|
|
|
| Thaùp Hoøa Bình theá
giôùi taïi nuùi Baûo sôn thaät
ra laø moät coâng trình ñaùng chieâm
ngöôõng, ruûi cho noù laø thaùp
naèm caïnh ngoïn Linh Thöùu quaù thieâng
lieâng neân thaùp bò lu môø khoâng
ít. Taïi boán phía cuûa thaùp naøy
ta coù theå xem bích hoïa cuûa boán
caûnh veà cuoäc ñôøi ñöùc
Phaät, cuõng laø boán choán thieâng
"töù ñoäng taâm", maø khaùch
haønh höông ai cuõng ñeán tham baùi,
ñoù laø: choã ñaûn sinh cuûa
Ngaøi taïi Laâm-tì-ni, choã Ngaøi
ñaéc ñaïo taïi Bodh Gaya (Boà-ñeà
ñaïo tröôøng), choã Ngaøi baét
ñaàu giaûng phaùp taïi Sarnath (Loäc
Uyeån) vaø choã Ngaøi nhaäp dieät
taïi Caâu-thi-na (Kusinara). Trong boán choã thì
Boà-ñeà ñaïo tröôøng
taïi Bodh Gaya ñöôïc xem laø thieâng
lieâng nhaát. Hoâm nay toâi ñeán
ñoù ñaûnh leã.
Bodh Gaya laø moät ñòa danh quan troïng treân baûn ñoà AÁn Ñoä, noù chæ caùch Linh Thöùu khoaûng 50 km ñöôøng boä veà höôùng taây nam. Coøn trong kyù öùc cuûa toâi töø ngaøy coøn nhoû döïa theo moät taám hình thì choã Phaät ñaéc ñaïo laø moät caây boà-ñeà vaø caïnh caây laø moät con soâng, soâng ñoù phaûi coù teân goïi laø Ni-lieân-thuyeàn. Traûi qua ngaøn naêm con soâng naøy vaãn coøn vaø ngaøy nay coù teân Nilajana. Noù chæ laø moät con soâng nhoû, taïi Bodh Gaya, noù nhaäp vôùi soâng Mohana chaûy ngöôïc leân phía baéc vaø laøm thaønh soâng Phalgu. Hai con soâng naøy muøa khoâ khoâng coù nöôùc vaø loøng soâng trôû thaønh moät baõi caùt roäng caû caây soá. Soâng Ni-lieân-thuyeàn laø nôi Phaät baêng qua, ñeán moät caây boà-ñeà, töø boû pheùp tu khoå haïnh vaø duøng pheùp thieàn ñònh maø tìm ra chaân lyù. Trong thôøi ñoù, phöông phaùp nhaän thöùc ñoù – töø boû khoå haïnh vaø aùp duïng thieàn ñònh - laø moät cuoäc caùch maïng, laø moät trong nhöõng ñieàu laøm nhieàu ngöôøi goïi Phaät laø "nhaø pheâ phaùn" AÁn Ñoä giaùo. Tröôùc ñoù nhaø aån só Coà-ñaøm tu khoå haïnh taïi Uruvela, naèm beân bôø nam Ni-lieân-thuyeàn. Ñaây laø nôi naêm thaày tæ-kheo maø ñöùng ñaàu laø Kieàu-traàn-nhö qui phuïc Phaät vaø heïn raèng ai giaùc ngoä tröôùc phaûi giaùo hoùa cho nhöõng ngöôøi coøn laïi. Sau naêm naêm tu khoå haïnh, Ngaøi ñeán vôùi moät nhaän thöùc khaùc, trong kinh keå laïi: "ñöùc Boà-taùt thoï nhaän söõa vaø côm cuûa moät naøng tín nöõ teân laø Sujata. Ngaøi ngaâm töù chi ñaõ raõ rôøi trong doøng nöôùc thanh tònh cuûa Ni-lieân-thuyeàn vaø böôùc veà phía Bodh Gaya, ñeán caây boà-ñeà thieâng lieâng, raûi moät ít naém coû töôi döôùi chaân caây, ñoù laø toøa kim cöông vaø baét ñaàu ngoài thieàn ñònh". Ngaøy nay caây boà-ñeà vaãn coøn vaø choã Ngaøi ngoài thieàn ñònh ñaéc ñaïo ñaõ trôû thaønh choán haønh höông noåi tieáng nhaát cuûa Phaät giaùo. Toâi ñeán thò traán Bodh Gaya buoåi toái ñeå sôùm hoâm sau ñeán chieâm baùi nôi choán thieâng lieâng naøy, choã ñöôïc veõ trong moät böùc tranh thôø Phaät, coù leõ laø böùc tranh ñaàu tieân toâi thaáy trong thôøi thô aáu. Ngaøy ñoù ñoái vôùi toâi ñöùc Phaät tröøu töôïng xa vôøi nhö oâng Ngoïc Hoaøng thöôïng ñeá, caây boà-ñeà hay laøn nöôùc xanh trong tranh chæ laø nhöõng hình aûnh töôûng töôïng. Bôûi theá khi böôùc chaân vaøo choán naøy, tìm xem caây boà-ñeà loøng toâi ñaày caûm xuùc. |
H 10: Goác caây boà-ñeà. Goác caây ñöôïc boïc xung quanh bôûi lan can baèng xi-maêng. Vaûi nhieàu maøu laø phöôùn caàu nguyeän ñöôïc tín ñoà Taây Taïng cuùng döôøng. Phía beân maët laø chaân thaùp Ñaïi boà-ñeà Caây boà-ñeà laø ñaây ! Ñoù laø moät ngoïn caây khoûe maïnh cao vuùt, treân cao laø nhöõng chieác laù long lanh maøu luïc röïc rôõ döôùi naéng mai. Laù boà-ñeà maø ñaàu cuûa noù nhoïn vaø daøi thì toâi ñaõ thaáy nhieàu, nhöng ôû ñaây goác cuûa noù raát cao, caønh mang laù naèm tuoát treân xa khoâng vôùi tôùi ñöôïc, nhöõng chieác laù haàu nhö vui cöôøi trong gioù sôùm. Thaân caây ñaày nhöõng ñoaïn maøu vaøng saùng, ñoù laø nhöõng choã maø khaùch haønh höông cuùng döôøng baèng caùch daùt vaøng moûng nhö giaáy leân caây. Xung quanh caây toaøn laø phöôùn caàu nguyeän kieåu Taây Taïng laãn côø nguõ saéc cuûa Phaät giaùo. Ngöôøi ñi ñoâng nhö hoäi, hoï chen chuùc nhau thaép nhang chuïp hình. Moät ñoaøn treû con hoïc sinh AÁn Ñoä, ñöùa naøy naém cheùo quaàn ñöùa kia ñi thaønh moät ñuoâi daøi ñi voøng quanh thaùnh ñòa, maët maøy hoàn nhieân. Coù vò boà-taùt naøo hoùa sinh laøm moät ngöôøi trong ñoaøn treû con ñoù khoâng ? Toâi chôø bôùt ngöôøi ñeå ñi vaøo saùt thaân caây. Nôi ñaây coøn coù moät phieán ñaù daøy khoaûng moät taác, ñöôïc phuû luïa ñoû caån thaän. Ngöôøi ta cho raèng phieán ñaù ñoù coù töø thôøi vua A-duïc tröôùc coâng nguyeân, noù ghi laïi choã ñöùc Phaät ñaõ ngoài. Ñoù chính laø hieän thaân cuûa "kim cöông toøa" trong theá giôùi vaät chaát naøy maø kích thöôùc thöïc söï cuûa noù heát söùc aån maät khoâng maáy ai hieåu heát. Chuùng toâi im laëng thaép nhang, tìm choã ngoài thieàn ñònh döôùi caây boà-ñeà. Haõy thöû laøm theo Phaät baèng caùch thieàn ñònh ñeå nhaän thöùc theá giôùi. Y Ù nghóa ñích thöïc cuûa cuoäc ñôøi laøm ngöôøi laø, ñoù chính laø cô hoäi quí baùu ñeå nhaän thöùc theá giôùi vaø caùch nhaän thöùc coù hieäu quaû nhaát laø chæ vaø quaùn trong thieàn ñònh. Ñoù laø keát luaän cuûa Ngaøi nhöng tieác thay ñoái vôùi toâi laïi laø ñieàu khoù laøm nhaát. Töø xöa taâm toâi hay taùn loaïn khi ngoài thieàn ñònh, ñoái vôùi toâi khoâng coù gì khoù hôn söï ñònh taâm. Döôùi goác boà-ñeà, toâi ngoài ñoù vôùi loøng caûm xuùc, coù leõ taâm toâi chaúng ñònh ñöôïc gì vì taâm yù soâi noåi. Laøm sao toâi tónh taâm ñöôïc khi nhôù raèng ngay taïi nôi naøy caùch ñaây hai ngaøn naêm traêm naêm coù moät baäc thaày ngoài thieàn ñònh nôi ñaây vaø ñaït giaùc ngoä. Ñaây laø choã maø ngöôøi ñoù, noùi nhö Schumann trong chöông tröôùc, ñaõ thaáu hieåu nguoàn goác cuûa caùi Khoå vaø phöông caùch giaûi thoaùt khoûi noù. Beân caïnh toâi coù moät ngöôøi coù khuoân maët chaâu AÙ, coù leõ ngöôøi Nhaät, cuõng ñang ngoài thieàn ñònh. Ngoài moät luùc toâi phaùt hieän laø anh ta coù taät, thænh thoaûnh anh vung chaân muùa tay moät caùch baát bình thöôøng. Khuoân maët anh saùng laùng nhöng hình nhö thaân theå anh khoâng yeân, xem ra noù hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi anh. Tay chaân cuûa anh hoaït ñoäng ñoäc laäp xem ra cuõng nhö taâm cuûa toâi taùn loaïn. Chöa bao giôø toâi thaáy thöông moät ngöôøi xa laï nhö theá. Queâ höông anh ôû ñaâu, ai chæ ñöôøng cho anh ñeán ñaây, phöông tieän ñaâu cho pheùp anh ñi con ñöôøng vaïn daëm naøy. Thaân anh khoâng bình thöôøng nhöng taâm anh lieäu coù saùng suoát khoâng, hôõi ngöôøi baïn ñaïo ñang ngoài beân toâi thieàn ñònh döôùi goác caây thieâng. Moät ñieàu toâi tin chaéc chaén ngaøy hoâm ñoù laø anh seõ laønh beänh, duø beänh thuoäc taâm hay thuoäc thaân, vì ñaây laø nôi laø choã phaùt ra aùnh saùng cuûa trí tueä vaø laø nôi ma quaùi phaûi qui haøng. Veà sau toâi bieát theâm caây boà-ñeà nguyeân thuûy nôi maø ngaøy xöa Phaät thieàn ñònh ñaõ bò phaù huûy trong theá kyû thöù baûy. Taïi choã caây nguyeân thuûy ñoù ngöôøi ta coù troàng moät caây con thì caây con cuõng bò baõo thoåi troác goác naêm 1876. Coøn caây boà-ñeà chuùng ta thaáy ngaøy hoâm nay laø moät caây con cuûa caây maø vua A-duïc taëng Tích Lan trong theá kyû thöù ba tröôùc coâng nguyeân, maø con trai laø Mahendra töï tay ñem qua ñoù troàng. Ñoái vôùi toâi, caây boà-ñeà naøy laø caây nguyeân thuûy hay caây con caây chaùu, noù khoâng heà quan troïng. Chính taïi nôi ñaây, Phaät ñaõ thaáy "moïi phaùp coù sinh ñeàu coù dieät", huoáng hoà chæ laø moät ngoïn caây. Beân caïnh caây boà-ñeà laø moät baûo thaùp raát lôùn goïi laø Thaùp Ñaïi boà-ñeà. Noù ñöôïc xaây döïng khoaûng theá kyû thöù 1,2 sau coâng nguyeân vaø cuõng ñaõ traûi qua nhieàu ñôït truøng tu vaø huûy phaù. Luùc Phaùp Hieån ñeán ñaây naêm 409 thì ôû ñaây ñaõ coù "ba ngoâi thaùp". Luùc Huyeàn Trang ñeán chieâm baùi naêm 637, oâng moâ taû tæ mæ: "veà phía ñoâng caây boà-ñeà coù moät thaùp cao chöøng 52m, neàn thaùp ñoä 20 thöôùc vuoâng, töôøng baèng gaïch xanh, treùt voâi chu-nam". Ngaøy nay ngöôøi ta bieát roõ thaùp maø Huyeàn Trang moâ taû chính laø ngoïn thaùp ngaøy nay, chieàu cao chính xaùc laø 55m. Boà-ñeà ñaïo tröôøng laø moät thaùnh ñòa vó ñaïi cho nhöõng ai muoán tìm söï tænh giaùc thieàn ñònh, caûm höùng taâm linh hay nghieân cöùu lòch söû. Trong thaùp laø moät töôïng Phaät theáp vaøng ngoài thanh tònh, ngoaøi thaùp laø daáu chaân Phaät, treân maët ñaát laø laù boà-ñeà ruïng ñöôïc khaùch haønh höông nhaët ñem veà thôø cuùng. Toâi ñi quanh thaùp theo chieàu kim ñoàng hoà, ñoù laø caùch taùn thaùn theo kieåu AÁn Ñoä, Taây Taïng, nhôù ñeán tích cuûa moät con chim chæ bay quanh ba voøng nôi ñaây maø taùi sinh ñöôïc laøm ngöôøi. Hôõi chim, neáu ngöôi ñöôïc laøm ngöôøi thì cuõng raùng duøng ñôøi laøm ngöôøi maø nhaän thöùc, ngoaøi ra cuoäc ñôøi khoâng coøn yù nghóa gì khaùc. |
 H
11: Sô ñoà khuoân vieân thaùp Ñaïi
Boà-ñeà.
1) Ñöôøng vaøo; 2) Ñeàn Buddhapada; 3) Ñeàn AÁn ñoä giaùo; 4) Ñeàn Ñaïi boà-ñeà; 5) Kim cöông toøa (beân trong); 6) Caây boà-ñeà; 7) Kim cöông toøa (beân ngoaøi); 8) Daáu chaân Phaät; 9) Choã Phaät ñi kinh haønh trong tuaàn thöù ba sau khi giaùc ngoä; 10) Haøng raøo ñaù; 11) Pheá tích cuûa Ratanaghara Chaitya, ñeàn do chö thieân döïng, nôi ñaây Phaät giaûng A-tì-ñaït-ma trong tuaàn thöù tö sau khi ñaéc ñaïo; 12) Ñeàn kyû nieäm choã Phaät ngoài nhìn caây boà-ñeà khoâng chôùp maét trong tuaàn sau khi Ngaøi ñaéc ñaïo; 14) Ñeàn kyû nieäm Phaïm Thieân hieän xuoáng khaån caàu ñöùc Phaät haõy giaûng phaùp; 15) Truï ñaù cuûa vua A-duïc; 16) Ñeàn A-duïc vöông; 17) Ñeàn Mahanama; 18) Haøng raøo |
| Xung quanh thaùp Ñaïi Boà-ñeà
laø voâ soá nhöõng thaùp nhoû
nhaéc laïi nhieàu söï tích. Trong soá
ñoù coù moät thaùp nhoû nhaéc
laïi hai vò thöông nhaân teân laø
Tapussa vaø Bhallika, ngöôøi xöù Orissa
ñaõ daâng Phaät maïch nha vaø maät.
Hai vò ñoù coù vieäc ñi Vöông
Xaù, chaéc cuõng laøm coâng taùc
tieáp thò taïi ñoù, xin qui y laøm
cö só vaø xin hoïc phaùp nôi Ngaøi
maëc duø Phaät chöa heà muoán giaûng
daïy. Theá laø ñöùc Phaät coù
hai ñeä töû cö só ñaàu
tieân, hai vò ñoù cuõng chæ laø
thöông nhaân nhö toâi thoâi.
Coù moät böùc töôïng maø Huyeàn Trang ñaõ thaáy nhöng ngaøy nay khoâng coøn, ñoù laø töôïng Quaùn Theá AÂm gaàn caây boà-ñeà. Theo moät lôøi tieân tri xa xöa thì töôïng naøy ngaøy caøng chìm trong ñaát, luùc noù chìm haún thì ñoù laø luùc ñaïo Phaät suy taøn. Luùc Huyeàn Trang ñeán thì töôïng ñaõ chìm tôùi ngöïc vaø oâng tieân ñoaùn trong kyù söï cuûa mình laø ñaïo Phaät chæ coøn höng thònh nôi ñaây traêm röôõi hay hai traêm naêm nöõa. Lôøi tieân tri ñoù ñaõ thaønh söï thöïc vì quaû nhieân trong theá kyû thöù 8, thöù 9, ñaïo Phaät xem nhö maát haún taïi AÁn Ñoä, chæ tröø ôû vuøng Ma-kieät-ñaø vaø Bengale. Caây boà-ñeà coù sinh coù dieät, baûn thaân ñaïo Phaät cuõng coù sinh coù dieät, taát caû ñeàu laø "phaùp" caû. Ñoù laø moät trong nhöõng ñieàu coát tuûy Phaät daïy sau khi Ngaøi chöùng ngoä döôùi caây boà-ñeà. Nhöõng ñieàu naøy muoán hieåu moät caùch tröøu töôïng thì deã nhöng chaáp nhaän chuùng trong cuoäc ñôøi thì khoù laém thay. OÂi, nhöõng nhaän thöùc toaøn trieät xuaát phaùt töø goác caây naøy thaät khoù ñöôïc ngöôøi ñôøi hieåu ngoä, ñoù laø lyù do taïi sao ñaïo Phaät ñích thöïc khoâng bao giôø trôû thaønh moät toân giaùo cuûa quaûng ñaïi quaàn chuùng, taïi sao noù ñaõ bieán maát treân chính queâ höông cuûa mình. Vaø ñoù laø lyù do maø taïi chính döôùi goác caây naøy, Phaät phaân vaân khoâng bieát mình coù neân giaûng phaùp hay khoâng. |
|
|
| Rôøi queâ höông
Ca-tì-la-veä, vò du só Coà-ñaøm
treû tuoåi ñi veà höôùng ñoâng
nam, ñeán Vöông xaù vaø gaëp
Taàn-baø-sa-la nhö ta ñaõ bieát.
Sau ñoù khoâng laâu, Coà-ñaøm
tìm gaëp moät vò thaày laø Alara
Kalama xin hoïc phaùp. Nôi ñaây Coà-ñaøm
hoïc ñöôïc moät soá pheùp
thieàn ñònh nhöng pheùp naøy chæ
daãn ñeán "Voâ sôû höõu
xöù", nhö veà sau Phaät keå laïi
trong Boä kinh.
Sau ñoù Coà-ñaøm tìm gaëp moät vò thaày khaùc laø Uddaka Ramaputta, pheùp tu cuûa vò naøy cuõng chæ ñaït "Phi töôûng phi phi töôûng xöù". Theá nhöng vôùi Uddaka, Coà-ñaøm ñaõ hoïc ñöôïc tinh tuùy cuûa AÁn Ñoä giaùo. Veà sau Phaät keå laïi raèng, Uddaka thöôøng giaûng, con ngöôøi "thaáy nhöng khoâng thaáy" vaø minh hoïa lôøi mình baèng caùch ñöa moät con dao leân, cho thaáy löôõi dao nhöng khoâng bieát duøng noù maø caét söï vaät. Con dao laø aån duï quan troïng cuûa Nhöõng baøi thuyeát giaùo cuûa AÁn Ñoä giaùo, trong ñoù Uddalaka Aruni giaùo hoaù cho con trai laø Svetaketu baèng duøng dao caét haït traùi caây tí hon vaø cho thaáy trong ñoù khoâng gì khaùc hôn laø caùi ñaïi ngaõ tuyeät ñoái ñang traøn ngaäp trong vuõ truï vaø con ngöôøi. Ñaây laø nôi nhaø tu só Coà-ñaøm vöøa tieáp thu trieát hoïc cuûa AÁn Ñoä giaùo, vöøa saùng taïo nhöõng lyù thuyeát môùi cuûa giaùo phaùp mình. Vaøi thaùng sau, du só Coà-ñaøm laïi boû ra ñi vì taát caû nhöõng gì thaày daïy "khoâng giaûi thoaùt ñöôïc caùi khoå, khoâng mang laïi lôïi ích". Sau ñoù Coà-ñaøm ñeán Uruvela, nhö ta ñaõ bieát, choã aån tu naèm treân bôø soâng Ni-lieân-thuyeàn. Thaáy pheùp thieàn ñònh du-giaø vaø trieát hoïc Nhöõng baøi thuyeát giaûng AÁn Ñoä giaùo khoâng mang laïi tri kieán giaûi thoaùt cho mình, Coà-ñaøm nghó phaûi chaêng con ñöôøng ñuùng ñaén laø pheùp tu khoå haïnh. Mieàn röøng nuùi Uruvela veà sau ñöôïc Phaät goïi laø "khaû aùi" nhöng ta ñöøng voäi tin laø nôi choán thaàn tieân. Toâi ñaõ ñi qua mieàn röøng nuùi Bihar vaø Baéc AÁn, ñoù laø röøng giaø AÁn Ñoä maø loaïi caây thöôøng gaëp laø Sala, trong ñoù cô man naøo laø khæ, raén vaø dôi. Vò du só ba möôi tuoåi ñoù veà sau keå laïi ñôøi soáng ñoäc cö trong röøng: "Thaät laø khoù chòu ñöïng söï ñoäc cö trong röøng, khoù thaáy nieàm vui khi ñoäc cö".Nhöõng khi phaûi ôû moät choã xa vaéngï thì chæ moät con thuù ñi ngang, hay moät con coâng daãm phaûi caønh caây hay gioù reo trong laù, laø ta ñaõ thaáy sôï roài". Ngöôøi tu só tìm caùch cheá ngöï caùi sôï baèng kyõ luaät taâm linh vaø thöû ñaït nhaän thöùc baèng caùch "nghieán raêng laïi, eùp löôõi vaøo haøm treân, buoäc tö töôûng phaûi phuïc tuøng taâm thöùc". Keát quaû laø Coà-ñaøm chæ chuoác laáy thaát baïi vaø nhaän thaáy raèng taâm thì coù theå kieåm soaùt ñöôïc nhöng tri kieán khoâng theå ñaït baèng söï eùp buoäc, nhaát laø khi vaéng boùng tröïc giaùc. Sau ñoù Coà-ñaøm thöû aùp duïng pheùp nín hôi thôû nhöng haäu quaû laø chòu ñau ñôùn toaøn thaân. Vì caùc pheùp tu noäi taâm nhö theá khoâng mang laïi keát quaû, Coà-ñaøm aùp duïng pheùp khoå haïnh ngoaïi caûnh. "Vò aáy soáng theo haïnh tieát cheá aên uoáng cho ñeán nöûa thaùng môùi aên moät laàn, aên coû hoang, aên rong nöôùc, aên phaân boø…vò aáy maëc vaûi gai thoâ, vaûi phaán taûo y … vò aáy laø ngöôøi theo haïnh nhoå raâu toùc, haïnh thöôøng ñöùng khoâng ngoài, duøng gai laøm giöôøng ... Theá nhöng, nhaø khoå haïnh Coà-ñaøm khoâng ñaït ñöôïc gì hôn laø söï thaùn phuïc cuûa naêm vò tæ-kheo maø chuùng ta ñaõ bieát, ngoaøi ra khoâng coù gì caû. Cuoái cuøng, suy nghó veà phöông phaùp tu hoïc cuûa mình, Coà-ñaøm chôït nhôù laïi moät kyû nieäm xöa. Caùch ñaây nhieàu naêm, luùc coøn ôû vôùi phuï vöông, trong moät dòp xem vua cha töï tay ñaët luoáng caøy trong moät buoåi leã, Taát-ñaït-ña ñang ngoài döôùi goác caây beân bôø ruoäng boãng nhieân rôi vaøo moät traïng thaùi hæ laïc cuûa thieàn ñònh. Phaûi chaêng ñaây laø phöông phaùp quaùn saùt ñuùng ñaén, daãn ñeán giaûi thoaùt ? Töï thaáy moät thaân theå hao moøn khoâng theå chuyeân chôû moät taâm thöùc sung maõn, Coà-ñaøm töø boû khoå haïnh vaø ñoù laø böôùc ngoaët. Vò tu só baêng soâng Ni-lieân-thuyeàn, ñeán caây boà-ñeà, chuyeân taâm thieàn ñònh vaø ñaït traïng thaùi maø kinh ñieån goïi laø "Töù thieàn". Traïng thaùi töù thieàn chöa phaûi laø giaùc ngoä, noù chæ coù chöùc naêng chuaån bò, coù khaû naêng daãn ñeán giaùc ngoä. Ñöùc Phaät giaùc ngoä vì ngoaøi töù thieàn, Ngaøi ñaõ coù thieän nghieäp laâu ñôøi vaø quyeát taâm ñaït tri kieán giaûi thoaùt. Ngaøi ñaït thieân nhaõn, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sinh vaø cuûa chính mình, thaáy nguyeân nhaân cuûa ñôøi soáng lang thang voâ taän naøy, thaáy caùch giaûi thoaùt ra khoûi caûnh ñoù vaø nhaän roõ: "Ta ñaõ giaûi thoaùt, ñaây laø ñôøi cuoái cuûa ta, khoâng coøn söï taùi sinh nöõa" Vieäc töø boû caùc pheùp khoå haïnh vaø chuyeân taâm thieàn ñònh ñeå ñaït nhaän thöùc laø moät haønh ñoäng raát coù yù nghóa, khoâng phaûi chæ trong thôøi kyø toân giaùo tröôùc coâng nguyeân ñoù, maø caû trong thôøi ñaïi khoa hoïc hieän ñaïi naøy. Thôøi naøo cuõng theá, taát caû ñeàu quay quanh caâu hoûi, laøm sao nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi, phöông phaùp naøo laø phöông phaùp coù hieäu quaû nhaát. Muoán traû lôøi ñieàu naøy, ngöôøi ta phaûi töï hoûi theá giôùi laø gì, töø ñaâu maø coù. Roài töø caâu traû lôøi ñoù veà töï tính theá giôùi - moät caâu traû lôøi coù tính chaát khaúng ñònh tieân quyeát, coù tính caùch nhö moät ñònh ñeà - ngöôøi ta môùi baét ñaàu tìm caùch nhaän thöùc noù, ñoù laø moät ñieàu thöïc ra laø nghòch lyù. Taát nhieân caøng ñi saâu vaøo nhaän thöùc, ñònh ñeà veà töï tính theá giôùi ngaøy caøng roõ, nhöng cuõng coù luùc noù bò phuû ñònh hay bò thay theá. AÁn Ñoä giaùo xuaát phaùt töø nieàm tin coù moät ñaïi ngaõ sieâu vieät xuyeân suoát trôøi ñaát muoân vaät, trong ñoù con ngöôøi cuøng moät theå vôùi ñaïi ngaõ ñoù. Theá nhöng vì con ngöôøi coù thaân, thaân ñoù che laáp theå tính chung nhaát ñoù, nhö "bình ñaát che aùnh saùng töï thaân". Vì theá muoán tieáp caän vôùi ñaïi ngaõ, con ngöôøi phaûi duøng pheùp du-giaø vöôït qua giôùi haïn cuûa thaân, kieåm soaùt thaân, trong ñoù caùc pheùp khoå haïnh ñöôïc xem laø caàn thieát. Vì leõ ñoù, khoå haïnh haàu nhö laø ñöùc haïnh trong AÁn Ñoä giaùo. Ñöùc Phaät laø ngöôøi "caûi caùch" cuûa AÁn Ñoä giaùo ôû choã Ngaøi khoâng quan taâm ñeán caùc vaán ñeà sieâu hình, khoâng ñaët caâu hoûi veà nguoàn goác cuûa theá giôùi, khoâng noùi ñeán caùi ñaïi ngaõ, khoâng thaáy caàn phaûi "coïng truù vôùi Phaïm Thieân". Ñieàu quan taâm duy nhaát cuûa Phaät laø laøm sao thoaùt khoûi caûnh khoå theá gian. Vaø phöông phaùp cuûa Ngaøi laø caùch laøm cuûa moät y só, ñoù laø haõy tröôùc heát tìm ra nguoàn goác cuûa khoå. Ñi töø ñieåm xuaát phaùt ñoù Ngaøi thaáy khoâng coù lyù gì maø phaûi tieáp tuïc con ñöôøng khoå haïnh. Muoán tìm ra nguyeân nhaân cuûa khoå phaûi coù trí tueä chöù khoâng caàn gì khaùc. "Coù hai ñieàu cöïc ñoan maø ngöôøi xuaát gia khoâng neân laøm theo. Nhöõng gì laø hai ? Moät laø ñaém say duïc laïc thaáp heøn, ñeâ tieän, phaøm phu, khoâng ích lôïi, khoâng cao caû. Hai laø lao mình trong khoå haïnh, khoâng ích lôïi, khoâng cao caû. Naøy caùc tæ-kheo, xa laùnh hai ñieàu cöïc ñoan naøy, Nhö Lai chaùnh giaùc chöùng ngoä trung ñaïo, phaùt sinh söï thaáy, söï hieåu, ñöa ñeán an tònh, thaéng trí, nieát baøn". Ñoù laø ñoaïn ñaàu baøi kinh Chuyeån phaùp luaân, baøi ñaàu tieân maø Phaät giaûng sau khi phaân vaân maáy tuaàn lieàn, trong ñoù ta thaáy roõ caùi maø Ngaøøi tìm kieám khoâng phaûi laø söï thoáng nhaát vôùi thaùnh thaàn, vôùi ñaïi ngaõ maø laø söï thaáy, söï hieåu. Caùi thaáy laø ñieàu quan troïng baäc nhaát trong ñaïo Phaät maø con ñöôøng ñöa ñeán ñoù khoâng gì khaùc hôn laø pheùp thieàn ñònh. Noùi moät caùch giaûn ñôn, ñoù laø phöông phaùp nhieáp taâm, tænh giaùc ñeå quaùn chieáu vaø thaáy söï vaät ñuùng nhö noù laø. Trong phöông phaùp ñoù khoâng heà coù söï caàu khaån, van xin ñeán moät ai khaùc. Phaàn lôùn chuùng ta khoâng hieåu taïi sao pheùp thieàn ñònh, ngoài moät choã, höôùng taâm vaøo beân trong maø laïi phaùt sinh ñöôïc tri kieán veà theá giôùi. Ñoù laø söï aån maät muoân ñôøi cuûa pheùp thieàn ñònh, chæ coù ai neám traûi roài môùi bieát, chö Phaät chö Toå coù töø bi ñeán maáy cuõng khoâng theå giaûi thích cho chuùng ta nghe. Nhöng coù ñieàu chaéc chaén laø ñoái vôùi Phaät giaùo tri kieán ñích thöïc chæ phaùt sinh trong thieàn ñònh, "ôû ñaâu coù Phaät giaùo laø coù thieàn ñònh, ôû ñaâu coù thieàn ñònh laø coù Phaät giaùo". Phaàn lôùn chuùng ta cho raèng, muoán coù tri kieán veà söï vaät, haõy ñeán vôùi noù vaø phaân tích noù. Ñoù chính laø neàn taûng baát di baát dòch cuûa neàn khoa hoïc xöa nay. Vaø muoán phaân tích söï vaät thì duïng cuï xuaát saéc nhaát cuûa con ngöôøi laø khaû naêng lyù luaän phaùn ñoaùn, vaéng boùng noù con ngöôøi rôi vaøo toân giaùo thaàn bí. Neàn khoa hoïc cuûa chuùng ta cuõng coù moät ñònh ñeà haún hoi veà theá giôùi, ñoù laø quan nieäm veà moät theá giôùi khaùch quan, ñoäc laäp vôùi con ngöôøi, con ngöôøi chaúng may coù cheát ñi thì theá giôùi vaãn cöù tröôøng toàn vôùi thôøi gian. Vôùi ñònh ñeà ñoù, vôùi duïng cuï ñoù, con ngöôøi ñaõ leân ñöôøng töø gaàn 400 naêm nay ñeå tìm "caùi thaáy caùi hieåu" veà theá giôùi vaø nhöõng thaønh töïu xuaát saéc cuûa neàn vaät lyù laøm ta thaáy nhaän thöùc ñoù haún phaûi ñuùng ñaén. Vôùi thôøi gian, con ngöôøi coù theâm moät duïng cuï ñaéc löïc nöõa, ñoù laø caùc thieát bò tinh vi ñeå phaùt hieän, ño löôøng, tính toaùn caùc hieän töôïng, chuùng laø nhöõng trôï thuû ñaéc löïc cho oùc suy luaän. Vôùi khaû naêng huøng haäu ñoù, neàn vaät lyù hieän ñaïi cuûa theá kyû naøy ñaõ ñi saâu vaøo lónh vöïc vi moâ cöïc nhoû ñeå phaùt hieän neàn taûng cuoái cuøng cuûa theá giôùi vaät chaát, moät theá giôùi maø ngöôøi ta cöù nhaát ñònh cho laø noù phaûi ñöôïc xaây döïng töø caùc "haït cô baûn". Ñoù cuõng laø moät thöù ñònh ñeà maø khoâng ai trong ngaønh vaät lyù daùm phuû nhaän. Ngaøy nay sau hôn nöûa theá kyû tìm kieám nguoàn goác cuoái cuøng cuûa vaät chaát, ngaønh vaät lyù hieän ñaïi ñang ôû trong moät cuoäc khuûng hoaûng veà nhaän thöùc luaän. Ñoù laø, nhöõng hieän töôïng trong theá giôùi vi moâ ñoù khoâng aên khôùp vôùi lyù luaän cuûa chuùng ta, daïng xuaát hieän cuûa chuùng maâu thuaãn laãn nhau, haønh tung cuûa chuùng tuøy thuoäc nôi caùch ta quan saùt chuùng vaø quan troïng nhaát, söï xuaát hieän cuûa vaät chaát haàu nhö phuï thuoäc nôi yù thöùc con ngöôøi. Hieän nay ngöôøi ta ngôø raèng vaät chaát chæ laø daïng xuaát hieän cuûa moät thöïc taïi khaùc, thöïc taïi ñoù bao goàm toaøn theå vuõ truï, trong ñoù coù yù thöùc con ngöôøi. Trong neàn vaät lyù hieän ñaïi, theá giôùi heát laø moät thöïc theå khaùch quan, oùc suy luaän thuaàn tuùy ñaõ bôùt hieäu nghieäm, noù coøn gì laø khoa hoïc, noù khaùc gì vôùi toân giaùo ? Ngöôøi ta ñi theâm moät böôùc vaø thaáy raèng, nhöõng gì maø neàn vaät lyù ñang khaùm phaù vaø caûm nhaän raát truøng hôïp vôùi nhöõng keát luaän cuûa caùc thaùnh nhaân Phaät giaùo. Nhieàu nhaø vaät lyù nhaän ra raèng, vuõ truï ñöôïc moâ taû trong Kinh Hoa Nghieâm laø hoaøn toaøn truøng hôïp vôùi quan nieäm ñöông thôøi cuûa vaät lyù hoïc vaø ngaøy nay coù nhieàu phaùt bieåu veà theá giôùi vaø vuõ truï maø ngöôøi ta khoâng bieát cuûa moät nhaø vaät lyù hay moät nhaø ñaïo hoïc. Trong moät cuoäc hoäi thaûo gaàn ñaây taïi Vienna (AÙo), coù nhaø vaät lyù daùm ñaët caâu hoûi: "Neáu con ngöôøi khoâng ai nhìn maët traêng caû thì lieäu maët traêng coù toàn taïi khoâng?". Ñieàu ñoù coù nghóa, nhaø vaät lyù khoâng coøn xem theá giôùi vaät chaát hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi yù thöùc con ngöôøi nöõa, noù naèm trong moät theå töông taùc qua laïi maø ngaøy nay ta goïi laø "phi tuyeán tính". Cuõng taïi hoäi nghò ñoù, ñaïi dieän cuûa Phaät giaùo laø vò Ñaït-lai laït-ma laïi noùi moät caùch raát khieâm toán theo luaän giaûi Trung quaùn: "Söï vaät chæ coù yù nghóa trong moái töông quan vôùi caùc söï vaät khaùc". Ñieàu caàn keát luaän nôi ñaây laø phöông phaùp thieàn quaùn cuûa caùc nhaø ñaïo hoïc ñaõ daãn ñeán nhöõng "caùi thaáy, caùi hieåu" maø ngaøy nay neàn vaät lyù ñang ñoái dieän vôùi nhöõng thieát bò tinh teá cuûa hoï. Taïi sao moät beân "nhìn vaøo beân trong", beân kia "nhìn ra beân ngoaøi" maø cuoái cuøng laïi coù moät keát luaän nhö nhau? Chæ coøn moät caâu traû lôøi duy nhaát laø caû beân trong laãn beân ngoaøi ñeàu laø nhöõng daïng xuaát hieän cuûa moät nhaát theå maø ñaïo Phaät goïi laø Chaân nhö. |
[ Trôû Veà ]