt trong xe, khoùi thuoác cay xeø. Moïi ngöôøi trong xe chaåy caû nöôùc maét nöôùc muõi, ngöôøi thì ho, ngöôøi thì ngheït caû thôû, theá maø khoâng moät ai daùm ñöùng ra baûo caùi ñöùa kia taét thuoác ñi.
Taïi Trung Quoác, chæ caàn söï vieäc xuùc phaïm moät luùc ñeán hai ngöôøi trôû leân thì tuyeät ñoái chaúng ai coù theå ñöùng ra phaûn ñoái caû. Ai cuõng nghó keû bò thieät haïi khoâng phaûi chæ coù moãi moät mình ta. Neáu moïi ngöôøi ñeàu coù theå chòu ñöïng ñöôïc, khoâng coù lyù do gì mình laïi xuaát ñaàu loä dieän ñeå ñoái phoù. Neáu phaûi thi söï nhaãn naïi, chòu ñöïng thì trong tröôøng hôïp naøy, khoâng loaïi ngöôøi naøo coù theå so vôùi ngöôøi Trung Quoác.
Ñoái vôùi vieäc xaâm phaïm vaøo quyeàn lôïi cuûa baûn thaân, chæ caàn coù ngöôøi khaùc cuõng bò nhö hoï thì ngöôøi Trung Quoác nuoát giaän nín thinh, ruùt lui khoâng daùm ñöông ñaàu, khoâng daùm laøm meách loøng keû ñang gaây thieät haïi cho moïi ngöôøi, khoâng muoán cho ai khaùc coù theå ñöôïc höôûng lôïi laây nhôø haønh ñoäng hoaëc söï can thieäp cuûa mình.
Coøn ñoái vôùi nhöõng vieäc khoâng lieân quan ñeán quyeàn lôïi baûn thaân, ngöôøi Trung Quoác luoân luoân bo bo giöõ mình, ñöùng ngoaøi cuoäc, laøm keû baøng quan ñöùng xem beân ngoaøi, khoâng bao giôø nhuùng tay vaøo. - Ngöôøi gioûi daïi gì ñi ngöûi cöùt choù ? Anh baûo toâi laø loaïi maùu laïnh ö ? Maùu khoâng laïnh thì laøm sao toâi coù theå soáng laâu traêm tuoåi ñöôïc ?
Baát cöù vaøo thôøi ñaïi naøo, laøm ngöôøi Trung Quoác maõi maõi coøn laø moät thöù tai hoïa. Töø 5.000 naêm nay, ngöôøi Trung Quoác luoân luoân giaãy duïa trong ñoùi khaùt, luoân luoân vaät vôø tröôùc cöûa ñòa nguïc, dôû soáng dôû cheát.
- " AÊn uoáng no ñuû roài môùi bieát ñeán vinh nhuïc; kho ñuïn coù ñaày thì môùi bieát ñöôïc ñeán leã nghi " (Y thöïc tuùc nhi haäu tri vinh nhuïc, thöông laãm thöïc nhi haäu tri leã tieát).
Trong luùc coøn ñang soáng cheát, maát coøn chöa bieát theá naøo thì laøm sao coù theå ung dung vaùi chaøo ai ñöôïc. Neáu boán, naêm ngaøy chöa coù moät hoät côm vaøo buïng, maét muõi toái saàm, thì baát keå thòt choù, thòt boø, maø thaäm chí ngay caû ñeán thòt ngöôøi anh cuõng vaãn cöù phaûi aên ñeå maø soáng. Caùc oâng thaùnh Trung Quoác coøn phaùn theá naøy :
" Ñöøng lo ít, chæ lo khoâng ñoàng ñeàu ; ñöøng lo ngheøo, chæ lo khoâng ñöôïc an thaân ! " (Baát hoaïn quaû nhi hoaïn baát quaân, baát hoaïn baàn nhi hoaïn baát an)
Ñaây laø hai caâu raát hoà ñoà.
Ñaõ ít thì laøm sao maø ñoàng ñeàu cho ñöôïc ?
Moät quaû taùo neáu ñem chia cho moät vaïn ngöôøi aên thì laøm sao moãi ngöôøi coù ñöôïc moät phaàn baèng nhau ?
Ñaõ ngheøo thì laøm sao maø yeân thaân ñöôïc ?
Neáu moät ngöôøi naêm, saùu ngaøy khoâng coù moät tyù gì vaøo moàm thì laøm sao anh ta coù theå vui veû vaùi chaøo moïi ngöôøi ? Ñeå roài lui vaøo chôø cheát chaêng ?
" Ñöøng lo ít, chæ lo khoâng ñoàng ñeàu " laø caâu duøng ñeå daïy moïi ngöôøi phaûi coá gaéng chòu ñoùi chòu khoå nhö nhau.
" Ñöøng lo ngheøo, chæ lo khoâng ñöôïc an thaân " laø ñeå yeâu caàu moïi ngöôøi Trung Quoác töø nôi ñoùi khoå xin ñöôïc tieán vaøo Nguïc Moân Quan (Cöûa Ñòa Nguïc) moät caùch ngoan ngoaõn.
Ngöôøi giaøu coù chöa chaéc ñaõ roäng raõi, nhöng keû baàn cuøng vaø ngöôøi keo kieät nhaát ñònh laø hai anh em sinh ñoâi, caû hai traïng thaùi naøy ñeàu ñöa con ngöôøi ta ñeán choã trôû thaønh ích kyû.
Ngöôøi Trung Quoác coù ích kyû khoâng thì toâi khoâng bieát. Nhöng toâi nhôù moät chuyeän theá naøy. Naêm 1949, taïi moät coâng xöôûng quoác doanh, moät vieân chöùc coù ñoâi giaày ñeá bò thuûng muoán tìm mieáng da ñeå chöõa. Anh thaáy ôû trong moät coã maùy, choã boä phaän khôûi ñoäng, coù caùi daây ñai baèng da daøi hôn 10 thöôùc, khaû dó coù theå duøng ñöôïc cho vieäc chöõa giaày. Thöøa luùc ñeâm ñeán maùy ngöng chaïy, anh leùn caét laáy khoaûng 3 taác.
Keát quaû laø giaày anh söûa raát toát, nhöng coã maùy ôû phaân xöôûng laïi khoâng chaïy nöõa. Noù naèm baát ñoäng trong moät thôøi gian hôn hai thaùng, vì thuôû ñoù nhöõng daây ñai da nhö loaïi aáy coøn phaûi nhaäp töø nöôùc ngoaøi vaøo.
Chuyeän anh chaøng naøy - chæ vì caét moät mieáng da nhoû nhöng laøm haïi cho caû moät coâng xöôûng - coøn coù theå coù nguyeân do : moät phaàn vì giaày hoûng caàn söûa gaáp maø laïi khoâng bieát caùch naøo laøm toát hôn, moät phaàn vì baûn thaân voán laø thôï thuyeàn khoâng ñöôïc giaùo duïc ñeán nôi ñeán choán, vieäc naøy coøn coù theå hieåu ñöôïc.
Nhöng moät giaùo sö ñaïi hoïc chaéc chaén phaûi ñöôïc giaùo duïc toát hôn chöù ?!
Naêm ñoù, moät phaùi ñoaøn giaùo sö ñeán tham quan moät cô sôû, thaáy treân moät ngoâi ñình trong hoa vieân nôi ñaây, hoa ñaäu tía (Wistaria, Glycine) ñang nôû raát töôi ñeïp. Caùi loaïi hoa naøy töø döôùi ñaát chæ coù moät thaân goác boø leân ñeán treân noùc ñình môùi toûa ra laøm nhieàu nhaùnh nhoû, lan ñi khaép nôi, ruõ xuoáng thaønh moät caùi taøn hoa lôùn. Moät giaùo sö nhìn thaáy loaïi hoa ñeïp naøy raát laáy laøm öa thích, nhaân luùc khoâng ai chuù yù, laáy keùo saéc ra, buïp moät caùi, anh ta caét ngay moät ñoaïn thaân chính ñeå ñem veà nhaø öôm troàng.
Ngöôøi Trung Quoác, neáu thaáy moät vieäc gì mang ñeán thuaän tieän hay lôïi ích cho mình, thì cöù laøm chöù khoâng caàn bieát ñeán nhöõng tai haïi maø noù coù theå gaây ra cho nhöõng ngöôøi khaùc.
Con ñeâ phoøng luït laø moät thöù heä troïng ñeán sinh meänh vaø taøi saûn bieát bao nghìn, vaïn ngöôøi. Theá maø coù keû chæ vì vaøi ñoàng baïc ñaõ khoâng ngaàn ngaïi caét nhöõng giaây theùp treân cöûa ñeâ ñeå ñem ñi baùn cho ñoàng naùt. Ñeán luùc luït loäi xaûy ra laøm haøng nghìn ngöôøi cheát, toån thaát öùc trieäu taøi saûn thì ngöôøi ñoù chæ nghó raèng " ñoù laø vieäc cuûa caùc ngöôøi, chaúng can döï gì ñeán toâi ". Traän thuûy tai naêm 1959 laø moät chöùng cöù raønh raønh cuûa vieäc aáy.
Chaéc nhieàu ngöôøi haún vaãn coøn nhôù caâu chuyeän xaûy ra caùch ñaây maáy naêm. Coù coâng ty noï baùn ra moät loâ thuoác khaùng (truï) sinh peâ-ni-ci-lin duøng cho thuù vaät ñaõ bò hö. Sau ñoù moät nhaø buoân mua ñöôïc, ñoùng bao bì laïi thaønh loaïi peâ-ni-ci-lin cho ngöôøi duøng, roài ñem baùn ra thò tröôøng. Ngöôøi mua tieâm vaøo bò cheát lieân tuïc. Theá maø vieäc naøy roài cuõng " chìm xuoàng " luoân, khoâng ai bieát ñöôïc keû naøo laø thuû phaïm !
Hieän taïi ôû Ñaøi Loan chaúng vaãn coøn thaáy coù nhieàu oáng tieâm nhöïa ñaõ duøng ôû nhaø thöông xong laïi ñöôïc ñem ra baùn treân thò tröôøng hay sao ?
Moät boä maùy cô khí trò giaù haøng nghìn, haøng vaïn ñoâ-la Myõ laø ñoà coâng coäng, taøi saûn chung cuûa moïi ngöôøi, song neáu toâi cöa ñöôïc moät oáng saét töø trong ñoù ra ñeå laøm moät caùi gaäy, duø caùi gaäy aáy khoâng ñaùng giaù tôùi vaøi chuïc ñoâ nhöng noù laø cuûa toâi, thì toâi cöù laøm. Neáu anh khoâng thaáy roõ chuyeän naøy, anh khoâng xöùng ñaùng laø ngöôøi Trung Quoác chuùt naøo heát.
Raát may thay ôû caùc nôi coâng coäng baây giôø ñeàu duøng cöûa töï ñoäng. Vieäc naøy laøm cho cô hoäi maát maët cuûa ngöôøi Trung Quoác ñaõ bôùt ñi nhieàu. Tröôùc kia khi coøn duøng cöûa loø-xo, ngöôøi Trung Quoác moãi khi ñi ngang chæ caàn laáy chaân ñaïp moät caùi ñeå môû cöûa roài böôùc phaét qua, maëc keä khoâng caàn bieát ñaèng sau coù ai khoâng, cöù thaû cho cöûa buoâng ra laøm nhieàu ngöôøi ñeán sau daäp maøy, daäp maët. Ñoù cuõng laø moät trong nhöõng " ñöùc tính " cuûa ngöôøi Trung Quoác.
Hieän nay Ñaøi Loan ñaõ coù tieàn roài, ngaønh du lòch cuõng ñöôïc môû mang, ngöôøi Trung Quoác laïi caøng coù nhieàu cô hoäi ñeå bieåu dieãn nhöõng truyeàn thoáng öu vieät cuûa hoï ôû nhöõng nôi aên uoáng ñoâng du khaùch.
Ngöôøi Trung Quoác luùc naøo cuõng luoân moàm baûo " bò thieät thoøi laø ñöôïc phuùc ". (Ngaät khuy thò phuùc). Nhöng treân thöïc teá hoï laïi raát sôï bò thieät thoøi.
Taïi nhöõng baøn tieäc aên thaû cöûa, luùc laáy thöùc aên, baát keå maën ngoït chua cay, laïi cuõng khoâng heà öôùc löôïng xem mình aên ñöôïc chöøng naøo ; cöù thaáy coù thöù naøo baøy treân baøn laø nhoài cho thaät ñaày vaøo baùt ñeán ñoä coù theå laøm boäi thöïc ñöôïc moät con voi. Nhöng roài laïi khoâng theå aên nhieàu hôn ngöôøi khaùc, cuoái cuøng phaûi boû laïi thöøa möùa phí phaïm bieát bao nhieâu.
" Trôøi ñaát laø quaùn troï cuûa muoân loaøi " (Thieân ñòa giaû, vaïn vaät chi nghòch löõ); nhöng ngöôøi Trung Quoác laïi xem ñaát nöôùc mình laø moät quaùn troï, chæ laø choã ñeå truù chaân taïm thôøi, khoâng coù yù ñònh ôû laâu daøi. Hoï chæ thích nhöõng vieäc nhanh ñöôïc lôïi cuûa moät thöù " chuïp giaät chuû nghóa " nhoû nhen.
Caâu " Quan khoâng söûa chöõa coâng ñöôøng " (Quan baát tu nha) laø yù noùi khoâng ai muoán laøm vieäc gì ñeå keû khaùc coù theå truïc lôïi. " Treû tuoåi khoâng troàng caây hoà ñaøo " (Thieáu baát chuûng hoà ñaøo), bôûi vì caây naøy (walnut, noyer) phaûi troàng möôøi maáy naêm môùi ra quaû.
Vaät lieäu maø ngöôøi Trung Quoác duøng ñeå xaây nhaø thöôøng laø ñaát, goã maëc daàu vaãn coù nhöõng thöù beàn bæ hôn nhö gaïch, ngoùi, ñaù, theùp. Lòch söû Trung Quoác caû maáy nghìn naêm nhöng chæ thaáy coøn laïi raát ít nhöõng nhaø cöûa coå kính, caùi coå nhaát nhieàu laém may ra ñöôïc vaøi traêm naêm. Trong khi ñoù, nhaø cöûa cuûa ngöôøi Taây phöông ôû khaép nôi ñeàu xöa cuõ nhö lòch söû cuûa hoï.
Ngöôøi Trung Quoác khoâng yeâu meán moät tyù naøo caùi " quaùn troï lôùn " hoï ñang ôû taïm treân traùi ñaát naøy, cuõng chaúng nghó gì ñeán nhöõng löõ khaùch seõ ñeán ñoù moät khi hoï ñaõ ra ñi. Nguyeân do cuõng chæ vì quaù ngheøo khoå, ngheøo khoå neân ôû ñaâu, luùc naøo cuõng gaàn keà söï cheát ñoùi, chaúng theå naøo nghó ñöôïc ñeán moät vieäc gì khaùc ngoaøi söï soáng coøn.
Ngöôøi Trung Quoác ñoái vôùi nhöõng taøi nguyeân coù taàm quan troïng soáng coøn cuûa con ngöôøi treân traùi ñaát vaãn coù thaùi ñoä " gieát gaø laáy tröùng, taùt ñaàm baét caù ", chæ caàn coù ñöôïc caùi lôïi ngay tröôùc maét, khoâng bao giôø nghó ñeán chuyeän tröôøng kyø nhö kieåu nuoâi cöøu ñeå laáy len.
Heã choã naøo coù ngöôøi Trung Quoác ôû qua, ñaát ñai thöôøng bò khai thaùc ñeán kieät queä, röøng bò taøn phaù moät caùch voâ toäi vaï, caàm thuù bò saên baén ñeán tuyeät chuûng, caù toâm bò ñaùnh baét ñeán khoâng coøn sinh saûn kòp. Maûnh ñaát treân ñoù voán coù moät daây chuyeàn sinh thaùi cuûa vaïn vaät ñeàu bò ngöôøi Trung Quoác boùc xeù ñeán trô troïi chaúng coøn gì ngoaøi moät vuøng caùt vaøng meânh moâng.
Taïi Vuõ Coáng, ôû Cöûu Chaâu (Ung Chaâu), nôi ngaøy xöa laø " ruoäng ñoàng baùt ngaùt " ; ngaøy nay " chæ coù nöôùc maø khoâng coù thuyeàn, möôøi quaû nuùi thì chín quaû troïc ". Phía ñoâng baéc Trung Quoác (Maõn Chaâu) vaø Ñaøi Loan ngaøy nay coøn töông ñoái truø phuù, bôûi vì hai mieàn ñaát naøy laø nôi ngöôøi Trung Quoác di daân ñeán muoän, vì vaäy taøi nguyeân vaãn coøn chöa bò taøn phaù ñeán caïn kieät.
" Ngöôøi quaân töû maø thích cuûa caûi thì phaûi kieám ñöôïc noù baèng caùch hôïp ñaïo lyù " (Quaân töû aùi taøi, thuû chi höõu ñaïo). Caùi caâu noùi cuûa ngöôøi xöa naøy xem ra vaãn coøn coù giaù trò ñeán ngaøy nay. Con ngöôøi phaûi theo ñuoåi lôïi ích, nhöng khoâng khi naøo ñöôïc queân chính nghóa.
" Nghóa " vaø " lôïi " voán khoâng heà xung khaéc maø coøn boå tuùc cho nhau nöõa. Nhöng xöa nay caùc oâng thaùnh Trung Quoác cöù ra raû baûo " nghóa " vaø " lôïi " khoâng theå ñi ñoâi vôùi nhau. Naøo laø " haõy giöõ tình baïn cho trong saùng, khoâng ñöôïc möu lôïi ; haõy laøm cho ñaïo lyù saùng toû, khoâng ñöôïc tính toaùn coâng lao " (Chính kyø nghò baát möu kyø lôïi, minh kyø ñaïo baát keá kyø coâng).
Vaãn cöù caùi thoùi ñaïo ñöùc giaû, naøo laø troïng nghóa khinh taøi, khoâng maøng ñeán chuyeän thaønh coâng. ÔÛ ñaàu löôõi luùc naøo cuõng lôùn loái noùi toaøn chuyeän treân trôøi döôùi bieån, hoaøn toaøn chaúng gioáng vôùi caùi gì xaûy ra trong cuoäc soáng thöïc teá caû.
Maáy theá heä ngöôøi Trung Quoác ñöôïc giaùo duïc trong tinh thaàn cuûa " Nghóa Hoøa Ñoaøn " (teân moät hieäp hoäi ñôøi Thanh, 1899 khôûi nghóa ôû Thieân Taân, chuû tröông phoø Thanh dieät Taây phöông, ñöa ñeán vieäc taùm cöôøng quoác lieân quaân ñaùnh Trung Quoác - Boxers - ND) heã môû moàm ra laø noùi : " Vì caùi chuû nghóa thöïc duïng cuûa Taây phöông muø mòt, neân caùi ñaïo ñöùc cuûa Trung Quoác bò ñaém chìm " (Do vu Taây phöông coâng lôïi chuû nghóa ñích di maïn, taøi söû ñaéc Trung Quoác nhaân ñaïo ñöùc luaân taùng). Söï thöïc thì laïi hoaøn toaøn traùi ngöôïc. Vì treân theá giôùi naøy khoâng coù loaïi ngöôøi naøo laïi thöïc duïng baèng ngöôøi Trung Quoác.
Ngöôøi Trung Quoác laøm baát cöù vieäc gì, tröôùc tieân bao giôø cuõng nghó ñeán moät vaán ñeà :
" Chuyeän naøy coù choã naøo mình lôïi duïng ñöôïc khoâng ? "
OÂng baùc hoïc ngöôøi Anh Newton tröôùc khi tìm ra " Ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn " (coøn goïi laø " Thuyeát troïng löïc ") ñi ñoàng thì phaân rôi vaøo hoá xí, sau khi phaùt minh ñònh luaät naøy, luùc ñi ñoàng phaân vaãn cöù rôi vaøo hoá xí. Hoaøn toaøn khoâng phaûi laø tröôùc khi phaùt minh thì ñi ñaïi tieän cöùt bay leân ñaày trôøi. Vì vaäy daân toäc Trung Quoác khoâng bao giôø " phaùt minh " ra ñöôïc moät " thaèng ngoác " nhö Newton caû.
Ga-li-leâ tìm ñöôïc " Nguyeân lyù rôi töï do cuûa vaät theå ", ñoái vôùi ngöôøi Trung Quoác ñaáy chæ laø caùi troø chôi maát thì giôø, chaúng coù giaù trò thöïc duïng gì caû. Nhöõng ngöôøi " hieàn " chaúng ai chôi caùi troø ñoù !
Ngöôøi Trung Quoác khaán Boà-taùt phuø hoä cho hoï truùng soá ñoäc ñaéc. Neáu hoï truùng thì hoï seõ dieãn ngay caùi tuoàng ñeàn ôn, traû nghóa. Neáu khoâng truùng thì hoï seõ ruûa Boà-taùt laø ñoà töôïng goã, töôïng ñaát. Chæ caàn coù gì hay thì thaàn thaùnh naøo hoï cuõng thôø. Baèng khoâng thì hoï chaúng tin thaùnh thaàn naøo caû, chæ tin vaøo chuû nghóa thöïc duïng cuûa hoï maø thoâi.
Ngöôøi Trung Quoác khoâng coù caùi cuoàng tín toân giaùo, khoâng heà coù nhöõng thaùnh töû vì ñaïo, laïi cuõng khoâng theå ñeå xaûy ra chieán tranh vì tín ngöôõng.
Ngöôøi Trung Quoác laïi caøng khoâng coù nhöõng chuyeän tình trong ñoù nhöõng ngöôøi yeâu nhau cheát vì tình yeâu. Ngöôøi Trung Quoác hoïc ñaïo " Trung Dung ", hoïc " söï töï kieàm cheá ", hoïc caùi gì cuõng phaûi moät vöøa hai phaûi. Noùi traéng ra taát caû laïi vaãn xuaát phaùt töø quan ñieåm thöïc duïng. Khoâng theå buoâng thaû cho nhieät tình boäc loä, caøng khoâng theå quaû quyeát veà moät vieäc nhoû nhen naøo. Baát cöù caùi gì cuõng caân nhaéc lôïi haïi, ñaén ño xem coù ñaùng hay khoâng ñaùng.
" Caàn gì ! " (Haø taát !) laø moät caâu ñaàu löôõi noùi leân caùi nguyeân taéc chæ ñaïo taát yeáu cuûa ngöôøi Trung Quoác khi buoäc phaûi khuaát phuïc moät theá löïc xaáu.
Anh bò ngöôøi ta gaøi baãy, bò oan taøy ñình, tan cöûa naùt nhaø, vôï con ly taùn. Anh phaûi baùo thuø, phaûi ñoøi cho ñöôïc leõ phaûi.
Luùc ñoù baïn beø seõ khuyeân anh :
" Caàn gì ! Söï vieäc ñaõ theá roài, dó nhieân anh phaûi röûa oan, baùo thuø. Nhöng ngöôøi ñaõ cheát roài coù soáng laïi ñöôïc nöõa ñaâu ? Keû ñaõ ly taùn roài laøm sao coù theå ñoaøn tuï ñöôïc ? Ñoái vôùi anh (haønh ñoäng baây giôø) phoûng coù ích chi ? "
" Caàn gì phaûi laøm nhö theá ! ", " Coù ích lôïi gì ñaâu ! ". Hai caâu naøy khieán cho xaõ hoäi Trung Quoác vónh vieãn khoâng coù chính nghóa, laøm cho ngöôøi Trung Quoác vónh vieãn khoâng theå giöõ vöõng ñöôïc nguyeân taéc.
Bò chuû nghóa thöïc duïng chi phoái, heã coù ngöôøi ñuïng moät tyù vaøo nhöõng vieäc khoù khaên hay maïo hieåm laø ngöôøi Trung Quoác lieàn cho raèng ñoù laø nhöõng thaèng ñieân.
Chaâm ngoân cuûa ngöôøi Trung Quoác laø :
" Thaân nghìn vaøng (cuûa ta) khoâng theå ngoài trong ngoâi nhaø saép ñoå " (Thieân kim chi töû, toïa baát thuøy ñöôøng), vaø " Tay khoâng ñaùnh nhau vôùi coïp, khoâng thuyeàn maø loäi böøa qua soâng lôùn thì coù cheát cuõng khoâng ai thöông tieác, nhöng ta thì khoâng theå naøo nhö vaäy ! " (Baïo hoå baèng haø, töû nhi voâ hoái giaû, ngoâ baát döõ giaõ -lôøi Khoång Töû khuyeân Töû Loä laø hoïc troø loã maõng).
Treân theá giôùi naøy bieát bao vieäc maïo hieåm nhö nhaûy duø töø treân khoâng, ñi thuyeàn qua thaùc nöôùc, ñi moâ-toâ qua töôøng löûa,v.v... ñoù chæ laø nhöõng thöù cuûa maáy thaèng khôø khaïo, kieán thöùc noâng caïn. Ngöôøi Trung Quoác chaân chính khoâng theå naøo laøm nhöõng thöù ñoù. Bôûi vì theo hoï nghó, ngoaøi vieäc tìm laáy nhöõng caûm giaùc maïnh ra, laøm nhöõng thöù ñoù chaúng ñem laïi ñöôïc moät lôïi ích thöïc teá gì.
Ngöôøi Trung Quoác luùc döï hoäi nghò khoâng bao giôø daùm noùi ngay ra moät caùch thaúng thaén vaø chính xaùc yù kieán cuûa mình. Hoäi nghò keát thuùc roài cuõng tuyeät ñoái khoâng daùm boû ñi nhöõng yù kieán rieâng cuûa mình.
Noùi chuyeän veà ñaïo lyù vôùi ngöôøi Trung Quoác chæ laø chuyeän uoång coâng. Luùc baét ñaàu xin goùp yù veà moät vieäc naøo ñoù thì moïi ngöôøi khoâng ai coù yù kieán gì caû, nhöng khi söï vieäc ñaõ ñöôïc quyeát ñònh roài thì taát caû moïi ngöôøi ñeàu muoán coù yù kieán.
Noùi toùm laïi moät caâu : ngöôøi Trung Quoác maõi maõi khoâng theå naøo moät loøng ñoaøn keát, vónh vieãn khoâng theå chuû ñoäng giöõ vöõng ñöôïc caùc quy taéc, cho neân choã naøo coù ngöôøi Trung Quoác nhaát ñònh laø coù khaû naêng xaûy ra hoãn loaïn.
Ngöôøi Trung Quoác khoâng bao giôø quyù troïng tình caûm cuûa ngöôøi khaùc, cuõng khoâng bao giôø quan taâm ñeán söï soáng cheát cuûa keû khaùc. Luùc ngöôøi Trung Quoác noùi, hoï muoán caû theá giôùi nghe ñöôïc lôøi hoï. Luùc ñang noùi, vì muoán toaøn theá giôùi laéng nghe, neân hoï phaûi gaøo leân thaät to cho tieáng reàn maùi ngoùi, cho taát caû ñoái phöông ñeàu khieáp sôï oai mình. Chæ caàn coù hai ngöôøi Trung Quoác ôû moät choã laø coù theå oàn aøo ñeán cheát ngöôøi ñöôïc.
Nôi naøo ngöôøi Trung Quoác ñaõ ñaët chaân ñeán thì khoâng theå coù choã naøo laø khoâng baån. Coù hôn moät tyû ngöôøi Trung Quoác treân theá giôùi naøy, laøm sao maø khoâng chaät choäi ñöôïc ?
Ngoaøi oàn, chaät, baån, loaïn, laïi coøn theâm caùi taät " thích xem " (ngöôøi khaùc ñau khoå), hoaëc " chæ queùt tuyeát tröôùc nhaø mình maø khoâng ñoäng tyù gì ñeán söông treân maùi ngoùi nhaø ngöôøi khaùc ".
Hoï luoân moàm " nhaân nghóa " maø taâm ñòa ích kyû, tham lam. Moät ñaèng hoâ to khaåu hieäu : " Phaûi töû teá vôùi ngöôøi vaø suùc vaät ! ", trong khi ñoù ngaøy ngaøy khoâng ngöøng xaâu xeù laãn nhau.
Toùm laïi, ngöôøi Trung Quoác ñuùng laø moät daân toäc vó ñaïi, vó ñaïi ñeán ñoä laøm cho ngöôøi ñôøi nay khoâng coù caùch naøo hieåu noåi taïi sao hoï coù theå toàn taïi ñöôïc treân quaû ñòa caàu naøy nhöõng 5.000 naêm ?
Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí Lôøi Ngöôøi dòch - Thaàøy thuoác vaø ngöôøi beänh ôû nöôùc Huõ töông (Töïa cuûa Baù Döông)
PHAÀN I : CAÙC BAØI NOÙI CHUYEÄN: 1. Ngöôøi Trung Quoác xaáu xí / 2. Ngöôøi Trung Quoác vaø caùi vaïi töông - 3. Ñôøi soáng, vaên hoïc vaø lòch söû
PHAÀN II : CAÙC BAØI VIEÁT ( Phoâ baày beänh giaø nua, laåm caåm ) . Caùi Trieát hoïc baét ñaàu baèng kính vaø sôï / . Chæ tröø toâi ra /. Taïi sao khoâng coù theå möu lôïi ñöôïc ? /. Giöõ mình laø thöôïng saùch /. Loaøi ñoäng vaät khoâng bieát cöôøi /. Nöôùc coù leã nghóa /. Ba caâu noùi /. Caû nöôùc xeáp haøng /. Ruùt cuoäc laø caùi nöôùc gì ? (Ñaùm cöôùi, ñaùm ma, quaùn aên) /.Chaúng keå thò phi, chæ noùi ñeán chính ñaïo /. Phoá Taàu, moät ñoäng quyû nuoát töôi ngöôøi Trung Quoác /. Noùi chuyeän veà ngöôøi Trung Quoác xaáu xí /. Kieâu ngaïo haõo/
. Noi göông Taây phöông nhöng khoâng laøm noâ leä /. Kyø thò chuûng toäc /. Laáy hoå theïn laøm vinh döïPHAÀN III : SOÙNG DÖÕ VOÃ BÔØ : Caùi vaïi töông, moät bieåu töôïng cuûa caên beänh vaên hoùa Trung Quoác / . Laøm sao söûa chöõa caùi beänh ñeán cheát cuõng khoâng nhaän loãi / . Naêng löïc suy luaän bò truïc traëc / . Nhaåy ra khoûi huõ töông / . Caàn daáu caùi aùc phoâ tröông caùi thieän, ñöøng töï haï mình / . Ngöôøi Trung Quoác heøn haï / . Khoâng hieåu ñöôïc haøi höôùc / . Coù caùi vaên hoùa khoâng coù vaên minh ? / . Khoâng theå boâi nhoï vaên hoùa Trung Quoác / . Vaên hoùa Trung Quoác, boâi nho ïhay ñaùnh phaán ? / . Ngöôøi Trung Quoác vó ñaïi
[ Trôû Veà ]