Chim Vieät Caønh Nam [ Trôû Veà ] [ Trang chuû ]
Nhö theá laø ôû cuoái cuoäc phieâu löu phi thöôøng baét ñaàu vaøo theá kyû thöù XV, tieáng keâu cuûa ngöôøi lính gaùc treân taàu Coâloâmb cuoái cuøng ñaõ mang yù nghóa toaøn caàu cuûa noù: Ñaát! Ñaát!Ñeán nhöõng naêm 1950 - 1960, chuùng ta vaãn coøn soáng treân moät quaû ñaát maø chuùng ta chöa bieát roõ, chuùng ta ñaõ soáng treân moät quaû ñaát tröøu töôïng, moät quaû ñaát nhö moät khaùch theå. Cuoái theá kyû naøy chuùng ta ñaõ khaùm phaù ra caùi quaû ñaát - heä thoáng, quaû ñaát-thaàn linh, baàu sinh quyeån, quaû ñaát nhö moät phaàn cuûa vuõ truï, Quaû ñaát- Queâ höông. Moãi ngöôøi trong chuùng ta ñeàu coù heä phaû vaø theû caên cöôùc cuûa con ngöôøi quaû ñaát. Noù ñeán töø quaû ñaát, noù laø quaû ñaát vaø noù ôû treân quaû ñaát.
Chuùng ta thuoäc veà quaû ñaát vaø quaû ñaát thuoäc veà chuùng ta.
Söï hôïp löu lôùn
ôû cuoái thieân nieân kyû naøy, chuùng ta ñaõ gaàn nhö coù theå cuøng moät luùc hoaøn thaønh ñöôïc nhieàu loaïi yù thöùc boå sung laãn nhau:
- yù thöùc veà tính nhaát thoáng cuûa quaû ñaát (yù thöùc veà quaû ñaát);
- yù thöùc veà tính nhaát thoáng/ña daïng cuûa sinh quyeån (yù thöùc sinh thaùi);
- yù thöùc veà tính nhaát thoáng/ña daïng cuûa con ngöôøi (yù thöùc nhaân loaïi hoïc);
- yù thöùc veà cöông vò nhaân loaïi - sinh vaät - vaät lyù cuûa chuùng ta;
- yù thöùc veà "caùi nghieäp" cuûa chuùng ta, caùi vieäc "coù maët ôû ñaây maø khoâng bieát vì sao";
- yù thöùc veà kyû nguyeân toaøn caàu;
- yù thöùc veà söï "ñe doaï ngaøn caân treo sôïi toùc";
- yù thöùc veà söï tieâu vong trong töông lai cuûa cuoäc ñôøi chuùng ta, cuûa taát caû söï soáng, cuûa taát caû haønh tinh, cuûa taát caû maët trôøi;
- yù thöùc veà vaän meänh cuûa con ngöôøi ñòa caàu chuùng ta.
Qua caùc nhaän thöùc naøy, töø nay nhöõng thoâng ñieäp ñeán töø moïi chaân trôøi khaùc nhau, - töø loøng tin, töø ñaïo ñöùc, töø chuû nghóa nhaân vaên, töø chuû nghóa laõng maïn, töø khoa hoïc, töø yù thöùc veà thôøi ñaïi ñoà saét toaøn caàu - seõ coù theå veà quy tuï laïi.
Cuõng theá, tö töôûng nhaân vaên cuûa thôøi kyø aùnh saùng ñaõ thöøa nhaän cho moïi ngöôøi moät phaåm chaát nhö nhau, tö töôûng naøy coù theå hoaø hôïp vôùi tình caûm cuûa chuû nghóa laõng maïn ñoái vôùi thieân nhieân ñeå tìm laïi ñöôïc söï lieân heä khaéng khít cuûa con ngöôøi vôùi Ñaát meï. Ñoàng thôøi trong caùi yù thöùc toaøn caàu raøng buoäc con ngöôøi vôùi nhau vaø raøng buoäc con ngöôøi vôùi thieân nhieân quaû ñaát, chuùng ta coù theå laøm cho hôïp löu vaøo ñoù naøo laø tình thöông ñoàng loaïi, thöông ngöôøi khaùc gioáng voán laø nguoàn goác cuûa nhöõng toân giaùo phoå bieán coù taàm voùc, naøo laø loøng töø bi ñoái vôùi taát caû sinh vaät cuûa ñaïo Phaät, naøo laø loøng baùc aùi phuùc aâm vaø loøng baùc aùi cuûa chuû nghóa quoác teá, voán laø moät thöù keá thöøa theá tuïc vaø xaõ hoäi chuû nghóa cuûa ñaïo Thieân chuùa.
Taát caû nhöõng thoâng ñieäp naøy vôùi thôøi gian ñeàu naèm trong nhöõng theå cheá. Nhöõng theå cheá naøy roài bieán chaát, thoaùi hoaù ñoâi khi coøn bieán thaønh nhöõng thöù phaûn taùc duïng. Chuùng caàn ñöôïc laøm cho hoài sinh lieân tuïc vaø bieát ñaâu chuùng seõ coù theå töï phuïc höng laãn nhau vôùi caùi phuùc aâm cuûa söï traàm luaân. Ñaáy cuõng laø bieát bao nhieâu maûnh rôøi cuûa moät böùc tranh gheùp hình, chæ khi naøo noù ñöôïc hoaøn taát thì ta môùi thaáy ñöôïc toaøn dieän boä maët luaân lyù nhaân loaïi.
Ñaát!
Laøm chuû ñöôïc thieân nhieân ö ? Con ngöôøi vaãn coøn chöa khoáng cheá ñöôïc baûn chaát cuûa chính mình, cöù ñeå cho söï ñieân roà thuùc ñaåy vaøo con ñöôøng laøm chuû thieân nhieân ñeán ñoä maát caû töï chuû. Laøm baù chuû vuõ truï ö ? Than oâi! Con ngöôøi chæ laø moät con vi truøng ôû trong caùi vuõ truï bao la vaø huyeàn bí naøy. Laøm chuû söï soáng ö ? Ngay caû moät ngaøy naøo ñoù maø con ngöôøi coù theå taïo ñöôïc moät con vi khuaån thì cuõng chæ laø vôùi tö caùch coùp laïi ñeå laøm ra moät caáu taïo maø noù khoâng bao giôø coù khaû naêng töôûng töôïng noåi. Vaø noù coù theå naøo laøm ra ñöôïc moät con chim eùn, moät con traâu, moät con sö töû bieån, moät boâng hoa lan khoâng? Con ngöôøi coù theå tieâu dieät haøng tyû vi khuaån nhöng noù khoâng theå ngaên caûn ñöôïc nhöõng con vi khuaån coù söùc ñeà khaùng vaãn phaùt trieån. Con ngöôøi coù theå huyû dieät nhöõng con vi-ruùt, nhöng vaãn boù tay tröôùc nhöõng con vi-ruùt môùi ñang thaùch thöùc, ñang bieán daïng, ñang ñoåi môùi... Ngay caû ñoái vôùi vaán ñeà thuoäc veà vi khuaån vaø vi-ruùt, noù phaûi vaø seõ coøn phaûi tieán haønh ñaøm phaùn vôùi söï soáng vaø vôùi thieân nhieân.
Con ngöôøi ñaõ laøm thay ñoåi quaû ñaát, ñaõ thuaàn hoaù caùc thaûm thöïc vaät, ñaõ trôû thaønh chuû nhöõng suùc vaät cuûa mình. Nhöng con ngöôøi khoâng phaûi laø chuùa teå cuûa vuõ truï, ngay caû cuûa quaû ñaát naøy nöõa.
Keû di-gan cuûa vuõ truï, lang thang trong moät cuoäc phieâu löu voâ ñònh, caùi soá phaän naøy cuûa nhaân loaïi ñaõ quaù roõ raøng ôû theá kyû thöù naêm cuûa kyû nguyeân toaøn caàu, noù loä dieän sau maáy nghìn naêm bò phong toaû vaøo caùi voøng luaån quaån cuûa nhöõng vaên minh truyeàn thoáng ñaõ tin vaøo söï vónh haèng cuøng nhöõng thaàn thoaïi sieâu nhieân: trong giôø phuùt naøy con ngöôøi bò vaát ra ñoù, nghieäp chöôùng treân quaû ñaát, caùi con ngöôøi troâi daït, cuûa ñöôøng ñi chöa ñöôïc vaïch ra, cuûa nhöõng öu tö, lo sôï, nhöng cuõng cuûa tình nhieät, cuûa thô ca, cuûa xuaát thaàn nhaäp ñònh.
Ñoù laø"con ngöôøi tinh khoân roà daïi, moät thöù "coå quaùi... taân kyø... khuûng khieáp... hoãn loaïn" khoù coù theå naøo tin ñöôïc, moät chuû theå cuûa maâu thuaãn vaø kyø dieäu! Phaùn ñoaùn taát caû moïi thöù maø laïi laø moät con giun ngu ngoác, naém ñöôïc chaân lyù, maø laïi laø caùi hoá cuûa söï phaân vaân vaø sai laàm, laø vinh quang maø cuõng laø thöù ñoà boû cuûa vuõ truï? Nhö Pascal ñaõ noùi (trong "Tö töôûng luaän" (Penseùes) tr. 184). Ñaáy laø con ngöôøi ñaõ ñöôïc bieát ñeán bôûi Heraclite (EÂ-ra-clít), Eschyle (EÂ-sin-lô), Sophocle (Soâ-phoác-klô), Shakespeare (Seách-xpia) vaø chaéc chaén bôûi nhöõng ngöôøi khaùc trong nhöõng vaên hoaù khaùc.
Con ngöôøi naøy phaûi nhaän thöùc laïi veà tính höõu haïn cuûa ñòa caàu, ñoàng thôøi phaûi töø boû tính voâ haïn giaû doái cuûa khoa hoïc "vaïn naêng", cuûa tinh thaàn "vaïn naêng", cuûa khaùt voïng veà moät söï "vaïn naêng" ñeå töï nhìn thaáy mình tröôùc caùi voâ haïn thaät söï, nhieàu ñeán ñoä khoâng bieát goïi laø gì vaø khoâng theå naøo töôûng töôïng noåi. Nhöõng naêng löïc kyõ thuaät, tö töôûng vaø yù thöùc cuûa noù töø nay phaûi ñöôïc ñem duøng, khoâng phaûi ñeå laøm baù chuû maø ñeå ñieàu chænh, caûi thieän, thaáu trieät.
Chuùng ta caàn phaûi hoïc taäp ñeå soáng caùi nghieäp chuùng ta treân haønh tinh naøy. Hoïc ñeå coù theå sinh toàn, nghóa laø ñeå soáng, ñeå chia xeû, ñeå truyeàn ñaït, ñeå caûm thoâng, ñoù laø ñieàu maø ngöôøi ta hoïc trong / bôûi nhöõng vaên hoaù kheùp kín. Töø ñaây trôû ñi chuùng ta phaûi hoïc ñeå sinh toàn, soáng, chia xeû, truyeàn ñaït, caûm thoâng nhö nhöõng con ngöôøi cuûa haønh tinh quaû ñaát naøy. Chuùng ta khoâng phaûi chæ thuoäc rieâng veà moät vaên hoaù maø chuùng ta thuoäc veà quaû ñaát.
Coäng ñoàng cuøng vaän meänh cuûa con ngöôøi treân quaû ñaát
Xem quaû ñaát nhö queâ höông? Ñuùng vaäy, ñoù laø söï beùn reã cuûa chuùng ta trong vuõ truï.
Töø nay chuùng ta ñeàu bieát raèng haønh tinh nhoû beù laïc loõng naøy coøn laø moät caùi gì hôn caû moät nôi chung cho taát caû nhöõng con ngöôøi. Noù coøn laø caên nhaø, caùi toå aám cuûa chuùng ta, laø queâ meï vaø hôn nöõa laø Quaû ñaát - Queâ höông cuûa chuùng ta. Chuùng ta ñaõ bieát raèng chuùng ta coù theå seõ trôû thaønh maây khoùi trong nhöõng maët trôøi vaø seõ vónh vieãn bò ñoâng laïnh trong khoâng gian. Dó nhieân, chuùng ta coù theå ra ñi, du haønh vaø di daân veà nhöõng haønh tinh khaùc. Nhöng nhöõng nôi naøy, vì quaù noùng hay quaù laïnh, ñeàu khoâng coù söï soáng.
Chính ôû ñaây, trong ngoâi nhaø cuûa chuùng ta, coøn coù nhöõng caây coû, suùc vaät, nhöõng ngöôøi ñaõ khuaát, nhöõng sinh meänh chuùng ta vaø con caùi chuùng ta. Chuùng ta caàn phaûi baûo toàn, chuùng ta caàn phaûi cöùu laáy Quaû ñaát - Queâ höông naøy.
Caùi "coäng ñoàng cuøng vaän meänh quaû ñaát" ñaõ hieän ra luùc naøy vôùi taát caû chieàu saâu, beà roäng vaø tính thôøi söï cuûa noù. Taát caû moïi ngöôøi ñang soáng trong khu vöôøn chung cuûa söï soáng, ôû döôùi moät maùi nhaø chung cuûa nhaân loaïi. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu bò cuoán huùt vaøo trong cuoäc phieâu löu chung cuûa thôøi ñaïi toaøn caàu. Taát caû ñeàu bò ñe doaï bôûi nguy cô nguyeân töû vaø nguy cô sinh thaùi. Taát caû ñeàu rôi vaøo tình theá haáp hoái cuûa cuûa thôøi kyø giöõa hai thieân nieân kyû.
Chuùng ta caàn gaây döïng moät tình lieân ñôùi nhaân loaïi khoâng phaûi döïa treân söï cöùu roãi haõo huyeàn ôû theá gian, nhöng treân yù thöùc veà noãi ñieâu linh cuûa chuùng ta, treân yù thöùc veà söï phuï thuoäc cuûa chuùng ta vaøo moái phöùc taïp chung cuûa thôøi ñaïi toaøn caàu, treân yù thöùc veà nhöõng vaán ñeà sinh töû chung, veà tình traïng haáp hoái ôû cuoái thieân nieân kyû naøy.
YÙ thöùc veà coäng ñoàng cuøng chung vaän meänh treân quaû ñaát naøy phaûi laø moät söï kieän then choát ôû cuoái thieân nieân kyû: chuùng ta mang cuøng moät nhòp thôû vôùi quaû ñaát, cuoäc ñôøi chuùng ta gaén lieàn vôùi cuoäc ñôøi cuûa noù. Chuùng ta phaûi chaêm soùc noù neáu khoâng chuùng ta chæ coù con ñöôøng cheát.
Phaûi tieáp nhaän caùi thaân phaän cuûa coâng daân ñòa caàu, ñaáy cuõng laø tieáp nhaän caùi coäng ñoàng cuøng vaän meänh.
Cuøng laøm hoa tieâu cuûa quaû ñaát
Cuøng moät luùc, söï phaùt hieän ra caùi coäng ñoàng cuøng vaän meänh giöõa con ngöôøi/ thieân nhieân ñaõ giao cho con ngöôøi moät traùch nhieäm veà quaû ñaát. Töø khi aáy, con ngöôøi phaûi trieät ñeå töø boû caùi keá hoaïch laøm baù chuû ñaõ ñöôïc coå voõ bôûi Descartes, Buffon, Marx. Vaán ñeà baây giôø khoâng phaûi laø thoáng trò quaû ñaát nöõa maø laø chöõa beänh cho noù, sinh soáng, söûa sang, canh taùc treân ñoù.
Nhaân loaïi phaûi tìm caùch xaây döïng moät phöông thöùc ñeå cuøng nhau ñieàu chænh baàu sinh quyeån quaû ñaát. Dó nhieân, con ngöôøi coù nhöõng quyeàn löïc lôùn lao caøng ngaøy caøng taêng, nhöng vaán ñeà ôû ñaây laø trôû thaønh khoâng phaûi keû daãn ñöôøng maø laø moät ngöôøi laùi thöù hai cuûa quaû ñaát. Vieäc laùi ñoâi naøy trôû neân caàn thieát: con ngöôøi / thieân nhieân, kyõ thuaät / sinh thaùi, trí tueä coù yù thöùc / trí tueä voâ yù thöùc... Quaû ñaát phaûi chæ huy baèng söï soáng, con ngöôøi phaûi chæ huy baèng yù thöùc.
Thoaùt ra khoûi thôøi kyø ñoà saét toaøn caàu, cöùu laáy nhaân loaïi, cuøng laøm hoa tieâu cho baàu sinh quyeån, vaên minh hoaù quaû ñaát laø boán khaùi nieäm dính lieàn vôùi nhau thaønh moät chuoãi lieân hoaøn, moãi caùi ñeàu caàn thieát ñoái vôùi nhöõng caùi kia. Söï haáp hoái cuûa ñòa caàu luùc ñoù seõ hoaøi thai ra moät söï soáng môùi: chuùng ta seõ töø gioáng ngöôøi hieän taïi chuyeån sang moät nhaân loaïi thöïc söï:
Chính ôû treân vaø ñeå cho caùi nhaân loaïi ñòa caàu naøy, nhö moät muïc tieâu vaø moät cô sôû maø chính trò coù theå thöïc hieän moät haønh vi saùng laäp. Cuoäc choáng traû laïi söï tieâu vong cuûa gioáng ngöôøi vaø cuoäc ñaáu tranh ñeå cho ra ñôøi moät söï soáng môùi cuûa nhaân loaïi chæ laø moät.
Cuoäc ñaáu tranh thuôû ban ñaàu
"Thôøi buoåi hieän nay ít nhaát cuõng raát nghieâm troïng". Caùi chaéc chaén cuûa thôøi dó vaõng ñaõ ra ñi. Hieän taïi ñang raïn nöùt vaø phaân raõ. Töông lai cuõng suïp ñoå. Laøm sao maø khoâng hoaøi nghi cho ñöôïc? Caùi maø chuùng ta xem laø moät bình minh huy hoaøng vaøo nhöõng naêm 1989-1990 roài cuõng chæ laø aùnh saùng loaù maét khi moät sieâu sao môùi (supernova) vöøa noå. Ñaáy phaûi chaêng chæ laø moät tai naïn? Toác ñoä taêng nhanh laøm cho caùc dieãn bieán trôû thaønh boäc phaù. Theá giôùi aûo giaùc bò cuoán phaêng ñi trong moät cuoäc tan vôõ chöa töøng thaáy.
Caùi Quaû ñaát - Queâ höông gaàn guõi theá maø boãng khoâng theå naøo naém baét ñöôïc. Thaûm hoïa thoâi laïi noái thaûm hoïa!
Laøm cho ñòa caàu vaên minh hôn? Töø gioáng ngöôøi hieän nay chuyeån sang moät nhaân loaïi thöïc söï? Nhöng caùi con ngöôøi tinh khoân roà daïi ñang hy voïng gì? Laøm sao che ñaäy ñöôïc caùi vaán ñeà baát löïc to lôùn kinh hoàn cuûa con ngöôøi? Khaép nôi vaø moïi thôøi, söï thoáng trò, boùc loät bao giôø cuõng aùp ñaûo söï töông trôï, ñoaøn keát. Khaép nôi vaø moïi thôøi, haän thuø vaø khinh mieät ñeàu thaéng theá treân tình baïn vaø söï caûm thoâng, khaép nôi nhöõng toân giaùo cuûa tình yeâu vaø nhöõng heä tö töôûng baùc aùi ñeàu gieo raéc haän thuø, xa laùnh nhieàu hôn laø tình yeâu vaø tình huynh ñeä.
Trong lòch söû, söï ñieân cuoàng thöôøng vaãn caøn queùt lyù trí vaø söï voâ yù thöùc vaãn ñaåy luøi yù thöùc. Taïi sao moät laàn nöõa söï ñieân roà vaø söï voâ yù thöùc laïi khoâng coù theå loâi keùo soá meänh chuùng ta ñi?
Bôûi vì hoâm nay nhöõng keû theo chuû nghóa truyeàn thoáng, tröôøng phaùi hieän ñaïi vaø haäu hieän ñaïi ñaõ muø quaùng bieát chöøng naøo! Tö töôûng cuõng ñaõ bò vôõ vuïn thaønh traêm maûnh! Ñoái vôùi tính phöùc taïp toaøn caàu con ngöôøi ñaõ voâ tri bieát bao! Ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà then choát cuõng ñaõ voâ yù thöùc bieát bao! Caùi quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi cuõng ñaõ man rôï bieát bao! OÂi bieát bao nhieâu laø ñieàu khoâng hieåu ñöôïc!
Duøng vaên hoaù ñeå thuùc ñaåy tieán boä ö?
Tröôùc ñaây ñaâu coù bao laâu, chuû nghóa Quoác-xaõ ñaõ chaø ñaïp caùi nöôùc coù möùc vaên hoaù cao nhaát trong theá giôùi. Laáy Saint- Germain-des-Preùs (Xanh Gecmanh ñô Preâ) hay laø ñaïi hoïc Sorbonne (Xooc-bon) ôû Paris laøm maãu möïc cuûa nhaân loaïi ö? Chaúng nheõ ñieàu aáy coù theå loaïi tröø ñöôïc söï ty tieän, loøng ham muoán, tính aùc ñoäc? Chaúng nheõ ñieàu aáy seõ ñem laïi söï saùng suoát vaø tri thöùc veà caùi choã ñöùng cuûa mình treân theá giôùi chaêng?
Duøng vaên minh ñeå thuùc ñaåy tieán boä ö? Nhöng vaên minh chæ laø moät lôùp voû moûng beân ngoaøi ñaõ bò raïn vôõ vaø khoâng coøn nguyeân veïn. Noù laïi ñem ñeán nhöõng vaán ñeà môùi khi vaán ñeà cuõ vöøa ñöôïc giaûi quyeát xong. Söï chaån ñoaùn cuûa Freud veà caên beänh cuûa vaên minh ("Nhöõng vaên minh ñeàu bò loaïn thaàn kinh chöùc naêng döôùi chính taùc duïng cuûa baûn thaân chuùng") cuõng vaãn coøn hieäu löïc, nhaát laø ñoái vôùi neàn vaên minh cuûa chuùng ta, bôûi vì noù sinh ra nhöõng chöùng beänh môùi maø chæ noù môùi coù maø thoâi.
Moät neàn vaên minh ñöôïc vaên minh hoaù quaù ñoä coù theå daãn ñeán choã khao khaùt söï man rôï maø John Boorman (Gioân Booùcman) ñaõ dieãn taû trong phim "Zardoz".
Theá thì vaên minh hoaù quaû ñaát laø nghóa gì neáu chính baûn thaân cuûa vaên hoaù vaø vaên minh ñeàu gaây ra vaán ñeà?
Vaán ñeà naøy ñöa chuùng ta trôû laïi ñieàu cô baûn, coù nghóa laø vaên hoaù vaø vaên minh khoâng ñem laïi söï cöùu roãi. Nhöng ngay caû trong söï baát maõn maø nhöõng thoaû maõn cuûa vaên minh mang laïi, vaên minh naøy laïi taùi taïo ra söï baát maõn coù tính nhaân loaïi hoïc, nghóa laø nhu caàu thuùc ñaåy tieán hoaù nhaân loaïi. Söï baát maõn veà chính söï thoaû maõn, ra ñôøi giöõa vaên minh chuùng ta vaø ñang aên moøn noù, chính laø ñieàu kieän chuaån bò cho söï vöôït qua noù.
Noùi toùm laïi, chuùng ta phaûi daùm quay veà vôùi nguyeân taéc ñeà khaùng. Vaø cuoái cuøng trong söï tuyeät voïng chuùng ta vaãn coøn nhöõng nguyeân taéc hy voïng nhö sau:
Nguyeân taéc ñaàu tieân laø moät nguyeân taéc coát töû: gioáng nhö baát cöù sinh vaät naøo cuõng ñeàu töï coù theå taùi sinh döôùi moät öùng löïc (tension) veà phía töông lai khoâng theå öùc cheá, taát caû nhöõng gì thuoäc veà con ngöôøi cuõng theá, noù laïi taùi sinh ra hy voïng trong quaù trình ñoåi môùi söï soáng; khoâng phaûi laø hy voïng laøm cho noù soáng, nhöng laø söï soáng laøm ra hy voïng hoaëc noùi moät caùch khaùc: söï soáng laøm ra hy voïng ñeå laøm noù soáng.
Nguyeân taéc thöù hai laø nguyeân taéc cuûa söï khoù hình dung: Taát caû nhöõng bieán chuyeån hoaëc saùng taïo lôùn ñeàu laø thöù khoâng coù theå nghó ra ñöôïc tröôùc khi noù phaùt sinh.
Nguyeân taéc thöù ba laø nguyeân taéc vò taát: Taát caû nhöõng gì xaåy ra toát ñeïp trong lòch söû ñeàu ñaõ khoâng coù khaû naêng xuaát hieän moät caùch tieân nghieäm.
Nguyeân taéc thöù tö laø nguyeân taéc cuûa con chuoät chuõi: Con vaät naøy ñaøo nhöõng ñöôøng haàm vaø laøm roãng töøng ñaát ngaàm tröôùc khi maët ñaát bò ñoäng chaïm.
Nguyeân taéc thöù naêm laø nguyeân taéc cuûa söï cöùu vôùt nhôø yù thöùc ñöôïc noãi hieåm nguy. Theo lôøi cuûa Höûlderlin: "ôû nôi maø nguy cô taêng thì söï cöùu nguy cuõng taêng leân".
Nguyeân taéc thöù saùu laø moät nguyeân taéc nhaân loaïi hoïc: Chuùng ta bieát raèng con ngöôøi tinh khoân cho ñeán baây giôø vaãn chæ duøng coù moät phaàn raát nhoû cuûa khaû naêng tinh thaàn / ñaàu naõo cuûa noù. Nhö vaäy chuùng ta vaãn coøn laâu môùi duøng heát ñöôïc nhöõng khaû naêng treân phöông dieän trí tueä, tình caûm, vaên hoaù, vaên minh, xaõ hoäi, chính trò voán coù cuûa loaøi ngöôøi. Ñieàu naøy coù nghóa laø vaên hoaù cuûa chuùng ta hieän nay chæ töông öùng vôùi thôøi vaãn coøn laø tieàn söû cuûa ñaàu oùc con ngöôøi vaø vaên minh ñöông ñaïi cuûa chuùng ta hieän nay vaãn coøn ñình ñoán ôû thôøi ñaïi ñoà saét toaøn caàu hoâm nay. Ñieàu naøy nhö vaäy coøn coù nghóa vaø nhaát laø, tröø phi xaåy ra nhöõng tai bieán gheâ gôùm, chuùng ta vaãn chöa ñaït ñeán ñöôïc ñoä cao cuûa nhöõng khaû naêng ñaàu naõo / tinh thaàn con ngöôøi, cuûa nhöõng khaû naêng lòch söû caùc xaõ hoäi, cuûa nhöõng khaû naêng nhaân loaïi hoïc trong tieán hoaù nhaân loaïi.
Nhöng söï tan vôõ aûo töôûng naøy khoâng heà ngaên caûn böôùc tieán veà moät giai ñoaïn môùi trong tieán trình tieán hoaù nhaân loaïi, giai ñoaïn naøy ñoàng thôøi cuõng laø moät giai ñoaïn môùi trong vaên hoaù vaø vaên minh con ngöôøi.
Saùu nguyeân taéc naøy cuõng coù giaù trò trong tröôøng hôïp keát quaû trôû thaønh xaáu nhaát. Chuùng khoâng ñem ñeán moät caùi gì baûo ñaûm caû. Söï soáng coù theå gaëp phaûi caùi cheát moät caùch ngaãu nhieân. Ñieàu khoù töôûng töôïng noåi chöa chaéc gì seõ ñeán. Caùi khoâng coù khaû naêng xaåy ra khoâng taát yeáu laø may maén. Con chuoät chuõi coù theå laøm tan hoang taát caû nhöõng gì con ngöôøi muoán giöõ gìn. Khaû naêng cöùu trôï coù theå khoâng ñaït ñöôïc trình ñoä cuûa nhöõng hieåm nguy.
Cuoäc phieâu löu vaãn coøn laø moät aån soá. Thôøi ñaïi toaøn caàu coù theå seõ ñaém chìm tröôùc khi ñöôïc thaêng hoa. Söï haáp hoái cuûa loaøi ngöôøi coù theå roài chæ ñöa ñeán cheát choùc vaø ñieâu taøn. Nhöng caùi keát quaû xaáu nhaát ñoù cuõng chöa coù gì laø chaéc chaén, taát caû vaùn baøi vaãn chöa ngaû. Khoâng theå bieát tröôùc moät söï xaùc thöïc hoaëc moät xaùc suaát naøo, xeùt cho cuøng vaãn coøn coù theå coù moät töông lai toát ñeïp hôn.
Nhieäm vuï cuûa chuùng ta thì voâ cuøng lôùn lao vaø ñaày baát traéc. Chuùng ta khoâng theå naøo troán traùnh vaøo tuyeät voïng cuõng nhö vaøo hy voïng. Muoán thöïc hieän gaáp nhieäm vuï hoaëc ngöôïc laïi muoán thoaùi thaùc cuõng ñeàu khoâng theå ñöôïc. Chuùng ta caàn phaûi vuõ trang baèng moät söï "kieân nhaãn noùng boûng". Chuùng ta ñang ôû vaøo ngaøy hoâm tröôùc cuûa cuoäc chieán, khoâng phaûi cuoäc chieán cuoái cuøng, nhöng laø cuoäc chieán ban ñaàu.
Nguyeãn Hoài Thuû
[ Trôû Veà ]