|
|
|
| Trung
Quoác coù boán bieåu töôïng
lôùn, ñoù laø Hoaøng Haø,
Tröôøng Giang, Hoaøng sôn vaø Vaïn
Lyù tröôøng thaønh. Hoaøng Haø
vaø Tröôøng Giang coù cuøng moät
queâ höông laø cao nguyeân Taây Taïng,
ñoù laø suoái nguoàn cuûa nhieàu
con soâng lôùn khaùc cuûa chaâu AÙ,
trong ñoù coù soâng Cöûu Long cuûa
chuùng ta. Giöõa Tröôøng Giang vaø
Hoaøng Haø thì Tröôøng Giang coù
leõ quan troïng hôn trong ñôøi soáng
kinh teá vaø xaõ hoäi, lòch söû
vaø vaên hoùa cuûa Trung Quoác.
Tröôøng Giang (Changjiang) cuõng coøn coù teân laø Döông Töû Giang vôùi 6600km laø con soâng daøi nhaát chaâu AÙ, ñöùng haøng thöù ba (36) treân theá giôùi, chaûy qua taùm tænh cuûa Trung Quoác, chia sôn haø xöù naøy ra hai mieàn nam baéc. Tröôøng Giang quaù roäng neân ngaøy xöa khoâng coù caàu naøo baéc qua noåi, ngöôøi ta chæ ñi baèng thuyeàn. Ngöôøi vöôït Döông Töû noåi tieáng nhaát coù leõ laø Boà-ñeà Ñaït-ma, oâng qua soâng baèng moät chieác laù con, ñi töø Nam Kinh leân nuùi Thieáu Laâm taïi Tung sôn, sau khi truyeàn yù chæ cho Löông Vuõ Ñeá khoâng thaønh. Ñoù laø theá kyû thöù naêm. Ngaøy nay taïi Nam Kinh, Vuõ Haùn vaø Truøng Khaùnh ñaõ coù caàu baéc ngang soâng. Baét nguoàn töø moät ñoä cao 5600m, vöôït qua bao thaùc gheành nuùi non ñeå chaûy ra bieån ôû Thöôïng Haûi, soâng Tröôøng Giang daãn nöôùc luoàn laùch ñi qua bao nhieâu mieàn linh ñòa kyø dò, laø keû chöùng kieán bieát bao ñieàu ñaõ naèm trong boùng toái cuûa lòch söû, laø nguoàn caûm khaùi voâ taän cuûa caùc thi haøo. Töø Tröôøng Giang sinh ra khoaûng 700 con soâng con maø tôùi nhìn taän maét toâi môùi hay chuùng chaúng nhoû beù chuùt naøo. Nhöõng soâng hoà ñoù cuõng raát noåi tieáng nhö soâng Mòch La cuûa Khuaát Nguyeân, Tieàn Ñöôøng cuûa naøng Kieàu, Ñoäng Ñình Hoà cuûa Lyù Baïch. Soâng Tröôøng Giang cuõng laø chöùng nhaân cuûa caùc cuoäc chieán ñaáu trong lòch söû ñaày noäi chieán vaø ngoaïi xaâm cuûa Trung Quoác, töø thôøi Tam Quoác xa xöa ñeán thôøi caän ñaïi naøy. Con soâng naøy vôùi löu löôïng khuûng khieáp ñaõ hoøa maùu cuûa bao ngöôøi trong doøng chaûy cuûa noù, noù ñaõ ghi hình aûnh ñaày gioù vaø löûa taïi Xích Bích cuûa ñaàu coâng nguyeân naøy vaø vôùi vieäc Trung Quoác dôøi ñoâ veà Truøng Khaùnh treân, Tröôøng Giang khoâng queân moät nöôùc Trung Quoác suy nhöôïc bò Nhaät chieám cöù vaø xaâu xeù. Theá nhöng vöôït leân taát caû nhöõng uaån khuùc cuûa lòch söû laø phong caûnh laï luøng cuûa Tröôøng Giang vì doøng chaûy töø taây sang ñoâng cuûa noù ñaõ daãn doøng soâng uoán löôïn döôùi nhöõng heûm nuùi hieåm trôû vôùi nhöõng vaùch ñaù haàu nhö döïng ñöùng tôùi maây. Ñoù laø nhöõng vuøng nuùi non truøng ñieäp cuûa Vu sôn maø Tröôøng Giang ñaõ tìm ñöôøng len loûi döôùi nhöõng heûm saâu. Nhöõng ñoaïn soâng naèm giöõa hai vaùch nuùi döïng ñöùng ñöôïc goïi laø "hieäp" vaø töø ñoù maø sinh ra "Tröôøng Giang tam hieäp", ba heûm soâng noåi tieáng xöa nay ñaõ thu huùt haøng theá heä ñeán vieáng vaø ngaøy nay treân theá giôùi noù ñaõ thaønh moät ñieåm tuï hoäi cuûa du khaùch, chæ ñöùng sau Vaïn Lyù tröôøng thaønh. Ñi qua tam hieäp naøy cuõng laø soáng laïi moät thôøi lòch söû cuûa Trung Quoác, cuõng laø nôi ñoïc laïi vaøi trang huyeàn söû vaø nhieàu baøi thô tuyeät dieäu cuûa caùc thi haøo baát töû. Muoán ngaém Tröôøng Giang tam hieäp ta khoâng coù naøo khaùc hôn laø ñi taøu doïc ñöôøng thuûy, ñoù laø khoaûng giöõa Phong Ñoâ vaø Nghi Xöông, ñoaïn soâng daøi khoaûng 200km. Theá nhöng toâi leân taøu töø Truøng Khaùnh vaø veà ñeán Kinh Chaâu, ñoaïn daøi hôn 500km ñeå ñöôïc ngaém Tröôøng Giang nhieàu hôn vaø nhôù moät thôøi cuûa Tam Quoác Chí. Ñaây laø con soâng hieåm yeáu cuûa nöôùc Thuïc, caû Löu Bò, Quan Coâng, Tröông Phi ñeàu cheát treân bôø soâng naøy caùch ñaây 18 theá kyû. Döông Töû Giang ! Con soâng ghi daáu trong toâi töø thôøi thô aáu laø ñaây. Soâng roäng meânh moâng, hai bôø xa laéc. Nöôùc soâng chaûy khoâng maïnh nhö toâi töôûng, veà sau toâi bieát ôû haï löu coù ñeâ ñaäp ñeå ñieàu hoøa doøng chaûy. Maøu nöôùc ñuïc ngaàu, nöôùc ñaëc quaùnh phuø sa, nhìn nhö nöôùc soâng Cöûu Long. Theá nhöng neáu soâng Cöûu Long ñaày luïc bình thì ôû ñaây khoâng coù beøo cuûi troâi soâng, chæ nöôùc vaø nöôùc. Doïc doøng soâng naøy laø voâ soá chuyeän coå tích. Truøng Khaùnh laø nôi hôïp löu cuûa hai soâng Döông Töû vaø Gia Laêng, laø caûng soâng quan troïng, coù moät lòch söû khoaûng 3000 naêm. Xung quanh Truøng Khaùnh ngaøy xöa coù ñòa danh laø Quyø Chaâu, nôi Khoång Minh xeáp ñaù laäp Baùt traän ñoà, laïc vaøo ñoù thì khoûi ra. Luïc Toán, töôùng nhaø Ngoâ cuõng chaúng ra ñöôïc, may nhôø coù nhaïc phuï cuûa Khoång Minh chæ ñöôøng môùi thoaùt. Ra khoûi Truøng Khaùnh khoaûng hôn 100km ta ñeán Phong ñoâ, ôû ñoù coù moät ngoâi ñeàn ñöôïc meänh danh laø "Quæ thaønh phong ñoâ" naèm ôû bôø baéc soâng Döông Töû, ñöôïc xaây caùch ñaây 2000 naêm. Tôùi ñaây ta seõ thaáy caàu Naïi Haø, Quæ moân quan, Aaâm taøo ñòa phuû. Thaàn thoaïi Trung Quoác cho raèng hoàn phaùch con ngöôøi seõ ñeán ñaây sau khi cheát, ñi qua caàu vaø taùi sinh laïi laøm ngöôøi. Sau Quæ moân quan khoaûng 100km, treân bôø baéc ta seõ ñeán Thaïch baûo traïi. Ñaây laø moät kieán truùc ñöôïc xaây trong thôøi Vaïn Lòch nhaø Minh, caùch ñaây khoaûng 400 naêm. Baûo traïi laø moät ñeàn 12 taàng xaây treân nuùi ñaù, cao 56m, thôø Phaät. Nôi ñaây töø trong moät loã ñaù coù gaïo chaûy ra lieân tuïc ñeå nuoâi taêng ni. Töø ñoù maø ñeàn ñöôïc mang teân "baûo traïi". Theá nhöng do taêng ni tìm caùch ñuïc ñeõo cho loã ñaù roäng ra haàu coù theâm gaïo, töø ñoù gaïo heát chaûy ! Treân bôø nam soâng Döông Töû ta sôùm ñeán ñeàn thôø Tröông Phi. Ñaây laø nôi vò ñaïi töôùng maët ñen bò aùm haïi naêm 220. Ñeàn cuûa oâng ñöôïc xaây vaøo ñôøi Toáng (960-1127), naèm trong röøng nuùi xanh töôi vôùi voâ soá tranh töôïng vaø bia ñaù. Xuoâi doøng Döông Töû caùch ñoù khoâng ñaày 80km naèm treân bôø baéc laø Baïch Ñeá thaønh, nhö ta ñaõ bieát, laø nôi Löu Bò töø traàn hai naêm sau khi Tröông Phi cheát. Ñoù laø choã Löu Bò ruùt veà choán an toaøn cuûa nöôùc Thuïc sau khi ñaùnh Ngoâ thaát baïi. Vì theá xuoâi doøng töø Döông Töû veà phía ñoâng, thaønh Baïch Ñeá laø cöûa ngoõ böôùc vaøo khu vöïc hieåm yeáu cuûa soâng, vaøo "hieäp" thöù nhaát, Cuø Ñöôøng hieäp. Cuø Ñöôøng hieäp laø hieäp heïp nhaát vaø cuõng laø ñeïp nhaät, coù nôi soâng chæ roäng 100m. Hai bôø nuùi ñaù coù ñoä cao khoaûng 500-700m taïo ngöôøi ñi treân soâng trong heûm nuùi moät caûnh töôïng voâ song cuûa thieân nhieân huøng vó. Trong ba hieäp thì hieäp Cuø Ñöôøng ngaén nhaát, chæ daøi chöøng 8km, nhöng ñeå laïi aán töôïng to lôùn nhaát. Ñoã Phuû vieát veà Cuø Ñöôøng hieäp: Cuø Ñöôøng giaùp khaåu khuùc giang ñaàu,Sau Cuø Ñöôøng Hieäp, soâng Döông Töû ñi vaøo ñòa phaän cuûa Vu sôn. Vu sôn laø moät mieàn nuùi non meânh moâng vôùi 12 ñænh nuùi quanh naêm maây muø. Chaûy döôùi chaân Vu sôn laø Vu Hieäp, daøi 46km. Ñi trong heûm nuùi naøy khaùch rôøi ñòa phaän Töù Xuyeân ñeå qua tænh Hoà Baéc. Trong caûnh maây möa cuûa Vu sôn ñoù coù moät choûm ñaù cao 7m, ñöùng maõi vôùi trôøi ñaát töø 2000 naêm nay. Ñoù laø ñænh Thaàn nöõ phong. Ngaøy noï caùh ñaây caû hai ngaøn naêm, vua nöôùc Sôû leân Vu sôn ñeå tìm phöông aùn trò thuûy vì con soâng Döông Töû taâm tö baát thöôøng, thöôøng hay noåi giaän daâng nöôùc phaù hoaïi muøa maøng. Treân ñænh Vu sôn ñoù coù moät naøng con gaùi ñeán vôùi vua, khoâng ai xa laï, naøng laø con gaùi cuûa Taây Vöông Maãu. "Thieáp ôû phía nam Vu sôn, treân ñaù Cao Khaâu, buoåi sôùm laøm maây, buoåi chieàu laøm möa, sôùm sôùm chieàu chieàu ôû chaân nuùi Döông Ñaøi". Taïi Cao Ñöôøng treân Vu sôn, naøng chæ cho vua caùch trò thuûy vaø hôn theá nöõa, taëng vua nhieàu ñeâm chaên goái. Ngaøy nay Cao Ñöôøng coøn ñeàn thôø Thaàn nöõ nhöng nay ñaõ taøn pheá. Ñi taøu döôùi soâng, toâi thaáy ñöôïc hình daùng naøng treân cao, nhoû nhö ngoùn tay uùt, loøng nhôù ñeán cuoäc tình cuûa naøng Lyù ngö. Ñi theâm moät ñoaïn, taïi Vu Hieäp naøy ta thaáy moät bia ñaù töông truyeàn do Khoång Minh töï tay vieát, neùt chöõ voâ cuøng maïnh meõ. Sau ñoù, taïi moät nôi trong Vu Hieäp naøy coù ngöôøi quaû quyeát vôùi toâi ñaây laø choã traän Xích Bích ñaõ dieãn ra. Xích Bích laø traän ñaïi thaéng cuûa Chu Du, duøng keá hoûa coâng maø phaù "hôn taùm möoi vaïn" quaân Taøo Thaùo. Ngaøy nay khoâng ai bieát ñích xaùc Xích Bích naèm ôû ñaâu treân soâng Döông Töû vì coù ñeán 4 ñòa danh mang teân naøy. Toâi nghe loøng ngaån ngô vì luùc ñoù gioù cöïc maïnh treân bong taøu, hai beân laø vaùch nuùi. Xuyeân qua caùc "hieäp" ôû ñaâu cuõng theá, khoâng nhaát thieát choã naøy, gioù maïnh ñeán noãi ngöôøi ta khoù ñöùng laâu treân bong taøu ñöôïc, noù thoåi thoác giöõa caùc heûm nuùi daøi vaøi chuïc caây soá nhö moät oáng beä khoång loà. Duøng keá hoûa coâng trong caùc heûm nuùi côõ naøy thì thaät laø taøn khoác nhöng cuõng thaät lôïi haïi vì chæ caàn gioù ñoåi chieàu thì ñoù môùi laø Quæ moân quan. Ñaây phaûi laø moät caûnh töôïng long trôøi lôõ ñaát maø taïi Baïch Ñeá thaønh toâi thaáy ñöôïc veõ laïi heát söùc sinh ñoäng. Gheâ gôùm thay, möu trí cuûa ngöôøi xöa, bieát keát hôïp caû trôøi ñaát trong möu ñoà cuûa mình. Ngaøy nay treân soâng khoâng coøn khoùi muø, côø leänh, khí giôùi, thuyeàn beø...Xích Bích ñaõ chìm trong lòch söû.
H 38: Sô ñoà Tröôøng Giang tam hieäp. 1) Ñeàn thôø Tröông Phi; 2) Baïch ñeá thaønh; Fengje: Quæ thaønh phong ñoâ; 3)4) Cuø Ñöôøng hieäp; Wusahn: Vu sôn; 5) Thaàn nöõ phong; 6)Vu hieäp; Zigui: Tæ qui; 7) Khuaát Nguyeân moân; Xiling: Taây Laêng hieäp; 8) Binh Thö Khoång Minh; Yichang: Nghi Xöông
Nhaát khöù Töû Ñaøi lieân soùc maïc,
Nôi ñaây ngöôøi ta cuõng khoâng coøn maáy quan taâm ñeán Tam Quoác Chí ngaøy xöa maø ñang xaây leân moät coâng trình vó ñaïi baäc nhaát cuûa Trung Quoác, ñoù "Tam Hieäp coâng trình", xaây ñaäp ngaên soâng laøm thuûy ñieän vaø ñieàu hoøa nöôùc soâng Tröôøng Giang. Gheù Nghi Xöông, toâi thaáy moät coâng tröôøng khoång loà, töø cao nhìn xuoáng thôï thuyeàn laøm vieäc taáp naäp coù leõ cuõng nhö nhöõng ngaøy cuûa Vaïn Lyù tröôøng thaønh cuûa 2200 naêm tröôùc. Nôi ñaây seõ coù moät ñaäp nöôùc vó ñaïi daøi 2km, cao 185m ngaên doøng chaûy cuûa soâng Döông Töû. Toaøn boä coâng trình thuûy ñieän seõ hoaøn taát naêm 2009 nhöng ñeán naêm 2003 thì Tröôøng Giang tam hieäp ñaõ ñöôïc ngaên nöôùc, möïc nöôùc seõ daâng cao ít nhaát 75m. Hôn hai trieäu daân seõ phaûi di cö, keå caû daân Tæ Qui, soá phaän cuûa hoï cuõng bi thaûm khoâng keùm Khuaát Nguyeân, Chieâu Quaân. Thaàn nöõ phong, Baïch Ñeá thaønh chaéc chaén khoâng bò ngaäp vì naèm treân cao nhöng haàu nhö taát caû nhöõng phong caûnh voâ song cuûa Tröôøng Giang tam hieäp seõ chìm trong bieån nöôùc. Toâi laø moät trong nhöõng ngöôøi cuoái cuøng ñöôïc thaáy tam hieäp. Seõ khoâng coøn ai nhaéc ñeán Xích Bích nöõa, noù ñaõ chìm trong lòch söû, nay noù seõ chìm trong ñaùy nöôùc. Vò thaàn nöõ ñöùng treân nuùi cao nhìn xuoáng chaéc khoâng ngôø baøi hoïc trò thuûy cuûa mình ngaøy xöa nay ñaõ ñöôïc öùng duïng trieät ñeå nhö theá. |
Sau
Vu Hieäp ta ñeán Taây Laêng hieäp,
vôùi 80km, laø hieäp daøi nhaát
trong caû ba, baét ñaàu vôùi Tæ
Qui vaø chaám döùt vôùi Nghi Xöông.
Hieäp naøy coù nhieàu ñaù ngaàm,
nöôùc xoaùy vaø laø hieäp nguy
hieåm nhaát. Nôi ñaây töông
truyeàn laø choã Khoång Minh daáu binh
thö khi chöa tìm ra ngöôøi keá
vò xöùng ñaùng. Ñeán Tæ
Qui ta nhôù ñeán Khuaát Nguyeân |
|
| Töø Kinh Chaâu toâi
ñi Vuõ Haùn (Wuhan ) . Vuõ Haùn laø
thaønh phoá naèm treân choã tuï
hoäi cuûa soâng Tröôøng Giang vaø
moät con soâng neân thô khaùc teân
laø Haùn Thuûy. Ngaøy xöa chöa heà
coù teân Vuõ Haùn vì thaät ra Vuõ
Haùn laø do ba thò traán hôïp laïi,
ñoù laø Vuõ Xöông, Haùn Döông
vaø Haùn Khaåu. Ngaøy tröôùc
chuùng laø ba thò traán rieâng bieät,
caùch nhau bôûi soâng Tröôøng
Giang roäng meânh moâng. Ngaøy nay chieác
caàu Tröôøng Giang taïi Vuõ Haùn
noái chuùng laïi vôùi nhau bieán
thaønh moät thò traán phoàn vinh, ñoàng
thôøi khai töû teân Vuõ Xöông,
laøm nhieàu ngöôøi yeâu thô
tieác nuoái.
Ñöôøng ñi cuûa toâi töø Kinh Chaâu ñeán Vuõ Haùn chính laø ñöôøng xuyeân qua Giang Chaâu, moät vuøng hoa gaám cuûa thô phuù ñôøi Ñöôøng. Giang Chaâu laø moät vuøng coù teân töø thôøi ñaàu coâng nguyeân. Thôøi nhaø Haùn Tuyeân Ñeá (naêm 65), trieàu ñình laáy moät soá vuøng cuûa Döông Chaâu, Kinh Chaâu maø laäp ra Giang Chaâu, thuû phuû laø Vuõ Xöông. Ñoù laø moät vuøng xanh töôi, nhieàu soâng hoà, goàm Nhaïc Döông, Ñoäng Ñình Hoà, Lö sôn, Haùn Thuûy, Taàm Döông. Ngaøy nay teân Giang Chaâu ñaõ bieán maát treân baûn ñoà, noù ñaõ ñöôïc chia vaøo hai tænh Hoà Baéc vaø Giang Taây. Vuõ Xöông moät thôøi laø thuû phuû cuûa Giang Chaâu, laø ñòa danh noåi tieáng. Hôn hai ngaøn naêm tröôùc ôû ñaây coù ngöôøi ñaùnh ñaøn hay teân laø Baù Nha. Baù Nha hay ñaøn baøi Löu thuûy cao sôn, baøi naøy khoâng ai bieát thöôûng thöùc chæ tröø moät ngöôøi. Ngöôøi ñoù laø Chung Töû Kyø. Laõ Thò Xuaân Thu keå: Ngaøy noï Baù Nha gaûy ñaøn, loøng nhôù tôùi nuùi cao, Töû Kyø lieàn baûo: "Thieän taïi hoà coå caàm, Nguy nguy hoà nhöôïc Thaùi sôn" (Ñaùnh ñaøn hay thay, Voøi voïi nhö Thaùi sôn). Ñeán luùc Baù Nha nghó ñeán vöïc saâu, Töû Kyø nhaän ra ngay "Ñaêng ñaêng hoà nhöôïc löu thuûy" (Cuoàn cuoän nhö nöôùc chaûy). Ñeán luùc Töû kyø cheát, Baù Nha ñaäp ñaøn khoâng bao giôø gaûy nöõa. Taïi Vuõ Haùn ngaøy nay coù moät caùi laâu caùc vôùi bieån ñeà boán chöõ "Löu thuûy cao sôn", beân caïnh ñoù laø moät phieán ñaù, ñoù laø nôi Baù Nha töøng gaûy ñaøn. Phía ñoâng Vuõ Haùn coù Ñoâng Hoà roäng meânh moâng, cuõng trong thôøi Chieán quoác cuûa Baù Nha Töû Kyø coù moät thi haøo ñaõ ñeán ñaây, ñoù laø Khuaát Nguyeân maø ta ñaõ nhaéc ñeán. Ngaøy nay nôi ñaây coù töôïng cuûa oâng vaø vieän baûo taøng ngheä thuaät noùi veà con ngöôøi chí khí ñoù. Mieàn linh ñòa cuûa nhaïc vaø thô nhö Vuõ Xöông cuõng phaûi laø choã lui tôùi cuûa thaàn tieân. Töông truyeàn raèng coù moät ñaïo só tu thaønh tieân teân laø Phí Vaên Vi (38), côõi haïc vaøng ngao du soâng thuûy. Tieân hay côõi haïc. Treân nuùi Thanh Thaønh, queâ höông cuûa ñaïo só, tieác thay keû ngöôøi traàn maét thòt nhö toâi khoâng gaëp tieân cuõng chaúng thaáy haïc. Nhaéc laïi chuyeän Ñoâng Hoà thì tieân vaø haïc bay ngang ñaây thaáy moät beân laø Tröôøng Giang hoaønh traùng, moät beân laø Ñoâng Hoà kieàu dieãm môùi nghæ chaân treân moûm ñaù Hoaøng Hoäc. Haäu theá môùi xaây moät laâu caùc ngay treân moûm ñaù ñoù, ñaët teân laø Hoaøng Haïc Laâu, töông truyeàn khoaûng trong theá kyû thöù tö sau coâng nguyeân. Boán traêm naêm sau coù moät nhaø thô teân Thoâi Hieäu (39) ñeán ñaây. OÂng leân laàu ngaém caûnh Haùn Döông beân kia soâng, caûnh trôøi chieàu treân Tröôøng Giang vaø saùng taùc baøi thô Hoaøng Haïc Laâu baát huû: Tích nhaân dó thöøa hoaøng haïc khöù,Ñeán Giang Chaâu thì laøm sao toâi queân ñöôïc "Giang Chaâu tö maõ". Ñoù laø teân ñöôïc ñaët cho Baïch Cö Dò, nhaø thô lôùn cuûa ñôøi Ñöôøng. Cuõng nhö Khuaát Nguyeân ngaøn naêm veà tröôùc, Baïch Cö Dò laø keû laøm quan nhöng ñaày chí khí, ñôøi oâng bò ñaùm quan laïi baát taøi vuøi daäp. Naêm 816, luùc 44 tuoåi, oâng bò giaùng chöùc ñi laøm tö maõ (41) ôû Giang Chaâu. Luùc naøy Giang Chaâu ñaõ dôøi thuû phuû töø Vuõ Xöông veà Taàm Döông. Taàm Döông chaúng qua laø moät ñoaïn soâng cuûa Tröôøng Giang, ñòa danh ñoù cuõng ñaõ bieán maát, ngaøy nay ñöôïc goïi laø Cöûu Giang (Jiujiang ) . Taàm Döông laïi naèm saùt nuùi Lö sôn, moät thaéng caûnh vaø nuùi thieâng cuûa Phaät giaùo. Baïch Cö Dò veà ñoù, "döïng moät maùi nhaø tranh beân chuøa Ñoâng Laâm, döôùi ngoïn Ñoâng Loâ thuoäc daõy Lö sôn, daønh phaàn lôùn thì giôø tu tieân hoïc Phaät" (42). Theá nhöng Baïch Cö Dò laø ngöôøi hay coù loøng xoùt thöông vôùi phuï nöõ. Möôøi naêm tröôùc ñoù, naêm 806, oâng ñaõ vieát baøi Tröôøng haän ca thöông khoùc cho ngöôøi ñeïp Döông Quí Phi. Ñoù laø moät baøi thô ñeå laïi cho haäu theá moät taám loøng caûm thoâng ñaày nhaân ñaïo vôùi thaân phaän cuûa hoàng nhan baïc meänh. Naêm 816, sau khi chöùng kieán caûnh troâi noåi cuûa chính ñôøi mình, ñeâm noï, beân beán Taàm Döông hiu quaïnh, oâng nghe tieáng ñaøn tyø baø trong moät chieác thuyeàn, "gioïng ñaøn lanh laûnh coù tieáng ôû kinh kyø". Haõy nghe lôøi töï söï cuûa oâng: "Hoûi ra môùi bieát laø moät ngöôøi xöôùng nöõ ôû Tröôøng An thöôøng hoïc ñaøn ôû hai nhaø thieän taøi hoï Muïc vaø hoï Taøo; ñeán khi tuoåi caû saéc suy môùi gôûi thaân laøm vôï moät ngöôøi laùi buoân. Lieàn baûo ñaët röôïu vaø gaûy maáy khuùc ñaøn chôi, gaûy xong ngöôøi aáy buoàn baõ, töï keå khi treû trung thì vui thuù chöøng naøo, nay phaûi löu laïc tieàu tuïy ôû nôi giang hoà. Ta ra laøm quan ôû ngoaøi ñaõ hai naêm vaãn thöôøng laúng laëng, töï döng ñeâm aáy caûm maáy lôøi naøng noùi môøi ñeå yù noãi mình bò giaùng trích, nhaân laøm baøi ca tröôøng thieân ñeå taëng. Caû baøi coù 616 chöõ, ñaët teân laø Tyø baø haønh". OÂi, nhaø thi haøo cuøng khoùc vôùi naøng kyõ nöõ, coù caûnh naøo ñaùng caûm khaùi hôn ? Vì theá maø taùc phaåm Tyø baø haønh vang danh muoân thuôû, döôùi nuùi Lö sôn maø sinh ra ñöôïc baøi thô traùc tuyeät cuûa kieáp nhaân sinh. Môùi ñaàu laø: Taàm Döông giang ñaàu haï toáng khaùch,Ñeå roài ngöôøi nghe caûm thaáy: Ñoàng thò thieân nhai truaân laïc nhaân,Vaø luùc chia tay: Toïa trung khaáp haï thuøy toái ña ?May thay cho Baïch Cö Dò, veà sau oâng laïi ñöôïc vôøi veà kinh, nhaän nhieàu nhieäm sôû khaùc nhau. Theá nhöng oâng cuõng ñaõ chaùn ngaùn ñöôøng hoaïn loä, chæ nhaän nhöõng chöùc vuï khoâng phaûi tranh giaønh vôùi quan laïi trong trieàu. OÂng traùnh trieàu ñình, chuû ñoäng xin coâng taùc ôû nhöõng vuøng xa nhöng tuyeät ñeïp Haøng Chaâu, Toâ Chaâu. Caùc ñôøi vua thay theá nhau, vò naøo cuõng coi troïng oâng nhöng oâng tìm caùch xa laùnh, nhaän nhöõng chöùc töôùc ít theá löïc. Naêm 836 oâng veà höu vôùi haøm Hình boä thöôïng thö, keát baïn vôùi sö Nhö Maõn, töï xöng laø Höông sôn cö só, "loøng nôi Thích Phaïn, chaân choán Laõo Trang". Baïch Cö Dò maát naêm 845, thoï 75 tuoåi. OÂng ñeå laïi khoaûng 2800 baøi thô, ñöùng ngang haøng vôùi Lyù Baïch vaø Ñoã Phuû nhöng neáu Lyù Baïch phoùng ñaõng giang hoà, Ñoã Phuû laên loùc phong traàn thì oâng laø moät nhaø Nho hieån ñaït, ñòa vò nghieâm tuùc, nghieâng veà trí tueä. |
|
|
| Cöûu Hoa sôn naèm trong
ñòa phaän tænh An Huy, caùch Vuõ
Hoà khoaûng 160km veà phía taây nam, ñöôøng
ñi ñeán ñoù raát khoù
khaên. Cöûu Hoa sôn khoâng ñöôïc
nhieàu ngöôøi bieát ñeán,
coù khi trong baûn ñoà cuõng khoâng
thaáy ghi, nhöng ñoù laø moät ñaïo
tröôøng quan troïng cuûa Phaät giaùo
Trung Quoác, laø truù xöù cuûa Ñòa
Taïng boà-taùt.
Toâi ñeán Cöûu Hoa baèng ñöôøng nuùi ñi töø Hoaøng sôn, xuyeân nhöõng daõy nuùi troàng toaøn traø. Treân nhöõng söôøn non naøy ngöôøi ta khoâng coøn thaáy boùng daùng du khaùch, daân cö thöa thôùt. Ñaây laø nhöõng reûo cao vôùi nöôùc soâng khe suoái trong vaét nhö ngoïc, khí trôøi dòu maùt vaø khaép nôi laø nhöõng cuïm traø troøn nhoû, caây laù li ti naèm beân nhau nguùt ngaøn ñoùn naéng. Nhöõng cuïm traø naøy soáng treân söôøn non, chuùng coù theå soáng treân ñoä cao tôùi 2000m. Chuùng seõ cho nhöõng ñoït traø non, coù khi ngöôøi ta haùi caû caønh ngoïn. Treân Hoaøng sôn vaø vuøng nuùi Cöûu Hoa, toâi thaáy töøng bao boá ñöïng traø, ñoù laø loaïi traø "xanh", caùc coïng traø daøi khoaûng 1cm, nhìn qua nhö coû khoâ voâ giaù trò. Saûn phaåm cuûa traø thì khoâng theå keå heát, nhöng taïi Trung Quoác toâi bieát theá naøo laø muøi vò traø xanh. Ñoù laø loaïi traø khoâng öôùp baát cöù moät loaïi thaûo moäc, hoa coû gì khaùc, noù giöõ nguyeân daïng cuûa traø, giöõ nguyeân muøi vò cuûa ñaát trôøi maø noù thu nhaän. Ñi treân vuøng nuùi röøng Chieát Giang naøy thì laøm sao toâi queân ñöôïc Luïc Vuõ. OÂng soáng trong ñôøi Ñöôøng, laø ngöôøi saønh pha traø, uoáng traø tôùi möùc xuaát thaàn nhaäp hoùa, ñöôïc toân laø "Traø thaùnh". Oaâng voán laø moät ñöùa treû bò boû rôi, ñöôïc moät vò hoøa thöôïng teân laø Trí Tích ñem veà chuøa nuoâi döôõng. Vò hoøa thöôïng naøy thöïc haønh traø ñaïo neân töø nhoû Luïc Vuõ ñaõ pha traø cho sö phuï. Nhaø vua Ñöôøng Ñaïi Toâng nghe danh Trí Tích saønh uoáng traø, cho vôøi vaøo cung, sai cao thuû traø ñaïo pha moät aám traø ñeå oâng thöôûng thöùc. Vò hoøa thöôïng laéc ñaàu cheâ "khoâng ngon". Nhaø vua ngaàm goïi Luïc Vuõ vaøo kinh, baûo pha moät aám khaùc, ñem tôùi cho Trí Tích. Trí Tích gaät guø khen: "Laàn naøy pha traø khoâng dôû, khoâng thua hoïc troø ta laø Luïc Vuõ". Veà sau, Luïc Vuõ rôøi chuøa, ñi du laõm vuøng haï löu Tröôøng Giang naøy, boå sung tri thöùc vaø kinh nghieäm veà traø ñeå tröôùc taùc boä "Traø kinh" goàm 3 quyeån, 10 chöông. Taäp kinh naøy trình baøy töø caùch haùi traø, sao traø, naáu nöôùc ñeán caùch pha traø, uoáng traø heát söùc tinh vi saâu saéc. Cuoái ñôøi, Luïc Vuõ veà Hoà Chaâu taïi Chieát Giang ôû aån. Phaûi chaêng nhöõng reûo cao treân söôøn Hoaøng sôn naøy ñaõ löu daáu vò traø thaùnh. Ñaát trôøi cuûa 12 theá kyû tröôùc phaûi chaêng vaãn coøn giöõ nguyeân veïn tính chaát ñeå cho nhöõng cuïm traø troøn nhoû naøy muøi vò cuûa ngaøy xöa maø Luïc Vuõ ñaõ moät thôøi thöôûng thöùc? Ñaát khoâng phaûi chæ cho traø muøi thôm cao quí, ñaát ñaïi bieåu cho söï an nhieân baát ñoäng cuûa boà-taùt, ñoàng thôøi laø choán aån maät chöùa bao ñieàu saâu kín. Coù moät vò boà-taùt, tính chaát cuûa Ngaøi laø "an nhaãn baát ñoäng, gioáng nhö ñaïi ñòa; vaéng laëng saâu kín gioáng nhö kho saâu". Vò aáy teân laø Ñòa Taïng vaø toâi ñang treân ñöôøng ñi ñeán ñaïo tröôøng cuûa Ngaøi ôû Cöûu Hoa sôn. Ñòa Taïng laø vò ñöôïc xem laø ngöôøi cöùu hoä cho nhöõng ai khoâng may rôi vaøo ñòa nguïc. Vì theá Ngaøi coøn coù danh hieäu laø U Minh giaùo chuû, ngöôøi cöùu vôùt nhöõng keû naèm trong caùc choã thaùc sinh toái taêm, ñau khoå. Ñòa Taïng cuõng ñöôïc xem laø ngöôøi cöùu ñoä treû con yeåu töû vaø löõ haønh phöông xa. Ñòa Taïng hay ñöôïc trình baøy nhö moät taêng só ñaàu troøn, tay caàm tích tröôïng coù saùu voøng, ñaïi dieän cho luïc ñaïo. Coù khi tranh töôïng veõ Ngaøi mang vöông mieän, tay caàm gaäy, ngoài treân löng laân. Cuõng nhö caùc vò boà-taùt khaùc, Ñòa Taïng öùng hieän voâ soá hình töôùng ñeå ñeán vôùi nhöõng ai caàn mình. Taïi sao Cöûu Hoa sôn ñöôïc goïi laø ñaïo tröôøng cuûa Ñòa Taïng ? Töø thôøi Taây Taán (317-420), Cöûu Hoa sôn ñaõ noåi tieáng laø moät caûnh nuùi ñeïp vôùi moät coå am do moät nhaø sö ngöôøi AÁn Ñoä teân laø Boâi Ñoä xaây naêm 401. Cöûu Hoa goàm chín ngoïn nuùi maø ñænh cao nhaát laø Thaäp vöông phong, ño ñöôïc 1431m. Thaät ra teân Cöûu Hoa coù töø ngaøy Lyù Baïch ñeán ñaây, nhaø thô lôùn thaáy chín ngoïn nuùi nhö chín ñoùa hoa môùi ñaët teân laø Cöûu Hoa sôn. Cuøng thôøi vôùi Lyù Baïch coù moät vò hoaøng töû xöù Trieàu Tieân, teân laø Kim Kieàu Giaùc (44). Kieàu Giaùc nghe danh Huyeàn Trang taïi Trung Quoác, quyeát ñeán xöù naøy ñeå tu hoïc. Naêm 730, ñoù laø thôøi kyø cuûa Ñöôøng Minh Hoaøng vaø Döông Quí Phi, Kieàu Giaùc ñeán Trung Quoác, nghe noùi ñeán Cöûu Hoa sôn, oâng ñeán ñoù vaø tìm thaáy ngoâi coå am noï khoâng ngöôøi saên soùc. Kieàu Giaùc xin gaëp chuû nuùi Hoa sôn thôøi ñoù laø moät vò coù teân Maãn Coâng, xin moät mieáng ñaát ñeå xaây caát töï vieän. Maãn Coâng hoûi bao nhieâu ñaát, Kieàu Giaùc chæ xin mieáng ñaát lôùn baèng taám aùo caø sa. Maãn Coâng vöøa gaät ñaàu thì mieáng aùo caø sa tung leân ñaõ phuû caû nuùi. Maãn Coâng ñöôïc nhieáp phuïc vaø veà sau cuøng con trai trôû thaønh ñeä töû cuûa Kim Kieàu Giaùc. Pheùp tung aùo caø sa xin ñaát cuùng döôøng thuù vò vaø nhieàu yù nghóa naøy veà sau ñöôïc Teá Ñieân hoøa thöông laëp laïi taïi Haøng Chaâu. Töø ñoù veà sau, taïi Cöûu Hoa sôn ñöôïc xaây döïng raát nhieàu chuøa chieàn töï vieän. Naêm 794, luùc ñoù Kieàu Giaùc 99 tuoåi, nghe moät tieáng goïi mô hoà, oâng bieát thôøi ñieåm cuûa mình ñaõ tôùi, töø giaõ trieäu taäp ñeä töû, ngoài maø nhaäp tòch. Ba naêm sau ñeä töû môû aùo quan ra thì nhuïc thaân coøn töôi, caùc khôùp xöông keâu "roån raûng nghe nhö tieáng xích vaøng rung chuyeån". Döïa treân kinh saùch ngöôøi ta môùi bieát ñoù chính laø Ñòa Taïng ñaõ öùng hieän vaø xaây döïng "Nhuïc thaân baûo ñieän". Vì coù nhieàu thaùp xaây leân treân ñieän, sau ñoù khoâng bao laâu khoâng coøn ai ñöôïc thaáy nhuïc thaân cuûa Kieàu Giaùc ñöôïc nöõa. Khoaûng baûy taùm traêm naêm sau, coù moät cao taêng teân laø Voâ Haø ñaïi sö (1497-1623, thoï 126 tuoåi), töø Nguõ Ñaøi ñeán Cöûu Hoa ñaûnh leã Ñòa Taïng. Luùc ñoù laø ñôøi nhaø Minh, chuøa chieàn hoang pheá, taêng chuùng löu laïc, Cöûu Hoa khoâng coøn moät boùng ngöôøi. Voâ Haø aån tu 100 naêm, ñoùi aên reã caây, khaùt uoáng nöôùc suoái, trích maùu cheùp kinh Hoa Nghieâm. Ba naêm sau khi cheát ngöôøi ta môùi khaùm phaù nhuïc thaân cuûa oâng, cuõng khoâng bò hö hoaïi. Nhuïc thaân cuûa Voâ Haø ñöôïc thôø taïi ñaây, trong Baùch Tueá cung, cuõng goïi laø Vaïn Nieân töï. Ngöôøi ta cho raèng Voâ Haø chính laø Kieàu Giaùc taùi sinh, ñeán ñaây ñeå löu laïi cho haäu theá nhuïc thaân cuûa mình vì taïi nhuïc thaân cuûa Kieàu Giaùc khoâng coøn ai chieâm baùi ñöôïc nöõa. Ngaøy nay Cöûu Hoa sôn ñöôïc phuïc hoài sôùm nhaát trong töù ñaïi danh sôn (45), hieän coù khoaûng 56 töï vieän, chöùa khoaûng 1300 coå vaät nhö kinh saùch, thö phaùp, hoïa ñoà. Theo phöông tröôïng Cöûu hoa sôn thì ngöôøi ta döï ñònh xaây döïng moät böùc töôïng Ñòa Taïng cao 99m, ñoù seõ laø böùc töôïng cao nhaát Trung Quoác vaø theá giôùi. Con soá 99m laø ñeå kyû nieäm 99 tuoåi thoï cuûa Kim Kieàu Giaùc. Cöûu Hoa sôn laø moät raëng nuùi cao, ñöôøng leân nuùi naèm trong moät röøng coå thoâng. ÔÛ ñaây khoâng coù phöông tieän cô giôùi leân nuùi, ta phaûi leo boä, ngöôøi giaø phuï nöõ phaàn lôùn phaûi ñi caùng. Ñoaïn cuoái cuøng leân ñænh laø moät taàng caáp vôùi 84 böïc ñaù xanh. Leo leân tôùi ñaây, khi hôi thôû moïi ngöôøi ñeàu ñaõ gaáp ruùt meät nhoïc, toâi thaáy moät thieáu phuï baét ñaàu vöøa ñi vöøa laïy, theo caùch "nhaát boä nhaát baùi". Chò maëc aùo quaàn ñen laøm toâi nhôù nhöõng ngöôøi ñaùnh troáng maø toâi gaëp taïi Laâm-tì-ni, AÁn Ñoä. Chò laïy theo kieåu Taây Taïng, töùc laø chaáp tay treân ñaàu, chaáp tay tröôùc ngöïc roài môùi cuùi laïy. Khuoân maët chò buoàn baõ nhöng nghieâm trang, daùng ñieäu chò uyeån chuyeån vaø cao quí. Chò caàu nguyeän Ngaøi Ñòa Taïng ñieàu gì, hôõi ngöôøi thieáu phuï ? Chò coù ngöôøi thaân vöøa maát, ñoïa sinh ñòa nguïc hay chò coù con nhoû trong caûnh thaäp töû nhaát sinh. Toâi leo heát 84 baäc thang ñeå ñeán Hoùa Thaønh töï, ñoù chính laø ñaïo tröôøng cuûa Ñòa Taïng, laø chuøa khai sôn cuûa Cöûu Hoa. Sôn moân coù boán coät truï treo hai caâu ñoái: Ñaïi Thaùnh ñaïo traøng ñoàng nhaät nguyeät,Vaø: Hoa ngaï phong tieàn höông vaân phieâu mieãu,Nôi ñaây laø hình töôïng cuûa Ñòa Taïng vôùi hai beân töôïng hoïa Thaäp ñieän Dieâm Vöông maø Ngaøi laø hoùa thaân. Trong Hoaù Thaønh töï ta coøn thaáy ñöôïc kinh xöa khaéc hoïa treân oáng tre nay coøn giöõ ñöôïc. Ñeán Vaïn Nieân töï, toâi ñaûnh leã nhuïc thaân cuûa Voâ Haø ñaïi sö ngoài trong loàng kính ñaõ hôn 350 naêm, soáng maõi vôùi thôøi gian, duø cho chuøa bò moät laàn bò hoûa hoaïn trong thôøi Khang Hy, hay binh bieán trong thôøi Haøm Phong. Sau ñoù laø Kyø vieân töï ñöôïc xaây trong ñôøi nhaø Minh theá kyû thöù 16 vôùi Ñaïi huøng baûo ñieän cao 43m, trong ñoù coù ba böùc töôïng tuyeät ñeïp cuûa Thích-ca, A-di-ñaø vaø Döôïc Sö. Treân ñænh Thieân Thai, moät ngoïn nuùi cao 1325m cuûa Cöûu Hoa sôn ngöôøi ta tìm thaáy Ñòa Taïng thieàn töï, nôi ñaây coøn daáu chaân cuûa Ñòa Taïng. Cao taêng Toâng Quaû ñôøi Toáng töøng vieát: Ñaïp bieán Thieân thai baát taùc thanh,Toâi ra khoûi caùc chuøa thì thieáu phuï aùo ñen cuõng vöøa leân ñeán. Leo leân ñænh nuùi naøy theo caùch "nhaát boä nhaát baùi" thaät laø phi thöôøng nhöng böôùc chaân chò vaãn vöõng vaøng, daùng ñieäu ñaûnh leã cuûa chò vaãn thaønh kính vaø cao quí. Moïi khaùch thaäp phöông ñeàu nhöôøng choã cho chò vaøo chuøa, sau moãi böôùc chò vaãn leã, maét nhìn töôïng Ñòa Taïng treân cao, Ngaøi töø bi im laëng nhìn xuoáng chò. Loøng thaønh kính cuûa chò coäng vôùi loøng ñoàng caûm cuûa moïi ngöôøi xung quanh haún phaûi bieán thaønh moät söùc maïnh, moät aùnh saùng toûa röïc treân ngoïn nuùi naøy, trong röøng coå tuøng naøy döôùi aùnh naéng mai. Auønh saùng ñoù phaûi chieáu ñeán caùc töøng taâm thöùc ñen toái maø ngöôøi ta goïi laø "ñòa nguïc", ñeå thöùc tænh nhöõng ai laïc loaøi trong ñoù. Thaäp ñieän u minh, ñòa nguïc hay quæ moân quan ñeàu laø nhöõng daïng cuûa taâm thöùc chuùng ta. Neáu söï giaän döõ coù thaät thì ñòa nguïc coù thaät, neáu coù ai ñang haêm hôû ñem dao suùng ñi gieát ngöôøi thì keû ñoù ñang môû caùnh cöûa quæ moân quan. Ñòa nguïc hay taát caû caùc aùc ñaïo, noùi chung laø taát caû caùc neûo sinh töû, keå caû thieân giôùi khoâng khaùc gì hôn laø caùc traïng thaùi taâm thöùc naèm chôø chuùng ta trong chính mình. Chuùng khoâng heà laø caùc nôi choán coù vò trí ñòa lyù, ñöøng ñaøo xôùi tìm toøi voâ ích. Con ngöôøi chuùng ta ngaøy ñeâm ñang qua laïi trong saùu neûo, ñaâu phaûi chôø ñeán cheát môùi noùi mình thaùc sinh ñi ñaâu. Côn giaän giöõ bieán theá giôùi naøy thaønh hoûa nguïc maø ta laø thaønh vieân trong ñoù. Söï tham lam voâ ñoä bieán ta thaønh "quæ ñoùi". Nieàm vui hæ laïc laøm moâi tröôøng xung quanh thaønh thieân giôùi. Haõy quan saùt moät ngöôøi ñang giaän giöõ hay tham lam. Neáu coù ai muoán thaáy ma quæ "cho bieát" thì ñaây laø dòp toát. Vì nhöõng leõ ñoù "ma quæ" chæ laø nhöõng khuynh höôùng noäi taâm maø laøm ngöôøi thöïc ra ai cuõng coù. Caùi töø bi cuûa ñaïo Phaät laø thaáy noù chæ laø söï hieän thaân cuûa nhöõng khuynh höôùng xaáu aùc, tröø dieät noù ñi thì taâm thöùc coù choã cho taâm thieän. Nhö boùng toái tan thì ta thaáy roõ moïi vaät xung quanh. Töø ñoù maø noùi raèng Ñòa Taïng cöùu ta ra khoûi ñòa nguïc laø ñieàu raát deã hieåu, ñoù laø khi giaän döõ, ta haõy thöû nghó veà Ñòa Taïng. Toâi tin raèng ta bôùt giaän ñöôïc gaàn nöûa. Ngaøi ñaõ "cöùu" chuùng ta theo caùch laø ta ñaõ töï cöùu chuùng ta neáu bieát mình ñang giaän döõ vaø thaønh taâm muoán bôùt giaän. Theá neân cuõng khoâng nhaát thieát phaûi nghó nieäm ñeán Ñòa Taïng, haõy nhôù tôùi nhöõng hình aûnh maø ta cho laø thaùnh thieän, laøm ta thoaùt ñöôïc söùc noùng cuûa giaän döõ, nhö ñöùc Chuùa, nhö ngöôøi meï, thaäm chí moät ngöôøi baïn.
Lieäu ngöôøi thaân cuûa chò aùo ñen ñoù coù thoaùt khoûi ñòa nguïc, hay con nhoû cuûa chò coù tai qua naïn khoûi, ñieàu ñoù chæ coù Ngaøi Ñòa Taïng môùi bieát. Nhöng ñieàu chaéc chaén laø vôùi moät taâm thöùc chaân thaønh vaø maïnh meõ nhö theá, chò seõ coù thoùi quen nhaéc nghó nieäm ñeán Ñòa Taïng, coù khaû naêng thoaùt khoûi nhöõng côn giaän giöõ dìm mình trong coõi toái taêm, coù tình caûm chaân thaät vôùi nhöõng ai cuøng ñi moät con ñöôøng phöôùc thieän nhö mình, deã sinh hæ laïc vôùi nhöõng ñieàu cao thöôïng vaø ñoù chính laø caùnh cöûa môû ra höôùng veà phía thieân giôùi. Ñaùng möøng thay cho nhöõng ai coù moät taâm thöùc phöôùc thieän kieân coá nhö chò. |
Ñieàu
khoù nhaát cuûa moïi chuyeän laø khi
ôû trong daïng ñòa nguïc ta bieát
mình ñang ôû trong ñoù. Vaø
neáu may maén bieát ñöôïc ñieàu
ñoù thì ta caàn chuùt thaønh
taâm muoán mình bôùt giaän döõ,
nhôù nghó ñeán Ñòa Taïng
vaø ta seõ bôùt giaän. Coù nhieàu
ngöôøi nieäm Ñòa Taïng nhöng
cuõng coù ngöôøi nhôù nghó
ñeán nhöõng hình aûnh khaùc,
nhöõng phöông caùch khaùc ñeå
cheá ngöï taâm. Töø trong kho baùu
"vaéng laëng saâu kín" ñoù ta coù
quyeàn laáy ra moïi thöù ñeå
söû duïng, khoâng caàn phaûi goïi
teân chuùng laø gì. Chuùng ta ai cuõng
ñaõ traûi qua nhöõng côn giaän
döõ nhöng khoâng maáy ai bieát raèng
taâm giaän döõ, khuynh höôùng
muoán haønh haï laøm khoå ngöôøi
khaùc laø moät trong nhöõng taâm cô
baûn nhaát cuûa sinh vaät, treû con ngöôøi
giaø ñeàu coù, ñôøi kieáp
naøo cuõng coù, con ngöôøi hay suùc
sinh ñeàu coù. Cuõng vì theá
maø taâm "saân" laø moät trong ba ñoäng
cô trung taâm cuûa söï taùi sinh.
|
|
| Khoaûng theá kyû thöù
16, taïi chaâu Aaâu ngöôøi ta thaáy
coù nhieàu vaät duïng trang trí, taùc
phaåm ngheä thuaät, baùt ñóa, bình
chöùa...laøm baèng moät chaát lieäu
kyø laï. Ñoù laø moät chaát
"ñaát" ñaëc bieät traéng nhö
tuyeát, nheï nhö boâng, tuyeät ñoái
khoâng muøi vò, mang hoa vaên nhieàu maøu,
khoâng thaám nöôùc, deã lau chuøi.
Trong caùc vöông trieàu thôøi Trung
coå vaø Phuïc höng xa xöa ngaøy tröôùc
vua chuùa thöôøng uoáng röôïu
baèng nhöõng ly taùch laøm baèng
ñoàng hay baïc, saéc "kim" cuûa noù
laïnh, caàm naëng tay vaø thoâ. Vì
theá khi baùt ñóa laøm baèng
thöù ñaát traéng maø ngöôøi
Trung Quoác goïi chung laø söù, chaâu
Aaâu goïi laø porcelain traøn ñeán
chaâu Aaâu thì laäp töùc noù
coù choã ñöùng trang troïng trong
hoaøng trieàu, trong caùc cung ñieän nhaø
vua. Treân tay caùc baø meänh phuï laø
nhöõng chieác taùch traéng toaùt
mang maøu saéc thanh nhaõ, chuùng xem ra phuø
hôïp hôn caùc ly coái baèng ñoàng
laïnh ngaét.
Theá nhöng caùc baø ñoù khoâng maáy ai bieát caùi chaát ñaát maøu traéng naøy maø cuõng coù moät chieàu saâu trieát lyù haún hoi. Ngöôøi Trung Quoác khoâng maáy chuoäng kim loaïi ñeå laøm vaät duïng trong nhaø. Ñoái vôùi hoï "kim" laø ñeå cheá taïo vuõ khí, duïng cuï ñoàng aùng, saéc cuûa noù laïnh, khí cuûa noù cöùng. Coøn vaùch nhaø, maùi hieân, ñoà ñaïc thì phaûi baèng ñaát aám aùp thaân tình. Neáu "thoå" maø ñöôïc nung leân vôùi "hoûa" thì caøng toát, chuùng ñi vôùi nhau trong thuyeát nguõ haønh töông giao. Vaø ñoù laø nguoàn goác trieát lyù cuûa söù, neáu ta muoán qui moïi chuyeän veà vôùi trieát hoïc. May maén cho Trung Quoác laø trôøi sinh cho hoï coù nhieàu ñaát laï. Trong soá ñoù coù loaïi ñaát cöïc mòn vaø raát traéng maø trong voâ soá ngoïn nuùi cuûa hoï coù moät nuùi teân laø Cao linh (Gaolin ) ôû Giang Taây laø chöùa nhieàu nhaát. Ñoù laø vaät lieäu ñeå laøm söù. Cao linh trôû thaønh teân chung cuûa moïi ngoân ngöõ ñeå ñaët teân cho thöù ñaát kyø dò naøy. Ngaøy nay nhieàu nôi treân theá giôùi thöù ñaát ñoù ñöôïc khai thaùc. Vieät Nam chuùng ta goïi noù laø "cao-lanh" vaø khoâng thieáu taïi caùc vuøng Phuù Thoï, Thöøa Thieân, Soâng Beù. Ñoà söù coøn coù moät moái quan heä maät thieát vôùi ngheä thuaät hoäi hoïa vaø thö phaùp. Neáu trong ñieâu khaéc hay thô phuù ngöôøi ta coøn coù theå söûa chöõa, theâm bôùt trong quaù trình hoaøn thaønh thì trong hoäi hoïa vaø thö phaùp, ngheä nhaân chæ moät laàn saùng taïo vaø sau ñoù khoâng theå chöõa nhöõng neùt sai keùm ñöôïc. Ñoù laø loaïi ngheä thuaät naèm xa, naèm ngoaøi trí oùc suy luaän, khoâng cho pheùp goø eùp, trau chuoát. Ñoà söù cuõng theá, noù chæ thaønh hình vaø leân maøu sau khi ngheä nhaân ñaõ nung saûn phaåm cuûa mình trong löûa. Dó nhieân kinh nghieäm cuûa nhaø saûn xuaát ñöôïc trao truyeàn laïi bao ñôøi con chaùu ñeå traùnh ruûi ro, nhöng moät taùc phaåm ngaønh söù luoân luoân daønh laïi cho mình caùi bí aån cuoái cuøng, ra khoûi loø nung laø saûn phaåm trôû thaønh chung quyeát trong ñoù maøu saéc, hình daïng phaûi ñoäc ñaùo vaø haøi hoøa vôùi nhau. Do ñoù ñoà söù chöùa moät yeáu toá cuûa söï ñoäc ñaùo baát ngôø naèm ngoaøi suy luaän nhö cuûa tranh hoïa, thö phaùp maø neáu noùi cho saâu xa thì goác cuûa noù laø Thieàn toâng. Ngaønh söù Trung Quoác ñöôïc xem nhö phaùt sinh trong ñôøi nhaø Ñöôøng (618-907) hay ñôøi nhaø Toáng (960-1279). Nhieàu nhaø nghieân cöùu Trung Quoác ñi xa hôn, hoï khaùm phaù beân bôø Hoaøng Haø nhieàu maûnh goám thôøi thöôïng coå ñeå keát luaän 6000 naêm tröôùc coâng nguyeân, coâng ngheä saønh goám ñaõ coù maët nôi ñaây. Trong thôøi nhaø Chu vaø Thöông (ñeán naêm 221 tröôùc coâng nguyeân) ngöôøi ta ñaõ khaùm phaù nhieàu maûnh cao-lanh nung tôùi 1000 ñoä C. Taïi vieän baûo taøng Thöôïng Haûi, ta coù theå thaáy vaøi maûnh goám söù cuûa ñôøi nhaø Thöông. Trong thôøi nhaø Taàn-Haùn (ñeán naêm 220 sau coâng nguyeân) ngöôøi ta bieát traùng men, chính men laø lôùp phuû laøm cho ñoà söù khoâng thaám nöôùc. Ñeán ñôøi nhaø Ñöôøng, ngaønh söù ñi vaøo söï ñieâu luyeän vôùi maøu saéc vaø hoa vaên trang trí. Qua ñôøi Toáng, ngaønh söù coù nhöõng chuaån möïc maø ngaøy nay coøn truyeàn laïi. Trong ñôøi naøy nhaø Toáng phaûi dôøi ñoâ veà Haøng Chaâu laùnh naïn Hung noâ vaø ñem theo ngheä nhaân veà Caûnh Ñöùc Traán (Jingdezhen ) , thuoäc tænh Giang Taây ngaøy nay. Ñeán thôøi nhaø Nguyeân (1271-1368), ñoù laø luùc Trung Quoác bò Moâng Coå trò vì gaàn 100 naêm, ngaønh söù baát ngôø nhaän theâm nhieàu yeáu toá môùi laï. Ñoù laø loaïi men söù neàn traéng, hoa vaên xanh maø ta hay thaáy. Goác cuûa noù laø coâng ngheä vuøng Trung Ñoâng. Ngoaøi ra trong thôøi nhaø Nguyeân, nhieàu hình daïng ñaëc bieät nhö vaät duïng cuûa daân du muïc, cuûa Thaønh Caùt Tö Haõn hay mang cuõng ñöôïc ñöa vaøo trong ngaønh söù. Ñeán ñôøi nhaø Minh (1368-1644) thì ngheä thuaät ngaønh söù leân ñeán toät ñænh vaø Caûnh Ñöùc Traán trôû thaønh trung taâm saûn xuaát haøng söù cho vöông trieàu vaø xuaát khaåu ñi caùc nöôùc. Taïi Caûnh Ñöùc Traán thôøi ñoù ñaõ coù khoaûng 300 cô sôû saûn xuaát maø caùc loø söù toát nhaát chæ ñeå daønh cho trieàu ñình taïi Baéc Kinh. Thôøi nhaø Thanh (1644-1911) laø thôøi maø "gu" öa maøu saéc saëc sôõ cuûa daân Maõn Chaâu xaâm laán vaøo ngaønh söù. Song song, phöông Taây ñaõ bieát ñeán ñoà söù, caùc baø meänh phuï ñoøi phaûi traùng moät voøng vaøng hay baïc treân mieäng baùt ñóa. Luùc naøy trình ñoä saûn xuaát ñoà söù ñaõ leân raát cao, hình daïng vaø maøu saéc phong phuù, nhöng ñoàng thôøi tính truyeàn thoáng cuûa Trung Quoác cuõng baét ñaàu phai môø. Daàn daàn khi ñöa coâng ngheä cô giôùi hoùa vaøo ngaønh söù, ngöôøi ta coù theå saûn xuaát haøng loaït nhöng tính ñoäc ñaùo cuûa taùc phaåm cuõng maát theo. Ñeán theá kyû 20, Nhaät xaâm chieám Trung Quoác, phaù huûy nhöõng loø nung, ngheä nhaân ñi töù taùn vaø sau ñoù laø chuû tröông quoác doanh, chính saùch huûy boû kinh teá tö nhaân laøm ngaønh söù Trung Quoác taøn luïi. Ngaøy nay, cuõng nhö caùc truyeàn thoáng ngheä thuaät vaø vaên hoùa khaùc cuûa Trung Quoác, ngaønh söù ñöôïc khoâi phuïc laïi, nhöng song song vôùi vieäc chaïy theo soá löôïng vaø do "ngheä thuaät" laøm ñoà giaû moïc leân nhö naám, ngaønh söù khoâng bao giôø trôû laïi thôøi kyø hoaøng kim cuõ. Toâi ñeán thaêm Caûnh Ñöùc Traán cuûa thôøi ñaïi vaøng son naêm xöa. Tröôùc thôøi nhaø Toáng ñaây chæ laø moät caùi laøng nhoû, teân gì khoâng roõ, naèm gaàn nuùi Cao Linh, chuyeân saûn xuaát goám söù. Ñeán thôøi Toáng Nhaân Toâng (46), töùc Caûnh Ñöùc, nhaø vua cho ñoåi teân thò traán naøy thaønh Caûnh Ñöùc traán vaø moïi saûn phaåm ngaønh söù nôi ñaây phaûi ghi nhaõn hieäu laø "saûn xuaát trong ñôøi Caûnh Ñöùc". Nhaø vua khoâng ôû laâu treân ngoâi nhöng teân tuoåi ñoù ngaøn naêm vaãn coøn. Trong thôøi nhaø Minh, Caûnh Ñöùc Traán laø moät trong boán trung taâm goám söù. Ngaøy nay Caûnh Ñöùc Traán laø moät thò traán giaøu maïnh, laø trung taâm ngaønh söù cuûa Trung Quoác coøn laïi vôùi thôøi gian. Hôn moät nöûa daân cö ôû ñaây hoaït ñoäng trong ngaønh saûn xuaát ñoà söù. Trong moät vuøng roäng lôùn, nôi ñaâu ta cuõng thaáy la lieät saûn phaåm saønh söù, haøng giaû xem ra chen chuùc vôùi haøng thaät. Nôi ñaây toâi nhaän raèng boán ñaëc tính cuûa söù cao caáp coøn toàn taïi vôùi thôøi gian: traéng nhö ngoïc, moûng nhö giaáy, trong nhö göông, buùng tay aâm thanh phaùt ra nhö tieáng khaùnh. Vaøo moät gian haøng, caàm thöû treân tay moät saûn phaåm, toâi chöng höûng vì noù quaù nheï. Nhöõng caùi cheùn naøy nhaát ñònh khoâng phaûi ñeå aên côm, giaù cuûa noù ñeà baùn cuõng khoâng ñaét. Veà sau taïi Hoàng Koâng toâi xem laïi nhöõng chieác cheùn ñoù thì giaù taïi Hoàng Koâng ñaõ voït leân gaàn 20 laàn. |
|
|
| Teân Haøng Chaâu gaây
trong loøng toâi söï haâm moä, hôn
caû Baéc Kinh, Thöôïng Haûi. "Treân
coù thieân ñöôøng, döôùi
coù Toâ Haøng". Thieân ñöôøng
thì cuûa Ngoïc Hoaøng vaø Taây Vöông
maãu, coøn Toâ Chaâu Haøng Chaâu
laø cuûa taát caû moïi ngöôøi,
vì theá ngaøy nay ai ñeán Trung Quoác
laø ñeán Toâ Chaâu Haøng Chaâu,
coøn thieân ñöôøng thì haï
hoài phaân giaûi.
Ngaøy xöa tröôùc
coâng nguyeân Haøng Chaâu coù teân
laø Tieàn Ñöôøng, ñoù
laø teân cuûa con soâng chaûy qua Haøng
Chaâu. Maõi ñeán naêm 589 trong thôøi
nhaø Tuøy, thaønh phoá xinh ñeïp
naøy môùi mang teân Haøng Chaâu,
ñoù laø thôøi kyø xaây döïng
keânh ñaøo Ñaïi vaän haø daøi
1800km töø Baéc Kinh veà ñaây. Haøng
Chaâu laø coá ñoâ cuûa nhieàu
trieàu ñaïi maø phoàn vinh nhaát
laø ñôøi Toáng, luùc trieàu
ñaïi naøy laùnh naïn veà phía
nam trong theá kyû thöù 12. Marco Polo, ngöôøi
ñeán ñaây trong theá kyû 13 cho
raèng ñaây laø thaønh phoá "ñeïp
nhaát theá giôùi" vôùi 12.000 chieác
caàu. Ñaõ töø xöa, Haøng Chaâu
laø moät choán ñaày soâng nöôùc
hoà nuùi. Ñeán Haøng Chaâu laø ñeán Taây Hoà vôùi nuùi Coâ sôn, roäng gaàn 6 caây soá vuoâng, ba phía laø nuùi bao boïc. Coâ sôn laø moät trong boán hoøn ñaûo cuûa hoà, cao 38m, nôi Laâm Boâ ñôøi Toáng ôû aån, nuoâi haïc vaø troàng mai. Ngaøy nay treân Coâ sôn coøn gioáng mai vaø naám moà cuûa oâng. Khoâng chæ Laâm Boâ, Taây Hoà ghi daáu chaân cuûa bieát bao nhieâu theá heä thi nhaân vaên só, trong ñoù Baïch Cö Dò ñaõ töøng laøm thaùi thuù taïi ñaây vaø coâng trình xaây ñeâ ñieàu cuûa oâng coøn laïi tôùi ngaøy nay. Haøng Chaâu cuõng laø nôi yeân nghæ cuoái cuøng cuûa Nhaïc Phi (1103-1142), vò töôùng quaân bò trieàu ñình leân aùn töû hình moät caùch oan uoång. Sau khi ñöôïc phuïc hoài, thi haøi cuûa oâng vaø con trai ñöôïc ñöa veà ñaây. Ngöôøi ta tin raèng nhöõng ngöôøi trung lieät nhö oâng seõ thaønh thaàn tieân maø treân noùc ñieän thôø coøn khaéc hoïa hình chim haïc, loaøi chim chæ daønh cho nhöõng ngöôøi baát töû. Toâi ñeán ñaây ñeå bieát caûnh thieân ñöôøng ra sao nhöng cuõng ñeå theo veát chaân cuûa moät vò taêng só kyø dò, ñoù laø Teá Ñieân hoøa thöôïng. Teá Ñieân teân thaät laø Lyù Ñaïo Teá, soáng trong ñôøi Toáng, töùc laø khoaûng theá kyû thöù 12. OÂng laø taêng só nhöng ham uoáng röôïu aên thòt choù neân ngöôøi ñôøi goïi oâng laø Teá Ñieân. Môùi ñaàu Teá Ñieân ôû nuùi Thieân Thai nhöng oâng sôùm leân phía baéc khoaûng 300km ñeå ñeán Haøng Chaâu. Taïi Haøng Chaâu coù moät ngoâi chuøa raát coå, moät danh töï ñaõ ghi daáu chaân nhieàu vò cao taêng, ñoù laø chuøa Linh AÅn. Teá Ñieân vaøo ñoù xin xuaát gia. Linh AÅn töï ñöôïc khôûi xaây naêm 326, naèm trong moät khuoân vieân cöïc lôùn, laø moät trong nhöõng ngoâi chuøa danh tieáng nhaát Trung Quoác. Trong theá kyû thöù 10 thì nôi ñaây coù 300 töï vieän vaø 3000 taêng só. Ngoâi chuøa naøy laø ñoái töôïng cuûa nhieàu söï taøn phaù, noù ñaõ bò phaù huûy vaø xaây döïng laïi ñeán nay toång coäng 16 laàn. Trong cuoäc noåi loaïn Thaùi Bình thieân quoác (1851-1864) chuøa bò phaù huûy hoaøn toaøn vaø sau ñoù môùi ñöôïc xaây caát laïi. Naêm 1953 thuû töôùng Trung Quoác laø Chu Aaân Lai kyù giaáy cho xaây töôïng Thích-ca cao 19,6m. Trong thôøi caùch maïng vaên hoùa, neáu khoâng coù söï can thieäp vaøo phuùt choùt cuûa oâng thì chuøa Linh AÅn cuõng ñaõ bò tieâu huûy. Ngaøy nay vaøo tieàn ñieän ta gaëp moät böùc töôïng cuûa Di-laëc vaø Vi ñaø töôùng quaân cuûa ñôøi nhaø Toáng. Trong Ñaïi huøng baûo ñieän cao 33,6m ta thaáy laïi töôïng Thích-ca ñoù, khuoân maët daùt vaøng ngôøi saùng trong aùnh ñeøn môø aûo. Linh AÅn laø nôi caùc vò ñaïo cao ñöùc troïng tu haønh, trong ñoù coù Vónh Minh Dieân Thoï (904-975). Hoài coøn treû oâng laøm quan, laáy troäm tieàn cuûa vua phaân phaùt cho daân ngheøo. Vua thöû loøng leân aùn töû hình, xem thaùi ñoä oâng ra sao. Xem ra oâng vui veû chaúng sôï cheát, vua tha toäi, cho xuaát gia. Vónh Minh Dieân Thoï leân nuùi Thieân Thai gaëp thieàn sö Ñöùc Thieàu ngoä ñaïo taïi ñoù. Naêm 950, Trung Hieán Vöông môøi oâng veà truï trì chuøa Linh AÅn. Vónh Minh Dieân Thoï laø thieàn sö, ñaït ñaïo baèng töï löïc nhöng oâng cuõng laø ngöôøi bieát raèng caên cô con ngöôøi khoâng maáy ai ñi ñöôïc con ñöôøng Thieàn toâng neân cuõng giaùo hoùa Tònh Ñoä toâng, pheùp nieäm Phaät vaõng sinh. Trong lòch söû Phaät giaùo Trung Quoác, Vónh Minh Dieân Thoï laø moät trong nhöõng vò ít oûi giaùo hoùa caû Thieàn toâng laãn Tònh Ñoä toâng. Coøn Teá Ñieân xem ra khoâng maáy thaéc maéc veà chuyeän ñoù. Huyeàn söû keå raèng luùc Teá Ñieân ñeán Linh AÅn Töï thì naèm moäng thaáy coù moät tai hoïa saép xaûy ra cho daân laøng. Ñoù laø ngoïn Linh Thöùu, choã Phaät thuyeát Dieäu phaùp lieân hoa, seõ bay töø AÁn Ñoä veà cöïc laïc vaø seõ "nghæ chaân" ngay tröôùc Linh AÅn töï. Teá Ñieân voäi baùo ngay cho daân laøng traùnh xa nhöng daân chuùng laøm gì maø tin ñöôïc moät nhaø sö aên thòt choù neân chaúng ai nghe. Saép ñeán giôø Linh Thöùu haï caùnh maø daân chuùng vaãn nhôûn nhô, thaäm chí hoï coøn lo toå chöùc ñaùm cöôùi cho moät caëp vôï choàng noï. Thaáy ngoïn nuùi ñaù vun vuùt bay laïi maø daân laøng vaãn vui cöôøi, khoâng bieát laøm sao, Teá Ñieân nhaûy vaøo leã cöôùi, oâm coâ daâu chaïy nhö bay. Daân laøng ñaâu deã ñeå cho moät oâng sö aên thòt choù cöôùp coâ daâu cuûa mình ñöôïc lieàn ñuoåi theo thì ñaùnh "raàm" moät caùi, moät ngoïn nuùi ñaù treân trôøi rôùt xuoáng, naèm ngay tröôùc Linh AÅn Töï. Khi ñoù daân laøng môùi bieát Teá Ñieân ñaõ cöùu mình. Ngoïn nuùi ñoù laø Phi Lai phong (ñænh "bay laïi ñaây"). Teá Ñieân giaûi thích cho daân laøng ñaây laø ngoïn nuùi thieâng töø AÁn Ñoä bay qua, nghæ moät thôøi gian seõ bay tieáp. Muoán ñænh nuùi ôû laïi vónh vieãn vôùi xoùm laøng, haõy taïc leân nuùi ñaù 500 böùc töôïng Phaät. Ngaøy nay Phi Lai phong coøn ôû ñoù, chöa bay ñi. Phi Lai phong chæ caùch Linh AÅn töï moät con suoái nhoû, cao 168m, coù voâ soá hang hoác vaø khoaûng 380 töôïng Phaät, coù nieân ñaïi khoaûng theá kyû thöù 10. Taïi vaùch phía ñoâng cuûa Phi Lai phong coù ba böùc töôïng khaù coå cuûa naêm 951, taïc ñöùc Thích-ca, Quan AÂm vaø Döôïc Sö. Töôïng lôùn nhaát cuûa Phi Lai phong naèm treân vaùch phía baéc, ñoù laø töôïng Di-laëc thuoäc ñôøi nhaø Toáng (960-1270), tay caàm xaâu chuoãi. Toâi leo leân Phi Lai phong, loøng nhôù veà Linh Thöùu, choã maø toâi yeâu meán nhaát trong caùc chuyeán du haønh AÁn Ñoä. Ñaùng yeâu thay nhöõng chuyeän truyeàn kyø, hieàm gì chuùng coù thaät hay khoâng coù thaät. Gaàn Linh AÅn coù moät ngoâi chuøa khaùc, ñoù laø chuøa Tònh Töø, cuõng laø nôi coù di thaùp cuûa Vónh Minh Dieân Thoï. Tònh Töø laø choã Teá Ñieân moät thôøi hoaït ñoäng tích cöïc. Chuøa naøy khoâng may bò chaùy, Teá Ñieân lieàn lôùn tieáng cho hay mình seõ kieám goã xaây chuøa môùi. Noùi theá nhöng Teá Ñieân khoâng ñi ñoán caây laøm goã gì caû. Trong chuøa coù moät vò tri söï teân laø Quaûng Löông khoâng öa Teá Ñieân töø laâu, thaáy theá muoán cheá nhaïo oâng moät phen neân laøm ngô khoâng nhaéc nhôû gì caû. Ñeán gaàn ngaøy khôûi coâng xaây chuøa, Teá Ñieân leân nuùi Nghieâm Laêng xin cuûi. OÂng laïi aùp duïng caùi keá cuûa Kim Kieàu Giaùc taïi nuùi Cöûu Hoa, chæ noùi xin chuùt röøng baèng mieáng aùo caø-sa moùt cuûi. Naøo ngôø aùo caø-sa cuûa oâng choaøng heát nuùi, choaøng tôùi ñaâu caây raïp tôùi ñoù. Teá Ñieân cho ñem thaû caây xuoáng soâng, töôûng caây troâi ra bieån, nhöng cuoái cuøng caây troài leân trong gieáng Höông Tích naèm ngay trong chuøa Tònh Töø vaø ñöôïc 6 ngöôøi laï maët vôùt leân, ñoù laø thaàn Luïc giaùp. Quaûng Löông hoaûng hoàn chòu thua, laáy caây xaây chuøa nhöng loøng coøn aám öùc veà oâng taêng aên thòt choù. Laáy cuûi moät hoài xong, Quaûng Löông hoâ "ñuû soá", thaàn Luïc giaùp bieán maát, nhöng thaät ra oâng ñeám loän, coøn moät caây naèm döôùi ñaùy gieáng. Vì loãi ñeám loän maø Quaûng Löông phaûi chòu ñeàn caây thieáu, oâng phaûi khoå sôû laém môùi kieám ra moät caây theá choã. Toâi tôùi chuøa Tònh Töø, chieác gieáng Höông Tích vaãn coøn. Du khaùch tôùi ñaây ai cuõng nhoaøi ngöôøi xuoáng gieáng ñeå xem caây goã soùt laïi töø thôøi xa xöa. Chieác gieáng nhoû vaø saâu, ñöôøng kính chöøng 1m, khoâng hieåu laøm sao thaàn Luïc giaùp vôùt ñöôïc caây. Du khaùch khoâng khoâng thaéc maéc veà chuyeän ñoù, hoï phaûi thaáy caây cuûi trong chieác gieáng toái om neân ngöôøi ta phaûi treo moät caây ñeøn döôùi gieáng ñeå thaáy ñöôïc caây. Veà sau Teá Ñieân coù ñeå laïi baøi keä luùc töø traàn: Luïc thaäp nieân lai lang tòch,Nhöng Teá Ñieân seõ khoâng laø Teá Ñieân neáu oâng cheát thaät. Veà sau coù vò taêng gaëp oâng ôû chaân thaùp Luïc Hoøa, naèm beân soâng Tieàn Ñöôøng caùch ñoù khoâng xa. OÂng coù göûi thö veà, baùo seõ veà laïi nuùi Thieân Thai. Luïc Hoøa baây giôø cuõng laø danh lam thaéng caûnh cuûa Haøng Chaâu. Ñoù laø thaùp xaây naêm 970 nhöng ñeán naêm 1121 bò phaù huûy vaø ñöôïc xaây laïi naêm 1899, ngaøy nay coù chieàu cao khoaûng 60m. Teá Ñieân veà laïi Thieân Thai thì ngaøn naêm sau Tònh Töø laïi bò huûy hoaïi, caùch maïng vaên hoùa trong nhöõng naêm saùu möôi cuûa theá kyû naøy ñaõ phaù huûy ngoâi chuøa. Luùc toâi tôùi thì Tònh Töø môùi ñöôïc xaây laïi moät phaàn, laàu troáng ñaõ coù nhöng laàu chuoâng chöa ai xaây. Teá Ñieân ñaõ vaéng boùng. Ñôøi naøy ñaâu coøn choã cho moät con ngöôøi ñaéc ñaïo vaø hoùm hænh nhö theá xuaát hieän. Trong chuøa Tònh Töø ngaøy nay toâi tìm thaáy töôïng cuûa Teá Ñieân, töôûng Teá Ñieân cuõng maäp maïp nhö Boá Ñaïi hoøa thöôïng, nhöng khoâng phaûi. OÂng gaày dô xöông, maët maøy vui töôi, tay caàm quaït mo. Trong chuøa ngöôøi ta khoâng tieän trình baøy moät Teá Ñieân ham röôïu thòt neân chæ coù quaït mo, nhöng ra khoûi chính ñieän trong caùc saïp baùn ñoà löu nieäm laø voâ soá töôïng oâng tay caàm ñuøi choù, tay kia quaït mo. Toâi khaùm phaù caû moät töôïng Teá Ñieân bò choù caén gaáu quaàn, loøng boãng nhôù Tòch Thieân ôû Na-lan-ñaø, AÁn Ñoä vôùi baøi keä: Con nai treân baøn aên,Ngaøy nay neáu Teá Ñieân coù taùi sinh thì coù leõ oâng phaûi aên thòt nai nhö Tòch Thieân vì loaøi choù ñaõ bieán maát treân nöôùc Trung Quoác. Caùch ñaây khoaûng vaøi möôi naêm nhaø nöôùc Trung Quoác ñaõ cho dieät loaøi choù, vì lyù do naøo thì toâi khoâng roõ. Ñi khaép töø nam xuoáng baéc, töø taây sang ñoâng toâi khoâng thaáy boùng moät teân caåu töû naøo caû. Hoïa hoaèn laém treân caùc vuøng sôn cöôùc coù luùc toâi môùi thaáy moät chuù choù ngô ngaùc, cöù moãi laàn nhö theá toâi laïi nhôù Teá Ñieân hoøa thöôïng. Nhìn hình aûnh cuûa Teá Ñieân, toâi nhôù ñeán Buøi Giaùng, nhaø thô môùi xa chuùng ta vaøi naêm nay. Buøi Giaùng cuõng gaày goø nhö Teá Ñieân, cuõng buïi ñôøi, cuõng ñi veà coõi nhaân sinh nhö Teá Ñieân. Toâi ñöôïc gaëp oâng trong nhaø moät ngöôøi baïn thaân taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Toâi vaøo khu vöôøn nhoû beù ñoù ñuùng luùc Buøi Giaùng ñaõ ngoài saün trong ñoù. Beân ngoaøi oâng khoâng khaùc maáy vôùi moät ngöôøi aên xin ñaõ giaø nhöng khuoân maët tinh anh vaø caëp maét saéc saûo laøm toâi kính sôï. "Ñoù, boà-taùt ñoù", ngöôøi baïn noùi ñeå giôùi thieäu ngöôøi toâi haâm moä nhöng tröôùc ñoù chöa töøng gaëp. Toâi bieát Buøi Giaùng vôùi tính caùch laø moät ngöôøi laøm vua trong coõi chöõ nghóa. OÂng coù theå hieåu ngoä nhöõng vaên haøo khoù hieåu nhaát cuûa Ñöùc, Phaùp, Anh vaø dòch nhöõng taùc phaåm cuûa hoï vôùi moät thöù vaên chöông traùc tuyeät, trung thaønh vôùi nguyeân baûn nhöng khoâng göôïng eùp mieãn cöôõng. Vaø vôùi tieáng Vieät thì oâng vaøo ra nhö thieàn sö vaøo chôï, oâng phung phí, oâng söû duïng, oâng chôi ñuøa nhö treû con nghòch caùt. OÂng soáng trieàn mieân trong coõi thô ca cuûa oâng ñeå moãi tieáng moãi lôøi cuûa oâng coù moät chieàu saâu, moät yù nghóa vaø chöõ nghóa cuûa oâng töï chuùng xeáp laïi thaønh thô. Chuùng ta cho raèng oâng "laøm thô" nhöng coù leõ oâng khoâng töï bieát mình laøm thô. Buøi Giaùng cuõng nhö moät ngöôøi ñieân, côõ Teá Ñieân. OÂng cuõng nhö Teá Ñieân hình nhö ñeán coõi ñôøi naøy ñeå daïo chôi, ñeå ñuøa giôõn vaø cuõng ñeå giaùo hoùa cho con ngöôøi thaáy taát caû ñeàu chæ laø troø aûo giaùc cuûa saéc thaân, cuûa chöõ nghóa, cuûa tö töôûng, chuùng ñeàu laø chuyeän ñaùng ñeå ñuøa giôõn. Töø chaân thaùp Luïc Hoøa, Teá Coâng vieát thö: ÖÙc tích dieän tieàn döông nhaát tieãn,Teá Ñieân ñuøa trong coõi "loâng xöông" nhö Tòch Thieân vôùi thòt nai thòt choùuø. Ñoù laø caùc vò gieát haïi sinh vaät nhöng "maët thaät" cuûa hoï laø caùi voâ sinh voâ töû. Cuõng theá Buøi Giaùng ñuøa giôõn vôùi chöõ nghóa, oâng söû duïng nhöõng töø thoâ keäch nhaát ñeán nhöõng yù töôûng aån maät nhaát chæ ñeå nhaân sinh thaáy caùi bieán hoùa löôøng aûo cuûa moät caùi duy nhaát. Cuõng theá maøVónh Minh Dieân Thoï, ngay trong chuøa Linh AÅn coå xöa naøy ñaõ chæ baøy cho thaáy caùi "tö töôûng" - caùi quan troïng nhaát cuûa Descartes - cuõng nhö thòt nai thòt choù, cuõng nhö chöõ nghóa dôû hay, ñeàu laø "voïng thöùc caû, chaúng can gì ñeán taâm". Chuùng ta thöôøng laàm thöùc laø taâm, thaäm chí hay goïi chung laø "taâm thöùc". Vónh Minh Dieân Thoï traû lôøi caâu hoûi veà "taâm thöùc" cuûa moät vò taêng nhö sau: "Nhö Lai Theá Toân treân hoäi Laêng Nghieâm vì ngaøi A-nan giaûn bieät raát roõ maø ngöôi vaãn coá chaúng tin. Ngaøi A-nan laáy caùi suy xeùt theo ñuoåi laøm taâm, bò Phaät quôû ñoù. Caùi suy xeùt theo ñuoåi ñoù laø "thöùc"...Y Ù laø nhôù, ñoái caûnh khôûi voïng ñeàu laø voïng thöùc, chaúng can gì ñeán taâm. Taâm chaúng phaûi coù- khoâng, coù-khoâng chaúng nhieãm. Taâm chaúng phaûi caáu-tònh, caáu-tònh chaúng nhô. Cho ñeán meâ ngoä phaøm thaùnh, ñi ñöùng ngoài naèm ñeàu laø voïng thöùc, chaúng phaûi taâm vaäy. Taâm xöa chaúng sinh, nay chaúng dieät". |
| (36) - Hai
soâng kia laø Amazona vaø Nil
(37) - Theo nhieàu taøi lieäu, oâng soáng töø 343-287 tröôùc coâng nguyeân (38) - Coù taøi lieäu cheùp laø Töû An, theo Leâ Nguyeãn Löu, Ñöôøng thi tuyeån dòch, Nhaø xuaát baûn Thuaän Hoùa 1997 (39) - Sinh naêm naøo khoâng roõ, maát naêm 754 (40) - Baûn dòch cuûa Taûn Ñaø, Ngaøy Nay soá 80, 1937 (41) - Moät chöùc quan nhoû coi vieäc hình phaùp (42) - Trích Leâ Nguyeãn Löu, saùch ñaõ daãn (43) - Baûn dòch cuûa Phan Huy Thöïc, trích Phaïm Theá Nguõ, Vieät Nam vaên hoïc söû, giaûn öôùc taân bieân, NXB Ñoàng Thaùp 1997 (44) - Sinh naêm 695 tröôùc Lyù Baïch 6 naêm, maát naêm 794 (45) - Nguõ Ñaøi, Nga Mi, Cöûu Hoa vaø Phoå Ñaø sôn (46) - Laøm vua töø naêm 1004-1007 |
[ Trôû Veà ]